٢٢\١\٢٠١٣

ئەحلام مەنسور کێ بوو؟

حەمید عەزیز         

ئەحلام مەنسور ئەمین (١٩٥١ - ٢٠١٣).

خەباتگێڕو کۆڵنەدەر لەدنیای ئەدەب و نوسین و وێژەدا مامۆستاو نوسەر ماندونەناس لەبەرەو پێشچونی مەدەنی یەت و شارستانی یەت و دروست بوونی کۆمەڵگای عەقڵانی و بوێر لەشکاندنی قەیدە کۆمەڵایەتی یە سەقەتەکانداو قسە کردن و خاوەنی ڕای تایبەتی خۆی لەسەر هێڵە سورەکانی کۆمەڵگایەکی دواکەوتوی خاوەن مێژویەکی دور لەزانست و پڕ لەخورافەو ناعەقڵانی وەکو سیاسەت و ئافرەت و ئاین و پیاوو.. هتد.

بەڕاستی خاتوو ئەحلام مەنسور مرۆڤ و نوسەرو مامۆستاو ڕۆشنبیرو خەمخۆری دنیای یەکسانی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی و چاکسازیی و پێشکەوتن و مەدەنی یەت بووەو لەهەمان کاتیشدا کاری سەختی بەرگری لەئافرەتان و دژە پیاو سالاری و دژە بیری خێڵ و خورافەو دواکەوتنی خستۆتە ئەستۆی خۆی کەئەمە کارێکی سەخت و گرانە لەکۆمەڵگای کوردەواریدا.

خاتوو ئەحلام نوسه‌ر‌و ئەدیب و زمانزان و چیرۆکنوسێکی ناسراوی‌ کورد بوو ئەمەو بێجگە لەوەی کەماوەیەکیش نوسەری ڕۆژنامەی ئاوێنە بووەو چه‌ندین کتێب‌و نوسین‌و لێکۆڵینه‌وه‌ی‌ ئه‌ده‌بی‌و ئاکادیمی له‌باره‌ی‌ ڕۆڵی ژنان‌و گەنجانه‌وه‌‌ نوسیوه‌.

خاتوو ئەحلام مەنسور ئەمین جگه‌ له‌وه‌ی‌ وه‌ک نوسه‌رێکی لەڕادەبەدەر یاخی و بوێر ناسرابوو لەهەمان کاتدا مامۆستای کۆلێژی راگەیاندنی زانکۆی‌ سلێمانی‌ بوه‌و ئەوەی شایانی باسە لەکۆتایی حەفتاکاندا کۆمەڵە چیرۆکی پرد بڵاو دەکاتەوە لەگەڵ ڕۆمانێکی بەنرخ بەناوی ئەڵوەن . خاتوو ئەحلام خاوەنی بروانامه‌ی‌ ماستەربووه‌ لەزانکۆی بەغداد.

خاتوو ئەحلام لەناو هەموو ئەدیباندا لەناو هەموو ژنان و پیاوانی ڕۆژهەڵاتیدا کەڵە ژن بوو وریا بوو وردبین بوو هەر بۆیە پاش خۆی بەرهەمە ئەدەبی و کۆمەڵایەتی یەکانی بەزیندوویی دەمێننەوەو جێی شانازی نەوەی دواڕۆژی نەتەوەی کوردن.

ئەوەی شایانی باسەو زۆر گرنگە بۆ کۆمەڵگای کوردەواری ئەوەیە خاتوو ئەحلام مەنسور بەتەنها لەرێگەی نوسینەوە کۆمەڵگا و سیاسەت و ئاین و کەلتوری پیاوسالاری نەخستبووە ژێر پرسیارەوە بەڵکو بە شێوەیەکیش دەژیا کە هەموو ساتێکی بریتیبوو لە پراکتیزەکردنی ئەو رەخنانەی خۆی چونکە وەکو خۆی دەژیاو درۆی لەگەڵ ڕۆحی خۆی نەدەکرد . خەڵکانێکی زۆر هەن وەکو سیاسەتمەدارو نوسەرو مامۆستاو .. هتد کەوەکو خۆیان ناژین و لەبەر عەیبەو کۆمەڵگا درۆ لەگەڵ ڕۆحی خۆیان دەکەن و نایانەوێت تەجاوەزی شتە سەقەتەکانی کۆمەڵگا بکەن نەوەکو ناشرین بن لەناو کۆمەڵگادا بۆیە زۆرن ئەوانەی بە قسە و نوسین شۆڕشگێڕن و لە دیوێکی تریشدا هاوشێوەی کەسانی دەستەمۆی دابونەریتی سەقەت ژیان و گوزەرانی خۆیان دەکەن . بەڵام راستگۆیی ئەحلام لەگەڵ بیرکردنەوەو هەڵوێستیدا نمونەیەکی ناوازەیە لە تێکەڵکردنی قسە و ڕەفتارەکانیدا نمونەیەکە لە ئازادیخوازی و شۆڕشگێڕبوونی ڕاستەقینە کە لە کولتوری کوردەواریدا هاوشێوەو نمونەی دەگمەنە.

ئەحلام مەنسور وەکو مرۆڤ و نوسەرو ڕۆشنبیر دەیویست مرۆڤەکان بەئازادی بژین و داگیرکردنی مرۆڤ و خەساندنی تێدا نەبێت لەلایەن دەسەڵاتی خراپ و ناڕەواوە بۆیە دەیویست مرۆڤ بەگەورەیی سەیر بکرێت و ئازادی کردبووە قوتابخانە بۆ پێگەیاندنی کۆمەڵگاو پێشکەوتن و مەدەنی یەت.

خاتوو ئەحلام ملی نەدا بۆ گەمژەیی دەسەڵات و سەقەتیی بیرو ئەندێشەی کۆمەڵگا چونکە دەیویست گۆڕانکاری بکات و سور دەیزانی ئەم کۆمەڵگاو دەسڵاتە ڕۆژهەڵاتی یە زۆر سەقەتەو زۆری دەوێت و ماندوو دەبێت کەچی هەر کۆڵی نەدا بۆیە ئەوە یەکێکە لەخەسڵەتە باشەکانی هەر نوسەرێک کەنابێت بوەستێت و کۆڵ بدات.

ئەحلام بە تەنها بە نوسین لە پەڕە و ڕۆژنامەکاندا ڕەخنەی لە کۆمەڵگاو دەسەڵات نەدەگرت بەڵکو هەڵبژادنەکانی ژیانی کردبووە سومبول و رەمزێک بۆ ئەو ئازادییەی بڕوای تەواوی پێی بوو ئەو داکۆکییە راستەقینەیەشی کە لە بەها مرۆییەکانی دەکرد.

ئەوە زۆر گرنگ بوو بەلای خاتوو ئەحلامەوە کەپرسی ژن لە کۆمەڵگای کوردیدا پرسی ئازادی مرۆڤەکانە هەروەکو چۆن پرسی کۆیلایەتی لە مێژوودا پرسی ئازادی سەرجەم مرۆڤایەتی یە.

خاتوو ئەحلام مەنسوری ژن نمونەیەک بوو لە ژن کە لەڕێگەی ژیان و هەڵسوکەوت و ڕەفتارو کرداری رۆژانە بەڕۆح و بەگیان بەرگری لەو ئازادیە دەکرد.

زۆر بەداخەوە کۆچی دووایی خاتوو ئەحلام مەنسور لەدەستدانی سومبولێکی گەورەی نەتەوەی کورد بوو زۆر بەداخەوە کەلەتەمەنێکی کەمدا بەجێی هێشتین بەدڵنیایی یەوە زەرەرێکی مەزن بوو لەئەدەب و نوسین و وێژەی کوردیدا بێجگە لەوەی کە زەرەرێکی گەورە بوو لە ئازادی و ڕاستگۆیی و بەرگریی.

ماڵپه‌ڕی حه‌مید عه‌زیز