|
٨\١٢\٢٠٢٥
٩ی کانوونی یەکەم
رۆژی قەدەغەكردنی
جینۆساید و رێزگرتن لە قوربانیان.
 ٧٧
ساڵ لەمەوبەر بڕیاری قەدەغەكردنی جینۆسایدو سزادانی بكەرانی دەرچوو، ١٠
ساڵ لەمەوپێش لە لایەن نەتەوەی كگرتووەكانەوە بە بەشداری ١٥٣وڵەت
بڕیاری ئەوە درا ئەم رۆژە وەك رۆژی جیهانی قەدەغەكردنی جینۆسایدو
رێزگرتن لە قوربانیان و سزادانی بكەرانی بناسرێت ، مرۆڤایەتی خرایە
بەردەم ئەركێكی ئەخلاقی كە بەرەو رووی جینۆساید ببێتەوە.
جینۆساید یەكێكە لەو تاوانە گەورانەی مرۆڤایەتی بە دەستییەوە دەتلێتەوە،
تاوانێكە بوونی گروپە مرۆییەكان لەسەر بنەمای ڕەگەز، نەتەوە، ئایین،
بیروباوەڕ......دەكاتە ئامانج، هەڕەشەیەكی ڕاستەوخۆیە بۆ سەر ئاشتی و
ئاسایشی نێودەوڵەتی، ڕێگریكردن لێی بەرپرسیارێتییەكی دەستەجەمعییە،
پێویستی بە هاوكاری دەوڵەتان،دامەزراوەكان، تەواوی كۆمەڵگەی
نێودەوڵەتییە.
لێ لە كاتێكدا یادی ئەم رۆژە لە كوردستان دەكەینەوە، بە داخەوە لە
عێراقەكەی ئێمە كە ٦٦ ساڵە پەیوەست بووە بە رێكەوتننامەكەوە، كەچی
پرۆسەی جینۆساید بە دوای پرۆسەی جینۆساید تیایدا دووبارە دەكرێتەوە،
تاوانبارانی جینۆساید ئازادن و لە پێگەی خۆیانەوە وەك بەشداربووی تاوان
سەیر ناكرێن و دان نانێن بە راستییەكاندا، لە بۆنەكاندا وەك رێزلێگیراو
دەردەكەون و دوای مردنیان پرسەی شاهانەیان بە ئاڵای كوردستانەوە بۆ
دادەنرێت، ئێستا لەوپەڕی هێزو دەسەڵاتی خۆیاندان لە رووی سیاسی و
كۆمەڵایەتی و...
پێویستە ژینگەی لە بار بۆ دووبارە نەبوونەوەی جینۆساید پێك بهێنرێت وەك
پابەند بوون بە پاراستنی مافی مرۆڤ، سزادانی تەمجیدی تاوانبارای
جینۆساید و تاوانە گەورەكان، پابەند بوون بە رێكەوتننامە جیهانییەكان،
هاندانی كلتوری ئاشتی و پێكەوە ژیان و جیهانێكی ئاشتیانەتر و شكۆمەندتر
بۆ هەموو گەلان.
بۆ ئەوەی رێز لەو بڕیارە جیهانییە و قوربانیانی جینۆساید بگرترێت و
قوربانیان كەرامەتیان پارێزراو بێت، پێویستە دەست بەجێ تاوانباران
دادگایی بكرێن، ئەوە گەڕاندنەوەی رێزو كەرامەتە بۆ قوربانیانی
جینۆسایدی گەلی كوردستان. هەر لێرەوە وەك ئەم ڕێكخراوانەی ناوییان لە
خوارەوە هاتووە داوا لە حكومەتی هەرێم و حكومەتی عیراق دەكەین ئەم ڕۆژە
بە فەرمی بناسێنن بكرێتە ڕۆژێكی تایبەت تیایدا ڕێز لە قوربانیانی
جینۆسایدی كوردستان و عێراق بگرن و وەڵام بە سەرجەم داواكارییەكانیان
بدرێتەوە لە دادگاییكردنی تاوانباران، باشتركردنی ژیانیان، داوای
لێبوردن كردن لێیان، قەرەبووكردنەوەی مادی و مەعنەوییان، گەڕانەوەی
ڕوفاتی ئازیزانیان ، ئاشكراكردنی راستییەكان و ئازادكردنی هەموو
بەڵگەنامەكان، بۆ دووبارە نەبوونەوەی جینۆسایدو دڵنەوایی قوربانیان
عێراق دەست بەجێ ببێتە ئەندامی دادگای تاوانی نێودەوڵەتی.
لە كۆتاییدا داوا لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەكەین كە میكانیزمی
كاریگەرتر بۆ ئاگاداركردنەوەی پێشوەختە و دەستێوەردانی خێراترو
كاریگەرتر و لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی تاوانەكان بەبێ جیاوازی
پەرەپێبدات، بۆ ئەم مەبەستە دەسەڵاتەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و دادگای
تاوانی نێودەوڵەتی بەهێزترو فراوانتر بكات.
لە كۆتاییدا جگە لە ئیدانەكردنی تاوانەكانی جینۆساید كە بەرامبەر بە
گەلەكەمان ئەنجامدراون لە ئێستا و مێژوودا
هاوسۆزی تەواومان لەگەڵ قوربانیانی جینۆساید بە درێژایی مێژوو لە
تەواوی جیهان دەردەبڕین، لەوانە قوربانیانی هۆلۆكۆست، ئەرمەن، ڕواندا،
بۆسنە،بەنگەلادیش... تاوانەكانی دیكە، كە هەرگیز نابێت دووبارە ببنەوە.
ناوی رێكخراوەكان:
١- رێكخراوی مانەوە بۆ
پرسی شەهیدان و ئەنفالكراوان
٢- تۆڕی ئایكان كوردستان
٣- رێكخراوی قەدەغەكردنی چەكی كۆكوژ لە كوردستان
٤- رێكخراوی جیهان بێ چەكی كیمیاوی و بایەلۆجی
٥- هەلمەتی ژیان دژ بە سێدارە لە كوردستان
٦ هەڵمەتی دادپەروەری
٧- ناوەندی داكۆكی پشدەر بۆ قوربانیان وجینۆسایدكراوان
٨- رێكخراوی كوردستان بێ جینۆساید
٩ - تۆڕی هاوپەیمانی رێكخراوە كوردستانییەكان بۆ
دادگای تاوانی نێو دەوڵەتی
١٠- رۆژنامەی نگرە سەلمان
١١- تۆڕی رێكخراوە كوردستانییەكان بۆ قەدەغەكردنی چەكی
ئەتۆمی و كۆكوژ
١٢- رێكخراوی چاودێری كوردستان-چاك كوردستان
١٣- گۆڤاری تۆبزاوە
|
