١٣\٣\٢٠١١

بێدەنگیی قوونکە ئەدیبەکان لەبەردەم شەقامە خوێناوییەکان.

غەمگین بۆڵى    

تاریکى نەزان چاکترە، لە رووناکى درۆزن. (رۆسۆ)

ئەدیب و ڕەخنەگرى جوانبین و راستە قینە چۆک دانانێت لەبەردەم هیچ ڕژێم ودەسەڵاتێکدا، تەنانەت لە کاتى بارگرژییەکانیشدا پێنووسەکەى زیاتر دەخاتە گر و گۆ لە پاڵ راى گشتى و دەنگى نوێگەر ،هەڵوێستەکانى (لە ئەرکە بەرپرسیاریەتییەکانى نووسەربوون) دەخاتە پێش بەرژەوەندییە تایبەتمەندییەکانییەوە. لە ناو بەرژەوەندى گشتى گەل، بەرژەوەندى تایبەتى خۆى دەبینێتەوە، لەپێناوى زیاتر خۆشگوزەرانى ژیانیدا ویژدانى خۆى لەسەر سە کۆى حیزب هەراج ناکات، ئاخر نووسەر کە ویژدانى فرۆشت و بەر پرسیاریەتى خۆى فرۆشتە ئایدەلۆژیایەک، پێش هەموو شت هەڵوێستى دەمرێت ،کە هەڵوێستیشى مرد مرۆڤبوونى خۆى و دەورو بەرى خۆى لە بیر دەچێتەوە .بۆیە ئەرکى نووسەر بەتەنها هەر بریتى نییە لە نووسین! هەڵوێستیشە. هەڵوێستیش سەرچاوەکەى بریتییە لە جوانترکردنى ژیان، بەهەمان شێوە ئەرکى شاعیر تەنها نووسینى شیعر نییە ، شاعیر بۆ جوانتر کردنى ژیان و ئەو واقیعە تاڵ و ڕەشانەى کەوا لە دەورو بەریدا هەستیان پێدەکات دەنووسێت، کەوایە ناشێت شاعیر لە بەردەم کوژرانى مرۆڤێک بێدەنگ بێت و نەقەى زمانى پێنووسەکەى نەیێت، بەشێک لە وانەى کەلە بارەى هەڵوێستى نووسەربوون و ئەرکى پرۆسەى نووسین دەدوێن، لە چەند گۆشە نیگاى تایبەت و هەستپێکراو سەیرى ئەم ڕەهەندە قووڵە دەکەن، ئاخر لە تەواوى هەڵوێستەکانیش هەڵوێستگەلى تر ئامادەگى هەیە، تەنانەت شێواز گەڵى جیاوازیش لەبارەى هەڵوێست وەرگرتن ئامادەیى هەیە، ئیتر ناشێت شاعیر سێبەر بێت، ئاخر شاعیر سێبەر نییە ، شاعیر دەمامکى دەسەڵاتى سیاسەتەکانى حیزە خێڵەکییەکان فڕێ دەدات، وەلێ ئەوەى جێگاى تێڕامان و نیگەرانى زۆرە، ئەمرۆ لە کوردستاندا دەیان شاعیرى ویژدان فرۆشى دەستى سیاسەت هەیە، بە سەدان کۆلکە مەلایى دینفرۆش هەیە، بە هەزاران قوونکە ئەدیبى زمانحاڵى حیزب هەیە، کە دەورى کادیرێکى چالاکى حیزبى دەگێڕن و لە ژێر سێبەرى ساباتى حیزب و باغە پیسەکانى ئەو دەسەڵاتە خێڵەکیەدا پاڵیان داوەتەوە و سەیرى ئەو گەمە (سیاسییە - کولتوورییە - کۆمەڵایەتییە - ئابوورییە - فەرهەنگییە) دەکەن، بێدەنگ لەبەردەم کوژرانى دەنگە جیاوازەکان و بۆچوونە نوێگەرییەکان، ئاخر ئەوان تەنیا بیر لە چاپ و ئەرشیڤى کتێب و سوپەر موچەى مانگان و باڵەخان و مۆنیکا و بەرژەوندییە تایبەتمەندییەکانیان دەکەنەوە، میدیاکانى ئەو دەسەڵاتەش بۆیان بوونەتە زووڕناژەن، وەک چۆن ئەوان بۆ حیزبەکانیان بوونەتە زووڕناژەن ، ناوەندەکانى ڕۆشنبیرى و دەزگاکانى چاپ و بڵاو کردنەوە، بە ریکلام و خەڵاتکردن و چاپ بوونى کتێبەکانیان بەبێ سڕە، چاوى هەقیقەت و جوانبینیانى کوێر کردوونە.

گوایە لەم چەند ساڵەى دواییدا ئەدیبى جاویدانى و رەخنەگرى پۆستمۆدێرمان هەبووبێت و هەمیشە لە هەوڵى گەڕانى جددى دابوونە بۆ دۆزینەوەى ڕاى تازەگەریی و دەنگى نوێ ، دەپرسم ئایا ئەم ئەدیبگەلە و ڕەخنە گرە پۆستمۆدێرنانەى ئەدەب و رۆشنبیرى کوردى (بەتایبەت هى هەولێر) لە کوێ بوون و لەکام سێبەرى رەشى حیزب خەویان لێکەوتبوو ؟ کاتێک راى جیاواز و نەوەى فەیسبووک بە گوللە وەڵامیان درایەوە ، ئایا کوا هەڵوێستى یەکێتى نووسەرانى کوردى لقى هەولێر؟ ئایا مەلۆتکەکانى بەرپرسیاریەتى نووسن و هەڵوێستەکانى نووسەر بوون و مرۆڤبوونتان لە پشت سوپەر موچەکانتان کەى دێنە گۆ ؟ ئاخر ئەگەر نەشێت ئەرکى ئێوە هۆشیار کردنەوەى تاک نەبێت، خۆ دەشَیت لە بەردەم شەقامە خوێناوییەکان و کوژرانى تاکى کوردیى هەڵوێستان هەبێت، ئەوە ئەرکى ئەدیبە بە ڕەش بڵێت: ڕەش و بە سپیش بڵێت: سپى، من بە گومانم لە تێکەڵبوونى ڕەش و سپی، لەبەر بەگومانى پەرتبوومە و گومانم هەیە لە ڕەنگەکان و زۆر بە گومانم لە ئەدیبە کوردییەکان، ئاخر دەمامکەکانى ئەدیبانى کورد شێوازگەلى جیاوازییان هەیە، زۆربەیان لە دەمامکەکانیان لە نووسیندا پۆشیوە، هەیانە لە روخسار و هەڵسوکەوتى، هەیانە ڕەفتار و کردار، هەیانە سیاسەت و دەسەڵاتى حیزبى، هەیانە لە قسە و گفتوگۆ، دەمامکەکان زۆرن، دەمامکەکان جیاوازن، دەمامکەکان ڕەنگاوڕەنگن، هەموو ڕەنگەکان تێکەڵى ڕەشکراون.

(جان ئاپدایک) لە دیمانەیەکدا ئاماژە بە رۆڵى نووسەر و هەقیقەتى نووسین دەدات و دەڵێت (نووسین جیهان بە شێوەیەکى هەقیقەتتر و ڕاستتر دەخاتە بەرچاوم)، دەپرسم ئایا چاوى هەقیقەتبینى ئەو ئەدیب و ڕەخنە گرانەى ئەم شارە ڕژانى خوێنى دەنگى جیاواز و نەوەى نوێ نابینێت؟ (ئەم پرسیارەم سێ بەشى بۆ نووسەرانى هەولێرە بەتایبەت ئەوانەى خۆیان پێ سوپەرمانى نووسین لایان وایە سەرى داهێنانیان لە هەور دەخشێت)، ئایا ئەرکى ئەم نووسەرانە نیشاندانى دیوە شاردراوەکان و ڕاستییەکان نییە بە خەڵک، یاخود شاردنەوەى ڕاستییەکان و سەرلێشواندنى خەڵک؟ ئایا پرۆسەى نووسین بەرپرسیاریەتى و جوانبینى و هەڵوێستى لێسندرێتەوە، چى ترى تێدا دەمێنێتەوە ؟

ئەدیبى بێ دەمامک سەیرى شەقامە خوێناوییەکان و ئەو گەمەسیاسییە ناکات، بەڵکو بۆى دەروات و بەشدار دەبێت، ئازادى لە دایک نابێت ، ئازادى شتێکى خۆڕسک نییە ، ئازادى دەبێت بۆى بچى و هەوڵى جددى و جوان و ڕاستەقینەى بۆبدرێت ، کارەساتە هەر کۆمەڵگە یەک چاوەڕێى ئازادى بکات، ئەدیب دەبێت هەوڵى ڕاستە ڕێکردنى ئاراستەکانى ئازادى بدات، کە ئەم جۆرە ئەدیبانە لەشارە کەى من کەمە، ئەمە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ناخ و فیکریان وێرانبووە، بەهۆى ئەم وێرانبوونەوە کەوتوونەتە چاڵە بێدەنگەکانى سیاسەتى ئەو حیزبانەوە .

9\3\2011 - هەولێر
ماڵپه‌ڕی غه‌مگین بۆڵی