١١\٨\٢٠٢٠

ئایا مردن بە کۆرۆنا لاوازیی جەستەییە یان جیاوازییی کۆمەڵایەتی!

عەبدوڕەحمان محەمەد  

لەو ووڵاتانەی کە دەزگاکانی ئامار و پلان دانان تیایاندا زانستی و بڕواپێکراوە، کە ئەنجامگیریەکانیان لە سەر بناغەی داتا و ژمارەیە، ڕۆژانە بە ووردی بە دوایی ھۆکار و ئەنجامەکانی ئەم پەتای کۆڤید١٩ وەن، بزانن لە چ توێژو و چینێک، لە کام گەڕەک و ناوچەیەک، لە لەشی چ جۆرە مرۆڤێکدا ، زیاتر ئەم پەتایە بڵاو دەبێتەوە و زیاتر تاکەکانی توووش دەبن و ڕووبەڕووی مەرگ دەبنەووە، بۆیە پێویستە ئێمەش تێگەیشتنمان ھەبێت لە سەر ئەم پەتا تازەیە.

بۆیە، زۆربەی ھێزە ڕاستڕەوەکانی جیھان و تا مەزھەبیە باوەکانی کۆمەڵگای ڕۆژھەلاتیش، ئەم پەتایە و کارکردەکانی دەبەستنەوە بە بایۆلۆجی یا پێکھاتەیی جەستەیی مرۆڤەکانەوە، لە دەرئەنجامدا مرۆڤە تووشبووەکان تاوانبار دەکەن کە نەیانتوانیووە تەندروستی خۆیان ڕاگرن و سیستەمی بەرگریان لاوازە! یا جیاوازی پێکھاتەی نەژادی نێوان ئاسیایەکان و ئەفریقیە ڕەش پێستەکان و ئەمەریکای باشوور! کە ئەمە درێژ کراوەی ئایدۆلۆژیایی ڕەگەزپەرستیە کە دەیان کۆمپانیای زەبەلاح لە پشتیەوەتی و دەیەوێت، بیر و ھۆشی ئینسانەکان لە ھۆکارە بنەڕەتیەکان دوور بخاتەوە و چەواشەی بکات.

بۆیە ئەم کارە خورافی و بێ بنەمایانە دەبێت بخرێنە ژێر باس و لێکۆڵینەوە و خەڵکی لێ ئاگادار بکرێتەووە و شەرمەزار بکرێن بۆ ئەم بۆچونە نازانستیانە.

 
نموونەکان زۆرن، با لە کەرکووکەوە دەست پێ بکەین، چونکە ئاماری تووشبوان زۆر زۆرە و بزووتنەوە ئیسلامیەکان بە تایبەتی سەلەفیەکان چووەتە نێو زۆربەی خێزانەکانی ئەو شارەوە(بە تایبەتی خێزانە کرێکار و زەحمەتکێشەکان) وشێوەیەک لە فەزایی تاڵیبانەکانی ئەفغانستانی بە سەر ئەو شارەدا زاڵ کردووە! ئیتر جۆرێک لە بڕوانەبوون بە ڤایرۆس و مەرگێکی دیاریکراوو کە کەس ناتوانێت یەک چرکە یا کاتژمێر پاشی بخا یا پێشی بخات لە نێو خەڵکیدا بڵاووە ، گوێ لە ڕینمایی و ئامۆژگاریەکان کەمترە، کەسێک دەڵێت:

ئەمڕۆ لە گەڕەکی پیشەسازی کەرکوک(حی الصناعە)، تەماشام کرد تەنکیەکی ئاو دانراووە، پەرداخێکی بە سەرەوەیە، دوازدە ١٢ کەس ئاوی بەو پەرداخە خواردەووە!؟ دەڵیت بە کابرایەکم گووت ئەوە نابێت، ناتەندروستە و تووشی کۆرۆنا دەبن، نابێت بە یەک پەرداخ ئاو بخۆنەوە، دەڵێت کابرا گووتی، مەترسە ، تەنھا بڕوات بە خوا و نێردراوەکانی و خزمەتکارانی مالی خودا ھەبێت، تووشی کۆرۆنا نابیت!؟ دەڵێت منیش پێیم گوت: عەنتەرەی کوڕی شەداد(یەکێک بوو لە شاعیرو فەرماندەکانی ئیسلام) ، ڕۆژێک گایەک بە دواوەوەی بوو ڕای دەکرد لە ترسا، پێیان گوت تۆ عەنتەری چۆن دەترسیت لەو گایە؟ دەڵێت عەنتەرە گوتی: کێشەکە ئەوەیە، ئەو گایە نازانێت عەنتەرەی کوڕی شەداد کێیە! ئەمەش یەکێک لەو خاڵانەی کە زۆرێک لەو خەڵکانەی کۆمەڵگای ئیسلامی، خۆی ناشارێتەوە و خۆی و ھەزارانی تر توش دەکات، دوایی دەڵێن، کەسەکە خۆی فشاری خوێن و شەکرە و جگەرو پەنکریاسی تەوا و نەبوو!؟

بە پیی ئامارەکانی ئەوروپا و ئەمەریکا، زۆرێک لە ڕەش پێست و کەمایەتیە نەتەوەکانی تر توووشی ئەم پەتایە بوون، کە زیاترن لە دانیشتوانە ئەسڵیەکان یا سپی پێستەکان. بە پێی ئامارەکان، خەڵکی ڕەش پێست و کەمە نەتەوایەتیەکان، کارە سەرەکیەکان دەکەن، ئەم کارانە ئەوانەن لە ھەندێک کارگەی بنەڕەتین و نابێت بوەستن، یا کاری جێگەی پیرو پەکەوتەکان و شۆفێری پاس و سیستەری نەخۆشخانەکانن، کە ناتوانن وەک کارەکانی بەڕێوەبردن لە ماڵەوە لە سەر کۆمپیوتەر و بە ئۆنلاین کارەکانیان ڕاپەڕێنن و تێکاڵاوییان زۆرە و زیاتر دوچاری تووسبوون دەبن بەم پەتایە.

خاڵێکی تری، ئەم خەڵکە کرێکار و زەحمەتکێشانە، زیاتر بە ھۆکارەکانی گواستنەوەی گشتی ھاتووچۆ دەکەن و لە جێگا داخراوەکاندا زیاتر ئەم ڤایرۆسە بڵاووە. یا بە گشتی گەڕەکە ھەژارنشینەکان، زیاتر قەرەباڵەغ و تێکەڵاووە. بە پیی ئامارەکان لە بیست ٢٠ ڕەش پێست و کەمە نەتوایەتیەکانی ئەوروپا، کەسێک توش دەبێت بەرامبەر تەنھا یەک لە سەد کەس لە سپی پیستێک یا ھاووڵاتیە ئەسڵیەکان، ھەروەھا ئامارەکان تووشبوان لە نێوو کۆمۆنیتی بەنگلادیشی و پاکستانیدا بە ڕادەیەک لە نێو کۆمینیتیەکانی تردا کەمترە، ڕادەی ژنانی بەنگللادیشی لە نێو کرێکارە سەرەکیاکاندا، کە دەبیت و حەتمیە بڕۆنە سەر کار لە ھەر مەترسیەکیشدا بێت ٪٤٣ یە!

بۆیە ، ئەو قڵیشتە یا جیاوازیە کۆمەڵایەتیەی کۆمەڵگای بەشەریەت، کە ئینسانەکانی بە سەر چین و توێژەکاندا دابەش کردووە، سەرچاوەی نەھامەتیەکانی ھەموو کۆمەڵگایە، بە تایبەتی چینی کرێکارو زەحمەتکێشی کۆمەڵگا، کە لە ھێزی دەست و بازووی زیاتر ھیچی تری نیە تا بە گەڕی بخات بۆ دابینکردنی بژێوی ژیانی!، ئامارەکانی کوردستانی لای خۆمان ڕۆژانە شاھیدی چەندین کردەوەی خۆکوژین و جیابوونەوەی ھاوسەرەکانن و ھەڵھاتنی لاوانن!

بۆیە، توشبوانی کۆرۆنا، یا کۆڤید١٩، ئەو خەڵکانەن، وەک دەڵێن( ئەگەر ئاگریش ببارێت، دەبێت ھەر بچنە دەرەووە بۆ پەیداکردنی پارویەک، لوقمەیەک، بۆ منداڵەکانیان، زارۆکەکانیان، بێچووەکانیان).

ئەگەر لەش و لارمان لاواز بێت و توشی بەدخۆراکی ھاتبێتین و کۆمەڵێک نەخۆشیمان تیادا بێت، گەڕەکەکانمان زۆر قەرەباڵەغ بێت و ئەگەر چەند سەر خێزان لە یەک خانوودا بژێین و ئەگەر نەتوانیی دووری یەک بین چونکە ئێمەی زەحمەتکێش، ھەموو کاتێک پێویستمان بە یەکە، ئەگەر بۆ قەرزکردنی مشتێک پارەش بێت، دەبێت ڕۆژانە یەکتر ببینین.

٩\٨\٢٠٢٠

ماڵپه‌ڕی عه‌بدوڕه‌حمان محه‌مه‌د