|
١٧\٧\٢٠١٠
عێراق؛ گرێی
پێکهێنانی حکومەت!
موحسین کەریم
چوار مانگ و چەند
رۆژ بەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا تێپەڕی، بەڵام
هێشتا هیچ تارماییەکی حکومەتی نوێ دیار نییه!
کۆبوونەوە ئاشکراو نهێنیەکانی بەرپرسانی
عێراقی و دیپلۆمات و بەرپرسانی ئەمریکی و ئێرانی و سیگناڵەکانی
مەرجەعیەتی شیعە و سەردانەکانی مالکی وعەلاوی و عەمار حەکیم و مەسعودا
بارزانی و تالەبانی بۆ وڵاتانی عەرەبی و ئێران و تورکیا، هەمووی دەکرێ
لەچوارچیوەی ئەو تەونی جاڵجاڵۆکەی پێکهێنانی حکومەتەدا بۆی بگەڕێی کە
ئەوانەشی دەیچنن نازانن کەی تەواودەبێت!
ئەوانەی داگیرکردنی عێراق و وێرانکردن و لەبەریەک هەڵوەشاندنەوەی
کۆمەڵگا و کوژرانی دەیانهەزار کەسی مەدەنییان بە"ئازادکردنی عێراق"و
دەستپێکردنی پرۆسەی سیاسی دیموکراسی ناولێدەبرد، دەنگدانی خەڵکیان بۆ
دیاریکردنی پەرلەمان و حکومەت، دوای دەیانساڵ لە دەسەڵاتی دیکتاتۆری،
بە گەورەترین دەستکەوتی سیاسی بۆ خەڵکی عێراق دەدایەقەڵەم و بە شایستەی
ئەوەیان دەزانی کە ئەو هەموو قوربانیەی بۆبدرێ، بەڵام راستیە
سیاسیەکانی دوای هەڵبژاردن هەموو درۆو ریاکاریەکانی ئەو لایەنانەو
سیاسەتەکانیانی سەبارەت بە دەنگدانی جەماوەر و نوێنەرایەتیکردنی خەڵک،
بۆ ئەوانەشی کە باوەریان پێکردبوو ئاشکراکرد. چونکە ئەوەی لەعێراقدا
روویدا بەبەراورد لەگەڵ خراپترین سیستەمی نوێنەرایەتی و هەڵبژاردنی
بۆرژواییدا ناتوانرێ بەخراپترین نمونەی هەڵبژاردنیش ناو ببرێ! لانی کەم
لەبەرئەوەی لەهەرجێگایەکی دنیادا، چەندە هەڵبژاردن خراپ و نائازاد و
نادیموکرات و گاڵتەجارییش بووبێت، بەڵام سەرەنجام پاش ماوەیەکی
دیاریکراو حکومەتێک وەکو ئاکامی ئەو هەڵبژاردنە پێکهاتوە، کەچی
لەعێراقدا دوای زیاتر لە ٤ مانگ، ئەو لایەنانەشی کە هەڵبژاردنیان
بردۆتەوە نازانن کەی حکومەت پێکدێت و کێ پێکی دەهێنێت!
من لە نوسینێکی پێشترمدا کە نزیکەی ٣ هەفتەیەک دوای تەواوبوونی
هەڵبژاردن نوسیومە بەناوی(ئایا تاڵەبانی دەبێتەوە بەسەرۆک کۆمار)
ئاماژەم بەو لایەن و فاکتەرانەکردوە کە نەخشی سەرەکیان دەبێ لە
رەنگرێژکردنی پرۆسەی سیاسی و دەسەڵات و حکومەت لە عێراقدا. لە کۆتایی
ئەو نوسینەدا باسم لەوەکردوە کە" سه‌ره‌نجام ئه‌وه‌ی که دیاری ده‌کات
پۆستی سه‌رۆک کۆماری به‌نسیبی تاڵه‌بانی بێت یان نا، ئه‌و پێکهاتن و
رێکه‌وتنانه‌یه که به‌ده‌وری به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئه‌مریکاو هاوپه‌یمانه‌کانی
له‌لایه‌ک و ئێران له‌لایه‌کی تره‌وه له‌عێراقدا ده‌کرێن. ئه‌مه‌ش خۆی
پرۆسه‌یه‌کی توندو پڕبگره‌وبه‌رده‌و پڕناکۆکی و دژایه‌تیه که پێناچێ
به زوویی و بێده‌ردیسه‌ر به‌ئاکام بگات. ئه‌وه بێجگه له‌وه‌ی که به‌هۆی
ئیسفه‌نجیبونی لیسته‌کان و هاوپه‌یمانیه‌کانه‌وه و له‌جه‌رگه‌ی
بارودۆخێکی له‌وچه‌شنه‌دا ئه‌گه‌ری تێکچونی هاوپه‌یمانیه‌کانی ئێستا و
سه‌رهه‌ڵدانی هاوپه‌یمانی نوێ ئه‌گه‌رێکی چاوه‌ڕوان کراوه."
بێگومان هەریەکە لە ئەمریکاو ئێران دەیانەوێ حکومەتی تازەی عێراق بەلای
خۆیاندا بشکێننەوە. ئەمەش بە ناوداڵانی کێشمەکێشی بەرژەوەندی ناکۆکی
ئەو دوو لایەنەدا دەچێتەپێشەوەو هیچ لایەنێکیان لەئێستادا خاوەنی
بڕیاری کۆتایی نین. بەڵام بەرژەوەندی ئەمریکا لەوەدایە کە ئەو کارە زوو
بەسەرەنجام بگات، لەکاتێکدا بۆ ئێران پەلەکردن بایەخێکی ئەوتۆی نیە،
چونکە حوزوری سیاسی ئێران لەعێراقدا بەبێ خەرجێکی ئەوتۆ دابینبوەو
دواکەوتنی پێکهاتنی حکومەتیش بەرنامەی سیاسی ئەمریکا دەشێوێنێ کە
لەبەرژەوەندی ئێرانە.
ئەمریکا ناتوانێ هەتا هەتایە وەکو هێزێکی داگیرکەر لەعێراقدا بمێنێتەوە
و دەبێ ئەمساڵ پرۆسەی کشانەوەی هێزەکانی دەست پێبکات. هەروەکو بیانوی
سیاسی مانەوەشی رۆژ لەدوای رۆژ لەدەستدەدات و ناتوانێ خەڵکو سوپاکەی
خۆی قانیع بکات. لەلایەکی ترەوە هێشتنەوەی ئەو هێزە زۆروزەوەندە
سەربازیەی ئەمریکا لەعێراق خەرجێکی زۆری دەوێ کە لەهەلومەرجی
قەیرانگرتوی ئابوریی ئێستای ئەمریکادا لەوە زیاتر توانای تەحەمولکردن
نیە. بەڵام ئەمریکا ناشیەوێ عێراق بە تەواوی بەجێ بێڵێت. بۆیە دەبێ
حکومەتێک هەبێت کە بەرپرسارێتی خۆی بەرامبەر بە رێکەوتنامە ئەمنیەکەی
نێوان خۆی و عێراق لەئەستۆبگرێت و هێشتنەوەی چەند بنکەیەکی سەربازی
لەعێراق مسۆگەر بکات بۆ بەرگریکردن لە بەرژەوەندیە درێژماوەکانی لە
عێراق و ناوچەکەی کەنداودا.
یەکێک لە ئاکامە سیاسیەکانی شەڕی تائیفی لەعێراقدا، بەهێزبونەوەی رەوتی
ناسیۆنالیزمی عەرەبی و بیهێزبونی رەوتی ئیسلامی سیاسی شێعە بوو کە
لەساڵەکانی سەرەتای دوای روخانی رژێمی بەعسدا هێزی بێ مونافیسی سەر
گۆڕەپانی سیاسیی عێراق بوو. ئەو رەوتە ناسیۆنالیستە لەلایەن ئەمریکاو
ووڵاتانی عەرەبی دۆستی ئەمریکاوە جێگای پشتیوانی و ئومێدە بۆ
هاوسەنگردنەوەی هاوکیشەی سیاسی عێراق و دەرکێشانی لەژێر نفوزی سیاسی
ئێراندا، بەڵام هێشتا ئەم رەوتە لەقۆناغی تەمرینکردندایە!
ئەم گۆڕانکاریانەی کەبەسەر جێگاورێگای رەوتی ناسیۆنالیستی عەرەبی و
ئیسلامی سیاسی شیعەدا هاتوە لەلایەک و دەرکەوتنی هەرچی زیاتری دەوڵەتی
ئێران وەکو هێزێکی ناوچەیی کە بەشوێن جێگاورێگای سیاسی و ئابوری
خۆیەوەیەتی لەلایەکی دیکەوە، مەیلێکی ناسیۆنالیستی و عێراقی کە
بەشێوەیەکی لاوازترلەناو حیزبی دەعوەی مالیکی و لیستەکەیدا وجودی هەبوو،
زیاتر گەشاندۆتەوە و گوڕو تینێکی فراوانتری پێبەخشیوە. ئێستا ئەو
رەوتەی مالیکی نوێنەرایەتی دەکات هەرچی زیاتر لە دورێیانێک نزیک
دەبێتەوە. دوورێیانی جێهێشتنی حەرەمگای جمهوری ئیسلامی و پەیوەستبون
بەنەخشەی سیاسی ئەمریکاوە کە ئەمەش قوربانیەکی گەورەی لە مالیکی دەوێت،
یان بەتەواوی دەستگرتنەوە بە هەویەتی مەزهەبی و شێعەگەراییەوە کەئەوەش
ئەو سەکۆیەی لیدەسێنێتەوە کە خەریکە لەناو بزوتنەوەی ناسیۆنالیزمی
عەرەبیدا پەیدای دەکات. ئەوەی کە مالیکی کام ئۆپشن(خەیار) هەڵدەبژێرێ،
لەسەرێکەوە پەیوەندی بە لاسەنگبونی هاوکێشەی هێزی نێوان ئەمریکاو
ئێرانە لەعێراق و لەسەرێکی ترەوە سروشتی پێکهاتەی هێزەکەیەتی کە هێشتا
داوی شێعەگەری نەپچراندوە! هەوڵەکانی نزیکبونەوەو ئەگەری رێکەوتنی
نێوان لیستی ئەلعێراقیە(عەلاوی)و لیستی دەوڵەتی یاسا(مالکی) هەنگاوێک
دەبێ بە ئاراستەی یەکەمدا!
ئەوەی دەگەڕیتەوە سەر حیزبەکانی ناسیۆنالیزمی کورد لەچاو ساڵەکانی
سەرەتای داگیرکردنی عێراقدا سەنگو قورساییەکی ئەوتۆیان لە حساباتی
ئەمریکادا نەماوە، دەورێکی سەرەکیش نابینن لە مەسەلەی یەکلاکردنەوەی
پێکهاتەی حکومەتدا. ئەگەرچی زیاتر مەیلیان بەلای ئەمریکادا هەیە، بەڵام
لەبەهێزبونەوەی ناسیۆنالیزمی عەرەبیش کە لەناو نەخشەی ئەمریکادا جێگای
گرنگی پەیداکردوە، دەترسن، بۆیە دەیانەوێ بە نیشاندانی مەیلی
هاوپەیمانی لەگەڵ لایەنە سیاسیە شێعەکانی سەر بەئێراندا سیگناڵێک بە
ئێران بدەن و هاوکاتیش توانای مانۆڕکردن بۆ بەدەستهێنانی ئیمتیازات لە
ئەمریکاو هێزە ناسیۆنالیستە عەرەبیەکانی هاوپەیمانی بۆ خۆیان بپارێزن!
بەکورتی ئەمان دەبێ چاوەرێی یاریزانە سەرەکیەکان بکەن و دوای ئەوە
جێگای خۆیان لەناو گۆڕەپانەکەدا بدۆزنەوە.
سەرەنجام؛ یەکلاکردنەوەی پێکهاتنی حکومەت لەعێراقدا پرۆسەیەکی سیاسی
پڕکێشمەکێش و گرژی و ململانێیە کە ئێران و ئەمریکا یاریکەری ئەسڵین
تێیدا. ئەم دوانەش لەو جێگاورێگایەدا نین کە بارەکە بەقازانجی خۆیاندا
بەلادا بخەن، بۆیە هاوکات پرۆسەیەکی کورتخایەن نیەو سەرەنجام هێزەکانی
محەل بە دیاریکردنی جێگاورێگای سیاسی خۆیان لەناو نەخشەو ستراتیژی
سیاسی ئەو دوو لایەنەدا دەتوانن هەم جێگایەک بۆ خۆیان پەیدا بکەن و هەم
یاریەکەش بە قازنجی یەکێک لەوانە کۆتایی پێبێنن. لە غەیری ئەمەدا دەبێت
ئەو دوو هێزە لەباری عەمەلیەوە تادەورەیەکی تریش لە مامەلەیەکی
نارەسمیدا دەوری یەکتری قبوڵ بکەن و سیگناڵ بدەن بە هاوکارە
عێراقیەکانیان جۆرێک لە حکومەتی "شەراکەتی نیشتمانی" پێکبێنن! کە
پێدەچێت لەئێستادا ئەمە رێگای دەرچون بێت لە بنەبستی ئێستای پێکهێنانی
حکومەت!
١٣\٧\٢٠١٠
ماڵپه‌ڕی
موحسین
که‌ریم
|
