په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٦\٣\٢٠١٢

ژان ئه‌لایسۆن (جیگرێ بان ک - مۆن):
ئەز پرسگرێکێن گەلێ کورد ژ نێز ڤە دشۆپینم.

 

ئامادەکار: بەشر کاڤاک


کەڤنەدیپلۆماتێ سوێدی ژان ئه‌لایسۆن بوو جیگرێ سەکرەتەرێ گشتییێ نەتەوەیێن یەکبوویی و پشتی بان ک-مۆن دبە کەسێ ھەری ب ھێزیێ رێخستنێ. د ھەڤپیەڤینەک ب زایەلە رە ئه‌لایسۆن خەمبارییا خوە دەرھەقێ بێدەنگییا جیھانێ دە تینە زمێن و دیار دکە کو ئەو پرسگرێکا گەلێ کورد ژ نێز ڤە دشۆپینە.


کەڤنەدیپلۆماتێ سوێدێ و وەزیرێ کارێ دەرڤەیێ بەرێ ژان ئه‌لایسۆن بوو جیگرێ سەکرەتەرێ گشتییێ نەتەوەیێن یەکبوویی و ب ڤی ئاوایی ئەو د ھییەرارشییا نی دە دبە زلامێ دویەمیێ خوەدیخەبەر. پشتی داگ ھاممارسکöلد کو د سالێن ١٩٥٠-٦٠ی دە سەکرەتەریا گشتییا نی کربوو ئەڤ مەقامێ ھەری بلندە کو سوێدییەک د ڤێ رێخستنا جیھانی دە وەردگرە.


مە ژی ب تایبەتی ل سەر پرسا کوردی و سەدەما بێدەنگییا جیھانێ ھەڤپەیڤینەک ب ژان ئه‌لایسۆن رە کر. لێ بەریا ئەم دەرباسی سەر نێرینا وییا ل سەر بێدەنگییا جیھانێ ببن ئەم گوھێ خوە بدنێ بێ ئه‌لایسۆن سییاسەتا دەرڤەیا سوێدێ دەربارێ سووری و ئیرانێ دە چاوا دنرخینە:


- نیشاندانا پشتگرییێ ژ بۆ ھێزێن کو دەمۆکراسی و مافێن مرۆڤان دخوازن پر گرینگە. د ھن قادان دە سوێد ڤێیا دکە لێ ل جارنا کێماسی ھەنە و سوێد دکارە بێھتر بخەبتە. بەس، سییاسەت ھەردەم وھایە. بەندەوارییا سەرەکەیا گەلێ سوێدێ ژ ھوکوومەتا سوێدێ پشتگرییا دەمۆکراسی و مافێ مرۆڤانە، دبێژە جیگرێ نوویێ سەکرەتەرێ گشتییێ نی ژان ئه‌لایسۆن.


سەکرەتەرێ گشتییێ نەتەوەیێن یەکبوویی بان ک-مۆن دبێژە سەدەما کو ئه‌لایسۆن بوویە جیگر ئەوە کو ژ بلی کو ئه‌لایسۆن وەزیرتیا دەرڤەیا سوێدێ کریە و دەمەکێ سەرۆکێ جڤاتا گشتییا نی بوو، تەجرووبەیەک ئه‌لایسۆنیا گەلەک بەرفرەھ د ناکۆکییێن جیھانێ دە ھەیە. ب ڤان گۆتنان بان ک-مۆن بالێ دکشینە سەر ئەزموونا ژان ئه‌لایسۆنیا د ناکۆکییێن جیھانێ دە.


شێورمەندێ پالمە بوو.


ژان ئه‌لایسۆن یەک ژ سیاسەتمەدارێن سوێدێیێ ھەری کەڤنە و د ھکوومەتێن سۆسیالدەمۆکرات دە وی د ئاستا بلند دە وەزیفە وەرگرتنە. ھینا د سالێن ٧٠، ٨٠ی دە ئەو یەک ژ کەسێن ھەری نێزیکیێ ئۆلۆف پالمە بوو. د شەرێ ناڤبەرا ئران و ئراقێ دە کو پالمە ژ بۆ راوەستاندنا شەر ژ ئالیێ نی ڤە وەک ناڤبەینکار ھاتبوو ھلبژارتن دە ژان ئه‌لایسۆن شێورمەندێ پالمە بوو.
د سالێن ٩٠ی دە ژی د شەرێ ناڤبەرا ئەرمەنیستان و ئازەربەیجانێ دە ژان ئه‌لایسۆن ناڤجیتی کر و ل سەر دەستێ وی شەر ھات راوەستاندن. و خویایە ب ڤێ ئەرکا نوو د ناڤ نی دە ئەڤ رۆلێ ئه‌لایسۆن وێ بەردەوام بە.

ئەز پر ب بالداری پرسگرێکێن گەلێ کورد دشۆپینم.


جیھان ب گشتی و نەخاسم رۆژھلاتا ناڤین ب لەزووبەز تێ گوھەرتن و دکەڤە چەرخەک نوو دە. رەژمێن گەلەک دەولەتان د ڤان دو سالێن داوی دە رووخیانە و ھالێ ھازر ل سووری شۆرەشەک بەردەوامە. دەولەتا ترکی ژی ھەم جیرانێ سووری ھەمیێ ئیرانێیە لێ د ناڤ خوە ب خوە دە پرسگرێکا ب کوردان رە چارەسەر نەکریە. بەرۆڤاژی چارەسەریێ د ڤان دەمێن داوی دە ل ترکی رەوش ئالۆزتر بوویە. ب تایبەتی د وارێ خوەیفادەکرنا ئازاد و مافێ گەلێ کورد دە، ب سەدان سیاسەتمەدار و رۆژنامەڤان ھاتنە گرتن. ئەلیاسسۆن ئەشکەرە دکە کو ھێڤییێن ئەورووپیان ب ھوکوومەتا ئاک پارتییێ مەزن بوون لێ ب ڤان بوویەرێن داوی رە نھا ئەو ب فکارن.

- دڤێ پێڤاژۆ ب ئاوایەک ئەندیشە بێ شۆپاندن. ھێڤییێن مەزن ھەبوون و نھا ژی ھەنە کو ترکی دەورەکە مەزن و باش بلیزە و ھەتا دەڤەرەکێ د سییاسەتا سووری دە ڤی رۆلی دلیزە ژی. لێ ھەلبەت د ھەمان دەمێ دە دڤێ ترکی د ناڤا خوە دە رێزێ ژ مافێ مرۆڤان رە بگرە. ئەز پر ب بالداری پرسگرێکێن گەلێ کورد ل ترکی دشۆپینم، دبێژە ئه‌لایسۆن.


بالکێشیەک مەزن ژ بۆ پرسا کورد ھەیە لێ…


دگەل ڤێ فکار و ئەندیشەیا سییاسەتمەدارێن جیھانییێن وەک ژان ئه‌لایسۆن ژی، ل سوێدێ و د رایا گشتییا ناڤنەتەوی دە دەرھەقێ پرسا کوردی دە بێدەنگییەک ھەیە. گەلۆ ژان ئه‌لایسۆن ڤێ بێدەنگییێ ب چ ڤە گرێ ددە؟

- ب من بالکێشیەک مەزن ژ بۆ پرسا کورد ھەیە، لێ رۆژەڤا جیھانێ ئەوقاس لسەرھەڤ و ئینتەنسیڤە کو دھێلە گۆتووبێژێن ل گەلەک وەلاتان ناڤخوەیی بمینن. و پرسگرێکێن ترکی د گۆتووبێژێن ناڤنەتەوی دە ل پاش دمینن. لێ ب رایا من دڤێ ئەم بێھتر بالدارییێ بدن سەر ترکی و تێکلیێنیە ب ترکی رە.


ل سەر تێکلییێن ناڤبەرا ترکی ویە ژی ئه‌لایسۆن ب دبێژە:


- ئەز باوەرم دڤێ دەریێیە ژ بۆ ترکی ڤەکریبن ژ بۆ کو ترکی بکاربە ببە بەشەک ژیە، ھەلبەت ئەگەر ژ ھێلا وان ب خوە ڤە ئەڤ خوەستەک ھەبە. لێ د ھەمان دەمێ دە دڤێ دۆز ل ترکی بێ کرن دا ئەو ب تەمامی رێزێ ژ مافێ مرۆڤان رە بگرە. ئەڤ پێڤاژۆ دڤێ ب بالداری بێ شۆپاندن. لێ مخابن و ئەز ب خوە ژی خەمگینم کو گەلەک پرسێن ناڤنەتەوی ژ بەر سەدەما بوویەرێن دن وندا دبن. پرسا کورد ژی یەک ژ وانە.

 


Besir.Kavak@sr.se 

 


 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک