په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

١٩\١٢\٢٠١٣

ئایا ئه‌وه‌ی له‌ باشووری کوردستان ده‌گوزه‌رێ سه‌رمایه‌دارییه‌.


شاخه‌وان برایم عه‌بدوڵا


سەرمایەداریی (کاپیتالیزم) قۆناغی دوای فیوداڵه‌ له‌ هه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا، واته‌ ئه‌گه‌ر کۆمه‌ڵگه‌یه‌ک به‌ سروشی خۆی قۆناغی فیوداڵ و سەرمایەداریی نه‌بڕی بێت ناکرێت به‌ ئاسانی پێی بگوترێت سەرمایەداریی، بۆ نموونه‌ شۆڕشی به‌ڵشه‌فیک به‌ سه‌رۆکایه‌تی لینین دژی ده‌ره‌به‌گ و خاوه‌ن زه‌وی کشتوکاڵییه‌کان بوو، چونکه‌ ئه‌و ته‌رزه‌ له‌ خه‌ڵکه‌ که‌مینه‌یه‌ ده‌ستیان به‌سه‌ر سامان و خاکی نیشتماندا گرتبوو، هاونیشتمانیانیش به‌ هۆیه‌وه‌ خاوه‌نی هیچ نه‌بوون و به‌رده‌وام ده‌چه‌وسێنرانه‌وه‌، به‌ڵام کۆمه‌ڵگه‌ی رووسی له‌ ئه‌سڵدا کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی سەرمایەداریی نه‌بوو، واته‌ به‌ قۆناغی سەرمایەداریی تێنه‌پەڕی بوو وه‌ک کارڵ مارکس بانگه‌شه‌ یاخود باسی له‌ سەرمایەداریی ده‌کرد، ده‌کرێت شکستی شۆڕشی کۆمۆنیسته‌کان له‌ رووسیادا به‌وه‌ وه‌سف بکرێت که‌ کۆمه‌ڵگه‌ی رووسیا قۆناغی سەرمایەداریی نه‌دیوه‌ تا شۆڕشی به‌سه‌ره‌وه‌ بکرێت، واته‌ ئه‌و شۆڕشه‌ دژی سەرمایەداریی بووه‌، به‌ڵام له‌ کۆمه‌ڵگه‌یه‌کدا که‌ خۆی سه‌رمایه‌دار نه‌بووه‌، ئه‌گه‌رچی شۆڕشی کۆمۆنیسته‌کان که‌ راسته‌وخۆ ئاماژه‌کانی له‌سه‌رده‌می لینین و ترۆتسکیدا دژی سەرمایەداریی بووه‌، به‌ڵام دوای لینین که‌ ستالین دێته‌ سه‌ر کورسی ده‌سه‌ڵات، به‌ یه‌کجاری خه‌ونی له‌مێژینه‌ی بیرمه‌نده‌ کۆمۆنیسته‌کانی وه‌ک لینین و ترۆتسکی و له‌سه‌رووی هه‌موویانه‌وه‌ش مارکسی له‌ گۆڕنا به‌ هێنانه‌ ئارای که‌شێکی دیکتاتۆری، ئه‌گه‌رچی خودی ستالین دوور نه‌بوو له‌ هه‌ڕه‌شه‌ی نه‌یارانی شۆڕشه‌که‌ی به‌ تایبه‌تی بلۆکی سەرمایەداریی به‌ سه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکا، به‌ڵام ستالین هێنده‌ی تر که‌شێکی له‌باری بۆ بلۆکی سەرمایەداریی خوڵقاند که‌ به‌ ئاسانی بتوانن شۆڕشه‌که‌ی و فیکره‌که‌ی یه‌کسانی له‌ ناو به‌رن و دووچاری شکستێکی گه‌وره‌ی مێژوویی بکه‌نه‌وه‌.

 

هه‌ڵبه‌ت ئه‌م پرسه‌ قسه‌ی زیاتر هه‌ڵده‌گرێت و مه‌به‌ستی نووسینه‌که‌ی ئێمه‌ش قسه‌کردنه‌ له‌سه‌ر ئه‌و ته‌رزه‌ پاره‌داره‌یه‌ که‌ به‌ناوی سه‌رمایه‌داره‌وه‌ له‌ باشووری کوردستاندا له‌ ماوه‌ی ئه‌م ده‌ ساڵه‌ی دواییدا به‌ هۆی ده‌سکه‌وتنی پاره‌یه‌کی یه‌کجار زۆر له‌ رێگه‌ی ناشه‌رعیه‌وه‌، واته‌ ده‌ستکه‌وتنی پاره‌ی ره‌ش و سپی کردنه‌وه‌ی له‌ ناو بازاره‌کانی باشووردا به‌ ناوی پرۆژه‌ و که‌رتی تایبه‌ت و بزنسمانییه‌وه.

 

ئه‌وه‌ی له‌ باشووری کوردستان له‌ ئێستاکه‌دا ده‌گوزه‌ره‌رێت به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک سەرمایەداریی نییه‌، چونکه‌ کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستانی له‌ مێژووی خۆیدا قۆناغی سەرمایەداریی نه‌دیوه‌، یاخود نه‌یبووه‌، ئه‌مه‌ی ئێستاکه‌ ده‌بینرێت که‌ هه‌ندێک به‌ سەرمایەداریی تێده‌گه‌ن له‌ راستیدا وانییه‌ و به‌ڵکو کۆبوونه‌وه‌ی پاره‌یه‌کی خه‌یاڵییه‌ له‌ ده‌ستی کۆمه‌ڵێک چه‌ته‌ی دژه‌ نیشتمان که‌ پاره‌کانیان له‌ خزمه‌تی هاونیشتمانیدا ناخه‌نه‌گه‌ڕ، ئه‌مه‌ش له‌ کاتێکدایه‌ ته‌واوی ئه‌و پاره‌ خه‌یاڵییه‌ی به‌ هۆی نزیکی له‌ حیزب و پێوه‌ندی ناشه‌رعی ئه‌م به‌رپرس و ئه‌و به‌رپرسه‌وه‌ چنگی که‌سانێک که‌وتووه‌ یاخود پاره‌ی به‌رپرسه‌کانه‌ و سه‌رپه‌رشتی ده‌که‌ن، هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌ش دۆخێکی یه‌کجار مه‌ترسیداری دروستکردووه‌ که‌ سیاسی و سەرمایەداریی ساخته‌ و چه‌ته‌ به‌ ئاسانی له‌ یه‌کتری جیا ناکرێته‌وه‌، هاونیشتمانی گه‌یشتۆته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی که‌ سه‌یری هه‌ر به‌رپرسێکی سیاسی و حکومی ده‌کات هیچ گومانی له‌وه‌ نییه‌ که‌ ده‌ستییان له‌ بینه‌قاقای سامانی گشتی هاونیشتمانییانه‌وه‌ گیربووه‌و به‌ ئاره‌زووی خۆیان ته‌خشان و په‌خشانی داهاته‌کان ده‌که‌ن و هاونیشتمانیش ناتوانێت له‌ سایه‌ی ئه‌و کۆمه‌ڵه‌ سه‌رمایه‌داره‌ چه‌ته‌یه‌ که‌رامه‌تی خۆی بپارێزێت، چونکه‌ رۆژانه‌ له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان و له‌ ناو فه‌رمانگه‌کان و له‌سه‌ر شاشه‌کانه‌وه‌ سوکایه‌تی به‌ خه‌ڵکی هه‌ژاری باشوورییه‌وه‌ ده‌کرێت، ئه‌مه‌ش بۆته‌ هۆی دروست بوونی به‌ربه‌ستێکی یه‌کجار گه‌وره‌ له‌به‌رده‌م پێوه‌ندی نێوان حکومه‌ت و هاونیشتمانییه‌وه‌، دۆخه‌که‌ زۆر له‌وه‌ مه‌ترسیدارتر بووه‌ که‌ هاونیشتمانی ئینتیمای بۆ خاکه‌که‌ی مابێت، چونکه‌ به‌ چاوی خۆی ده‌بینێت نا عه‌داله‌تیه‌کی به‌رنامه‌ بۆ داڕێژراو ته‌نگی به‌ هاوڵاتیانی ئاساییه‌وه‌ هه‌ڵچنیوه‌ و له‌ولاتریشه‌وه‌ خه‌ڵکانێکی هیچ له‌ بارنه‌بووی سوودمه‌ند له‌ سامانی گشتی وه‌ک پادشا ده‌ژیه‌ن و هه‌ر رۆژه‌ی له‌ وڵاتێکدا شه‌وه‌ ده‌گوزه‌رێنن و سه‌ردانی شوێنگه‌ی سه‌رمایه‌کانیان ده‌که‌ن له‌ ئه‌وروپا و وڵاتانی تری پێشکه‌وتووی دونیا، لێره‌دا خه‌ڵکی ناتوانێت به‌ دڵی خۆی بژیه‌ت که‌ خاوه‌نی سه‌یاره‌کی خۆی بێت و منداڵه‌کانی له‌ قوتابخانه‌یه‌کی باش بخوێنێت و ژیانی له‌رووی ته‌ندروستییه‌وه‌ دابین بکرێتو به‌ڵام له‌و لاوه‌ کوڕ و کچی به‌رپرسان و سەرمایەداریی ساخته‌ له‌ زانکۆ و په‌یمانگه‌ پێشکه‌وتووه‌کانی دونیا ده‌خوێنن و بۆ یه‌ک هه‌لامه‌ت ده‌چنه‌ نه‌خۆشخانه‌کانی ئه‌وروپا، به‌ڵام خه‌ڵکی هه‌ژار ده‌بێت له‌ نه‌خۆشخانه‌ فاشیله‌کانی نیشتماندا چاوه‌ڕێی مه‌رگی خۆی بکات.


بۆ رزگاربوون له‌و دۆخه‌ مه‌ترسیداره‌ پێویسته‌ حیزبه‌ سیاسییه‌کان هاوکات له‌گه‌ڵ رۆشنبیرانی خاوه‌ن ویژدان و تێوه‌نه‌گلاو له‌ گه‌نده‌ڵی و فه‌ساد به‌ جیدی به‌ گژ ئه‌و چه‌ته‌ سه‌رمایه‌دارانه‌وه‌ بچن، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م به‌ گژداچوونه‌وه‌یه‌ش هێزی گه‌وره‌ی ده‌وێت، چونکه‌ له‌ ناو خودی حیزبی سیاسی باشووردا به‌ ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌ڵاتدار و بچووکه‌کانه‌وه‌ چه‌ته‌ی له‌و شێوه‌یه‌ بوونی هه‌یه‌و خاوه‌ن پێگه‌ی جه‌ماوه‌رین، بۆیه‌ ئه‌و هێزه‌ پێویسته‌ زۆر نیشتمانی بێت و به‌ بێ شه‌رمانه‌ و حیساب کردن بۆ ئه‌م و ئه‌و راستییه‌کان بۆ هاونیشتمانی ئاشکرا بکات. ئه‌گینا به‌ هۆی ئه‌و دۆخه‌ مه‌ترسیداره‌وه‌ باشووری کوردستان له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ری شکستی زۆر گه‌وره‌دایه‌ که‌ ره‌نگه‌ گۆمه‌که‌ شله‌قانه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌ بێت و به‌ قازانجی نه‌یارانی کورده‌وه‌ بکه‌وێته‌وه‌و ئه‌وکات خودی سه‌رمایه‌ ناشه‌رعییه‌کان ده‌که‌ونه‌ ده‌ستی خه‌ڵکانێکی تره‌وه‌ که‌ ره‌نگه‌ کوردیش نه‌بن!
 

ماڵپه‌ڕی شاخه‌وان برایم عه‌بدوڵا

 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک