٢٧\٤\٢٠١٣

عێراق، کێڵگەی ئاژەڵان!

کازم قادر        

سەرەتا پێویستە چەند شت ڕوون بکەمەوە،یەکەم مەبەست لە ئاژەڵان هیچ ئامانجێکی سوکایەتی کردنی لەپشتەوە نییە بە مرۆڤ،واتە ئامانج و لێچوواندنەکە هەر شتێک بێت کە لەم نوسینەدا ڕوون دەبێتەوە سوکایەتیی نییە.

دوووەم:هەروەها سوکایەتییش نییە بە ئاژەڵان،ئەوە کە گوایە ئاژەڵان دڕندەن و ئێمەی مرۆڤ لە دڕندەییماندا وەک ئاژەڵمان لێهاتووە.دڕندەیی ئاژەڵان بەرهەم و پێدراوێکی ڕەهای سروشتییەو بە هیچ جۆرێک دەستی خۆیانی تێدا نییە.ئاژەڵان بە ڕێی سروشتیی خۆیان ژیان دەکەن و لەو ڕێسایەشدا هەموو کوشتن و هەڵدڕیین و لەناوبردنێکی ئەوانیتر ڕەوایە،یانیش لە لەناوبردنی ئەوانیتردا بۆ مانەوە هیچ ناڕەوایەتییەک نییە.پێکهاتەی بایۆلۆژیی ئاژەڵان بەو جۆرەیە کە دەبێت یەکتر بخۆن تاکو بژین،ددانەکانی سەگ،گورگ و شێرو ئەوانیتر،بە جۆرێک گەشەی کردووەو پێگەیشتووە تا گۆشت بخۆن و گۆشت خۆرییش یەکسانە بە خواردنی ئەوانیتر،بە واتاێکیتر،دەم و ددانی باێۆلۆژیی ئاژەڵە دڕندەکان لە ڕەوتی پەرەسەندن و گەشەکردنی سروشتیی خۆیدا بە گیاو ڕووەک خۆریی نەگەیشتووە،بەڵکو بە ئاراستەو پێکهاتەی گۆشت خۆرییدا ڕسکاوەو بە ناچاریی دەبێت گۆشت بخۆن،گۆشت خۆریی ئاژەڵە دڕندەکان،یەکەم دوا یاسای سروشتیی ئەوانە بۆ ژیان و مانەوە...

بەڵام دڕندەیی مرۆڤ لە ناو شارستانیی و کۆمەڵگە مرۆڤایەتییەکەیدا،سەرباری مێژووە دڕندایەتییە زۆر کۆنەکەی،ئیتر بەرهەمی سروشت و پێدراوی سروشتیی نییە،ئاژەڵیکی بە سروشت گۆشت خۆر نییە تەنها لەڕێی گۆشت خواردن و کوشتنی ئەوانیترەوە بژێت و ئەگەر کوشتن و گۆشتی دەست نەکەوێت بمرێت،بەڵکو دڕندەیی مرۆڤ،ئیتر بەرهەمی کۆمەڵگە مرۆڤایەتییەکەیەتی،بەرهەمی کولتور،پەروەردەو ئەو ستراکتۆرە هزریی و مادییەکانەیە کە هەر خۆی بەرهەمی هێناوەو دواجار خۆی کردۆتە دڕندە بەسەرسەری خۆیەوە.یان ئەگەر بە جۆرێکی زۆر دروستترو کۆنکریتتر بڵێین،لە بەرەبەیانی ئەو مێژووەوە کە مرۆڤ لە ڕێی دەسەڵات و پاوانخوزیی و دەست بەسەراگرتنی ئەوانیترەوە،کە دواجار کۆمەڵگەی چینایەتیی و موڵکایەتیی تایبەتیی چەسپاندو هێنایە ئاراوە،واتە سیستەم و کۆمەڵگەی چینایەتیی بەرهەم هێنا،بووە بە دڕندە،دڕندەی مرۆڤ.مرۆڤی کۆمەڵگەی چینایەتیی،یان مرۆڤی سەرمایەداریی،مرۆڤێکی دڕندەو هاوتای دڕندەێکەشی گەندەڵەو ترسناکیی گەندەڵییش هیچی کەمتر نییە لە دڕندایەتیی.دڕندایەتیی و گەندەڵییش ئامانج و هۆکاری خۆیان هەیەو بۆ ڕێشەکێش کردنیشیان دەبێت سیستەمی چینایەتیی و موڵکایەتیی تایبەت لە ڕیشەوە دەربێنیت...!

لێرەوە دێمە سەر مەبەستەکەم، عێراق کێڵگەی ئاژەڵان.

ئەگەر لەوەگەڕێین کە مرۆڤ،کۆمەڵگە،لە سایەی دەسەڵاتێکی دڕندەی وەک بەعسدا بە چ ئاراستەێکدا دەڕوات و لە دواجاردا چ بێباێخ لە خۆیی و ئەوانیترو ژیان دەڕوانێت،واتە لە دواجاردا چ فەزاێکی کۆمەڵایەتیی،سیاسیی و کولتوریی ترسناک و ژیانکوژ دەخولقێت و مرۆڤ و کۆمەڵگە ناوئاخن دەکات،ئەوا لە دوای ڕوخانی ئەو ڕێژیمەشەوە،هەمان کولتوری سیاسیی و فەرهەنگیی بەربەرییانە، بێگومان گەشەسەندووترو ئاواڵاتر هاتۆتەگۆڕێ.ئەوەی پێی ئەڵێن سیاسەت و دەوڵەت و بەرێوەبەریی و ئەو ڕەگەزانەش کە ئەو سیاسەت و دەوڵەت و بەڕێوەبەرایاتییانە تان و پۆ دەکات،کەم و زۆر پەیوەندییان بە ژیانەوە نییە،ژیان واتە ئازادیی،یەکسانیی،خۆشگوزەرانیی و ژیاندۆستیی،هەست کردن بە ئاساییش و ئەوە کە هەست بکەی لە ماڵەوەیت و ژیانت پارێزراوە،لەوانەش کارەساتترو ترسناکتر، سیاسەت لە عێرقدا بە هەموو هێزو ڕەوتە جۆراوجۆرەکانێوە،ئەوانەی کە پێگەێکیان لە دروستکردنی ئەوفەزا ناشیریینەدا هەیەو شوێنێکیان بۆ خۆیان و ئەو دۆخە بەربەرییە داگیرکردووە ،خاوەنی هیچ بەهاێکی ئەخلاقیی و سیاسیی و فەرهەنگیی بەرز نیین،کە دواجار بتوانێت فەازای گشتیی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی ئاراستە بکات و لەسەر خوانێکتر،خوان و هاوبەشییەکیتر جیا لەو خوانە بەربەرییە کە هەموان ددان لێکتر جیڕ دەکەنەوە،کۆ بکاتەوە.بە واتاێکیتر،ئەوەی ددانەکانی دەسەڵات و ڕەوتە فرەچەشنەکانی بەرەی ڕەشی لێکتر جیڕکردۆتەوە،خەم و جیاوازیی نییە لەسەر ئازادیی و دادی کۆمەڵایەتیی و لاێنی زۆر کەمی کۆمەڵگەێکی ستانداردی هاوچەرخ،بەڵکو مەزهەب و دین و لۆژیکی شمشێری دینیی و مەزهەبییە،بەهاو ئەخلاقە بەربەرییەکانی دین و خێڵ و تائیفیە.ئەم گەرای بەربەرییە دەمێکە چێنراوەو ئێستا لە ساتی تەقینەوەێکی ترسناکدایە.

دەرککردنی ئەو دۆخە ترسناک و بەربەرییە سەخت نییە،ئەوەش کە جەنگی مەزهەبیی ڕوودەدات و منداڵانی یەکتریش سەردەبڕن،ئەوەی سەختە وەڵامی ئەم پرسیارەیە:ئایە چ بکرێت تا دەستی دین و مەزهەب و کۆی بەرەی ڕەش ،لەو جەنگە چاوەڕوانکراوە کۆتا بکرێت کە بەڕێوەیە؟ئەوە پرسیارێکی کراوەیەو من گومانم لەبەرپێگرتنی هەیە...!

٢٦\٤\٢٠١٣
ماڵپه‌ڕی کازم قادر