|
٢٣\٢\٢٠١١
دەبێ دەسەڵات،
ئه‌رێ بۆ ئەویدی
بکا و واز لە چەک بێنێ..
کۆمەڵناس: حەمەى ئەحمەد رەسوڵ
شتێکى بەڵگەنەویستە کە کۆمەڵگاکەمان نەخۆشە بە پەتاى کۆنەپارێزى و
خێڵەکى و حزبایەتى و دواکەوتنى هزرى دیمۆکراسییەوە، کولتوورى ستایشکردن
باڵادەستە و شەخس و زاتى ناودار دەپەرستین، دەبێت هەموومان وەکو یەک
رەفتار بکەین و جیاواز نەبین. ئەو وتە بەنرخە هەتاکو ئەمڕۆش برەوى هەیە
و هۆکارى هەرە گرنگ لە قبوڵنەکردنى جیاوازیدا، پەروەردەى کۆمەڵایەتى–
خێزانییە، رۆحى جیاوازى لە پرەنسیپە گرنگەکانى بیرکردنەوەى
کۆمەڵایەتیمانە، جیاوازى رەگەزیی (نێر و مێ)، نایەکسانى مامەڵەکردن
بەرامبەر بە جێندەر و تەمەن و رەنگ و سامان و زیرەکى و تەمەڵى و حیزبی
و ناحیزبی و... تاد. ئامادەیە لەنێو خێزان و خێڵ و کۆمەڵگا
و دامودەزگاکانماندا، بووەتە کولتوور و فەرهەنگى کۆمەڵگاى کوردى،
بەدرێژایی مێژوو پیادەکراوە و بەرجەستە بووە لەنێو هەست و نەستماندا،
بووەتە پێکهێنەرى عەقڵییەتمان.
بەدرێژایی مێژوو، هەڵگرى خەسڵەتەکانى جیاوازى (وەکو نەتەوە ، ئایین،
زمان) بووەتە هۆکار بۆ کوشت و کوشتار، ئەمەش ترس و بێ متمانەیی لاى
تاکى کورد دروستکردووە و لەهەست و نەستیدا کەڵەکەبووە، بۆیە
پەیوەندییەکى تەندروست لەپێکەوە ژیانى جیاوازەکاندا نەخەمڵیووە،
بەپێچەوانەوە لەئەرزى واقیعدا بۆتە فاکتەرێک بۆ بەکارهێنانى توندوتیژى
و زەبروزەنگى. بۆ پاسادانى ئەم قسەیەشمان بڕوانە مێژوو کەسیخناخە
لەحیکایەتەکانى شەڕ و کوشتن و کاولکارى. رەنگە نەزانى و نەخوێندەوارى و
جەهالەت کە هۆکارن بۆ دروستکردنى مرۆڤێکى غەریزیی دەمارگیر کە فەرهەنگى
شارستانى و مەدەنى و پێکەوە گونجانى قبۆڵنەکردووە.
هەروەها بیروباوەڕى ئایینى پەڕگیر و مەزهەبی خۆسەپێن، فەرهەنگێکن جێی
قبوڵکردنى جیاوازییەکانى تیادا نابێتەوە ، شەڕو شەڕانگێزى و
بەکارهێنانى توندوتیژى سروشتى کولتوورى ئەم توێژ و چینەن لە کۆمەڵگادا،
کە بەردەوام سڕینەوە و تەفروتووناکردنى جیاواز پیشە و کارو کردەوەیەتى.
تۆڵەسەندنەوە و لێکنەبووردن ستراتیژى هەمیشەیی ئەمجۆرە توێژ و چینانەن،
لە کۆنەوە پەندە ناودارەکەى حاموڕابی" دانێک بە دانێ چاوێک بەچاوێ "
دروشمى ژیان بووە و وەکو یاسا و رێسا، ئەتنى
و ئایین و مەزهەب و نەتەوە جوداکانى ئەم کۆمەڵگایانە وەکو دابونەریتێکى
سوونتە؟ پێروز گەرا کاریان پێکردووە! هۆکارێکى دیکەى قبوڵنەکردنى
جیاوازى، ئەوەیە کە کوردستان ساڵانێکى دوور و درێژ لەژێر رەحمەتى شەڕ و
کاولکارى و وێرانبووندا ژیاوە کەشێواندنى کەسێتى و وێرانبوونى دەروون و
تێکچوونى رەفتارى مرۆڤانەی دەستەبەر کردووە.
شەڕ، مرۆڤ لە سروشتى هیومانیستى دێنێتە دەر و سروشتى ئاژەڵانەى
پێدەبەخشێ، لە کەشوهەواى ئاشتییانە و هێمنانەى دوور دەخاتەوە، کە
فاکتەرى سەرەکى جیاوازى قبوڵکردن و پێکەوە گونجان و رق و کینەن، کە
بناغەن بۆ لێبووردەیی و نەهێشتنى بیرۆکەى تۆڵەسەندنەوە! بەڵام
لەکۆمەڵگاى هاوچەرخى کوردیدا، هەتا ئەمڕۆکەش زەمینە زۆر خۆشە بۆ ئەوەى
فەرهەنگى خێڵەگەرایی و مەزهەبی و ئەقلیمگەرایی و بنەماڵەخوازیى و
ئەتنیخوازى و دەڤەرخوازى سەردەست و باڵادەست و خوازراو بن بۆ
بەهێزکردنى توێژ و چینێک دژ بە ئەوانەى دیکەى جیاواز، بۆیە ستایشکردنى
کاریزماى سیاسی یان کەسێتییەکى ئاینیى یان خێڵەکى یان حیزبی یان ئەتنى
و مەزهەبی یان رۆشنبیرى و مەعریفی. کردەوە گەلێکن لەم رۆژگارەدا برەوى
پێدەدرێن و زەق و گەورە کراونەتەوە. زەمینە خۆشەو ئامادەباشی لە
ئارادایە بۆ ئەوەى تاک بە جەماوەر و بە کۆمەڵ بیر بکاتەوە و رەفتار
بنوێنێ، بۆیە ستایشکردن و پیاهەڵدان دەکاتە فەرهەنگ و کولتوور.
وەک ئایدیۆلۆژیستێک، فوو دەکات بە جەستە و لاشەى (کاریزما) یەکدا
و شێخ یان ئاغا یان سەرۆک خێڵ و حیزب یان
نووسەرو بیرمەندو مونەزرێکى سیاسی دەکاتە فریادڕەس و ئاسوودەبەخش،
دواجار بنووس و نوسەری دەربار و ستایشکار و ئینشانووس و پیاهەڵدەر، بە
سەدان و هەزاران هەوادار کۆدەکەنەوە بۆ پاراستنى رۆحى فووتێکراوى ئەم
کاریزمایە.. هەروەها بە هەزاران دوژمنى وەهمى بۆ هەڕەشە لە پاراستن و
مانەوەى کاریزما و نەتەوەکەى دروستدەکەن،
ئیدى ئەم دۆزە ئەوەندە موقەدەس و پیرۆز دەکرێت، کەس ناتوانێت دژ بەم
شەپۆلە مەلە بکات، یان بدوێت و رچەشکێن و یاخى و سنوور بەزێن و بوێر
بێت، کەس رێپێدرا و نابێت دژەباوبێت، یاخود
رەخنەگرى ئەو رەوشە دیماگۆگە بێت چونکە بە جووداکار و جیاواز حسێبی بۆ
دەکرێت، بە یاخى و ئانارشیزم و گێرەشێوێن و تێکدەر و تیرۆریست ناوزەد
دەکرێت، بە دوژمنى سەرسەخت و باوەکوشتەى نەتەوە و ئاسایشی نەتەوەیی و
کۆمەڵگا و نیشتمان لەقەڵەمدەدرێت، بەخایینى گەورەو پلە یەک تاوانبار
دەکرێت. بە نەخوێندەوار و کاڵفام و جوانکوژ و کافر و کۆنەخواز دادەنرێت.!
هەرچەندە بانگەشەى جیاوازى قبوڵکردن و دیالۆگ و دێبات و ئارگومێنتخوازى
دەکرێت لێرەو لەوێ، بەڵام لەراستیدا وانییە ، دروشم و هیتاف و قسەى زل
زل دەکرێت بە مانشێت و بە باج و ئارم و لافیتە و تایتڵ و بە نێوچەوان و
سەرسنگەوە بریقەیان دێت، بەڵام لە واقیعدا و
لە کۆنەست و کۆهۆشیارى زۆرێک لەم هێزانەدا، دیوە ناشرین و دزیۆ و
قێزەونەکەمان لێوە دیارە و رەفتارى بزێو و بڕیارى دزێوترمان لەگەڵدا
دەکات!
مەخابن و جەخار، هێشتاکە لە نەستى هەموو لایەکماندا رق و کینە گرد
دەکەینەوە، بە رۆحى شەڕانگێزییەکى داپۆشراوەوە بیردەکەینەوە، بە گیانى
نالێبوردەیی و تۆڵەسەندنەوەوە رەفتار دەکەین، بە تایبەتى لەگەڵ
ئەوانەدا کە ئاوێنەن و وێنەى تێکشکاوى خۆمان و دەروونمان و
کردەوەکانمان نیشان دەدەنەوە. توندوتیژین بەرامبەر بەوەى کە جارێک لە
جاران وشەى (نا)مان بەرامبەر بەکاردێنێ و چیدیکە پێی لۆژێک و رەوا نییە
وشەى ( ئەرێ و بەڵێ) بەدرێژایی ژیان و خۆى بەکاربێنێ!
کولتوورى یەکڕەنگى و یەکدەنگى و یەکحیزبی و یەکتەوەریی مێژووییەکى
درێژى هەیە لاى ئێمەى کورد.. ئەم توێژو چینە یان ئەم تەرزە هزرو
بیرکردنەوەیە (لە دەسەڵات) فەرمانڕەوا بوون، بە ئاگر و ئاسن
بەربەرەکانیی رەنگ و دەنگى جیاوازى کردووە، هەرگیز دەرفەتى نەداوە کە
مینبەر و سەکۆیەک بۆ دیالۆگ و ئاخاوتن دابین بکات، هەمیشە پێناسەیەکى
زل و وەهمى بۆ خۆى کردووە پێکهاتە و ستراکتۆرى توێژ و چین و کۆمەڵى خۆى
بە موقەدەس و هیلال هەڵگرێکى پیرۆز وێنا کردووە، هەردەم هێزێکى
توندبووە بەڵام ترسیشی هەبووە لە گووتنى راستى و هەقیقەت.
لە ئاشکراکردنى قەیران و کێماسی و گەندەڵییەکاندا. بۆ ئەوەى ئەو وێنە و
هەیبەتە شکۆدارە (وەهمییەش) نەشێوێت، پەناى بۆ بەکارهێنانى توندوتیژى و
تۆڵەسەندنەوەو سڕینەوەو بەکارهێنانى چەک و کوشتنى ئەویترى جیاوازو
ئۆپۆزسیۆن بردووە، میکانیزمەکانى بەربەرەکانیی دژ بە ناستایشکار و
رەخنەگران و جووداخوازان بە شێوازى زەبر وزەنگى بەکارهێناوە!
بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: کۆمەڵگایەک
چێبووە کە هەمیشە رێژەى نەگۆڕ 7/22 بوون کە هەوادارى کوێرانە و
ستایشخواز بگرنە ئامێز و لە بەرامبەریشدا جیاوازى و رەخنە و دەنگى
جووداییان پێ قبوڵنەکرێت. بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: کۆمەڵگایەک هەتا
سەر هێسک پڕە لە ئیشکالییەت و نەخۆشی و دیاردەى کۆمەڵایەتى دزیۆ و
ناشرین. برەو بە یەکتاپەرستى و کاریزماپەرستى دەدات، تاکەکانى نەخۆش بن
بە پەتاى نێرگسی و سادیزم و خۆپەرستى و ئایدیاى دۆگمایی.
بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: دیماگۆگیزم
چێبووە کە هەڵگرى بیرۆکەى موقەدەسە بە یەک ئایین و شارستانى و کولتوور.
هەستى مرۆڤایەتی و هاونیشتمانیى کاڵتر کردۆتەوە. نایەکسانى و نادادوەرى
کۆمەڵایەتى و ناتەبایی چێبووە. نائومێدى باڵى کێشاوە بەسەر کایەکانى
ژیانیاندا. خۆشەویستى و بەهاى بەرزى مرۆڤ و کولتوورى لێبوردەیی و ئاشتى
تیایاندا نادیار و غایبە.
بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: فەرهەنگى
خێڵەکى و بنەماڵە و پلە وپایە و ساماندارێتى و هێز و دەسەڵات دەبێتە
پێوەر بۆ قبوڵکردنى بەرامبەر و ئەویترى جوودا بۆ پێکەوەگونجان و
پێکەوەژیانێکى شێواو و لەرزۆک و نابەردەوام.
کەواتە لەم چرکەساتەوە: لە کوردستانى
ئەمڕۆدا پێویستمان بە پەروەردەى مەدەنى–شارستانى–هیومانیستییە کە
خۆشەویستى و رێزگرتنى ئینسان وەک مرۆیەکى شکۆدار بکاتە پێوەر بۆ
هاوڵاتیبوون، کە کولتوورى لێبووردەیی و ئاشتیخوازى و یەکتر قبوڵکردن
بەهێزى یاسا و دەستوور دەستەبەر بکات کە
دواجار بتوانێت سەرلەنوێ ئاسوودەیی دەروونى بۆ تاکى کوردى خاوەن ئیرادە
دەستەبەر بکاتەوە، کە هەموومان پێکەوە: دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن بتوانین بە
ڕەوشت و ئەخلاق و عەقڵییەتێکى مەدەنییەوە، ئاین و مەزهەب و نەتەوە و
ئەتنى و حیزب و بزووتنەوەى جوودا قبوڵ بکەین. ئەگەرنا ئەوا ئەگەرى
بنیاتنانەوەى دیکتاتۆرى و فاشییەت لە ئارادایە.
___________________________________________________
تێبینى: لەم
نووسینەدا بەهیچ جۆرێک باسى خۆپێشاندانەکەى 17-02-2001ى شارى سلێمانیم
نەکردووە، باسى بەردبارانکردنى لقى چوارو قەتڵ و عامەکەى پارتیشم
نەکردووە دەرهەق بە گەنجە خۆپیشاندەرەکان، بە مەبەستى هەوڵێک بۆ
هێورکردنەوەى بارودۆخەکەو ئامۆژگاریکردنى دەسەڵاتى کوردیمان (بەتایبەت
پارتى کە بەداخەوە بەرۆحى دوژمنانەو براکوژییەوە مامەڵەى لەگەڵ ئەو
کاردانەوەیەى گەنجانى شارى سلێمانیدا کردو پردێکى بۆ دیالۆگ و گفتوگۆى
مەدەنییانە نەهێشتەوەو هەموو خەڵکى سلێمانى و داخوازییە رەواکانیشى بە
ئاژاوەگێڕى ناوزەد کرد).
ماڵپه‌ڕی
حه‌مه‌ی ئه‌حمه‌د ره‌سوڵ
|
