|
٢٥\٣\٢٠١٧
ئەوەوانایوە کورت
سەرو «بایەقوشی کۆر»ی.
فه‌رشید شه‌ریفی
ئێساڵ(١٣٩٥ی ڕۆجیاری) کتێوێوە بە نامێو «بایەقوشی کۆر»ی چاپ کریا و
ئامە بازار بە تەرجومەو خاتوو ئامینە ڕەحیمی(ژوان) کە لاپەڕێوەتەریش وس
سەرو ئەدەبیاتی کوردیی هەورامیی و، هەورامانش کەرد بە ساحێوو یۆ جە
شاکارەکاو ئەدەبیاتی فارسی، کتێوێوە کە جە مێژوو ئێرانیەنە فرەتەرین
قسە و باسش سەر کریان و فرەتەرین ڕەخنێش سەر نویسیاینێ. گردو ئا کەسا
کە ئی کتێوەشا وەنەنۆ، دوێ دەسێنێ: دەسێوەشا دۆست و دەسێوەشا نەیارێ.
دەسێو باوەڕشا ئانەنە نەک هەر شاکارو سادق هدایەتیەن و نەک هەر یۆ جە
شاکارەکاو ئەدەبیاتی فارسییەن بەڵکوو یۆ جە شاکارەکاو دنیایەن.
دەسێوەیچ نەک هەر بە شاکارێوە جەهانیش نمەزانا بەڵکوو بە بەرهەمێوە
تەنانەت پلە یەرێ و چواریچش نمەزانا و بڕێوەیچ تەنانەت هەر بە ڕۆمانەش
نمەزانا. بەهەرحاڵ ئێمە چێگەنە کارما پانەیوە نیەن کە چێشش جەبارەو
واچیان و وانەر وێش متاوۆ ئا سەرچەما بوانۆوە کە فرە و فراوان وەرو
دەسیەنە هەنێ.
وەڵ جە گرد چێوی فرە یاگێو دەسوەشینە خانمێوە هەورامانەنە بوانۆوە و
بنویسۆ و جە گردیچ گرینگتەر دەس بەرۆ پەی هۆروەگێڵنای کتێوێوە سەخت و
ئاڵۆز و پەڕ پێچوپەنای پێسەو «بوەکۆرە»و سادق هدایەتی(کە ئەڵبەتە جە
تەرجومەکەو خاتوو ژوانێنە بیەن بە «بایەقوشی کۆر» و ئینەیچە سەلیقەو
وێشانەن و هیچ کێشەش نییەن. پەوکەی ئێمەیچ هەر بە بایەقوشی کۆر
مژناسمێش).
بە دڵنیاییۆ یۆ جە فاکتەکاو وەڵکەوتەو هەر کۆمەڵگایوە ئانەنە کە ژەنێش
جە گۆڕەپانی فەرهەنگیی و ئەدەبیی و هونەریی و سیاسی و...ینە بەشدارێ با
کە بە داخۆ هەورامانەنە ئی بەشدارییە تا ئارۆ فرە کەم بییەن و ئیسەیچە
هەر کەمەن و بڕێو بوارێنە تا ئاستو سفرین. پەی من یاگێو وەشحاڵینە ئارۆ
خانمێوە هەورامانەنە هۆربگنۆ کە قووڵ بوانۆوە و وێش بیاونۆ پەنە و
تەنانەت ئا جورئەتیە بدۆ بە وێش کە دەس بەرۆ پەی تەرجومەو کتێوێوە
پێسەو بایەقوشی کۆری کە من وێم بە تەرسۆ دەسم پەی بەرد و کەردمۆ بە
سۆرانیی.
ئینە تا ئێگە پەسیناو هەرمانەکێ بە گردین و، چێولای با ئاراستەو قسەکا
بواڕم.
با کەمێوە جەبارەو ڕەخنەی ئەدەبیی جە هەورامانەنە کەمێو واچوو: بە داخۆ
هەورامانەنە ڕەخنە بە ماناو ڕەخنەی ئەدەبیی، یا هەر نییەن یا فرە کەمەن.
ئانەیچە هەن فرەتەر جە دوێ جۆرێنە وێش موینۆوە. یا ستایش و پەسینای و
دەسوەشانەن یا تەخریب و ماڕدەی و سوکایەتی کەردەی. بە داخۆ جۆری یەکەمش
لاو ئێمەنە فرەتەرەن و بە داخەی فرەتەرۆ جۆری دووەمیچش هەن. «دەست وەش
بۆ»، «ئافەرین فرە عال بێ»، «ئافەرین پەی قەڵەمێتا» و....ئیتر چی
دەسەواژا کە فرە تکرارێ باوە و فرەو وەختا هیچ سوودێو بە نویسەری و بە
ساحێو دەقی نمیاونا. ئاندە من سەرنجم دابۆ هەتا ئارۆ بە دەگمەن کتێوێوە
هەورامانەنە چاپ کریان کە بە وردەکاریوە ڕەخنەش سەر گیریابۆ و باسش
کریابۆ بە جۆرێو کە نویسەر ئیسفادەش چەنە کەرۆ، یا لایەنێوە ئەوەشاریاو
کتێوەکەی پەی وانەری ڕۆشن کریابۆوە. ئەڵبەتە ئومێدوارەنا بیەبۆ و من
نەدیەبۆم کە ئینە ئیتر خەتاو من و جە تەمەڵیو منەن. ئەگەر بە کورتیی
واچوو ئێمە فەزاو ڕەخنەیما نیەنە و کەم کەس وێش مدۆ قەرەو ڕەخنەی. من
وێم تا ئیسە جە نەویەو ڕەخنەکار(مونتەقد)ی بیەن کە دەسم بەردەن پەی
ئەوەوانای و ڕەخنە سەرو بڕێو کتێوا و تا ئیسە سەرو نزیکەو شش حەفت
کتێوا نویسەنم. ئیسەیچە دیسان نەویەو ڕەخنەکاری هۆکارو نویسەی سەرو ئی
کتێویەنە. نەک ئینە کە شایەنو ڕەخنەی نەوۆ یا نێژۆ سەرش بنویسیۆ بەڵکوو
باوەڕم ئانەنە کە ڕەخنە شارەزایی و ئەزموونی تایبەت بە وێشش گەرەکەن و
کارو گرد کەسێوە نییەن. ڕەنگە ئی نویسیایچە هەر لاواز بۆ و نەتاوۆ
نامێش ڕەخنەی ئەدەبیی بۆ بەڵام هەوڵ مدەو، نە جە دەسەو ئەوەڵی بۆ کە
هەر پەسینای بۆ، نە جە دەسەو دووەمی.
بایەقوشی کۆر چوونکە تەرجومەن، منیچ ئیتر سەرو دلێنەیش قسێ نمەکەروو و
تەنیا سەرو تەرجومەکەیش و بڕێو لایەنێ‌تەرێش باس مکەروو. چوونکە دلێنەو
کتێوەکەی پێوەندیش هەن بە جەنابو سادق هدایەتیوە و بەشو وێش جەبارەشۆ
نویسیان.
بایەقوشی کۆر پاسە کە ناسنامەو کتێوەکەینە دیارەن هەم ئێدیتۆرش هەن کە
بەڕێز کاک «کورش ئەمینی»ن و هەم دیزاینەرش هەن کە بەڕێز کاک «عەدنان
مورادی»ن. با چێگۆ دەس پەنە کەروو. ئێدیتۆر یا ویراستار بڕێو ئەرکێش
هەنێ کە جە چند ئاستێنە وێش وینۆوە:
١- یا فەقەت موانۆوە و هەڵەکا یا ڕا و
سەرنجەکاو وێش میاونۆ بە ساحێو دەقی.
٢- یا موانۆوە و فەقەت هەڵە تایپییەکا وەش
مکەرۆ.
٣- یا هەم موانۆوە و هەمیچ ئێختیارو
دەسکاریو مەتنیش هەن، پی مانا کە هەر یاگێوەنە نیازش بە ئێسڵاحی بۆ
وەشش کەرۆ، بە ئاگاداریو خاوەنو دەقی.
٤- یا هەم موانۆوە و هەمیچ ئێختیارو
دەسکاریو مەتنیش هەن، پی مانا کە هەر یاگێوەنە نیازش بە ئیسڵاحی بۆ
وەشش کەرۆ، بە سەربەستیی تەمام و کەماڵ. ئیتر ساحێو ئێختیارەن چێش کەرۆ
بە دەقەکەی.
من نمەزانوو ئێدیتۆرو ئی کتێویە کام چینیشانەنە و، جە ئاستێوەنە
هەرمانەش کەردێنە، پەوکەی سەختەن واچوو کۆگەش خەتاو موتەرجمیەن و کۆگەش
نا. بەڵام بە پاو ئانەیە نامێو ویراستاری سەرو کتێوەکەینە هەنە و پێسەو
ئێدیتۆری فەرمی(ڕەسمی) نامێش بریاینە، من پاسە مزانوو ئێختیاری فرەش
بییەن. مادام ئێختیارش بیەن بەشێو جە ڕەخنەکەیم ڕوو بە بەڕێزیشانەن کە
جە درێژەو باسەکەینە ماچووشا.
هەر پاسە دیزانەرو کتێویچ چند ئاستێوەنە هەرمانە مکەرۆ:
١- بە ئاگاداریو خاوەنو کتێوی و تەمامەن بە
سەلیقەو خاوەنو کتێوەکەی
٢- بە سەلیقەو وێش و بێ ئانەیە کە جە دیزاین
و سەفحەئارایی و...پەرس بە خاوەنو کتێوی کەرۆ.
٣- بە هامفکرییو نویسەر یا موتەرجمی، پی
مانا کە ڕا و سەرنجێ جە نویسەری و پیادەکەردەی و ئەنجامدای جە
دیزاینەری.
دیسان چێگەیچە من نمەزانوو دیزاینەر ئاستو ئێختیاراتیش چێش بیەن کە
واچوو چندو کێشەکا خەتاو ئادیەنە کە درێژەو باسەکەینە ماچووشا.
با بەیمێ سەرو شێوازو تەرجومەی و ئینە کە موتەرجم چێشش کەردەن و
هەرمانەکێش چەنیەنە. ئینەیە مزانمێ کە هەر زوانێوە فۆرم یا ساختاری
تایبەت بە وێش هەنش، هەر زوانێو ڕستەسازیی و سینتاکسی تایبەت بە وێش
هەنش، هەر زوانێو واژێ و دەسەواژێ تایبەت بە وێش هەنێش و مشۆ وەختو
نویسەینە یا وەختو تەرجومەینە وەرچەم گیریا. تەرجومە هەر پاسە کە
مزانمێ دوێ جۆرێن: نویسیاریی و دەمواچ. هەر پاسە ئی دوە جۆریچە وێشا
شێوازێ فرێشا هەنێ کە یۆشا تەرجومەی ئەدەبین. جە تەرجومەنە یۆ چا چێوا
کە مشۆ وەرچەم گیریۆ ئینەنە کە موتەرجم زاڵ بۆ سەرو زوانی سەرچەمە و
زوانی مەبەستیرە(زوانی یەکەم و زوانی دووەم). زاڵ بیەی پی مانا کە
موتەرجم بزانۆ چێش تەرجومە کەرۆ و چەنیی تەرجومە کەرۆ. میشل ئۆستینۆف
بەشو تەرجومەی جە زانکۆ پاریسەنە جە کتێوو «تیۆرەکاو تەرجومە»ینە ماچۆ:
«سەرپێچیکەردەی جە فۆرم یا ساختارو زوانی سەرچەمەی بە نادروستیی، بڕێو
جارێ هۆکارش نا شارەزایی سەرو زوانی مەبەستیەن. مشۆ ڕا چانەیە گیریۆ کە
زوانی سەرچەمە و زوانی مەبەست تێکەڵێ کریا». ئی قسێ پی مانانە کە مشۆ
تایبەتمەندییەکاو هەر دوە زوانەکەی پارێزیا و جە ورد و درشت و
تایبەتمەندییەکاو زوانو سەرچەمەی(چێگەنە فارسی) ئاگایی و شارەزاییما بۆ
تا بتاومێ جە زوانی مەبەستەنە(چێگەنە هەورامی) وەزنمێشەرە و بیاونمێش
بە سەرەنجام. ئەگەر کورتش کەرووە، وەختێو ئێمە پەی نموونەی دەقێوە جە
فارسیوە پەی کوردی(هەر لقێوەش) تەرجومە کەرمێ، مشۆ هاگاما چانەیە بۆ کە
زوانی مەبەست کە کوردییەن خەسڵەتەکاو وێش جە دەس نەدۆ و زوانی
سەرچەمەیچ کە فارسییەن خەسڵەتەکێش تێکەڵ بە زوانو مەبەستی نەکریا.
ئەگەر باسو تیۆرەکاو تەرجومەی کەرمێ، تیۆرو تەرجومەی سەرچەمەگەرا یا
تەرجومەی مەبەستگەراما هەن. برێو موتەرجمێ زوانی سەرچەمە لاشاوە
گرینگتەرەن و پابەندێنێ پانەیوە کە تا ئا یاگێ پەیشا کریۆ وێشا بیناوە
بە زوانی سەرچەمەیرە و سوورێ با سەرو ئانەیوە کە پەیامو نویسەری بە
گردو شێواز و خەسڵەتەکاشۆ بواڕاوە پەی دلێو زوانی مەبەستی، کە ئینە
مەترسیو ئانەیشە هەن دەق جە زوانی دووەمەنە کرچوکاڵ بەربەی و تا ڕادێوە
فرەیچ مکانیکیی و ڕەقوتەق بەربەی. بڕێوە موتەرجمێچ مەبەستگەراینێ کە
هەوڵشا ئانەنە بە زوانی دووەم پەیامو نویسەری بیاونا و چێژ یا لەزەتو
دەقی بە زوانی دووەم بیاونا بە وانەری کە چی شێوازەنە دەق فرە
وێمانەتەرەن و وانەر خاستەر و زیاتەر متاوۆ پێوەندیش چەنی مگێرۆ.
یۆ چا هەڵا کە فرەو جارا موتەرجمەکێ تووشش با ئینەنە کە وەرو
کەمئەزموونیی دوچارو ئی حاڵەتیە با و، ئینەیچە بە ماناو ئانەیە نیەن کە
زوانەکا نەزانۆ، بەڵکوو پێوەندیی تەمامش بە ئەزموونیوە هەن و شێوازو
مامەڵەکەردەیش چەنیو تکنیەکەکاو تەرجومەی. کەس هەن هەردوە زوانەکەی
مزانۆ (سەرچەمە و مەبەست) بەڵام شارەزاو تکنیکەکاو نویسەی و تەرجومەی
نییەن و ئینەیچە زیان بە هەرمانەکیش میاونۆ. باسو تەرجومەی و تیۆرەکاو
تەرجومەی و شێوازەکاو تەرجومەی باسێوە فرە دوور و درێژەن و ڕەنگە چێگە
نەتاوم تەنانەت باسو یۆ جە تیۆرەکایچ کەرمێ.
دماو ئی وردە باسا با بلوو سەرو بایەقوشی کۆری. چێوێو کە جە یەکەم
سەرنجەنە چی کتێوەنە مدۆ چەم، ئینەنە کە زوانو نویسەو کتێوەکەی فرە
ناوچەیین، کە ئەڵبەتە ئینە پێوەندیش بە تەرجومەیوە نییەن و من پێسەو
سەلیقەو وێم ڕەخنەم هەن سەرش. ناوچەیی پی مانا کە خاتوو ژوانە بە
تەمامیی بە زوانو مەحاڵەکەو وێشا نویسەنش و ئینەیچە ڕەنگا گرفت پەی
وەنەو کتێوەکەیش وەش کەرۆ. نزیکەو چواردە پانزە ساڵێ چێوەڵتەر وەختێو «زەڕنەو
ئاسۆی» کاک ڕەووف مەحموودپووری چاپ کریا، یاداشتێوەم سەرش نویس و کە
گۆڤارو مەهابادینە چاپ کریا، جە یۆ جە بڕگەکاشەنە واتم: شێعرێو کاک
ڕەووفی فرە ناوچەیێنێ(یا پێسە فارسێ ماچا مەحەلیێنێ!!). نا ویرمەنە و
تەنانەت ددانیچم نیا پۆرە کە من فرێو جە وشەکاو دلێو ئا کتێویمە حاڵیێ
نمەوانێ. خەتاو منیچ نەوێ، منێو کە بە حەیاتم چەنیو خەڵکو دزڵیێ و ئا
مەحاڵیە هۆرزونیشتم نەویەن و ئاگادارو ورد و درشتو قسەکەردەیشا نەوێنا،
ئاساییەن ئەگەر بڕێو جە وشەکاشا نەزانوو و نیاووشانە. ئی بەحسە ئیسەیچە
هەر هەن. وانەرێو جە پاوەنە گرفتش هەن چەنیو ئا دەقا کە بەرو پاوەینە
منویسیا. دڵنیانا ئا دەقێچە پاوەنە منویسیا بڕێو یاگاتەریەنە گرفتشا
هەن جە وەنەیشانە. ئی کێشە جە بایەقوشی کۆریچەنە هەن. یانی ئەگەر کەسێو
پاوەنە ئاشناییش چەنیو نویسەی هەورامی نەوۆ و پێسە ماچا ئەهلو تەقەڵێ
نەوۆ، حەتمەن گرفت پێدا کەرۆ کە جە وەنەو ئا دەقا کە هەورامانی تەخت و
نۆتشە و...منویسیا. هەرچند من کۆکەنا چەنیو ئینەیە کە هەر نویسەرێو بە
شێوە قسەکەردەو وێش بنویسۆ بەڵام جە هەمان وەختیچەنە باوەڕم بە زوانێوە
یەکدەس یا نیمە یەکدەسی هەن کە گردگیر بۆ و گرد یاگێوەو هەورامانیەنە
وانەر بیاوۆشەنە، کارێو کە من وێم کەم تا فرە هەمیشە هەوڵم دان وەرچەمش
گێروو. من وێم هیچ دەقێوەم بە شێوە قسەکەردەو وێم و ئا شێوە کە فێرش
بیەنا و پەنەش گەورە بیەنا نەنویسەن. تەنانەت ئی یاداشتە نا وەرو
دەسیتانە زوانو وێم نیەن و ڕەنگە پەنجا دەرسەدێش ئانە نەوۆ کە یانەنە
قسێش پەنە مکەروو. گەرەکمەن واچوو زوان و لەحن جیاوازیشا هەن و مشۆ
وەختو نویسەینە هاگاما جە زوانی و لەحنی بۆ. ڕەنگا وانەرێو پاوەنە فرە
نەتاوۆ پێوەندیی وەش کەرۆ چەنیو دەقێوە کە سەد جە سەد نۆتشیانە
نویسیابۆ، یا نۆسودیانە، یا هەورامانیانە. وە چەپەوانەکەیچش ڕاسەن.
ئینەمە وات پەی ئانەیە کە واچوو بایەقوشیچ ئی کێشەشە هەن هەرچند ڕەئیەو
و منەنە ڕەنگە لاو کەسانێوتەریەنە ئاسایی بۆ و بە گرفتش نەزانا.
تەرجومەی حەرفی(یا وشە بە وشە) یۆ جە شێوازەکاو تەرجومەین کە ئیسە ئیتر
هیچ کەسێو موافقش نیەن بە تایبەت پەی کتێوی. جە تەرجومەی ئانلاین یا
زیندە و ڕاستەوخۆنە تەرجومەی حەرفی، جە ناچارین و موتەرجم چارەش نیەن
کە تەرجومەی وشە بە وشە کەرۆ. بەڵام جە تەرجومەو کتێویەنە ئی شێوازە
ئارۆ ئیتر پەسەند نیەن. جە بایەقوشەنە موتەرجم فرەو یاگانە کەوتەن
دامەو ئی شێوازە تەرجومەیە کە بە باوەڕو من ڕەنگا هۆکاری سەرەکیش ئانە
بۆ کە هەنگامەی ئەوەڵەشەنە و ئەگەر کەمێوەتەر ئەزموون و تەجروبەش بەدەس
باوردایا تووشو ئی دامێ نێ. نموونێ فرێ هەنێ کە من تەنیا یەک نموونە
ماورووە:
«چی وەختنە دەنگوو تاقمێوە نگابانە مەسسا دلێو کۆڵانێنە بەرز بیوە کە
ویەرێنێ و چەنوو یۆترینی شۆخیێ سووکێ کەرێنێ. دمایی سەرجەم داشا چێروو
گۆرانیا و وەناشاوە».
مەتنە فارسییەکەش ئینەنە:
«در این وقت صدای یک دسته گزمة مست از توی کوچه بلند شد که می‌گذشتند و
شوخی‌های هرزه با هم می‌کردند. بعد دسته‌جمعی زدند زیر آواز و خواندند».
ئەگەر سەرنجەو ئی ڕستەیە بدەیمێ، مگنۆ بەر کە ئی تەرجومە چند بە حەرفی
کریان، پەی نموونەی ئێمە جە هەورامیەنە نمواچم داش چێرو گۆرانیا(یا
لایکەم من نەژنەویەنم و یانەو وێمانە و شار و دەگاو وێمانە نەژنەویەنم،
ڕەنگا یاگاتەرینە بەکار بلۆ). ئینە نموونەو تەرجومەی حەرفین. ئەگەر
گەرەکم بۆ نموونێ باوروو دیسان هەنێ و وانەر وێش متاوۆ جە کتێوەکەنە
بێزۆشاوە. چی ڕوەوە موتەرجم مشۆ پەی چێولای و پەی هەرمانەکاتەریش ئاگاش
چی کێشەیە بۆ و نەگنۆوە دامەو ئی شێوازو تەرجومەیە. تەرجومەی وشە بە
وشە یۆ جە گەورەتەرین خەسارەکان کە ئەگەر هەر موتەرجمێو گرفتارش بی،
زیان بە ئاستو هەرمانەکێش میاونۆ و جە دنیاو تەرجومەیچەنە نرخو
هەرمانەکێش مەی واری.
ئی کتێوە هەر پاسە کە وەڵتەر واتم ئێدیتۆرش هەن و بە باوەڕو من هەر
کتێویو کە ڕەسمەن ئێدیتۆرش بی و نامێش سەرو کتێوەکەیوە ئامە، بەشێو جە
لاوازییەکاو ئا کتێویە مگنا سەرو شانەیش. پەی نموونەی ئەگەر ئێدیتۆر
کارو وێش خاس ئەنجام دایا ئا هەڵە تایپیێ و زوانیێ و سینتاکسیێ و
گرامریێ ڕوە نەدێنێ. ئەگەر بە ڕوانگێوە فراوانتەرۆ تەماشاو کتێوەکەیش
کەردایا کتێوەکە ئا خەسارێشە نیاوێنێ لا، یا لایکەم کەمتەرێ بێنێ.
هەرچند دیسان ماچووشۆ من نمەزانوو موتەرجم تا چ ئاستێوە دەسو
ویراستاریش واز ئاسەن و تا چند کۆمەکش چەنە گرتەن. بە هەرحاڵ
ویراستاریچ بەشو وێش وەرپرسیارەن جە هەڵە و نوقسانییەکاو هەر کتێوێوە
کە ئەرکو ویراستاریش قەبووڵ کەردەن.
باسو ونارای یا دیزاینیچ یۆ چا چێوانە کە چی کتێوەنە بە داخۆ عال
ئەنجام نەدریان. پەی نموونەی: فۆنتێو کە ئا کتێوشە پەنە نویسیان
وسانیشۆ ویرو کتێوە کوردییەکاو سلێمانی و هەولیری کە وەختێو تازە
کامپیۆتر باوش فرە بیەبێ و فۆنتێ وەشێ بیێبێنێ، کتێو بێ بە فۆنتێوی
پاسە زل و ناباو و قلۆر چاپ کریێ کە هەر کەس تاوایەش دە لاپەڕێش
بوانۆوە شاکارش کەردەبێ. ئەڵبەتە فۆنتو بایەقوشی پا قلۆری و ناباوییە
نیەن بەڵام بە دڵنیاییۆ ئا فۆنتیچە نیەن کە مشۆ کتێوش پەنە بنویسیۆ و
لایەنو جوانکاریو کتێوەکەیش کوشتەن، بەڵکوو ئانە فۆنتو تیتر و عنوان و
چێوین کە مشیای دیزاینەر کەمێو سەلیقەی زیاتەرش بە خەرج دایا. ئنجا
چەپەوانەو دەقەکەی، پانویس یا چێرنویسەکێ ئاندە وردێنێ کە هەر
نموانیاوە. هەر پاسە لاپەڕەکێ بڕێو یاگێنە ترازێ نیەنێ کە ئینە
ئاماتۆرتەرین دیزاینەریچ مزانۆ کە عەیبێوە گەورەن.
هەڵێ تایپیێ ئەگەر واچوو فرە فرێنێ زیادەڕەویم نەکەردەن و تەقریبەن
متاوو واچوو کەمتەر لاپەڕێوە هەن هەڵەی تایپیش نەوۆ چەنە، وە ئینەیچە
بەشێوە فرەش مگنۆوە ئەستۆ ویراستاری. من چێگەنە تاوانەکەی منیەو سەرو
شانەو ویراستاری چوونکە ئەگەر کتێوەکە ویراستارش نەویایە نوقسانییەکەی
دێنا پاڵو موتەرجمی، بەڵام وەختێو کتێو ویراستارش بی مشۆ هاگاش چانەیە
بۆ کتێوەکەو وەرو دەسیش بە هەڵەوە چاپ نەکریۆ. ئیتر یا کتێوەکەش لاوە
گرینگ نەویەن یا هەمیەت پەی هەرمانەو موتەرجمەکەی قایل نەویەن. من وێم
هەرگیز حازر نیەنا نامێم پێسەو ویراستاری سەرو کتێبێوە بۆ ئەگەر ئا گرد
هەڵە زەقێشە چەنە با. ویراستار یا مشۆ ئەرکێو نەگێرۆ گەردەن، یا بازیی
بە حەیسییەتو قەڵەمێو نەکەرۆ کە قەرارەن یارمەتیدەر بۆ پەی خاس بیەیش و
بێعەیب بیەیش.
بە هەر حاڵ ڕەنگە من نەتاوو ئیسە گردو ئا چێوا باس کەروو کە لازمەن
واچووشا بەڵام ئەگەر بە چەمو ئینسافیچۆ بدیەیمێ هەرمانەکێرە، هەرمانێوە
عالە و جەسوورانێنە و من بەشبەحاڵو وێم پاسە مزانوو ئا جورئەت و
جەسارەت و تەحەموڵە چا ساحێوو قەڵەمێنە هەن که بتاوۆ بە دڵێوە گەورەوە
ئی وردە ڕەخنا قەبووڵ کەرۆ و بە دڵسۆزیی پەی هەرمانەکێش بزانۆش و
وەرچەمشا گێرۆ پەی هەرمانەکاو دماتەریش، ئەگەر ئی وردە قسێ دەردەش
بوەرا. هەر ئینە کە ئی هەرمانە گەورێشە گرتێنە وەر نیشانە مدۆ کەسێوە
گەورێ و جدییەنە و حەتمەن متاوۆ هەرمانێ خاستەرێ کەرۆ. بێگومان
تەرجومەو بوف کوری ئەنگیزێوە بەهێز و فکرێوە گەورە و ورکێوە قووڵش
لازمەن کە حەتمەن موتەرجم هەنش پەوکەی تاوانش دەس بەرۆ پەی تەرجومەیش.
بەڵام چێوێو کە یاگێ داخێنە ئینەنە کە قەڵەم بەدەسێو ئێمە و وانەرو
ئێمە فرە کەمتەرخەمێنێ وەراوەرو ئا کتێوا کە چاپێ مکریا. من چی ماوەنە
چەمەڕاو ئانەیە بێنا بەڕاسی کەسانێوە شارەزا و ساحێونەزەرێ بیانێ و
سەنگوسووکو ئی کتێویە کەرا، کە هەم بە داخۆ و هەم بە وەشحاڵییۆ ئی
هۆرسەنگنایە بی بە تووشو وێم. داخە پەی ئانەیە کە ئێمە مشۆ تاکەی
کەمتەرخەمێ بێمێ وەراوەرو هەرمانەو هامپیشەکاما و هامفکرەکاما و،
وەشحاڵیچ پەی ئانەیە کە من وێم چوونکە یۆ جە ئارەوزوومەنداو سادق
هدایەتیەنا، فرە بە وەشحاڵییۆ کتێوەکەم وەنەوە و حەزم کەرد ئا کوچالە
تەجروبە و ئەزموونە کە هەنم چی بوارەنە، ڕەنگا سوودش بۆ. یەک چێویچ هەن
کە ڕەنگە فرە لۆژیکیی(مەنتقی)ی نەوۆ و زیاتەر هەست یا ئێحساسێوە بۆ
بەڵام من ئەجۆم ئێمە حەز بە سەرکەوتەو یەکترینی نەکەرمێ و حەز نەکەرمێ
نویسەرێو یا موتەرجمێو جە وێما سەرتەر بۆ، پەوکەی فرە کەم حازرێنم سەرو
هەرمانەکاو قەڵەم بە دەسەکاماوە قسە و باس کەرم، سەنگوسووکشا کەرم،
ڕەخنەشا سەر بنویسم، شیشا کەرمێوە، ئەگەر نوقسانیێوە هەن دەسنیشانش
کەرمێ و ئەگەر قوەوتێو هەن بەرجەستەش کەرمێوە و... داوایچم جە گرد
وانەرێوە هەن بە چەمو هەرمانێوە بەهادار و بائەرزشێ تەماشاو ئی کتێویە
کەرۆ و قەدرو ئا ئەرک و زەحمەتیە بزانۆ کە ئی بەرهەمشە چەنە کەوتەنۆ.
هیواو سەرکەوتەی پەی خاتوو ژوانێ و چەمەڕاو هەرمانێ خاستەرە و
پوختەتەرێش چەنە کەرمێ.
ماڵپه‌ڕی فه‌رشید
شه‌ریفی
|
