په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٢٧\۴\٢٠١٠

بۆ مێژوو .. خه‌مڵاندنی زانستییانه‌ و دایالیکتیکییانه‌ی دوێنێ و باری ئه‌مڕۆی حیزب!


قادر ره‌شید(ئه‌بو شوان)

 

ئه‌م بڕگانه‌ی خواره‌وه‌ که‌ ئاماژه‌یان بۆ ئه‌که‌م ، ئه‌و هاوار و ناڵه‌ و خه‌مڵاندنه‌ زانستییانه‌ی ساڵانێک له‌مه‌وبه‌ری هه‌ندێک له‌ کادێران و ڕۆشنبیرانی حیزب بوون.

 

گرنگیی مێژوویی ئه‌و بۆچوونانه‌ له‌وه‌دان که‌ هه‌ر ئه‌ڵێیت ئه‌مڕۆ وتراون و ڕۆژبه‌ڕۆژ پێویستییه‌ مێژووییه‌که‌یان ، به‌رجه‌سته‌تر ئه‌بێت.
سه‌یرێکی ئه‌م بڕگانه‌ بکه‌ن که‌ هاوڕێ نه‌وزاد نوری سه‌یوه‌لی له‌ پێشه‌کيی "ڕه‌خنه‌! يان کوته‌ک؟"دا له ساڵی 2000 دا نوسیویه‌تی و له‌ ساڵی 2001 دا له‌ سويد چاپکراوه‌. ئه‌و کتێبه‌ له‌ نوسينى قادر ڕشيده‌ و به‌رپه‌چدانه‌وه‌ى هێرشه‌کانی جه‌لال ده‌باغه‌ که‌ له‌ نامیلکه‌یه‌کدا به‌ ناوى "خوێندنه‌وه‌يه‌کى ڕه‌خنه‌گرانه‌ى پشتئاشان له‌ نێوان ئازار و بێده‌نگیيدا *** يه‌کێتى نوسه‌رانى کورد و هێرشه‌که‌ى د.مارف خه‌زنه‌دار..!" که‌ تیایدا به‌ ناڕه‌وا هێرش ئه‌کاته‌ سه‌ر کتێبه‌که‌ و نوسه‌ره‌که‌ی.


لێره‌دا ئه‌بێت به‌ خوێنه‌ر بڵێم که‌ ئه‌م نوسینه‌ ، پیاهه‌ڵدان نیه‌ به‌ هاوڕێ نه‌وزاد دا ، به‌ڵکوو ڕاستیی تاڵن و ئه‌بێت بۆ مێژوو بوترێن. له‌وانه‌یه‌ چه‌ندان که‌سی تر ڕه‌خنه‌ی هه‌مه‌جۆره‌یان له‌ سه‌رده‌مه‌ جیاوازه‌کاندا ، له‌ حیزب هه‌بووبێت ، به‌ڵام له‌م بیست ساڵه‌ی ڕابوردوودا ، ڕه‌خنه‌یه‌کی به‌ په‌رۆش و زانستییانه ، "موئه‌ده‌بانه‌" ، بێ ڕق و قین و بێ "غه‌ره‌زی شه‌خسیی" ، وه‌ک ئه‌وانه‌ی هاوڕێ نه‌وزادمان به‌ "نوسراو" به‌رچاو نه‌که‌وتووه‌.

 

گرنگیی ئه‌و نوسینانه‌ش له‌وه‌دان که‌ له‌ سه‌رده‌مێکدا نوسراون که‌ حیزب هه‌یبه‌تی خۆی هه‌بوو ، که‌م که‌س ئه‌یوێرا به‌و شێوه‌یه‌ی ئه‌و ، به‌ نوسراو و له‌ ڕۆژنامه‌کانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا ، ئه‌و ڕه‌خنه‌ و بۆچوونانه‌ بڵاوبکاته‌وه‌ ، ته‌نانه‌ت "ڕێگای کوردستان"یش به‌شێک له‌و نوسینانه‌ی بڵاوکردووه‌ته‌وه‌ ، وه‌ک ئه‌وه‌ی که‌ بۆ کۆنگره‌ی سێیه‌می نوسیبوو که‌ ده‌یان خاڵی فیکریی و ئابوری و ڕێکخراوه‌یی وروژاندبوو که‌ تازه‌ تازه‌ ئه‌مڕۆ که‌سانێک له‌به‌ر که‌مبوونه‌وه‌ و نه‌مانی به‌رژه‌وه‌نده‌کانیان ، له‌ سه‌رکردایه‌تی حیزب دورکه‌وتوونه‌ته‌وه‌ و ئه‌چنه‌ لای ئه‌م لایه‌ن و ئه‌و لایه‌ن و بۆچوونه‌کانی هاوڕێ نه‌وزاد دووباره‌ئه‌که‌نه‌وه‌! به‌ بێ ئه‌وه‌ی ئاماژه‌یان بۆ بکه‌ن ، له‌ کاتێکدا که‌ ساڵانێکی زۆره‌ ئه‌و "به‌ نوسراو" ده‌ستنیشانی نه‌خۆشییه‌کانی حیزبی کردووه‌ و چاره‌سه‌ریشی بۆیان داناوه‌.

 

هه‌روه‌ها هه‌ر به‌و جۆره‌ش ، خۆهه‌ڵکێشانیش نیه‌ که‌ بڵێم هه‌ندێک له‌و ڕاستییانه‌ له‌ کتێبه‌کانی "پشتئاشان له‌ نێوان ئازار و بێده‌نگییدا" و "ڕه‌خنه‌! یان کوته‌ک؟ و چه‌ندان وتاری مندا باسکراون و ئاماژه‌ بۆ که‌موکوڕییه‌کان و چاره‌سه‌ریان کراوه‌ ، ته‌نانه‌ت به‌ ناویش ، ناوی ئه‌و هاوڕێیانه‌ هاتووه‌ که‌ به‌رپرسیاریی ڕاسته‌وخۆیان هه‌بووه‌ و هه‌یه‌ له‌و کاره‌ساتانه‌دا که‌ توشی حیزب بوون و حیزبیان به‌م ڕۆژه‌ گه‌یاندووه‌.

 

له‌وانه‌یه‌ هه‌ندێک خوێنه‌ر بڵێن لێره‌دا زیادتر ناوی جه‌لال ده‌باغ دێت ، به‌ڵام هۆیه‌که‌ی ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و کاته‌ جه‌لال ده‌باغ ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی حیزبی شیوعی کوردستانیی بوو ، له هه‌موو بوارێکدا و به‌تایبه‌تیی له‌ ڕاگه‌یاندندا که‌ ماوه‌یه‌ک به‌رپرسی بوو ، خۆی به‌ سوره‌ى به‌ر له‌شکرى حیزبی شیوعی کوردستانیی و عێراق ئه‌زانی و داکۆکیی له‌و سه‌رکردانه‌ ئه‌کرد که‌ حاڵی حیزبیان به‌م ڕۆژه‌ی ئه‌مڕۆ گه‌یاندووه و خۆی له‌ هه‌موو باسێک هه‌ڵئه‌قورتاند. له‌ ڕاستییشدا جگه‌ له‌و ، تا ئێستاش ئه‌و سه‌رکردایه‌تییه‌ که‌سێکی تیادا نه‌بووه‌ و نیه‌ که‌ وه‌ڵامی که‌سێک بده‌نه‌وه‌.


سه‌یری ئه‌م بڕگانه‌ی ئه‌و پێشه‌کییه‌ بکه‌ن: (1)

... ڕه‌خنه‌ .. ئه‌م وشه‌ كڵۆڵه‌ ، له‌ لاى كورد هێجگار ناوزڕاوه‌!  ڕه‌خنه‌ له‌ سياسه‌تى لايه‌نێك .. كفره‌ ، خۆ ڕه‌خنه‌ له‌ بيروباوه‌ڕ و دروشمى حيزبێك ، هه‌ر له‌ كفريش كفرتره‌!


له‌ حيزبايه‌تيدا وا فێركرابووين كه‌ ئه‌بێت به‌ شان و باڵى (ڕه‌خنه‌لێگيراو) دا هه‌ڵبده‌ين ، جا ئايا كه‌سه‌! يان شت! ئيتر پێمان ئه‌وت (ڕه‌خنه‌ى دروستكه‌ر)! به‌ڵام له‌ ڕاستييدا ڕه‌خنه‌ هه‌ر ڕه‌خنه‌يه‌ ، واته‌ ده‌ربڕينى ڕا و بۆچوونێك كه‌ له‌گه‌ڵ كه‌س ، يان شته‌ ڕه‌خنه‌لێگيراوه‌كه‌دا هاوتا نين و يه‌كناگرنه‌وه‌.
ئه‌وه‌ گرنگ نيه‌ كه‌ ڕه‌خنه‌لێگيراوه‌كه‌ پێى گه‌شه‌ئه‌كات و دروستئه‌بێت ، يان ئه‌ڕوخێت و له‌ناوئه‌چێت! گرنگ ئه‌وه‌يه‌ كه‌ مرۆڤ ئازادبێت و بوێرێت و بتوانێت ڕا و بۆچوونه‌كانى خۆى ده‌رببڕێت.

... ئه‌گه‌ر شتێك ، یان كه‌سێك ، به‌ ڕه‌خنه‌ بڕوخێت! ئه‌وا زوو ، يان دره‌نگ ، به ‌بێ ڕه‌خنه‌ش هه‌ر هه‌ره‌سئه‌هێنێت و ئه‌ڕوخێت ، چونكه‌ هه‌ر له‌ بنه‌ڕه‌تدا فاكتۆرى شێواويى و هه‌ره‌س و ڕوخاندنى تيادايه‌ ، يان تيايدا پێگه‌يشتووه‌ و گه‌شه‌یكردووه‌!

... كاتێك كه‌ حيزبايه‌تييش ئه‌كه‌ين ، ئه‌و په‌روه‌رده‌يه‌ قوڵتر ئه‌بێته‌وه‌ ، بۆيه‌ ڕه‌خنه‌گرتن له‌ سه‌ركردايه‌تى و دروشمه‌كان و پايه‌ و كۆڵه‌كه‌ فيكرييه‌كانى حيزبه‌كان و سياسه‌ته‌ هه‌مه‌جۆره‌كانيان ، به‌ تاوان دائه‌نرێت!

... به‌ لاى زۆر كه‌سه‌وه‌ حيزب پيرۆزه‌ (موقه‌دده‌سه‌)! و نابێت ڕه‌خنه‌ى لێبگيرێت!
كاك جه‌لال ده‌باغ به‌ گاڵته‌جاڕييه‌وه‌ له‌ ناميلكه‌كه‌يدا به‌ هاوڕێ قايه‌ر ئه‌ڵێت: (دواى زياتر له‌ په‌نجا ساڵ له‌ ناو حيزبدا ، له‌ سياسه‌تى حيزب و دروشمه‌كانى تێنه‌گه‌يشتووه‌ و ڕه‌خنه‌یان لێئه‌گرێت...)!


به‌ڵێ .. ئه‌و جۆره‌ كه‌سانه‌ى كه‌ بوون به‌ مايه‌ى سه‌رگه‌ردانيى حيزبه‌ شيوعى و چه‌په‌كان و هه‌ره‌سى بزوتنه‌وه‌كه‌يان له‌ دنيادا ، لايان وايه‌ كه‌ سياسه‌ت و دروشمه‌كانى حيزب و سه‌ركرده‌كانيان ، وه‌ك وشه‌ى قورئانن و (تا ده‌ركه‌وتنى مه‌هدى!) نابێت (ته‌فسير) بكرێن! جگه‌ له‌وه‌ى كه‌ له‌ يه‌كه‌م ڕۆژه‌وه‌ كراوه‌ و به‌رنامه‌ى له‌سه‌ر داڕێژراوه‌!
زيادتر له‌ په‌نجا ساڵ له‌ حيزبێكدا ئه‌ندام بيت و هه‌زاران كارى پڕ مه‌ترسى جێبه‌جێبكه‌يت و هه‌زاران تاڵيى ، ناخۆشيى ، گرتن ، دورخستنه‌وه‌ ، سه‌رگه‌ردانيى و ماڵوێرانيى ، به‌ڵام بۆت نه‌بێت وتووێژى سياسه‌ت و دروشمێكى حيزبه‌كه‌ت بكه‌يت و ڕه‌خنه‌ له‌ سه‌ركرده‌يه‌ك بگريت! ئه‌گه‌ر كرديشت ئه‌وا نه‌زان و تێنه‌گه‌يشتوويت!

 

هه‌ر ناوى ستالين و ديكتاتۆره‌كانى تر به‌ ناوه‌! به‌ڵام كورد به‌ گۆتره‌ نه‌يوتووه‌ (هه‌زار ڕه‌حمه‌ت له‌ كفندز)!

... حيزبى ئێمه‌ ، حيزبى شيوعى كوردستانيى ، باوه‌ڕى به‌ ماركسيزم هه‌يه‌ ، واته‌ گۆڕان و پێشكه‌وتنى كۆمه‌ڵايه‌تى ، سياسى ، ئابورى و .. تد ، به‌ڵام ئه‌مه‌ ماناى ئه‌وه‌ نيه‌ كه‌ كه‌سانێكمان نيه‌ ته‌قه‌ى سه‌ريان دێت له‌ ماركسيزم و پێشكه‌وتن و گۆڕانكاريى و نوێكاريى .. نه‌خێر ، كه‌سانێك هه‌ن كه‌ تا ئێستاش به‌ عه‌قڵييه‌تى زيادتر له‌ نيو سه‌ده‌ له‌مه‌وبه‌ره‌وه‌ بيرئه‌كه‌نه‌وه‌ و ڕه‌فتارئه‌كه‌ن!
كه‌سانێك هه‌ن خۆيان وه‌ك (ئيمام) دێته‌ به‌ر چاو ، وا پێشانئه‌ده‌ن كه‌ (مه‌رجه‌عيه‌ت) بن و ئه‌بێت ئه‌وانى تر له‌ ناو حيزبه‌كه‌دا ، وه‌ك مريد و ده‌روێش بن و كه‌سانى ده‌ره‌وه‌ى حيزبه‌كه‌ش وه‌ك برا گه‌وره‌ و ڕيشسپى سه‌يريان بكه‌ن!

ئاى له‌و عه‌قڵييه‌ته‌ دواكه‌وتووه‌ .. ئه‌گه‌ر به‌ ڕيش بووايه‌ ، ئه‌بووايه‌ بزن موفه‌تيش بووايه‌!

... كاتێك كه‌ ئه‌ندامان و كادێرانى حيزب پێشبينيى ئه‌وه‌يان ئه‌كرد كه‌ حيزب له‌ هه‌ڵبژاردنێكى ئاينده‌دا شكست ئه‌هێنێت! وه‌ك هاوڕێ قايه‌ر له‌ كتێبه‌كه‌ى پشتئاشاندا باسى كردووه‌ ، كاك جه‌لاليش له‌ ناميلكه‌كه‌يدا به‌ گاڵته‌جاڕييه‌وه‌ به‌و پێشبينييه‌ ئه‌ڵێت (نوقڵانه‌)! به‌ڵام پاش دوو ساڵ به‌سه‌ر ده‌رچوونى كتێبه‌كه‌دا ، هه‌ڵبژاردنه‌كانى شاره‌وانيى سلێمانیى كرا و حيزبمان شكستێكى مه‌زنى تيادا هێنا!

 

... ئه‌گه‌ر گريمان ئه‌وه‌نده‌ى ده‌نگمان هێنابوو ، يه‌كيه‌تيش ئه‌وه‌نده‌ى (خواردبێت) ، با ئه‌وه‌نده‌ى تريش كه‌مترخه‌ميى تيادا كرابێت و هه‌ڕه‌شه‌ و گوڕه‌شه‌ و دزيى و گزيشى بێته‌ سه‌ر ، هێشتا هه‌ر چوار هه‌زار ده‌نگ! ئاستى ئێمه‌ نيه‌ و ئه‌وه‌ جه‌ماوه‌رى ئێمه‌ نيه‌! به‌و ڕاده‌يه‌ ئێمه‌ شه‌هيد و قوربانيى و كه‌نه‌فته‌مان له‌ ناوچه‌ى سلێمانييدا هه‌يه‌!

ئه‌وه‌ (نوقڵانه‌) نه‌بوو كه‌ هاوارمان ئه‌كرد ئه‌بێت كادێرانى حيزب به‌ خۆيان و سياسه‌ت و دروشم و به‌رنامه‌ى حيزبدا بچنه‌وه‌ .. ئه‌وه‌ پێشبينيى و خه‌مڵاندنى زانستييانه‌ و داياليكتيكييانه‌ بوو.

... دواى سه‌لماندنى ئه‌و (نوقڵانانه‌)! حيزب چى كرد؟ ئايا هه‌مان ده‌موچاو و هه‌مان سياسه‌ت ، وه‌ك خۆيان نه‌ماونه‌ته‌وه‌؟ ئايا بۆ ته‌نيا يه‌ك جاريش له‌ مێژوودا ، ته‌نيا كه‌سێك له‌م حيزبه‌دا نيه كه‌ به‌رپرسيار بێت له‌م قه‌يران و شكستانه‌ و بردنى حيزب له‌م شكسته‌وه‌ بۆ ئه‌وى تر؟.. كوا؟.. كێيه‌؟

ئايا ئه‌بێت حيزبمان ببێت به‌ مۆزه‌خانه‌ى سياسه‌ت و ته‌مه‌ندرێژانى حيزبايه‌تى! يان قوتابخانه‌ى نه‌وه‌كان و پێشكه‌وتن و خۆگونجاندن له‌گه‌ڵ گۆڕانكارييه‌ نوێيه‌كانى ژيانى مرۆڤايه‌تى؟

... پێم وايه‌ كادێرانى حيزب و كاك جه‌لاليش له‌ ڕوانگه‌ى بيروباوه‌ڕه‌ داياليكتيكييه‌كه‌يانه‌وه‌! ئه‌بووايه‌ و ئه‌بێت ئازايانه‌ و به‌ ئاشكرا وه‌ڵامى ئه‌و پرسيارانه‌ بده‌نه‌وه‌ ، نه‌ك داكۆكيى بكه‌ن له‌ هه‌ڵه‌كانى ئه‌ندامێك و دووانى سه‌ركردايه‌تى كه‌ ئه‌وه‌ته‌ى موويان لـێ ڕوواوه‌ ئه‌ندامى سه‌ركردايه‌تى ئه‌م حيزبه‌ن و كه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ى حيزبيش ئه‌بن ، وه‌ك مه‌رجه‌عيه‌ت سه‌يريان ئه‌كه‌ن!

... له‌ ڕوانگه‌يه‌كى زانستيى و تاقيكردنه‌وه‌ى ژيانه‌وه‌ ، ئه‌و ڕاستييه‌م بۆ ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ ئه‌م ڕه‌خنه‌ و باسانه‌ ، حيزبى پێ ده‌وڵه‌مه‌ند و به‌هێزتر ئه‌بێت ،
(ئه‌گه‌ر!) سه‌ركرده‌كان و كادێران گوێ به‌ ڕا و بۆچوون و ڕه‌خنه‌كانى ئه‌ندامان و جه‌ماوه‌ره‌كه‌ى خۆيان بده‌ن!

کێشه‌که‌ی ئه‌مڕۆ له‌وه‌دایه‌ که‌ جه‌لال ده‌باغ و ئه‌وانه‌ی که‌ ئه‌مڕۆ خۆیان کردووه‌ به‌ ڕه‌خنه‌گر له‌ حیزب و باسی گه‌نده‌ڵیی سه‌رکرده‌کان و نه‌ته‌وه‌په‌روه‌ریی و نیشتمانپه‌روه‌ریی خۆیان ئه‌که‌ن! ئه‌و ده‌مه‌ و کاتێک که‌ هاوڕێ نه‌وزاد وه‌لی ئه‌و نوسین و ڕه‌خنانه‌ی بڵاوئه‌کرده‌وه‌ ، پێیان ئه‌وت بووه‌ به‌ "پاسۆک"! و ئه‌یانوت نوسینه‌کانی له‌ "نوقڵانه" زیادتر نین! ئاخر له‌ نامیلکه‌که‌ی جه‌لال ده‌باغ دا ، هه‌ر واشی به‌ خه‌مڵاندنه‌ دایالیکتییه‌کانی ناو کتێبه‌که‌ی پشتئاشان له‌ نێوان ئازار و بێده‌نگییدا ئه‌وت! و به‌و بۆچوونه‌ زانستییانه‌ی ئه‌وت "نوقڵانه‌"!

جه‌لال ده‌باغ که‌ ئه‌مڕۆ خۆی لێمان کردووه‌ به‌ چه‌پی چه‌پان ، بزانن له‌ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌یه‌کی هاوڕێ ‌نه‌وزاد وه‌لی دا چی ئه‌ڵێت: (2)

" هاوڕێ نه‌وزاد به‌ ته‌ماى كردنه‌وه‌ى كۆرسێكه‌ له‌ ستۆكهۆڵم له‌سه‌ر چه‌پى كورد و به‌ره‌ى چه‌پى ڕاسته‌قينه!"

چه‌ند بڕگه‌یه‌ک له‌ وه‌ڵامی هاوڕێ نه‌وزاد:

... بێگومانيشم له‌وه‌ى كه‌ كۆرسێك ده‌رباره‌ى (چه‌پى كورد) ، زۆر كه‌س به‌شداريى تيادا ئه‌كات ، وه‌ك له‌ كۆرسێك له‌سه‌ر (حیزبايه‌تى كلاسيكيى) ، يان (ديكتاتۆريى پروليتاريى) و (بوژاندنه‌وه‌ى ستالينيزم)! جا ئه‌و كاته‌ گرنگ نيه‌ كێ ئه‌و كۆرسه‌ ئه‌گێڕێت و كێ به‌شداريى تيادا ئه‌كات...

... ئه‌گه‌ر ڕۆشنبيرى كورد حیزبييه‌كى ملكه‌چ نه‌بێت ، ئه‌بێت ڕازيى نه‌بێت به‌و بارودۆخه‌ى كوردستان و پارچه‌پارچه‌كردنى ، ئه‌بێت ده‌نگ به‌رزبكاته‌وه‌ و ناڕه‌زايى و بێزاريى ده‌رببڕێت و ڕه‌خنه‌ له‌ گه‌وره‌ و بچوكى لايه‌نه‌كان بگرێت و سياسه‌ته‌ هه‌ڵه‌كانيان ئاشكرا بكات ، ئه‌وه‌ش لاى ئه‌و به‌ تاوان له‌ قه‌ڵه‌م ئه‌درێت!..

... لام وايه‌ ئه‌بێت مرۆڤه‌ حیزبييه‌ هۆشياره‌كان ، ئه‌گه‌ر به‌ ڕاستيى دڵسۆزى گه‌ل و نيشتمان و بيروباوه‌ڕ و لايه‌نه‌كه‌يان بن ، ئه‌بێت پێش كه‌سانى بێلايه‌ن بكه‌ون له‌ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى هه‌ڵه‌ سياسييه‌كاندا...

... ئه‌گه‌ر ته‌نيا له‌ ڕوانگه‌يه‌كى (سۆڤیه‌تى) يه‌وه‌ سه‌يرى مه‌سه‌له‌كه‌ نه‌كرێت ، ئه‌وا ئه‌و گلوباڵيزمه‌ بريتییه‌ له‌ سێكوچكه‌ى:

- عه‌قڵيه‌تى نوێ

- ئامێرى به‌رهه‌مهێنانى نوێ

- په‌يوه‌ندييه‌ نوێيه‌كان

ئیتر ئه‌و په‌يوه‌ندييه‌ نوێيانه‌ن كه‌ هه‌ر كه‌سه‌ و هه‌ر كۆڕوكۆمه‌ڵێك و چين و توێژێك ، له‌ ڕوانگه‌ى بيروباوه‌ڕ و به‌رژه‌وه‌ندى خۆيه‌وه‌ بۆیان ئه‌چێت. منيش وه‌ك زۆربه‌ى مرۆڤى ئه‌م دنيايه‌ ، لام ڕه‌وا نيه‌ كه‌ سه‌رمايه‌داران مه‌رجه‌كانى خۆيان له‌م په‌يوه‌ندييانه‌دا سه‌پاندووه...

... پێئه‌چێت ئه‌و ڕاستييه‌ نه‌زانێت كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و حیزبانه‌ى كوردستان به‌ هه‌مان عه‌قڵيه‌تى سه‌ده‌ى پێشووه‌وه‌ بيربكه‌نه‌وه‌ ، ئه‌وا هه‌زار ساتێليت و ئينته‌رنێت و پێشكه‌وتنى تێکنێلۆجیاش داڵده‌يان نادات...

... به‌ڵام كاتێك كه‌ بيروباوه‌ڕى جياواز سه‌ركوت بكرێت ، خاوه‌ن بيروباوه‌ڕه‌ جياوازه‌كان كه‌نار بخرێن ، زيندانيى بكرێن ، فه‌لاقه‌ بكرێن ، دوربخرێنه‌وه‌ و ده‌ربكرێن له‌ حیزبه‌كانيان و حیزبێكيش كه‌ (ڕۆژ به‌ ڕۆژ بچێته‌وه‌ ئاو)! ئه‌بێت ئه‌و لايه‌نه‌ به‌هێزه‌ى كێشه‌ى فيكريى كامه‌ بێت كه‌ ئه‌و باسى ئه‌كات؟ ئه‌گه‌ر به‌م ڕۆژگاره‌ سه‌دان كۆنه‌ پێشمه‌رگه‌ و كادێر و ئه‌ندام و لايه‌نگرانى ئه‌و حیزبانه‌ ڕيزه‌كانيان به‌جێبهێڵن و بێنه‌ ئه‌وروپا ، ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ ، وه‌ك ئه‌و ئه‌ڵێت:(سه‌رچاوه‌ى پێگه‌يشتن و به‌ خۆدا هاتنى حیزبه‌كان) بێت! .. يا ڕه‌بى به‌ نسيبى هيچ حیزبێك نه‌بێت!

 

... ئايا (كوژراوانى) شه‌ڕى كوردكوژيى و حیزبايه‌تى ته‌سك ، له‌ په‌يڕه‌وى ناوخۆى چينه‌ چه‌وساوه‌كانى گه‌له‌كه‌مانه‌وه‌ په‌يڕه‌وكراوه‌؟ نازانم بۆچى به‌وه‌ خۆى سه‌غڵه‌ت ئه‌كات و به‌ ناوى لايه‌نه‌ شه‌ڕكه‌ره‌كانيشه‌وه‌ داكۆكيى له‌و خۆبه‌كوشتدانه‌ ئه‌كات! وا دياره‌ زۆربوونى (شه‌هيد) به‌ نيشانه‌ى ڕه‌وانيى سياسى و ڕاكێشانى سۆزى جه‌ماوه‌ر ئه‌زانێت! له‌ كاتێكدا ئازا ئه‌و حیزبه‌يه‌ كه‌ به‌ كه‌مترين زيانى گيانيى و ماڵييه‌وه‌ ، زۆرترين ئاوات و ئامانجى به‌ديبهێنێت.
دياره‌ ئه‌و وته‌يه‌ى ماركس باوى نه‌ماوه‌ كه‌ ئه‌ڵێت: مرۆڤ به‌نرخترين سه‌رمايه‌يه‌ ، بۆيه‌ ڕۆڵه‌ى ئه‌و گه‌له‌ كڵۆڵه‌ ، له‌ كوردكوژيى و شه‌ڕى حیزبايه‌تيدا ، وه‌ك به‌شێك له‌ چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و ده‌زگاكانى شه‌ڕ سه‌ير ئه‌كرێت!..

 

... ئه‌گه‌ر چه‌پى كورد:

- به‌رژه‌وه‌ندى ڕوته‌يه‌كى كورد نه‌گۆڕێته‌وه‌ به‌ به‌رژه‌وه‌نده‌ به‌رزه‌كانى عه‌ره‌ب و فارس و تورك و ڕوس
- ده‌روێشى نه‌ته‌وه‌ داگيركه‌ره‌كه‌ى خاك و گه‌له‌كه‌ى خۆى نه‌بێت

- لاى وا بێت خاكى كوردستانه‌كه‌ى داگيركراوه‌ و خه‌بات بكات له‌پێناوى قه‌واره‌يه‌كى سياسيدا
- بانگه‌شه‌ى ئاشتيى و ته‌بايى نێوان ڕۆڵه‌كانى گه‌له‌كه‌ى بكات

- داواى ڕاستكردنه‌وه‌ى هه‌ڵه‌ سياسيیه‌كان بکات

- داواى به‌لاداكردنى شێوازى كۆنى حیزبايه‌تى بكات

- داواى پشتكردن له‌ زه‌بروزه‌نگ و ستالينيزم و ديكتاتۆريى بکات

- به‌رژه‌وه‌نده‌كانى گه‌له‌كه‌ى پێش به‌رژه‌وه‌نده‌ هه‌مه‌جۆره‌كان و حیزبييه‌كان بخات

- داواى يه‌كبوونى ڕۆشنبيران و به‌لاداخستنى كێشه‌ لاوه‌كييه‌كانيان بكات

- داواى به‌ره‌يه‌كى چه‌پ بكات

- خه‌باتى چينايه‌تى و نه‌ته‌وايه‌تى و نيشتمانيى به‌ يه‌كه‌وه‌ گرێبدات و به‌ هيچ شێوه‌يه‌ك سازشيان له‌سه‌ر نه‌كات

- ئه‌گه‌ر هه‌ر يه‌كێك له‌م ئه‌گه‌رانه‌ و سه‌رجه‌م هه‌موویان ، گێژاوى فيكريى بن كه‌ جه‌لال ده‌باغ به‌ سايه‌ى خواوه‌ لێى به‌ دوره‌ ، ئه‌وا به‌ شانازييه‌وه‌ ئه‌يڵێم كه‌ من له‌م گێژاوه‌دا ئه‌ژيم.

ئه‌و بڕگانه‌ی سه‌ره‌وه و زۆری تر ، دوێنێ نه‌وتراون ، ئه‌وانه‌ له‌ ساڵی 1999 دا وتراون و حاڵی حیزب به‌م ڕۆژه‌ نه‌گه‌یشتبوو ، ئه‌و کاته‌ جه‌لال ده‌باغ نه‌چووبووه‌ لای زه‌حمه‌تکێشان ، به‌ڵکوو ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی و به‌رپرسی ڕاگه‌یاندنی حیزب بوو ، ئه‌و کاته‌ ڕه‌خنه‌ی له‌ سه‌رکرده‌کان و له‌ هه‌ڵه‌کانيان نه‌ئه‌گرت ، به‌ڵکوو داکۆکیی لێیان ئه‌کرد.

 

زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ش که‌ ئه‌مڕۆ به‌رژه‌وه‌ندیان له‌ لای حیزب کز بووه‌ ، ئه‌وا خۆیان به‌ ڕه‌خنه‌گر دائه‌نێن! وه‌ک جه‌لال ده‌باغ و عه‌لی زه‌نگه‌نه‌ و که‌سانی تر که‌ ساڵه‌های ساڵه‌ پارێزه‌ری ئه‌و سیاسه‌تانه‌ن و جێبه‌جێکه‌ریانن و ئه‌و سه‌رده‌مانه‌ شۆڕه‌سواری ناو کۆنگره‌کان بوون بۆ سه‌رکوتکردنی ڕه‌خنه‌گران!

لێره‌دا نمونه‌یه‌کی بچوک باسئه‌که‌م. له‌ کۆنگره‌ی دووه‌می حشک دا ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا که‌ سه‌رکردایه‌تی حیزب 11 که‌سیان له‌ "حاشیه‌کانیان" به‌ "حصه‌ی خاصه‌" ، به‌ بێ ئه‌وه‌ی له‌ هیچ ڕێکخراوێکه‌وه‌ هه‌ڵبژێرابن ، بردبووه‌ ناو کۆنگره‌وه‌ ، بڕيارياندابوو ته‌نیا قادر ڕه‌شيد به‌ ئه‌ندامی کۆنگره‌که‌ وه‌رنه‌گرن ، چونکه‌ خاوه‌ن هه‌ڵوێست بووم ، له‌ ناو کۆنگره‌که‌دا داوام له‌ به‌ڕێوه‌به‌رى ده‌سته‌ی سه‌رکردايه‌تى کۆنگره‌که‌ کرد که‌ بمخه‌نه‌ ده‌نگدانه‌وه ‌، دانيشتووه‌کانى "ڕيزه‌که‌ى پێشه‌وه" فرياى ئه‌وه‌ نه‌که‌وتن که‌ به‌ حه‌مه ‌شه‌ريف (عيزه‌ت عوسمان‌) بڵێن مه‌يخه‌ره‌ ده‌نگدانه‌وه ‌، وتى فه‌رموون هاوڕێيان ، کێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌يه‌ که‌ ئه‌بو شوان ببێت به‌ ئه‌ندامى کۆنگره؟


له‌ کۆى 114 ئه‌ندامی کۆنگره ‌ ، 97 هاوڕێ به‌ به‌ڵێ ده‌نگياندا! هاوڕێ که‌ريم ئه‌حمه‌د و ئه‌بو سه‌رباز ، هه‌ستان و ڕوويان کرده‌ من و وتيان: ئه‌بو شوان ده‌نگمان پێدايت!

‌هه‌روه‌ها بۆ ئه‌مڕۆى ئه‌و نه‌هامه‌تييه‌ى حيزبى شيوعى کوردستانیى تێکه‌وتووه‌ و چه‌قى به‌ستووه‌ ، کاتى ئه‌وه‌ هاتووه بڵێين به‌سه!‌ سه‌رکرده‌کانمان گوێ له‌ ڕا و بۆچوون ، داوا و پێشنيارى ئه‌ندامانى ڕێکخراوه‌کانى حيزب بگرن ، له‌و هاوڕێيانه‌ى که‌ له‌سه‌ر بيروڕاى جياواز لابراون و لاچوون و ده‌رچوون که‌ خۆيان به‌ خاوه‌نماڵ ئه‌زانن ، نه‌ک کرێچى‌.

ڕێى ده‌رکردن و سزادان و نانبڕين ، داد نادات! ‌ئه‌بووایه‌ سه‌رکرده‌کان نامه‌که‌ى قادر ڕه‌شيدیان ڕه‌چاوبکردایه‌ که‌ بۆ ئه‌بوکاروانى نوسيبوو "نه‌که‌ن هاوڕێیانى گه‌رميان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى ده‌نگيان پێنه‌داون له‌ هه‌ڵبژاردنه‌که‌ى پارله‌مانى کوردستاندا ، سزابده‌ن"! به‌ڵکوو ئێوه‌ به‌ خۆتاندا بچنه‌وه‌ و داواى لێبوردن له‌و هاوڕێيانه‌ بکه‌ن و بڵێن گوناهـ له‌ ئێمه‌يه‌ که‌ ئێوه‌ى بوێر ده‌نگتان پێمان نه‌دا.

ئیتر هۆشتان به‌ خۆتاندا بێته‌وه‌ ، به‌سه‌ ئیتر ، به‌کارهێنانى ده‌سه‌ڵاتی حيزبیى دژ به‌ بيروڕاى جياواز له‌ حیزبدا.

 

هێشتا نه‌چووه‌ بچێت که‌ پیاداچوونه‌وه‌ بکرێت له:

- نوێکردنه‌وه‌ى بيروبۆچوون

- عه‌قڵيه‌ت

- نوێکردنه‌وه‌ى ده‌سته‌ی سه‌رکردايه‌تى

- بوژاندنه‌وه‌ى حيزب

- به‌ستنى کۆنگره‌يه‌کى نائاسایی و ئازاد و ديموکراتیى و بێ به‌شدارکردنى حاشيه‌ و که‌سانی داتاشراو.
- ڕزگارکردنى ڕاگه‌یاندن و ڕێگاى کوردستان له‌و دابڕاویيه‌ى و بکرێته‌وه‌ به‌ زمانحاڵى کارگه‌ران ، جوتياران ، زه‌حمه‌تکێشان ، ئافره‌تان ، لاوان و خوێندکاران و توێژه‌ به‌شمه‌ينه‌ته‌کانى گه‌له‌که‌مان.

سه‌رکرده‌کان ئه‌م قه‌يرانانه‌یان دروستکردووه ‌و حیزبیان گه‌ياندووه‌ به‌م حاڵه‌‌ و هيچيش نابينين که‌ سه‌رکرده‌ فرمێسک بڕێژێت بۆ‌ دوێنێ و ئه‌مڕۆ و داهاتووى حيزب!

ئه‌و پێشه‌کيیه‌ی هاوڕێ نه‌وزاد له‌ کتێبى (پشتئاشان له‌ نێوان ئازار و بێده‌نگیيدا) ، له‌ پێش 13 ساڵدا ، ئه‌م ڕۆژه‌ى خستبووه‌ ڕوو!

هه‌روه‌ها له‌ ساڵی 2001 دا دووباره‌ سه‌رکردايه‌تى حيزبى به‌ ئاگاهێناوه‌ته‌وه‌ له‌ چاره‌سه‌رى ئه‌و نه‌هامه‌تييه‌ى به‌ سه‌ر حیزب دێت!

ئه‌مڕۆ قوڵیی ئه‌و بیر و بۆچوونانه‌ ئه‌بينين که‌ ئه‌و داوايانه‌ پێویستیی مێژووین و ڕۆژبه‌ڕۆژ جه‌ماوه‌ری حیزب هه‌مان ئه‌و داوایانه‌ دووباره‌ ئه‌که‌نه‌وه‌ و کاريگه‌ریى خۆیان هه‌ر هه‌بووه‌ و هه‌يه. ئێستاش مه‌ترسى ئه‌وه‌ هه‌يه‌ که‌ ئه‌وه‌ى له‌ سه‌رکۆزه‌ره‌که‌یدا ماوه ، خه‌ریکن ئه‌يهاڕن.
سه‌یرێکی ئه‌م چه‌ند بڕگه‌یه‌ بکه‌ن له‌ پێشه‌کیی کتێبی "پشتئاشان له‌ نێوان ئازار و بێده‌نگییدا":(3)

... به‌تايبه‌تييش كاره‌ساتێك كه‌ دروێنه‌ى گيانى ده‌يان ڕۆڵه‌ى به‌ئه‌مه‌كى ئه‌م حيزب و گه‌ل و نيشتمانه‌ى كردووه‌ و تا ئێستاش كه‌س خۆى به‌ به‌رپرس نازانێت و هه‌ر وه‌ك بڵێيت ئه‌و كاره‌ساتانه‌ "قه‌زا و قه‌ده‌ر" بوون و ڕووداوێكى سروشتيى بوون ، وه‌ك باوبۆران و لافاو و بومه‌له‌رزه‌ و ده‌ستى هيچ مرۆڤێكى تيادا نه‌بووه‌!

به‌ڵێ .. له‌ كۆمه‌ڵگاى ئێمه‌دا ، نه‌ فێركراوين و نه‌ ڕاهاتووين كه‌ ڕێزى بيروڕاى جياواز بگرين! له‌ كاتێكدا كه‌ دنيا و ژيان ، بريتين له‌ يه‌كيه‌تى دژه‌كان!

 

زۆربه‌ى حيزبييه‌كان لايان وايه‌ كه‌ ئه‌وه‌ى ئه‌ندامى حيزبێك بوو ، ئيتر ئه‌بێت سه‌د له‌ سه‌د وه‌ك ئه‌ندامانى تر و به‌تايبه‌تييش وه‌ك سه‌ركردايه‌تييه‌كه‌ى بيربكاته‌وه‌ و هه‌ڵسوكه‌وت بكات و هه‌ڵوێستى هه‌بێت! له‌ كاتێكدا كه‌ له‌ دنيادا ته‌نيا دوو مرۆڤێك نيه‌ كه‌ سه‌د له‌ سه‌د وه‌ك يه‌ك بيربكه‌نه‌وه‌ و هه‌مان ڕا و بۆچوونيان هه‌بێت!

كێشه‌كانى كۆمه‌ڵگاى كوردستان كه‌م نين و شيوعييه‌كانيش هه‌ر زاده‌ى ئه‌م كۆمه‌ڵگايه‌ن و له‌ ئاسمانه‌وه‌ نه‌هاتوون! بۆيه‌ حيزبى شيوعيش وه‌ك هه‌ر حيزبێكى تر ، به‌شى خۆى له‌و كێشانه‌ى كۆمه‌ڵگاكه‌ى به‌رئه‌كه‌وێت ، ئيتر چاك بێت ، يان خراپ! بۆيه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌ نوێيه‌ى ژيانى مرۆڤايه‌تى و گڵۆڵه‌دا "گلوباڵيزم" ، به‌ره‌وپێشچوونى كۆمه‌ڵگا و گۆڕينى بارودۆخه‌ كۆمه‌ڵايه‌تى و سياسى و ئابورييه‌كان ، به‌ دروشم نابێت! به‌ڵكوو كاركردن سه‌نگى محه‌كه‌.

 

... ئه‌گه‌ر ئه‌ندامانى كۆڕ و كۆمه‌ڵ و حيزبه‌كان له‌ ناو خۆیاندا ديموكرات نه‌بن و ڕێزى بيروڕاى يه‌كتر نه‌گرن! ئه‌وا ناتوانن له‌گه‌ڵ كه‌سانى ده‌ره‌وه‌ى لايه‌نه‌كه‌ى خۆياندا ديموكرات ببن و ڕێزى بيروڕاى جه‌ماوه‌ره‌كه‌يان بگرن! بێگومان ئه‌مه‌ش ڕاستييه‌كه‌ و له‌ مێژووى گه‌لاندا سه‌لمێنراوه‌.
ژيان و كارى سياسى و حيزبايه‌تى نهێنى ، بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت ، بارودۆخى نائاسايى دروستئه‌كات و ئه‌بێت به‌ هۆى دروستبوونى ديارده‌ى تاكڕه‌ويى و ديكتاتۆريى و شاردنه‌وه‌ى ڕاستييه‌كان و به‌گوێره‌ى پێويستيش ، سه‌ركوتكردنى ڕه‌خنه‌ و بيروڕا جياوه‌زه‌كان! ئه‌مه‌ش به‌ ئاشكرا له‌م كتێبه‌دا دياره‌ و باسكراوه‌ و خوێنه‌ر به‌ ئاسانيى هه‌ستیپێئه‌كات.


ئايا ئه‌مڕۆ كاتى ئه‌وه‌ نيه‌ كه‌ ئيتر چاوێك به‌ ژيانى ڕێكخراوه‌يى و فيكريى حيزبماندا بخشێنينه‌وه‌ و له‌گه‌ڵ پێويستييه‌ نوێيه‌كانى ئه‌م قۆناغه‌ى مرۆڤايه‌تيدا خۆمان بگونجێنين؟


ئايا كاتى ئه‌وه‌ نه‌هاتووه‌ كه‌ به‌رپرسيارانى قه‌سابخانه‌كه‌ى پشتئاشان ، ئاشقوڵكه‌ ، قه‌ڕناقاو ، ڕه‌زگه‌ و شه‌ڕه‌ كوردكوژييه‌كان ، له‌ هه‌ر لايه‌نێك بن! ده‌ستنيشان بكرێن و بدرێن به‌ دادگا؟

... له‌ چاپى يه‌كه‌مى ئه‌م كتێبه‌دا كه‌ نزيكه‌ى پێنج ساڵ له‌مه‌وبه‌ر بوو (1998) ، زۆر پرسيارى ڕاسته‌خۆ و ناڕاسته‌وخۆى تيادا بوو كه‌ تا ئێستاش وه‌ڵامێكيان نه‌بوو! زۆر خه‌مڵاندنى تيادابوو ده‌رباره‌ى ئاينده‌ى حيزب و سياسه‌ت و دروشمه‌كه‌ى كه‌ به‌داخه‌وه‌ له‌ ماوه‌ى نێوان دوو چاپى ئه‌م كتێبه‌دا ، زۆربه‌يان هاتنه‌دى ، وه‌ك سه‌رنه‌كه‌وتنى حيزبمان له‌ هه‌ڵبژاردنه‌ هه‌مه‌جۆره‌كاندا!

... ئايا كاتى ئه‌وه‌ نه‌هاتووه‌ كه‌ حيزب تۆزێك ژه‌نگى حه‌فتا ساڵه‌ى هه‌ڵبوه‌رێنێت و به‌ شێوه‌ى سه‌رده‌م ، خۆى له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌رى گه‌له‌كه‌يدا بگونجێنێت؟ له‌ كاتێكدا كه‌ جه‌ماوه‌ره‌كه‌ بێزاره‌ له‌ "ده‌سه‌ڵاتداران" و ئه‌و بارودۆخه‌ نائاساييه‌ى كه‌ ساڵانێكه‌ باڵى به‌سه‌ر كوردستاندا كێشاوه‌!
ئايا ئه‌توانين به‌ عه‌قڵييه‌تى حه‌فتا ساڵ له‌مه‌وبه‌ره‌وه‌ و سه‌رده‌مى ئيمپيرياليزمه‌ كلاسيكييه‌كه‌ ، له‌گه‌ڵ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ و ئيمپيرياليزمه‌ نوێيه "ڕزگاركه‌ره‌كه!" دا خۆمان بگونجێنين؟
به‌ڵێ .. ئه‌مڕۆ هه‌زاران پرسيار له‌به‌رده‌مى حيزبمان و هێزه‌ چه‌په‌كاندا قوتبوونه‌ته‌وه‌ و چاوه‌ڕێى وه‌ڵامن. بێگومان كۆنگره‌ى سێيه‌مى حيزبمان كه‌ ئه‌بێت پێش هه‌ڵبژاردنه‌ گشتييه‌كانى كوردستان بگيرێت! ئه‌بێت به‌ شێوه‌يه‌كى زانستييانه‌ و سه‌رده‌مييانه‌ وه‌ڵامى زۆربه‌ى ئه‌و پرسيارانه‌ بداته‌وه‌.

ئه‌گه‌ر حيزبمان ده‌رسێك له‌ مێژوو وه‌رنه‌گرێت و چاونه‌خشێنێته‌وه‌ به‌ زۆربه‌ى هه‌ره‌ زۆرى بنه‌ما فيكريى و سياسى و ڕێكخراوه‌ييه‌كانيدا ، ئه‌وا گومانى تيادا نيه‌ كه‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانى ئاينده‌دا ، سه‌ركه‌وتن دۆستمان نابێت!

ئه‌گه‌ر حيزبى ئێمه‌ جارێك له‌ جاران دوو كه‌س سزا نه‌دات كه‌ به‌رپرس بوون له‌ تێكشكان و نه‌هامه‌تييه‌كان و سياسه‌ته‌ ماڵوێرانييه‌كاندا ، ئه‌ى كامه‌يه‌ ئه‌و "زه‌بت و ڕه‌بته‌ پۆڵايينه‌"يه‌ى كه‌ حه‌فتا ساڵه‌ باسئه‌كرێت و ئه‌و خه‌ڵكه‌ى پێ په‌روه‌رده‌كراوه‌؟


ده‌ستخۆشيى له‌ هاوڕێ قايه‌ر ئه‌كه‌م كه‌ زۆر دڵسۆزانه‌ ، ئازايانه‌ و جه‌رگبڕانه‌ ، له‌پێناوى گه‌ل و نيشتمان و حيزبه‌كه‌يدا ، باسى زۆر شتى كردووه‌ كه‌ تا ئێستاش له‌ لاى زۆر كه‌س! باسكردنيان قه‌ده‌غه‌يه‌ و خه‌مڵاندنه‌كانى ناو ئه‌م كتێبه‌ش ، هه‌ر وه‌ك چاپى پێشوو ، له‌ لاى هه‌ندێك هاوڕێ و كادێران كه‌ باوه‌ڕيان به‌ پێشكه‌وتن نيه‌ ، "نوقڵانه‌ن" بوون و ئێستاش هه‌ر لايان وايه‌ كه‌ "نوقڵانه"ن!

گوێنه‌دانی سه‌رکرده‌کان به‌و هه‌موو بیروبۆچوونه‌ زانستییانه‌ و نه‌بوونی کۆمیته‌ و ده‌زگایه‌کی فیکریی و ڕۆشنبیریی له‌ ناو حیزبدا که‌ سود له‌و توانا فیکرییانه‌ وه‌ربگرێت و حیزبی پێ په‌ره‌بسه‌نێت ، وای کردووه‌ که‌ ئه‌مڕۆ به‌ سایه‌ی سه‌رکرده‌ بێ توانا و ناڕۆشنبیر و گه‌نده‌ڵه‌کانه‌وه‌ ، حیزب وه‌ک شێری پیری لێهاتووه‌ و بووه‌ به‌ مه‌سخه‌ره‌ی ڕێوی!
ئه‌و حیزبه‌ی که‌ وه‌ک قولله‌ی قاف بوو ، دوژمنانی وه‌ک مێرووله پیایدا هه‌ڵئه‌گه‌ڕان ، ئه‌مڕۆش به‌ سایه‌ی سه‌ری سه‌رکردایه‌تی لێنه‌هاتووه‌‌وه‌ ، مناڵه‌ وردکه‌ش پیایدا هه‌ڵئه‌شاخێن و که‌سێک نیه‌ وه‌ڵامێکی زانستییانه‌ و ڕێکوپێکیان بداته‌وه‌.

سه‌یرێکی ئه‌م چه‌ند بڕگه‌یه‌ بکه‌ن ، له‌و نامه‌یه‌ی هاوڕێ نه‌وزاد دا بۆ مه‌کته‌بی سیاسی به‌ ناوی "زۆربڵێیی و ليبراليى قاعيده‌! يان "سه‌رلێشێواویی و ئه‌زمه‌ى قياده‌؟" که‌ له‌ کۆنفرانسێکدا له‌ ساڵی 1997 دا له‌ سوید ، خوێندیه‌وه‌ و جه‌لال ده‌باغ وتی ئه‌گه‌ر "باقیه‌که‌ی بخوێنیته‌وه‌ ، به‌ پاڵ ئه‌تکه‌مه‌ ده‌ره‌وه‌"!(4)

 

... حيزب به‌ بێ هيچ ده‌رس وه‌رگرتنێك له‌و تاقيكردنه‌وه‌ شومانه‌ ، ته‌واوى توانا و قورسايى خۆى "به‌ سه‌ر و ماڵه‌وه" هاويشتووه‌ته‌ ناو "حكومه‌تى كوردستانيى" ـه‌وه‌ و نازانێت چۆن خۆى لـێ ڕزگار بكات! هه‌ر وه‌ك هه‌ر دوو تاقيكردنه‌وه‌كانى مێژووى ڕابوردووى نزيكى.

... هۆيه‌كانى بێزارييده‌ربڕينى سه‌ركردايه‌تى حيزب ، يان به‌ شێوه‌يه‌كى ڕاستتر بوترێت ، مه‌كته‌بى سياسى له‌ (قاعيده‌) ، خۆى له‌ چه‌ند خاڵێكدا ئه‌بينێته‌وه‌:

1- كێشه‌ جۆراوجۆره‌كانى ناو سه‌ركردايه‌تى.

2- كێشه‌ى نێوان ته‌وژمى به‌ عێراقيى مانه‌وه‌ و ته‌وژمى كوردستانيى و حيزبێكى شيوعى كوردستانيى سه‌ربه‌خۆ.

3- كێشه‌ى نێوان نوێ و كۆن ، لاو و پير و باوه‌ڕنه‌بوون ، نه‌ك هه‌ر به‌ دايالیكتيك ، به‌ڵكوو نه‌فره‌تكردن له‌ زۆر له‌ مه‌قوله‌كانى دايالیكتيكيش وه‌ك (نه‌فى- نه‌فى).

4- دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ خه‌باتى چينايه‌تى ڕاستينه‌.

5- نه‌بوونى گيان و هه‌ستى نه‌ته‌وايه‌تى ڕاستينه‌ و قوربانييدان به‌ به‌رژه‌وه‌نده‌ نه‌ته‌وايه‌تى و چينايه‌تى و نيشتمانييه‌ كوردستانييه‌كان له‌پێناوى به‌رژه‌وه‌نده‌ عێراقييه‌كاندا.

6- نه‌بوونى سه‌رچاوه‌يه‌كى ماديى پته‌و و خۆژياندنى ڕاسته‌وخۆى ته‌واوى سه‌ركرده‌كان له‌سه‌ر حيزب به‌ ناوى (متفرغ) ـه‌وه‌ كه‌ يه‌كێكه‌ له‌ گه‌وره‌ترين و ناقۆڵاترين گيروگرفته‌كانى سه‌ركردايه‌تى و كادێران.

7- متمانه‌كردن و خۆبه‌ستنه‌وه‌ و خۆخه‌ريككردن به‌ سياسه‌تى چه‌وت و چه‌واشه‌كه‌رى حيزبه‌ بۆرجوا كوردييه‌كانه‌وه‌.

8- عه‌قڵييه‌تى (خۆ به‌ براى گه‌وره‌ زانين) و ناوبژيكردنى ساڵه‌هاى ساڵه‌ ، چه‌ند سودى هه‌بووه‌ بۆ لايه‌نه‌ به‌يه‌كدا هه‌ڵچووه‌كان ، هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ و به‌ڵكوو زيادتريش زيانى هه‌بووه‌ بۆ حيزبمان و بۆ گه‌ل و نيشتمانيش.

9- نه‌بوونى هه‌ڵوێست و له‌ دواوه‌ ڕۆيشتنى ڕووداوه‌كان و نه‌بوونى تواناى دوربينيين و تێنه‌ڕوانينى مه‌سه‌له‌ و ڕووداوه‌كان له‌ ڕوانگه‌يه‌كى چينايه‌تى و نه‌ته‌وايه‌تى و نيشتمانيى ڕاستينه‌وه‌.
10- نه‌بوونى سه‌ربه‌خۆيى سياسى و فيكریى و داڕشتنى سياسه‌ته‌ كوردستانييه‌كان له‌ چوارچێوه‌يه‌كى ته‌سكى عێراقييدا.

11- هه‌نگاونان به‌ره‌و دواوه‌ له‌ ڕووى سه‌ربه‌خۆيى حيزبدا ، هه‌روه‌ها له‌ مه‌سه‌له‌ى فيدراڵييشدا.
12- كـۆچكردنى زۆربه‌ى كادێره‌ به‌توانا و ناسراوه‌كانى حيزب بۆ ده‌ره‌وه‌ى وڵات ، گيروگرفتێكى گه‌وره‌يه‌ و بۆشاييه‌كى ته‌واوى دروستكردووه ‌، ئه‌گه‌ر وا نه‌بووايه‌ ئه‌وا (هه‌ڕه‌شه‌نامه‌يه‌ك)! به‌و شێوه‌يه‌ و ڕاگه‌ياندنى جه‌نگ دژى قاعيده‌ى حيزب بڵاونه‌ئه‌كرايه‌وه‌ و ئه‌و جه‌ماوه‌ره‌ فره‌وانه‌ به‌ نه‌زان ، به‌ره‌ڵا ، زۆربڵێ ، ترسنۆك ، دوودڵ ، ليبراليى و .. زاراوه‌ى تر تاوانبار نه‌ئه‌كرا.

... هاوڕێيانى به‌ڕێزى سه‌ركردايه‌تى ..

ئايا ئه‌و (هه‌ڕه‌شه‌نامه‌يه‌) خۆى له‌ خۆيدا ده‌ربڕى ديكتاتۆريى و دواكه‌وتوويى نيه‌؟
ئايا ئه‌وه‌ نيشانه‌ى (كڵۆڵيى و داماويى و بێده‌سه‌ڵاتيى) نيه‌؟

ئايا ئه‌وه‌ ده‌لاله‌ت له‌وه‌ ناكات كه‌ شيرازه‌ پچڕاوه‌ و كارتان له‌ ده‌ست ده‌رچووه‌؟

... ئه‌ى ئه‌و هاوڕێيانه‌ى كه‌ زيادتر له 45 ساڵى ته‌مه‌نتان ئه‌ندامى سه‌ركردايه‌تى ئه‌م حيزبه‌ن! كه‌مێك بۆ ويژدان ، نه‌ك هه‌ر بۆ حيزبمان و شيوعيه‌ت ، ده‌ تۆزێك بيربكه‌نه‌وه‌ و به‌ خۆتاندا بچنه‌وه‌ ..

كام كێشه‌تان چاره‌سه‌ركردووه‌ و نه‌بووبێت به‌ هۆى دروستكردنى چه‌ند كێشه‌ و گيروگرفتى تر؟
كام كێشه‌ى فيكريى و سياسى و ته‌نزيميى له‌ ماوه‌ى ئه‌م 45 ساڵه‌دا چاره‌سه‌ركراوه‌ و نه‌بووبێت به‌ هۆى ده‌ركردن و وازهێنان و دوركه‌وتنه‌وه‌ى سه‌دان كادێر و ئه‌ندامانى لاو و به‌توانا و لێهاتووى حيزبمان؟

سه‌يرێكى ده‌ورتان بكه‌ن و بزانن چه‌ند له‌و جه‌ماوه‌ره‌ شۆڕشگێڕ و ڕۆشنبير و ناسراوانه‌ ڕۆژێك له‌ ڕۆژان شيوعى نه‌بوون؟

... به‌ڵێ هاوڕێيانى به‌ڕێزم .. ئێوه‌ش هه‌ندێكتان كه‌ له‌گه‌ڵ هاوڕێ فه‌هد دا له‌ به‌نديیخانه‌دا پێكه‌وه‌ بوون! نه‌ك هه‌ر له‌ پاش سێ ساڵ ، وا پاش 48 ساڵيش نه‌ك هه‌ر هه‌زارانى وه‌ك فه‌هدتان دروستنه‌كردووه‌ بۆ حيزبمان ، به‌ڵكوو ئه‌وا به‌ ئاشكرا هه‌ڕه‌شه‌ له‌وانه‌ش ئه‌كه‌ن كه‌ ماونه‌ته‌وه‌ و له‌گه‌ڵ سياسه‌ته‌ (نيو سه‌ده‌) كۆن و باونه‌ماوه‌كانتاندا ناڕۆن و ڕه‌خنه‌تان لێئه‌گرن و هه‌ڕه‌شه‌ له‌ به‌رده‌وامييتان ئه‌كه‌ن له‌ سه‌ركردايه‌تيكردنياندا.

... به‌ڵام جه‌ماوه‌رى به‌رفره‌وانى كوردستان ، له‌ پێش هه‌موويانه‌وه‌ ڕه‌شوڕوته‌كه‌ و برسى و بێكار و بێده‌رامه‌ته‌كه‌ى ، بێزاره‌ و نوێنه‌رى ڕاستينه‌ى نيه‌! كه‌چى ئێوه‌ش خۆتان به‌ (عه‌بقه‌رى) ئه‌زانن و هه‌ڕه‌شه‌ له‌و جه‌ماوه‌ره‌ ئه‌كه‌ن...

... به ‌ڕاستيى سه‌يره‌ ..

يان كات و مێژوو له‌ لاى ئێوه‌ ڕاوه‌ستاوه‌ ، يان پاپۆڕى حيزبتان به‌ره‌و قوڵايى ده‌رياى بێ سنور بردووه‌ و بێ له‌نگه‌رتان كردووه‌!

ئايا ئه‌وه‌ ده‌لاله‌ت له‌وه‌ ناكات كه‌ ئێوه‌ ناتوانن ئيستيعابى ئه‌و زروفه‌ نوێيه‌ى كوردستان بكه‌ن؟

... هاوڕێيانى به‌ڕێزم ..

بۆ مێژووى خۆتان و به‌رژه‌وه‌ندى حيزبمان و گه‌ل و نيشتمانيش ، چاكترين ڕێگاى چاره‌سه‌ركردنى كێشه‌كان ، ئه‌وه‌يه‌ كه‌ ئیستقاله‌ بده‌ن و چيتر حيزبمان به‌ره‌و هه‌ڵدێر مه‌به‌ن.
به‌سه‌ ئيتر ، تۆزێك به‌زه‌ييتان به‌و حيزبه‌دا بێته‌وه‌ ، خۆ تاپۆ نيه‌ و موڵك نيه‌ ، حيزب له‌ هه‌موو دنيادا ئامرازه‌ بۆ گه‌يشتن به‌ ئامانجه‌كان ، به‌ڵام ساڵه‌هاى ساڵه‌ له‌ لاى ئێوه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌يه‌!
سياسى ئه‌وروپايى (به‌بێ جياوازيى ئايديۆلۆجيى) كه‌ سياسه‌تێكيان نوشست ئه‌هێنێت ، يان له‌ بارۆمه‌ترێكدا ڕێژه‌ى ئه‌ندامانيان كه‌م ئه‌بێته‌وه‌ ، ئه‌وا زۆر به‌ ئاشكرا و له‌ ده‌زگاكانى ڕاگه‌ياندندا ، به‌ شانازييه‌وه‌ ڕايئه‌گه‌ێنێت كه‌ واز له‌ وه‌زاره‌ت ، يان سه‌رۆكايه‌تى حيزب ، يان ده‌وڵه‌ت ئه‌هێنێت ، بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ى كه‌ له‌به‌ر ئه‌و ، يان سياسه‌تى ئه‌و ، دوره‌په‌رێز بوون له‌ حيزبه‌که‌یه‌وه‌ ، با ئيتر نزيك ببنه‌وه‌!

ئايا ئه‌وه‌ى ئێوه‌ ئه‌يكه‌ن ته‌واو ته‌واو پێچه‌وانه‌ نيه‌؟

كێ تاوانباره‌ له‌ به‌ هه‌ڵه‌ په‌روه‌رده‌كردنى كادێران و ئه‌ندامانى نوێ و ساكارى حيزب؟...

... ئاواتى لاچوونتان ئه‌خوازم ئه‌ى هاوڕێيانى مه‌كته‌بى سياسى.

 

له‌ ژیانی پتر له ‌ 60 ساڵی حیزبییمدا ، زۆر له‌ هاوڕێیانم بینیوه‌ که‌ ڕه‌خنه‌یان له‌ سه‌رکردایه‌تی حیزب گرتووه‌ ، به‌ڵام که‌م که‌سم بینیوه‌ که‌ به‌و شێوه‌یه‌ و ئاوا ڕاسته‌وخۆ و هێمنانه‌ و له‌ هه‌مان کاتدا جه‌رگبڕانه‌ ، له‌گه‌ڵ مه‌کته‌بی سیاسیدا بدوێت و بۆچوونه‌کانیشی وا قوڵبن. هه‌روه‌ها نابێت ئه‌وه‌ش نه‌ڵێین که‌ ئه‌و نوسینانه‌ دورن له‌ هه‌ر جۆره‌ هه‌ڵچوون و "غه‌ره‌زی شه‌خسییه‌وه‌".


له‌وانه‌یه‌ هه‌ندێک له‌ هاوڕێیان و دۆستان و خوێنه‌ران ئه‌مه‌ به‌ مه‌دحکردن دابنێن ، به‌ڵام بۆ زانیاریی هه‌موو لایه‌ک ، چ له‌ ڕووی ته‌مه‌نه‌وه‌ و چ له‌ ڕووی حیزبییه‌وه‌ ، من نزیکه‌ی 30 ساڵ له‌ هاوڕێ نه‌وزاد به‌ ته‌مه‌نترم ، به‌ڵام ناکرێت باسی ئه‌و توانا فیکرییانه‌ نه‌که‌ین و نه‌ڵێین حه‌یف بۆ ئه‌و حیزبه‌ی که‌ ئه‌و ڕۆشنبیرانه‌ له‌ خۆی ئه‌کات!


ئه‌و "سه‌رلێشێواویی و ئه‌زمه‌ى قياده‌"یه‌ی که‌ پێش 14 ساڵ هاوڕێ نه‌وزاد نوسیویه‌تی و ئه‌و کاته‌ که‌م که‌س هه‌ستیپێئه‌کرد ، یان ڕاستتر بڵێین ، که‌م که‌س ئه‌یانوێرا باسی بکه‌ن ، ئه‌مڕۆ به‌ ته‌واویی به‌رجه‌سته‌ بووه‌ و کار له‌ کار ترازاوه‌ و ئه‌و قیاده‌یه‌ وه‌ک سه‌ربانێکی لێهاتووه‌ که‌ داڕماوه‌ و چاره‌سه‌رکردنی به‌وه‌ ئه‌کرێت که‌ یان "هه‌ڵبگێڕڕێته‌وه‌" ، یان سه‌ربانێکی نوێ دابنرێته‌وه‌.

ساڵانێک بوو ، منیش وه‌ک زۆر له‌ هاوڕێیان ، پرسیارم له‌ هاوڕێ نه‌وزاد ئه‌کرد که‌ بۆچی هیچ ده‌رباره‌ی حاڵی حیزب و سه‌رکرده‌کانی نانوسێت؟ ئه‌ویش له‌ وه‌ڵامدا ئه‌یوت: پێمناڵێیت چی بنوسم؟ هه‌ر کاتێک ئه‌و سه‌رکرده‌ عه‌بقه‌رییانه‌ باسێکیان ده‌رباره‌ی ئایدیۆلۆجیا ، سیاسه‌ت ، ئابوری ، کۆمه‌ڵایه‌تی ، فه‌لسه‌فه‌ ، یاساکانی کار و بێکاریی ، و .. تد نوسی ، ئه‌و کاته‌ منیش ‌وتووێژی به‌یان و نوسینه‌کانیان ئه‌که‌م!

له‌ کۆتاییدا ، داوا له‌ هاوڕێیان و دۆستان و لایه‌نگرانی ئه‌و بیروباوه‌ڕه‌ ئه‌که‌م که‌ له‌ یه‌کتر نزیکببنه‌وه‌ و تواناکانیان یه‌کبخه‌ن.

وا يه‌کى ئايار له‌ ئارادايه‌ ، بۆ ئێمه‌ى شيوعيیه‌کان هه‌ر يادى ئه‌و کارگه‌رانه‌ى شيکاگۆ نيه‌ که‌ له‌ خۆپێشانداندا کوژران ، به‌ڵکوو يادى ئه‌و 65 پێشمه‌رگه‌يه‌شه‌ که‌ به ديلیى به‌ فه‌رمانى نه‌وشيروان مسته‌فا ئه‌مين "فه‌رمانده‌ى هێزه‌کانى يه‌کیه‌تى نيشتمانیى کوردستان" ، له‌ هێرشه‌کانیاندا بۆ سه‌ر پشتئاشان ، به‌ ديلیى گو‌لله‌باران کران و له‌و ڕۆژه‌ مێژوويیه‌ى کارگه‌راندا ، خوێنیان ڕژا.

داوا له‌ هه‌ردوو حيزبى شيوعى عێراق و کوردستانيى و پێشمه‌رگه‌ دێرينه‌کان ئه‌که‌م ، ئه‌م ياده‌ به‌رز ڕابگرن و داخوازیيه‌کانيان "ئه‌گه‌ر هه‌یانبێت!" ڕابگه‌يه‌نن!


____________________________________________
1- "ڕه‌خنه‌! یان کوته‌ک؟ ، قادر ڕه‌شید ، 2001

2- گفتوگۆ! یان ده‌مه‌قاڵێ؟ ، نه‌وزاد وه‌لی ، گۆڤاری په‌یام ، ژماره‌ 23 ، له‌نده‌ن ، 2000

3- "پشتئاشان له‌ نێوان ئازار و بێده‌نگییدا" ، قادر ڕه‌شید ، 1998

4- (زۆربڵێیی و ليبراليى قاعيده‌)! يان (سه‌رلێشێواویی و ئه‌زمه‌ى قياده‌)؟ ، نه‌وزاد وه‌لی ، سایتی پارتی چه‌پی کوردستان.

تێبینی: ئه‌و کتێب و وتارانه‌ له‌ زۆربه‌ی سایته‌کاندا بڵاوکراونه‌ته‌وه‌.

 

 

22\4\2010