١٤\٢\٢٠٢٢

جوداکاریی رەگەزیی و لێکەوتەکانی لەسەر ژنان.

خوناو سمایل     

ئایە بۆچی نابێ دەرفەتەکانی بوون و ژیان و تێکۆشان بۆ ژنان و پیاوان وەک یەک بن و مافەکان و ئەرکەکانی مرۆڤبوونیان بە یەک تەرازوو و بێ جیاوازیی رەگەزیی لە نێوانیاندا دابەشبکرێن؟ کاتێک پاراستن و درێژەدان بە ژیان و گوزەران و مانەوە لەسەر ئەو گۆی زەوییە لە ئەستۆی منی مێینە و تۆی نێرینەیە.. بۆ دەبی منی 'ژن' بەو بەشە رازیی ببم کە تۆی پیاو بڕیار لەسەر دابەشکردنی دەدەی لەگەڵ من؟!

لە زۆر شوێنی ئەو جیهانە پاش فێربوون لە ئەزموونی کار و کاردانەوە لەسەر تێڕوانینی تاکڕەویی 'پیاو' و سیستەمی بەرێوەبردن گۆڕانکاریی زۆر گەورە ھاتوونەتە ئارا؛ ژن و پیاو لە زۆر ماف و ئەرک وە یەکن و بە چاوێکی یەکسان تەماشادەکرێن، بەڵام بە داخەوە لە نیشتمانەکەی من ھێشتا ژنان بە لاواز بێ توانا تەماشادەکرێن و لە گۆشەنیگایەکی زۆر تەسک و بە پێوانە و پێوەرێکی نایەکسان بەرخوردیان لەتەک دەکرێ.. دیاریش نییە ئەوە تا کەنگێ درێژەدەکێشێ.
پرسیارەکە لێرەدا ئەوەیە ئایە ئەو بارودۆخە ئەنجامی کەمتەرخەمیی ژن خۆیەتی یان لاوازیی پیاوە کە نایەوێ ھێز و بەرژەوەندیە خودپەرستیی و نێرگزییەکانی خۆی لەدەستبدا و کەسایەتی و کارایی خۆی بە لاواز و بێ باندۆر ببینێ!؟

ژنانی کورد هەمیشە لە پێناو ئامانجە نەتەوەیی و نیشتیمانییەکان و بەرژەوەندییە کەسیی و کۆمەڵایەتییەکانی هاوسەر و خۆشەویست و باب و کوڕ و برایەکانیان قوربانییان داوە و لە هیچ رووێکەوە کەمتەرخەمییان نەنەنواندوە - نموونە زۆرن لەو بابەتە ئەگەر پێویست بکا - بەڵام ئایە لەبەرچی تا ئێستا بە پێی ئاستی قوربانییەکانیان پێگەی شیاوی خۆیان پێ بەڕەوا نابیندرێ و نەخش و جێپەنجەیان لە بنیاتنانی ژیان بە کەم و بێ بەها سەیردەکرێن لە نێو کۆمەڵ؟ ئایە ئەوە گیانی پڕ بەخشین و بەخششی سروشتییانەی ژنانە ئەو دەرفەتەیان رەخساندوە کە پیاوان و نێرسالاران ژنان تا ئەو ئاستە بهاڕن و بەو جۆرە بە فەرامۆشییان بسپێرن کە ناچار بن بە 'کەم' رازییببن و هەستی بێدەسەڵاتیی و خۆبەکمزانین دایانبڕزێن و لە بەرانبەر هەر چەوسانەوەیەک بە تایبەتییش چەوسانەوەی رەگەزیی ملکەچیی هەڵببژێرن!؟ ئایە ئەوە هەست و سۆزی جوانپەرستیی و هزر و ئەندێشە و خولیای مرۆڤپەروەریی و لێبووردەیی ژنان خۆیانە وایان کردوە بەوپەڕی نەرمونیانییەوە بەرخورد لەتەک سەرجەم کایەکانی ژیان بکەن و هاوکاتیش پیاوان تەنانەت ئەوانەشیان کە سەری زار و بنی زاریان هەر یەکسانییخوازییە بەوپەڕی توندوتیژییەوە بەرپەرچیان بدەنەوە. داخ ئەوەیە واتای وشەی 'ھێز' بە درێژایی مێژووی مرۆڤایەتی و تا ئێستاش لە زۆر شوێن ھەر وەك خۆی ماوە.. هەمیشە ئەوەی گەیاندوە کە مرۆڤ توانای زاڵبوون و فەرامۆشکردنی ھەست و نەست و بەزەیی و بەخشین و بەخششی هەیە.. ئەوە خاڵی لاوازییە، ژنان هەر بە سروشتی دروستبوونی خۆیان خاوەن هەست و سۆزێکی باڵان و زۆر لە پیاوان هەستیارترن.. ئەوەش بۆتە سەرەداوێکی چاک بۆ رامکردنیان و بە کەم سەیرکردنیان و زەوتکردنی مافەکانیان و بە خراپ بەکارھێنانی نەخش و کارایی و تێکڕای بوونیان لە لایەن پیاوانەوە.

ئەگەر هێشتا لە زۆر وڵات و ناوچان ژنان وەک پێویست نەخرابنە نێو ھەموو بوارەکانی کار و ژیان تەنانەت ئەگەر وەک مێینەش جێپەنجە و پێگەی شیاوی خۆیان نەبێ بەڵام تا رادەیەک بەوە قەرەبوو کراونەتەوە کە بە پێی سیستەمێک یان یاساگەلێک یان بە لایەنی کەم لە پێناو جوانکردنی فەرهەنگێک دانیان بە مافی بوونیان ناون و رێز لە نەخش و جوولەکانیان دەگرن، کەچی لە وڵاتەکەی لەمەڕ خۆمان و لە نێو فەرهەنگی ئێمەدا ژنان هەمیشە ھەرەشەی نەمان و کوشتن و تۆقاندن و شەڕی دەروونیی و بێ بەھاکردنیان لەسەرە، ئەوەی زۆر سەیرە و بۆتە جێی دڵەڕواکێ و نیگەرانییەکی گەورە ئەوەیە کاتێک تەماشای مێژووی ئەو گەلە دەکەین ژنان ھەمیشە بەشی شێریان لە تێکڕای ئەو نەهامەتیی و مەینەتانە بەرکەوتوە کە بەسەر ئەو میللەتەدا ھاتووە! کەواتە کەمتەرخەمیی 'ژن' لە کێندەرە؟! ئایە هەر خۆی سوپاسگوزارە و لە بەرانبەر ناڕەواییەکان بێدەنگە؟ یان بە ناچاریی ملکەچی ئەو فەرهەنگ و نەریتە پیاوسالاریی و پر لە توندوتیژییە کە ھەیە! یان تۆقێندراوە و بوێریی کاردانەوە و بەرانگژبوونەوەی لەدەستداوە؟

تاکەی بێدەنگیی؟ تاکەی رازییبوون بەو کەتوارە نادروست نابەجێیە؟ تاکەی درێژەدان بەو فەرهەنگە پووچ و بەربادە کە هەمیشە ژنان دەسڕێتەوە و بنبزریان دەکا؟ ئایە دەشێ ھیچ کاتێک درێژەدان بەو فەرهەنگە ببێتە خاڵی پێشکەوتن و پێکەوەژیانێکی دروست و جوان؟

کوشتن لەبەرچی و لە پێناو چی؟ گەر تەماشای زۆربەی ھەرە زۆری ژنکوشتنەکانی ناو کۆمەڵی خۆمان بکەین دەبینین تەنیا دەردی ناو دەرپێیە! ئەو دەردەش یان لە ئەنجامی خۆشویستنێکە یان حەزکوژاندنەوەیەکە یان ستەمی پیاوێکە و ژن باجەکەی دەدا! سەرشێتیی و لەدەستدانی جلەو و پەلامار و دەستوەشاندنی پیاوانیش کە ھەمیشە بوونەتە کوژاندنەوەی مۆمی تەمەنی ژنانی بێ دەسەڵات و بێ پەنا و سەرئەنجامی زۆربەی زۆری ژنکوشتنەکانن ئەگەر ھەموویان نەبن.. ھەر کێشەی 'رەوشت و کڕینەوەی ئابڕووی خێزان' بوونە! کەواتە ژنان بێجگە لەوەی پاش کوشتنیان لەکەدار و بێ ئابڕوو دەکرێن دەکرێنە پەند و ھەڕەشە و تۆقاندنی ژنانی دیکەش!

باشە ژنان - بە تایبەتییش لە باشووری نیشتیمانە داگیرکراوەکەماندا - ھانا وەبەر کێ و وەبەر چ دامودەزگەک ببەن تا پارێزراو بن؟ ئایە ھیچ ئومێدێک لەو دەسەڵاتە تەواو پیاوسالار و ناڕێکە چاوەڕوان دەکرێ؟ ئایە دەکرێ هیوای هیچ گۆرانکارییەک لەسەر بۆچوونە کۆنەکان و گۆڕینی ئەو نەریت و فەرهەنگە ھاروھاجە هەڵبچنین؟ ئایە دەشێ پیاوان لەو ستەم و ناڕەواییانە بەئاگابێنەوە و دەستبەرداری ئەو تاوانە گەورانە ببن کە بە کوژاندنەوەی گیان و ژیانی ژنان کۆتاییان دێ و خۆیان لەو خۆپەرستی و دەسەڵاتە رەھایە رزگاربکەن کە خۆیان لۆ خۆیان دروستیان کردوون؟ دەشێ لە بڕی ئەوە ببنە دڵسۆزی ژنان تا بتوانن بە پێی حەز و بڕیاری خۆیان لە شەقەی باڵیان بدەن؟ هەڵبەتە ئەو پرسیارانە لەوڕۆدا خەونگەلێکی خۆشن! بەڵام هیچ گومانی تێدا نییە رۆژانێک دادێ ژنان و پیاوانی مێشک کراوە و دڵ نەرم قۆڵ و باسکی خۆیان لێهەڵدەکەن و ئەو خەونانە دەکەنە راستیی و نەوە و نەتەوەیەکی تەندروست و ئازا و پڕ لە زانیاریی و بێ چەوساندنەوەی رەگەزیی بنیاتدەنێن!

ماڵپه‌ڕی خوناو سمایل