٥\٦\٢٠١١

بزووتنەوەی نارەزایەتی خەڵکی کوردستان دوای ئەوەی لە لایەن ئۆپۆزیسۆنی ناسیۆنالیستی - ئیسلامیەوە گەمارۆدرا،

لە لایەن دەسەڵاتدارانی کوردایەتیەوە بەهێزی چەک سەرکوتکرا!

موحسین کەریم   

کەم کەس هەیە ئەوەی قبول نەبێ کە لەژێر کاریگەری شۆرش‌و روداوە شۆرشگێڕانەکانی رۆژهەڵاتی ناوەراستدا، نارەزایەتیەکانی کوردستانیش پێی نایە قۆناغێکی تازەوە. گوڕاحی شۆرشگێڕانەی خەڵک‌، بەشێوەیەکی تایبەتی لاوان، بەرەوسەر هەڵکشا. ئومێد بە ئاڵوگۆڕ بەهێزی راستەوخۆی جەماوەرو لەرێگای میکانیزمە جەماوەری‌و شێوازە رادیکاڵ ‌و شۆرشگێڕانەکانەوە گەشایەوە. پێچانەوەی دوو دیکتاتۆری بەهێزیش لە تونس و میسر باوەڕی خەڵکی لەسەرئەوە پتەوتر کرد کە دەتوانن گەردنی خۆیان لە دەسەڵاتی چەوسێنەری خۆماڵیی میلیشیایی- بنەماڵەیی رزگار بکەن!

ئەم فاکتەرە سیاسی- ده‌روونییه‌ چووەسەر مەڵۆی ئەو نارەزایەتیانەی خەڵک کە چەندین ساڵە لەسەر زەمینەی نایەکسانی ئابوری‌‌و زوڵمی کۆمەڵایەتی‌و سیاسی‌ دەسەڵاتدارانی کوردستان بەرامبەر بە خەڵکی کرێکارو هەژارو کەمدەرامەتی کوردستان کۆدەبێتەوەو ناوبەناویش لێرەو لەوێ گۆشەیەکی خۆی نێشانداوە. لەئاکامی پێک گەیشتنی ئەم دوو فاکتەرەوە، لە ناوەراستی شوباتەوە شەپۆلێکی خۆپیشاندان‌و نارەزایەتی لە کوردستان دەستی پێکرد کە هەوێنی گیرسانی شۆرشێکی جەماوەری لەهەناویدا هەڵگرتبوو. ئەم نارەزایەتیانە خواستەکانی زیاتر لە خواستەکانی شۆرشەکانی ناوچەکە دەچوون، کە بریتیبوون لە خواستی سیاسی‌و ئابوری؛ لەوانە ده‌رفه‌تی یەکسانی کارو دامەزراندن، خزمەتگوزاری گشتی‌و شارەوانی لەبابەتی ئاوو کارەباو....تاد.، نارەزایەتی لە نایەکسانی‌و جیاوازی ئاستی ژیان‌و گوزەران، ئازادی سیاسی‌‌و کۆتاییهاتنی سیستەمی بنەماڵەیی دەسەڵات. ئەم بزوتنەوەیە پێبەپێی گەشەکردنی گوڕاحی شۆرشگێڕانە لە ناوچەکەو عێراقدا، بەتایبەتی دوای ئەوەشی کەدەسەڵاتی خۆماڵییان بینی وەکو دەسەڵاتە سەرکوتگەرەکانی پێشوی عێراق‌و ناوچەکە نارەزایەتی‌و خۆپیشاندانەکانی خەڵک خەڵتانی خوێن دەکات، بەرەو ئەوە دەچوو بگۆڕێت بۆ شۆرشیکی جەماوەری کە رووی لە ئاڵوگۆڕی سەرجەم سیسته‌م و دەسەڵاتیک بیت کە لەکوردستاندا فەرمانڕەوایە! بەڵام ئەم پرۆسەیە بەسەرەنجام نەگەیشت!

بێگومان لەماوەی زیاتر لە دوو مانگ بەردەوامبونی خۆپیشاندانەکان‌دا کۆمەڵێک فاکتەری سیاسی کە بەشێکیان پێشتر هەبوون‌و بەشێکیشیان تازە سەریان هەڵدا، دەوریان گێڕا لەوەی ئاکامی ئەو بزوتنەوەیە بەوجۆرەبێت کە روویدا! بۆئەوەی هۆکاری ئەوە لێکبدەینەوە، دەبێ بەشێوەیەکی بابەتیانە کەموکوریەکانیان‌و خاڵە لاوازەکانی ئەو بزوتنەوەیە هەڵسەنگێنن‌و دەسکەوتەکانیشی دەستنیشان بکەین.

یەکێک لەو مەسەلە گرنگانەی کەدەبێ لە حساباتی سیاسی کوردستاندا رەچاوبکرێ بارودۆخی سیاسی کوردستان‌و پێکهاتەی دەسەڵاتە لە کوردستانی عێراقدا کە لەگەڵ ووڵاتانێکی وەکو میسرو تونس‌و سوریاو یەمەن‌و.. تاد. جیاوازە. پێکهاتەی دەسەڵات لە کوردستان دەسەڵاتێکی میلیشیایی دوو حیزبیە کە هەریەکەیان دەسەڵاتی راستەقینەیان لە ناوچەیەکدایە. هاوسەنگی هێزی سیاسی نێوان جەماوەرو دەسەڵات بەهەمان پلە لەهەردوو ناوچەکەدا ئاڵوگۆڕی بەسەردا نایەت‌و زەربەخواردنی دەسەڵات لەهەرناوچەیەکدا زەربەدان نابێت لە گشت پەیکەری دەسەڵات‌. ئەم بارودۆخە لەباری سیاسیەوە ئاڵۆزیەک بۆ خەباتی خەڵک دروست دەکات‌‌و مەسەلەی رزگاربون لەدەستی ئەو دەسەڵاتە میلیشیاییە پرۆسەیەکی ئاڵۆزی سیاسی‌یە کە دەبێت هەنگاو بەهەنگاو جەماوەر خۆی بۆ ئامادەبکرێ‌.

لەلایەکی دیکەوە خاسیەتی دەسەڵاتی میلیشیایی‌ بەجۆرێکە کە ژیان‌و گوزەرانی خەڵکی بەپێی ئینتمای حیزبی دیاریکردوە. ئەمەش وا دەکات ژمارەیەکی زۆری خەڵک دوودڵ بن لەوەی لە هەنگاوە سەرەتاییەکانی شۆرش‌دا بێنە ناوەوە لە ترسی بڕانی سەرچاوەی ژیانیان. هەروەکو وەلائی سیاسی چەکداری میلیشیاش بۆ سەرۆکی حیزب‌و حیزبەکەی بەهێزترە لە وەلائی سەربازێک کە بەزۆرەملێ راپێچی خزمەتی سەربازی کراوەو روبەرووبونەوەی ئەو هێزانە لەگەڵ خەڵکدا ماوەیەکی زیاتر دەخایەنێ. بێجگە لەوانەش خاسیەتی میلیشیایی دەسەڵات زەمینەی ئەوەی زۆر تێدایە کە فەزای شۆرش‌و خرۆشانی جەماوەر بگۆڕێت بە شەرێکی ناوخۆیی، بەتایبەتی کە بەرەی ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژواییش کاراکتەری تێوەگلانی لەجۆرە کارێکی واوە هەیە! هەرەشەکانی دەسەڵات ئەوەی دەخستەروو کە ئامادەیە لەرێگای پەلاماردانی سەربازی هێزە سیاسیە نەیارەکانیەوە که‌شوهه‌وای نارەزایەتی‌و هاتنەمەیدانی سیاسی خەڵک بگۆڕێ بۆشەڕی ناوخۆ! پوچەڵکردنەوەی پیلانێکی لەوجۆرە هوشیاری سیاسی جەماوەری پێویستە‌و دەستی دەسەڵات‌و ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوایی لەوبارەوە لەدواوە ببەسترێ.

بە پێچەوانەی ووڵاتانێکی وەکو تونس‌و میسرەوە کە بەهۆی سەرکوتی سیاسی دەوڵەتەوە پارته‌‌ سیاسییه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن ده‌رفه‌تی ئەوەیان بۆ نەرەخسا دەورێکی بەرچاو ببینن لەرابەریکردنی شۆرشەکاندا، لە کوردستاندا هێزی سیاسی ئۆپۆزیسیۆن هەبون‌و لەرۆژەکانی یەکەمەوە توانییان کاریگەری خۆیان لەسەر رەوتی بزوتنەوەکە دابنێن. ئۆپۆزیسۆنی بۆرژوایی لە ئیمکاناتی سیاسی، راگەیاندن، مالی‌، تارادەیەک نفوزی سیاسی‌و تەنانەت لە هێزی چەکداری نهێنیش بەهرەمەندبوون‌و توانیبویان تارادەیەک خۆشباوەڕی لەناو جەماوەر بچێنن. ئەمەش دەستی ئاوەڵاکردن بۆئەوەی کاریگەری خۆیان لەسەر ئەو بزوتنەوەیە دابنێن‌؛ شێوازی خەباتی جەماوەری بەجۆرێک تەنگەبەر بکەنەوە کەمتر سازگار بێت لەگەڵ شێوازی خەباتێکی کۆمەڵایەتی کە بواری هاتنەناوەوەی فراوانی کرێکاران‌و جەماوەری زەحمەتکێش ‌و ژنان برەخسێت‌‌، بەرەبەرە تا رادەیەکی زۆر پلاتفۆرمی سیاسی خۆیان بکەنە پلاتفۆرمی بزوتنەوەکە. ئەمە وایکرد بزوتنەوەکە لەجێگای خۆیدا بمێنێتەوە‌و پێشڕەوی نەکات، سەرەڕای هەوڵەکانی ئۆپۆزیسیۆنی چەپ‌و بەتایبەتی حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان بۆئەوەی بزوتنەوەکە بەئاقاری پێشرەوی سیاسیدا بەرێت. بەمجۆرە تارادەیەکی زۆر ناوەرۆکە سیاسی‌و ئابوریە راستەقینەکەی بزوتنەوەکە داماڵرا‌و لەفۆرمێکی سیاسی تەنگەبەرو لە ناوەندیکی شارەکاندا قەتیس هێڵرانەوەو لەبەرامبەر دەسەلاتدا لاوازی کرد. ئەمە سەرەڕای ئەوەی کە دەوری ئیسلامیەکان‌‌‌ بە هاوکاری‌ بزوتنەوەی گۆڕان بۆ گۆڕینی سەراکانی ئازادی لە رۆژانی هەینیدا بۆ مزگەوت کاریگەری نه‌رێنیی لەسەر گوڕاحی گشتی خەڵکی مۆدێرن ‌و ئازادیخوازی کوردستان جێهێشت‌!

لە وڵاتانێکی وەکو تونس ‌و میسر و سوریا و...تاد. بەهۆی سەرکوتێکی بێپەردەوە هەر خواستێکی خەڵک یەکسەر دەگۆڕێت بۆ وەستانەوە بەرووی دەسەڵاتداو زۆر بەخێراییش خواستی روخانی دەسەڵات دەبێتە ئامانجی روبەروبونەوەی خەڵک‌و دەسەڵات. بۆیە کاتێک کە خەڵک دەگەنە ئاستی روبەرووبونەوەی دەسەڵات، ئیتر سەرکوت ناتوانێ وەسیلەیەکی کارا بێت بەدەستی دەسەڵاتەوە. گوڕاحی شۆرشگێرانەی جەماوەر لەئاستێکدا دەبێت کە سڵ لەهیچ سەرکوت‌و داپڵۆسینێک ناکاتەوەو بزوتنەوەی شۆرشگێڕانەی جەماوەر تائاستی روخانی دەوڵەت‌و هەڵوەشانەوەی دامودەزگاکانی (یان لانی کەم تا ئاستی راونانی بەپرسە پایەبەرزەکانی دەوڵەت) بەردەوام دەبێ. بەڵام بزوتنەوەکەی کوردستان نەیتوانی پەل بهاوێتە هەولێرو ناوچەکانی ژێردەسەڵاتی پارتیو ئەمەش تەنها بە فاکتەری سەرکوتی پارتی لێکنادرێتەوە. بەبڕوای من لێکدانەوەی دروست ئەوەیە کە هێشتا بزوتنەوەکە بەو ئاستەی خۆی نەگەیشتبوو کە هەم بڕیاری روخانی دەسەلاتی دابێت‌و هەم تواناکانی جێبەجێکردنەکەشی ئامادەکردبێت.

سەرباری ئەو هۆکارە ناوخۆییانە، فاکتەرێکی ناوچەیی کە کاریگەری نه‌رێنیی لەسەر گوڕاحی شۆرشگێڕانەی خەڵک دانا، بەپێچەوانەی سەرەتای خۆپیشاندانەکانەوە، خاوبونەوەی رەوتی شۆرش لەهەریەکە لە میسرو تونس‌و سەرکەوتنی تارادەیەکی دژە شۆرش لە داشکاندنی خواستەکانی خەڵکی شۆرشگێر بۆ لابردنی دوو سەرۆکی ئەو دوو وڵاتەو هێشتنەوەی هەموو دامودەزگاکانی دەسەڵات بە دەست لێنەدراوی، شکستی شۆرشی خەڵکی لیبیاو گۆڕانی بۆشەڕی ناوخۆ ‌، بەرگری دەسەڵاتە سەرکوتگەرەکانی ناوچەکە لەبەرامبەر جەماوەردابوو کە ئەمانە هەمویان بەشێوەیەکی نه‌رێنیی کاری لەسەر ئیرادەی خەڵکی کوردستان کردو هاوکاتیش ئومیدی بۆ دەسەڵاتدارانی کوردستان گێرایەوە کە دەتوانن سەریان سەلامەت دەربکەن لەبەرامبەر خەڵکدا. بەتایبەتی دوای ئەوەی لە پشتیوانی ئەمریکا بۆئەو کارەیان دڵنیابوون! بێگومان بەردەوامبونی شۆرش لەو دوو وڵاتەو پاشەکشەی دەسەڵاتە هارەکانی وەکو سوریا و یەمەن ‌و... دەتوانێ دوبارە گوڕاحی شۆرشگێڕانەی خەڵکیش گەرمبکاتەوە.

سەرەنجام ئەو فاکتەرە سیاسییه‌ ناوچەیی ‌و ناوخۆییانە پێکەوە دەوریان گێڕا لەوەی بزوتنەوەکە بەپێی پێویست بەهێزو فراوان‌و سەراسەری نەبێتەوە‌ و ده‌رفه‌تی ئەوە بکەوێتە دەست دەسەڵات کە سەرکوتی بزوتنەوەکە بکات بەرلەوەی ده‌رفه‌تی هەبێ بگۆڕێ بۆ شۆرشێکی جەماوەری.

بەڵام دامرکاندنەوەی بزوتنەوەیەک بەو خاسیەتەو لەم هەلومەرجە سیاسییه‌ی ناوچەکەدا بۆماوەیەکی درێژماوە بۆ خودی دەسەڵاتیش ناتوانرێ جەختی لەسەر بکرێ، چونکە سەرکوت ناتوانێ زەمینە سیاسی‌و کۆمەڵایەتیەکانی ئەو بزوتنەوە نارەزایەتیە لەبەین بەرێت کە بۆماوەی ٦٢ رۆژ بەردەوام بوو. ئێستا دەسەڵاتی بۆرژوا ناسیۆنالسیتی کورد راستورەوان لەبەرامبەر خەڵکدایەو ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازیش ناتەبایی خۆی لەگەڵ خواست‌و ئومێدەکانی خەڵکیدا خستۆتەروو. ئەمجارەیان بزوتنەوەی نارەزایەتی شۆرشگێڕانەی جەماوەری کرێکارو کەمدەرامەتی کوردستان‌و ژنان و لاوانی ئازادیخواز وانه‌ و ئه‌زموونێکی پڕ بایەخی خستۆتە ناو توێشوی خەباتیەوە کە دەتوانێ هەنگاوەکانی داهاتوی بە متمانەیەکی زیاترەوە بپێوێ!

ماڵپه‌ڕی موحسین که‌ریم