٢٠\٨\٢٠١٠

ئەڵماس مستەفا:

ته‌نیا له‌ کۆمه‌ڵگه‌ دواکه‌وتووه‌کان باسی ئابڕووی ئافره‌ت ده‌کرێ.

سازدانی: هەڵۆ مەرگەیی

هەڵۆ مەرگەیی: بەبۆچوونی ئێوە ئافرەتی کورد بۆچی تائێستا نەیتوانیووە ببێتە خاوەن کەسێتیەکی سەربەخۆ و پێگەی خۆیان بەتەواوەتی لەیاسا و ڕێسا نووسراو و نەنووسراوەکاندا بچەسپێنن؟

ئەڵماس مستەفا: ئەوەی من بیزانم، کەمی رادەی رۆشنبیری لەکۆمەڵگادا و بوونی کلتووری پیاوسالاریی و نەبوونی باری ئارامی سیاسی، لەگەڵ سەرهەڵدانی ئیسلامی سیاسی لە کوردستاندا، ئەمانە هەمووی بوونەتە هۆی جێگیرنەبوونی پێگەی ئافرەت لەکۆمەڵگەی کوردیدا.

هەڵۆ مەرگەیی: ''ئابڕووی ئافرەت'' چ وەک چەمک، یاوەکو جەوهەر و رەنگدانەوەی کۆمەڵایەتی، ئێوە چۆنی تێدەگەن؟

ئەڵماس مستەفا: بەبڕوای من (ئابڕووی ئافرەت) یەکێکە لەو کۆت و زنجیرانەی لە کۆمەڵگە دواکەوتووەکاندا هەیە و تەنهاش بۆ بەستنەوەی ئافرەتە.

هەڵۆ مەرگەیی: خۆ بەکەمزانین لای ئافرەتی کورد! بە گشتی پڕ سەرنجڕاکێشترین ئەو دەرگیریە زاتی و دەروونییەیە، کە هێشتا سەراپای بوونی داپۆشیوون ، دوای هەر پرینگانەوەیەکیشی دیسان دەچێتەوە هەمان دۆخ؟ هۆکاری ئەمە چییە؟

ئەڵماس مستەفا: خۆ بەکەمزانین دەگەڕێتەوە بۆ ئەو هەڵسوکەوتە سنوردارەی کە لە کۆمەڵگەی کوردیدا بەئافرەت دراوە، تێڕوانینی کۆمەڵگە بەتایبەت پیاوان وای کردووە، هەمیشە ژنان خۆیان بەکەمتر بزانن.

هەڵۆ مەرگەیی: ئامادەگی ژن لەرێکخراوەکاندا تا ئێستاش ئامادەگییەکی وەزیفییە، بەو مانایەی لەرێگەی حیزبەوە هێشتا لە تاوانەکانی فیوداڵیزم ئەنتی ژن دەپارێزرێت، تۆ ئەمە چۆن لێکدەدەیتەوە؟

ئەڵماس مستەفا: لەبەر باڵادەستبوونی رێکخراوە حیزبییەکان لەناو کۆمەڵگەی کوردیدا و نەبوونی رێکخراوێکی سەربەخۆی ژنان، ئەمانە هەمووی وایکردووە، ژنان بەشێوەیەکی کاریگەری تایبەت بەژنان، نەتوانن لەژێر ئاڵای رێکخراوێکی سەربەخۆی بێلایەندا، خەباتی هەتاهەتایی خۆیان بکەن.

هەڵۆ مەرگەیی: هۆکارە بابەتی و فەلسەفیەکانی چەوسانەوەی ئافرەت کامانەن؟ ئایا ئەوان بۆ دەچەوسێندرێنەوە؟

ئەڵماس مستەفا: دەسەڵاتی کوردی و کۆمەڵگەی کوردی بۆ پەراوێزخستنی مەسەلەی ژن هۆکاری سەرەکین، هۆکاری ئەمەش بۆ کاریگەری ئایین و عەشیرەتگەری دەگەڕێتەوە، بەڵام هۆکارە فەلسەفییەکان بۆ کاریگەری فەلسەفەی کلاسیکی و خۆهاویشتنی ئەو فەلسەفەیە بۆ ناو ئایینەکانی وەک ئاینی جولەکە و مەسیحی دەگەڕێتەوە. هەروەها کاریگەری. لەسەر فەیلەسوفە دەروونناسەکانی وەک فرۆید، کە لە هەموویاندا ئافرەت بە درێژکراوەی جەستەی پیاو دادەنێت و راگەیاندنەکانیش بە شێوەیەکی گشتی زۆربەی سەر بە لایەنە سیاسیەکانن و ئەوانیش لەژێر کاریگەری باری سیاسیی عێراق و دەوڵەتە ئیقلیمییەکاندان و ناتوانن لێی دەربازبن. لە کوردستانیش دیسانەوە راگەیاندنە سەربەخۆکان لە لایەن دەسەڵاتەوە پاوان کراون و ناتوانن بۆ بەرەوپێشبردنی پرسی ژێندەر بە سەربەستانە کار بکەن.

هەڵۆ مەرگەیی: خۆکوژی لای ئافرەتی کورد دەرهاویشتە و هەڵگری چ جۆرە تێگەیشتن و لێکدانەوەیەکە، ئێوە پێتان وانییە خۆکوژی لای ئەوان جۆرێک لە نائاگامەندییەوە سەرچاوەی گرتبێ؟

ئەڵماس مستەفا: خۆکوژی هۆکارەکەی بۆ ئەو کاریگەرییە کلتووری و سایکۆلۆجی و کۆمەڵایەتییە دەگەڕێتەوە، کە چواردەوری ئافرەتی داوە، بۆتە هۆی پەنگخواردنەوەی ئافرەت و نەبوونی دەرگایەک، تا لە خۆ لێ رزگارکردنی هاریکاری بکات.

هەڵۆ مەرگەیی: زۆرجار ئافرەتان خۆیان دەڵێن لە دەزگا راگەیاندنەکاندا ئیستغلال دەکرێن، بۆچوونی تۆ لەسەر ئەم بابەتە چییە؟

ئەڵماس مستەفا: بەهۆی ئەو فەوزا رۆژنامەگەرییەوە کە لەکوردستاندا هەیە، لە زۆر کاتدا تێبینی ئیستغیلالکردنی ئافرەت بە شێوەیەکی بەرچاو دەبینرێت، ئەویش بۆ نەبوونی یان جێبەجێنەکردنی یاسای رۆژنامەگەری لە کوردستاندا دەگەڕێتەوە.

_____________________________

* ئەڵماس مستەفا، لەشاری سلێمانی لەدایکبووە و لەساڵی 1999 دەستی بە نووسین کردووە و لەکۆمەڵگای کوردیدا قەڵەمێکی دیاری پرسی ژێندەرە و لە ساڵی 2003 ەوە لە وڵاتی سوید نیشتەجێیە.

ماڵپه‌ڕی ئه‌ڵماس مسته‌فا