٢٠\٣\٢٠١٢

داپەڕینی ٩١و ڕاپەڕینی ١٧ی شوبات!

کازم قادر       

بەبۆچوونم،لە نوسینەوەی مێژوودا،زۆر شت،زۆر کارەکتەر دەتوانن مێژوو چەواشەو سەروخوار بنوسنەوە،کە یەکێک لەو شت و کارەکتەرانە دەسەڵاتدارانن.دەسەڵاتداران تا ئەو جێیە مێژوو و ڕووداوەکانیان بۆ گرنگەو بایەخی پێدەدەن و بە زیندوویی ڕایدەگرن بە قازانجیان بشکێتەوە. بۆ نمونە، شکۆمەندترین ڕووداو و نماییشی مەزنی کۆمەڵایەتیی بۆ ڕاپەڕین و شۆڕش(١٧ی شوبات)کە خواست و هاواری هەزاران و ملێونیی خەڵکی کوردستان بوو،لای دەسەڵات نەک جێیەک ناگرێت و نەک هیچ بایەخێکی نییە،بەڵکو یادکردنەوەشی حەرام دەکەن،لە یادی ١٧ی شوباتدا هەموومان شاهێدی گۆپال بەدەستەکان بووین چۆن فەزای شاریان ڕەش و قێزەون و ترسناک کردبوو.بەڵام ڕووداوی ئازاری ٩١ کە بە ڕاپەڕین ناسراوەو من بە داپەڕین و_ڕاپەڕینێکی ساختە ناوی دەبەم،بۆ دەسەڵاتداران شکۆمەندییە،ڕاپەڕین و شۆڕشە،بۆچی؟چوونکە ئەوانی بەم ڕۆژە گەیاندو کۆمەڵگەش بەم تاریکییە.ڕووداوی ٩١ بە هیچ جۆرێک و کەم و زۆر پەیوەندیی بە ڕاپەڕینەوە نەبوو،چوونکە خاڵی بوو لە خەون و خەیاڵ و باکگراوندو خەسڵەتەکانی ڕاپەڕین.بەبۆچوونم داپەڕین دروستترین گوزارشە بۆ ڕووداوی ٩١ تا لێیەوە پەی بە واتاو خەسڵەتەکانی ببەین.چوونکە مرۆڤ کاتێک وەک تاک و هەروەها وەک کۆیێک بە دەنگێک یان هەر ڕووداویکی لە ناکاو و کوت وپڕ ڕادەچەڵەکێت و دادەپەڕێت،کاتێک لەو دەنگ و ڕووداوە هەڵدێت،یان ڕووبەڕووی دەبێتەوە،کەمترین هۆشیاریی و ئاگەیی لە بارەی ئەو دیاردە لە ناکاو و نامۆیانەوەیە هەیە،لەبەر ئەوە ئامانج و پەرچەکردارەکانیشی قووڵ و ڕەگ و ڕیشەدارو مێژوویی نین.واتە پەرچەکردارەکانی بەرهەمی پرۆسەو ململانێ و دەرگیریی مێژوویی نییە،هەر ڕووداو و کردەیێکی کۆمەڵایەتیش ئەگەر لە ناو مێژوودا پێنەگەیشتبێت و لە ناو مێژوودا پەرەی نەسەندبێت،یان لە شوێنی خۆیدا دەپوکێتەوە یان ئەوەتا دەبێتە گاڵتەجاڕو تراژیدیا!

لەم ڕوانگەیەوە بەبۆچوونم ڕووداوی ئازاری ٩١،داپەڕین و¬_ڕاپەڕینێکی ساختە بوو،ئەو هۆکارانەی کە بوونە میکانیزم و زەمینەی شاڵاوبردنی خەڵک بۆ سەر دەزگەو دامزراوەکانی ڕژێم،دەرەکیی و ئیمپریالیستیی بوون.واتە بەرنامەو سیاسەتێکی ئەمریکیی ئیمپریالیستیی بوون کە گرێدراوی ڕاستەوخۆی شەڕی کەنداو و نەزمی نوێی دڕندانەی جیهان بوو بە ڕابەریی ڕاستەوخۆی ئەمەریکا.ڕاپەڕین و شۆڕش بە خەسڵەت و ئاسۆو ئامانجە شۆڕشگێڕو مێژووییەکانی دەناسرێتەوە،نە تووڕەیی خەڵکی کوردستان لە ڕژێمی بەعس، نە کارەساتی ئەنفال و هەڵەبجەو نە کۆی ئەو ستەمە کۆمەڵایەتیی و میللییانەی لە خەڵکی کوردستان کراون،بەهیچ جۆرێک حەقانێتی ڕووداوی ٩١ بە ڕاپەڕین ناسەلمێنن.ئەوەی لە ڕووداوی ٩١ بەرچاو دەکەوێت،پتر لەهەر شت و دیاردەیێک فەوزای کۆمەڵایەتیی،داتەپینی ئەخلاقیی و فەرهەنگیی بوون.چوونکە لە پشت ئەو شاڵاوە کۆمەڵایەتییەوە بەهاو فەرهەنگی شۆڕشگێڕانە نەبوون،وەک چۆن خودی ڕووداوەکە بەرهەمی پرۆسەیێکی شۆڕشگێڕانەو جەنگی شۆڕشگێڕانە لە گەڵ ڕژێمی دڕندەی بەعسدا نەبوو،واتە لەدەرەوەی ویست و توانایی و خۆئامادەکارییەکانی خەڵکەوە بەڕیوە دەچوو و شکڵی دەگرت،لەلایێکەوە نەبووە هۆی گۆڕینێکی ڕادیکاڵانەی فەرهەنگیی و ئەخلاقیی و لایێکیتریش نە توانیی بەهاو نەرێتە کۆن و ڕزیوەکان وەلابنێت و نە بەهاو کولتورێکی جوانترو بانتری جێخست.بەڵکو تەواو بە پێچەوانەوە،کارنامەو خەسڵەتی کۆنەپەرستانەو ساختەیی ئەو ڕاپەڕینە لە یەکەم ڕۆژو یەکەم هەفتەکانێوە بەدەرکەوت،کە خۆی لە ڕەشەکوژیی ژناندا دەرخست و ئەو پەیام و کولتورە ڕەش و کۆنەپەرستەش لە بەرامبەر ژناندا تا ئێستاش درێژەی هەیە.بەبۆچوونم تەنها نمونەی ڕەشەکوژیی و تێرۆری ژنان بەسە تا لە ناواخن بەتاڵیی و ئەو درۆ مێژووییە تێبگەین کە ناوی ڕاپەڕینی لێنرا،لەگەڵ ئەوەشدا،لێرەدا هەوڵ دەدەین چەند لایێن و خەسڵەتیتری ناشیرین و بەتاڵ لەهەر پەیام و خەون و دونیابینییەکی شۆڕشگێڕانەو لێوانلێو لە دواکەوتوویی ئەو ڕاپەڕینە ساختەیە ئاشکرا بکەین.

یەکەم:وەک پێشتر ئاماژەم پێدا،ڕووداو_داپەڕینی ٩١ چوونکە لە دەرەوەی مێژوو و لە دەرەوەی ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی ڕاستەوخۆی خەڵکەوە هاتە ئاراوەو خۆی سەپاند،لە هەمان چرکەسات و دەسپێکی کردارەکە_داپەڕینەکەوە_ناوەڕۆک و ئاسۆو ئامانجەکرچ و کاڵ و بەها بەدەکانی خۆی نمایش کرد.یەکێک لە قێزونترین و ناشیرینترین ئەخلاق و بەهایێک کە ئەو ڕاپەڕینە ساختەیە جێیخست و تا ئێستاش درێژەی هەیەو بووە کولتورێکی سیاسیی و کۆمەلایەتیی،ئەخلاق و کولتوری دزیی و تاڵانیی دەزگەو دامەزراوە حکومیی و گشتییەکان بوو،کە ئەگەر بە درۆش بووبێت لایێنیکەم وەک ناو بە موڵکی گشتیی ناسراون.دزیی و تاڵانیی کردن یەکێک لەو ڕێککەوتنە کۆمەڵایەتییە غەریزییانە بوو کە لە نێوان خەڵک و پارتە وردو گەورەکانی بەرەی کوردستانییدا مۆرکرابوو،وەک ئەوەی لەسەر مێزێک دانیشتبێتن و ڕێککەوتنیان مۆرکردبێت،ڕیککەوتن لەسەر:شتە بچووکەکان بۆ خەڵک و گەورەکانیش بۆ چەتەکانی شاخ.ئەوە چ ڕاپەڕینێک بوو دەرگەو پەنجەرەی بە خوێندنگەکانەوە نەهێڵا؟ئەوانە چ شٶڕشگێڕێک بوون قوتابخانەکانیان دەتەقاندەوەو وێرانیان دەکردن و"شیش"ەکانیان ئاودیو دەکردن؟

دووەم:وەک چۆن ئەو ڕووداوە بەتاڵ بوو لە ڕەگەزو ئامانجەکانی ڕاپەڕین،بەتاڵ بوو لە خەون و خەیاڵی گەورە،خەونی ئازادیی،دادپەروەریی،سیستەمێکی سیکۆلارو جیایی دین لە دەولەت،بەتاڵ بەتاڵ لە هاواری مافی یەکسانیی ژن و پیاو و پڕچەک بۆ کۆکوژیی ژنان و دەیان بابەتی گەورەو ژیانییتر،هاوکات سوک و ئاسان دوو هێزی بێڕادە کۆنەپەرست،دواکەوتوو و خێڵەکیی و چەتەی شاخییان کردە حاکم بە سەرسەری خۆیانەوەو خۆشیان چوونەوە ماڵەوەو لێی دانیشتن.واتە ساتی وەدەرنان و یان ڕاستتر بڵێین پاشەکشەی ڕژێم لە کوردستان،ساتی خۆ بەدەستەوەدانە بە بەرەی کوردستانیی و ساتی کۆتایی مێژووە،ڕژێم لە کوردستان نەماو هەموو خەونێک هاتۆتەدی!واتە لە دوای چۆڵکردنی هێزە سەرکوتگەرەکانی ڕژێم لە کوردستان،ئێمە شاهێدی نمایشێکی جەماوەریی سەرتاسەریی داپەڕیوەکان نین لە بەرامبەر دەسەڵاتی خۆماڵییدا(ئیرادەو خۆ نواندنی ڕاپەڕین و شۆڕش،بەردەوامییدان بە ڕاپەڕین و شۆڕش ئەگەر شۆڕشێک لە ئارادا بێت)هاوارێکی کۆمەڵایەتیی بە بلاتفۆرمێکی ڕۆشن و ڕادیکالەوە.کەس هاواری نەکرد ئازادیی،وەک ئەو هاواری ئازادییەی لە نمایشیی ڕاپەڕینی ١٧ی شوباتدا دەیناڵاند.کۆمەڵگە هاواری نان و ئازادیی و یەکسانیی نەکرد،نەیانوت چ حکومەت و چ سیستەم و ڕێسایەکی مرۆییمان دەوێت،بەڵکو گێلانە دەیانوت:سەری بەرز بۆ موچە نەویی ناکەین!بەڵام دواجار فەزایەکی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و فەرهەنگیی هێندە ڕەش و ترسناک و بێداد خوڵقا،سەر نەویی کردن،سەر نەویی کردنێکی کۆمەلایەتیی بۆ نان،تەنها بۆ نان،تا ئاستی پێڵاوی بەرپرس و کۆنە بەعسیی و کۆنە پیاوکوژەکان داهێزرا.ئەو فەزا سیاسیی و کۆمەڵایەتییە وەک چۆن قەیرانی دەسەڵاتی تا ئاستی خنکان بە دوای خۆیدا هێناوە،هاوکات بووەتە مایەی قەیرانی ئەخلاق و کولتورو بەهای کۆمەڵایەتیی.

بێگومان دەکرێت هەمەلایێنترو لە گۆشەی جۆراوجۆرەوە ڕاستینەی ئەو ڕووداوەو واتاو خەسڵەت و پەیامەکانی بەرباس و توێژینەوە بدرێت،ئەوەی لێرەدا بە پیویستی دەزانم بە کورتیی ئاماژەی پێبدەم ئەویە،پێویستە خەڵکی کوردستان جارێکیتر بە هۆشیارییەوەو بە ئاوڕدانەوە لە بەهاو ئامانجەکانی ڕاپەڕین و شۆڕش و بۆ تێگەیشتن لەو درۆ مێژووییە کە پارتە ناسێونالیست و خێڵەکییەکانی کوردستان بەسەر خەڵکی کوردستانیان سەپاند،بە چاوی ڕەخنەگرانەو گومانی گەورەوە لەو ڕووداوە بڕوانن.ئەو ڕووداوە بەجیا لە ساختەیی و جیا لەوەی کە لە کایەێکی ئیمپریالیستییدا شکڵی گرت،ئاکامێک کە بۆ خەڵکی کوردستانی هێنا،ئەوەندە تاڵ و ناشیرین و بێدادە،دەتوانێت ببێتە مایەی نەفرەت و نەفیی کردنێکی کۆمەڵایەتیی بەو ڕووداوە.

بەڵام ئەوەی بە شۆڕشی ١٧ی شوبات دەگەڕێتەوە زایەڵەیەکیتر بوو،هاوارێکی کۆمەڵایەتیی پڕخەون و خەیاڵ بوو.نمایشیی ١٧ی شوبات بۆ ڕاپەڕین،بەجیا لە ڕەهەندە لاوازەکانی (کە من لە شوێنیتردا بۆچوونی خۆمم لەسەر داوەو لێرەدا ناچمەسەری)بەرهەم و پراکتیکی کۆمەڵایەتیی و مێژوویی بوو.بەرهەمی بیست ساڵی سەرکوت و بێدادیی کۆمەڵایەتیی بوو،ڕیشەی هەەبوو.لە ١٧ی شوباتدا خەڵکی کوردستان دەیانزانیی بۆچی هەستاون و چییان دەوێت.هاواری بۆ ئازادیی تەواو هۆشیارانە بوو،خەڵکی کوردستان ئاشنای زیندانە تاریک و ترسناکەکانی پارتی ویەکێتیی بوون،دەیانبینی سەرزەمینێک بەدارو بەردو سەروەت و سامانێوە بەپێش چاویانەوە تاڵان دەکرێت و ئەوانیش هیچیان نییە.١٧ی شوبات و دوو مانگی دواتری،نمایشی بێوێنەترین ڕاپەڕینە لە مێژووی خەڵکی کوردستاندا،بە واتەیێکیتر،لە مێژووی خەڵکی کوردستاندا بێجگە ١٧ی شوبات هیچ ڕاپەڕین و شۆڕشێک نەکراوە،مێژووی ناسێونالیزمی کورد،ئەوە کە بە خەبات و شۆڕشی شاخ ناسراوە،هێندە لە خەسڵەت و کرداری چەتەگەرییەوە نزیکەو ئاشنایەتیی هەیە،هێند پەیوەندیی بە دونیابینیی و پەیامەکانی شۆڕشەوە نییە.کردەی کۆمەڵایەتییانەی شۆڕش بەجیا لە ڕەهەندو پرۆژە سیاسییە شۆڕشگێڕانەکەی،ئەگەر لە شەڕێکی بەردەوام و ڕادیکاڵ و نەفیی کردنەوەی نەرێت و کولتورە دواکەوتوو و کۆنەپەرستەکاندا نەبێت،نەک دەکەوێتە ژێر پسیارو گومانەوە،بەڵکو خەسڵەتی شۆڕش و شۆڕشگێڕانەی خۆی لەدەست دەدات.ئەگەر لەو ڕوانگەیەشەوە لە سیاسەت و پرۆژەی ناسێونالیزمی کورد وردبینەوە،ئەوا لە لایەکەوە بەتاڵە لەو پەیام و ڕاگەزانە،لایێکیش دەرگیربوون و ئاواێزان بوونێتی بە ڕەشترین و دواکەوتووترین نەرێتی خێڵەکیی،دینیی و بیروباوەڕی شەرمهێنەری نەتەوەچێتیی.

پێوەری ناسینی ڕاپەڕین و شۆڕشەکان تەنها سەرکەوتنیان نییە بەسەر دژە شۆڕشدا،مێژوو ئەوەی سەلماندووە.وەک پێشتر جەختم کردۆتەوە،شۆڕش گۆڕانە،پێگەیشتن و پەرەسەندنە لە پلەیێکی سیاسیی،کۆمەڵایەتیی،فەرهەنگیی و ئابورییەوە بۆ پلەیێکی بانترو گەشەسەندووتر،١٧ی شوبات بە هەموو ڕەهەندە لاوازەکانێوە،کۆتایی مێژوویێک و خاڵی دەستپێکی ئاڵ و گۆڕو گەشەیێکی نوێ بوو،شکستی نمایشی ڕاپەڕینی ١٧ی شوبات،هیچ لەو ئاڵ و گۆڕەو هیچ لە واقیعیبوونی ئەو ڕاپەڕینە کەم ناکاتەوە.
 

ماڵپه‌ڕی کازم قادر