٢٩\٦\٢٠١٩

بۆچی بازرگانیی بە ئافرەتانی ناو حیزبەکانەوە دەکەن؟

شوانە حەسەن ئەبوبەکر 

ئافرەت ئەو بوونەوەرەیە کە بەخشەری هێز و دڵخۆشی و ئاسودەییە لەژیاندا بۆیە پێویستە لەلایەن ڕەگەزی بەرامبەریەوە بەچاوێکی پڕبەها و نرخەوە تێڕابڕوانرێت چونکە شکۆیەکی بەرزی ئینسانیەتە لەهەموو ڕووەکانی واقعی ژیاندا بەداخەوە لە ئەمڕۆدا ئەگەر سەرنج بدەین لە پرۆسه‌ی سیاسی و گۆڕانی ڕه‌وشی ئافرەت له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا هیچ پرسێك ئه‌وه‌نده‌ی پرسی ئافرەتان نه‌بۆته‌ باس و بابه‌تی بازرگانی و به‌رژه‌وه‌ندیه‌ كه‌سیه‌كان بۆ خۆبردنه‌ پێشه‌وه‌ له‌ حیزب و ده‌سه‌ڵاتداران و گه‌یشتن به‌پله‌ی باش و به‌ده‌ستهێنانی به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی، چونكه‌ هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسیه‌كان هه‌وڵی نزیك بوونه‌وه‌ی ئافره‌تیان داوه‌ به‌ ئاراسته‌ی خزمه‌ت كردنی به‌رژه‌وه‌ندی سیاسی حیزبی خۆیان، به‌ڵام ئه‌وه‌ی تێبینی ده‌كرێت له‌ناو پرۆسه‌ی سیاسی كوردستاندا پرسی ئافرەت له‌ناو حیزبه‌ علمانیه‌كاندا له‌ پاشه‌كشه‌دایه‌، چونكه‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ ئه‌و ئافرەتانەی به‌شێلگیریه‌وه‌ هاتنه‌ ناو حیزبه‌كان وه‌ك پێویست پشتگیری نه‌كران و حیزبه‌ سیاسیه‌كان پشتیوانیان له‌ پرسی ئافرەت نه‌كرد، ته‌نانه‌ت ئه‌و ئافرەتانەی هاتبوونه‌ ناو پرۆسه‌ی سیاسه‌ت زۆر به‌گه‌رموگوڕی كاریان ده‌كرد بۆ به‌دیهێنانی ئامانجه‌كانیان، به‌ڵام وه‌ك پێویست پشتیوانیان لێ‌ نه‌كرا، به‌ڵكو زۆربه‌یان بوونه‌ قوربانی ململانێ‌ سیاسیه‌كانی نێوان حیزبه‌كان، له‌بازنه‌یه‌كی لاوازدا سه‌یر ده‌كران و هه‌ر خۆیان زۆرجار هه‌وڵی شكاندن و له‌كه‌دار كردنیان ده‌دان و تۆمه‌تی به‌دڕه‌وشتیان ده‌خستنه‌پاڵ و كه‌سایه‌تیان له‌كه‌دار ده‌كردن،دیارترین نمونەش خاتوو سروە عبدلواحید و کاڵێ خان و... هتد.

ئه‌مه‌ش بووه‌ هۆی نیگه‌رانی ئه‌و ئافرەتانەی خۆیان بۆكاری سیاسی ته‌رخان كرد بوو، له‌دوا جاردا زۆر له‌وانه‌ له‌كاره‌كه‌یان نائومێد بوون و دوور كه‌وتنه‌وه‌، حیزبه‌ ئیسلامیه‌كانیش سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی زۆر له‌ ژنانی دین په‌روه‌ریان به‌هۆی هاوسه‌رگیری سیاسی و ئه‌و بابه‌تانه‌ به‌دبه‌خت و ماڵوێران كرد، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا تائێستاش توانیویانه‌ زیاتر كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئافره‌تان دابنێن و بتوانن له‌ده‌وری خۆیان كۆبكه‌نه‌وه‌، زیاتر له‌ حیزبه‌ سۆسیالیست و دیموكراته‌كان ڕه‌وشی ئافرەت له‌قازانجی خۆیان به‌كاربێنن، دیاره‌ هۆكاره‌ دینیه‌كان كاریگه‌ری زۆری له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردی به‌گشتی و ئافرەتان به‌تایبه‌تی هه‌یه‌، حیزبه‌ ئیسلامیه‌كان توانیان به‌ناوی ئاینه‌وه‌ ده‌رفه‌ت بێنن و بارودۆخه‌كه‌ به‌قازانجی خۆیان بگۆڕن هه‌ڵبه‌ته‌ ده‌توانین ئه‌وه‌ بڵێین ئه‌گه‌ر له‌حیزبه‌ علمانیه‌كان زیاتریان به‌ژن نه‌كردبێ‌ كه‌متریان پێ‌ نه‌كردووه‌.

باشە ئەگەر بپرسین ئه‌و ئافرەتانەی به‌پشتگرتنی حیزبه‌كان هاتوونه‌ته‌ ناو پرۆسه‌ی سیاسی تا چه‌ند توانیویانه‌ له‌به‌ره‌و پێش بردنی پرسی ئافرەتاندا به‌شداری بكه‌ن، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ڕێگای حیزبه‌ سیاسیه‌كانه‌وه‌ گه‌یشتونه‌ته‌ ده‌سه‌ڵات ناچارن بیركردنه‌وه‌شیان له‌چوارچێوه‌ی بیركردنه‌وه‌ی حیزبه‌كان دابێت و هه‌ڵگری ئایدیۆلۆژیا و فه‌لسه‌فه‌ی ئه‌و حیزبه‌ بێت، بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر ئافرەتێکی سه‌ر به‌ پارته‌ ئیسلامیه‌كان له‌گه‌ڵ فره‌ژنیش نه‌بێت وه‌كو خۆی، به‌ڵام وه‌كو ئافره‌تێك له‌ حیزبێكی سیاسی ئیسلامی كارده‌كات و په‌یڕه‌وی فه‌لسه‌فه‌ی حیزبه‌كه‌ی ده‌كات، ده‌نگ له‌سه‌ر جێبه‌جێ‌ كردنی یاسای فره‌ژنی ده‌دات، خۆ ئه‌گه‌ر پرسیاری لێ‌ بكه‌یت ئایا له‌گه‌ڵ فره‌ ژنی دایت بێ‌ گومان ده‌ڵێت نه‌خێر ، پێچه‌وانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی كێشه‌ی ئافره‌تان و ڕای تایبه‌تی خۆشی كارده‌كات، وه‌ك بنه‌مایه‌كی ئاینی و بیروباوه‌ڕی حیزبه‌كه‌ی كه‌حیزبێكی ئیسلامیه‌ ڕه‌فتار ده‌كات.

ئه‌وه‌ی تێبینی ده‌كرێت حیزبه‌ سیاسیه‌كان ئه‌وه‌نده‌ی پێویست بێت بۆ به‌رژوه‌ندی سیاسی حیزبه‌كانیان كارئاسانی ده‌كه‌ن ئافرەتان بێنه‌ بواری هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ بۆ پۆسته‌ په‌رله‌مانی و حیزبیه‌كانیش، به‌ڵام كه‌متر ڕێگا ده‌ده‌ن به‌ئافرەتان له‌ وه‌زاره‌ت و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان و پۆسته‌ كارگێڕیه‌ به‌رپرسیارێتیه‌كانی تر شوێنیان پێبدرێت، ئه‌وه‌ش ڕه‌نگه‌ ته‌نیا هۆكاره‌كه‌ی ئه‌وه‌بێت پێیان وابێت به‌شێك له‌و ئافرەتانەی هاتوونه‌ته‌ پێشه‌وه‌ به‌ پشتیوانی حیزب له‌هه‌ڵبژاردندا ئه‌و شوێنه‌ی پێبه‌خشراوه‌، به‌ڵام له‌ڕووی كارگێڕیه‌وه‌ ڕه‌نگه‌ له‌و ئاسته‌دا نه‌بن بتوانن كاری وا گه‌وره‌ به‌ ئه‌وان بسپێرن.

ئه‌وه‌ش ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنێ‌ پێشكه‌وتنی ڕه‌وشی ئافرەتان هێشتا له‌و ئاسته‌ دا نیه‌ جێگای دڵخۆشی ئافرەتان بێت. پێویسته‌ ئافرەتان خۆیان په‌روه‌رده‌ بكه‌ن پشت به‌خۆیان ببه‌ستن بۆ ئه‌وه‌ی كادری لێهاتوو به‌توانایان لێ‌ ده‌رچێت و خاوه‌ن توانی خۆیان بن، چونكه‌ ئافرەتانیش وه‌ك پیاوان هه‌میشه‌ هه‌ندێك له‌و ئافرەتانەی له‌به‌ر چاوانن و له‌به‌رپرسه‌كان نزیكن له‌هه‌موو پۆست و كاره‌كاندا ئه‌وانه‌ دووباره‌ ده‌بنه‌وه‌ و ڕێگا بەئافرەتانی تر ناده‌ن بێنه‌ پێشه‌وه‌، ئه‌وان خۆشیان له‌و ئاسته‌دا نین بتوانن ڕچه‌بشكێنن و سنوور ببه‌زێنن تا بارودۆخی ئافرەتان له‌سه‌رده‌ستی ئه‌وان گه‌شه‌ بكات و پێش بكه‌وێت كرۆكی كاره‌كه‌ش لێره‌دایه‌، چونكه‌ پرسی ئافرەتان په‌یوه‌سته‌ به‌ ئافرەتان و ته‌نیا خۆیان ده‌توانن پانتایی مه‌سه‌لەی ئافرەتان فراوان بكه‌ن و ببێته‌ جێگای دڵخۆشی هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌خه‌می ئه‌م پرسه‌دان بۆ پێشكه‌وتنی پرسی ئافرەتان،و پێشكه‌وتنی كۆمه‌ڵگاش چونکە ئەگەر ئافرەتان لەپشت یەکبن دەتوانن پایەکی بەهێز دروست بکەن بۆخۆیان لە ئێستا و دواڕۆژدا.

ماڵپەڕی شوانە حەسەن ئەبوبەکر