٣٠\٣\٢٠١٤

مالکی، بڕیاری مانەوەی پارێزراو؟

سەباح تاهیر      

‌رەنگە ئەگەر ئەو بڕیارە لە ووڵاتێکی دیموکراسی و دوور لە کێشەی مەزھەبی و نەتەوەیی دەربچێت، نەک ھەر ئاسایی بێت بەڵکو پێویستیش بێت؛ بەڵام لە عێراق کە سوتووی سیاسەتی رەفتار شۆڤینیانەو رەگەپەرستانەیە لە رابردو و ھەموو جۆرەکانی سیاسەتی راگواستن و راگواستنی بەزۆرەملێ و تەنانەت خاپورکردن شارودێھاتی کوردو بەعەرەبکردنی ناوچەکانی تا کار گەیشتە گۆڕستانەکان، کە بیانووی جۆراوجۆر گۆڕستانی کوردان خاپور دەکران لە بەرامبەریشدا عەرەبەکان ھاندەدران لە بەرامبەر بڕێک پارە مردوەکانیان لە خاکی کوردستان بنێژن.

‌رژێمی شۆڤینی بەعس کە حزبێکی نەتەوەپەرستی رەفتار فاشی بوو، تەنھا بەعەرەبکردنی کوردستانی کردبوە مەبەشت لەمڕوەوە زۆر لای گرنگ نەبو ئەو عەرەبەی لەشوێنی کوردێکی دەرکراو نیشتەجێ دەکات عەرەبی شیعە یاخود سوننە، گرنگ بەعەرەبکردنی خاکی کوردستان بو لەلای حزبێکی نەتەوەپەرست.

‌دوای روخانی رژێمی بەعس ھەر زوو دەرکەوت ھاوپەیمانە شیعە عەرەبەکانمان ھاوکارمان نەبوون لە سڕینەوەی ئاسەواری پرۆسەی بەعەرەبکردن یان تەعریبی کوردستان.

‌ئەوان بە بەرگریکردن لە عەرەبەکانی تەعریب لە کەرکوک ناوچە دابڕاوەکان و ھاندانی عەرەبی شیعە بەمانەوەیان لە کەرکوک و ناوچەکانی تر، ئەوە سەرەتای نانیازپاکی ئەوان بو بەرامبەر بەکورد کە سەرجەم ھێزە شیعەکان ھاوڕابوون لەسەر ئەو مەسەلەیە بە مەڕجەعە ئاینیەکانیانەوە؟ بە پێچەوانەی ئاینی ئیسلام زەوتکردنی زەوی و زاری ھاوئاینی یاخود خەڵکی تری حەرام کردوە؟

‌ئەوەی لەدوای پرۆسەی ئازادی عێراق روبەڕووی کورد دەبێتەوە گۆڕانکاری تەنھا لەڕووی شێوازی تەعریب بوە نەک کۆتایی ھێنان بە سیاسەتی تەعریب، بگرە سەرەڕای پڕۆسەی تەعریبی رێکخراو ھەڕەشەی تیرۆریستانیشی ھاتۆتە سەر کە تەواو لە خزمەت سیاسەتی تەعریبە، ناحەقمان نییە گومان بکەین لەھاوکاری ھاوئاھەنگی لەم بارەیەوە.

‌جگە لەوەش ئەم پڕۆسەیە لە خزمەتی گۆڕینی مەزھەبیش خراوەتە بەرنامە، عەرەبی شیعە ھەر زوو دەستیان کرد بە تۆڵە سەندنەوە لە عەرەبی سوننە بە پێچەوانەی کورد کە وەک خۆیان دەڵێن گرتنە بەری سیاسەتی لێبوردەییان کردە بەرنامەی خۆیان بۆ عێراقی نوێ؛ شیعە دەیەوێت ھەرچۆنێک بێت عەرەبی سوننە لە بەغدای پایتەخت وەدەرنێت ، لە مەشدا بە ھەموو توانایان کاریان کردوە بەتایبەتی لە ساڵانی ٢٠٠٥/٢٠٠٦ کە باکرێکی رێکخراو ھەستان بەکوشتن و ھەڕەشەکردن لە ماڵباتە سوننەکان، ئەوە جگە لەوەی ھەر لە یەکەم رۆژی روخانی بەعس شاڵاوێکی چڕیان دەست پێکردوە بۆ پاکتاوکردنی کەسایەتیە سەربازی و زانستیەکانی عەرەبی سوننە بەجۆرک ھاوکێشەی ھەشتا ساڵەی حوکمڕانی عەرەبی سوننەیان گۆڕی، ئێستا ھەر لەدامودەزگای سەربازی و ئەمنی تا دەگاتە پەروەردەو خوێندنی باڵا عەرەبی شیعە باڵا دەستن و زۆرینەن. جگە لەوەش دیموگرافیای مەزھەبی بەغدا و شوێنە ستراتیژیەکان بە تەواوی گۆڕاوە، ئەم بڕیارەی مالکی دوا بزماری گۆڕانکاری ئەو دیموگرافیایەیە یاخود راسترە بلێین بە شیعەکردنی ئە و شوێنانە.

ئەم بڕیارە بۆ بەتەواوی جێگیرکردنی عەرەبە سوننەکانە لەو ناوچانەی کۆچیان بۆکردوە یان ڕوونتر کۆچیان پێکراوە بۆی. دیارە لە مەشدا پڕیشکەکە بەر کورد و ناوچەکانی دەکەوێت چونکە زۆرێکیان لە ھەرێمی کوردستان و ناوچە دابڕاوەکان نیشتەجێ بوون.

‌بەم بڕیارە مالکی دوو ئامانج دەپێکێ ھەم کورد دوچاری ھەڕەشەی تەعریب دەکات ھەم رووبەڕووی عەرەبی سوننە دەکاتەوە کە بەدژ وەستانەوەی ئەم بڕیارە لەلایەک یەکھەڵوێستی دژی ھەڵبژاردنەوەی مالکی تێک دەدات ، لەلایەکەی تر وروژاندنی ھەستی شۆڤینیانە لای ئەو عەرەب نەتەوە پەرستانە و ھەندێکیانیش لەپەنا سێبەری مالکی ئێستا رەقەمەن لەناو عەرەبی سوننە.

‌کەواتە ئەم بڕیارە جگە لە بەئامانجکردنی تەعریبکردنی کوردستان، گۆڕینی نەخشەی سیاسی شیعەو سوننەی عەرەبیشە ، کە ئامانج لێی خشکەکردنی شیعەیە بۆ ناوچەکانی عەرەبی سوننە ونیشتەجێکردنی یەکجاری دەرکراوەکانی عەرەبی سوننەیە لە ناوچەکانیان، بۆ ئەوەی ھەر کاتێک ئەگەری دابەشکردنی عێراق بۆ سێ بەش ھاتە وە پێشەوە،کە ئەگەرێکی زۆرە وەک لە پڕۆژەکەی بایدن ھاتبو، ئەوا عەرەبی سوننە قەتیس بکرێن لە رۆژئاوای عێراق و بە کێشەی خاک و سنور، کورد و عەرەبی سوننە خەریک بکەن.

‌لە بەر ئەوە پێویستە کورد بە ئاگاداریەوە و ھاوکاری بکات لەگەڵ عەرەبی سوننە بۆ سەرنەگرتنی ئەم بەرنامەیەی پشتی ئەو بڕیارەی مالکی کە کوردو عەرەبی سوننەی کردۆتە ئامانج بە مەرامی جیا...

ماڵپه‌ڕی سەباح تاهیر