٤\٧\٢٠١٢

حەسەن زیرەک، گەورە دیکتاتۆرى گۆرانى و ئاوازى کوردى.

هیوا رەش        

پێرار و ئەمساڵیش لە باتی چوون بۆ کێوی عەرەفەپارەم پێکەوە نا و ڕووم لە ناڵەشکێنە کرد و لە جیاتی حەج و عەمرە مەزاری حەسەن زیرەکم تەواف کرد و بە حەسرەتەوە تاوێک لەسەر گۆِڕەکەی بە دەم قسەوباس و وێنەگرتنەوە بە تێکەڵەیەک ماچی کێلی گۆڕەکەی و گریانی قەتیسی گەروو و کڕنوش بردن بۆ گلکۆکەی یادی چلساڵەی کۆچی زیرەکی بلیمەتم لەگەڵ (( ئاری بابان و شۆڕش ئەمین و مەجید ڕۆژھەڵاتی )) دا کردەوە ، ئەوەی لە ھەردوو سەردانەکەمدا بەدیم کردووە ، جاری یەکەم خانەوادەیەکی فراوانی ١٧ کەسیی فارسم بینی کە بە تایبەتی ھاتبوون بۆ سەردانی گۆڕی زیرەک ، لە نێویاندا ئافرەتێک سەرنجی ڕاکێشام و ناچاری کردم بە تیلەی چاو لێی بڕوانم ، چونکە بێئاگایانە خەریکی خومارە تەڕبووەکانی بوو بە دیار گۆڕە بێنازەکەی زیرەکەوە دەیسڕییەوە ، بە داخەوە نە ئەوان کوردیزان و نە منیش فارسیزان بووم تا بتوانم ڕایەڵەیەکیان لەگەڵدا ببەستم و تێکەڵیان بم و پێکەوە گفتوگۆ لە بارەی زیرەکەوە بکەین ، جاری دووەم و دەوروبەری ھەفتەیەک پێشئێستا ، پیاوێکی بەتەمەنی سەروڕیش سپیم بینی بە دیار گۆڕەکەی زیرەکەوە حەپەسابوو ، سەروسیمای ھێند جوان و ڕوحسوک بوو ھەر لەو پیرەمێردانە دەچوو کە لە تابلۆ دانسقە جیھانییەکاندا بونەتە مایەی ناوداریی بۆ ئەو ھونەرمەندانەی وێنەیان کێشاون ! لەگەڵ ئەمدا پێم وابوو ئاسانە بچینە ناو وتووێژەوە ، بەڵام مخابن لە کاتی دوان لەگەڵیدا دەرکەوت ئەویش کوردی نازانێ ، برادەرە ڕۆژھەڵاتییەکەمان بووە نێوانگیرمان و قسەکانمانی وەردەگێڕا ، ھەرچەندە لێدوانەکەمان کەم بوو بەڵام ھێندە پڕمانا بوو تا ئەوپەڕی سەرسامی و خۆشنودیی .

چوونی ئەمجارەم ھاوکات بوو لەگەڵ چلساڵەی کۆچی دوایی زیرەک ، دیارە ئەو پیاوە ڕوخسار نورانییەی کە لەوێ بینیمان ئەویش بەو بۆنەیەوە ھاتبووە سەر مەزاری زیرەک ، لە جوانترین قسەکانیدا وتی : (( من ھەموو ساڵێک لەم ساتەوەختەدا چەندێک دوور و چەندێک بێپارە بم وەکو ئەرکێکی سەر شانم دەبێت بێم بۆ لای زیرەک ، چونکە زیرەک بێھاوتایە و ھەرگیز لە وێنەی پەیدا نابێتەوە و شایەنی ئەوەیە بیپەرستین )) ، کە گوێم لە قسەکانی بوو قەسدم دەکرد توندتوند بە ئامێزی خۆمەوە بیگرم بەڵام دەترسام لەشە لەڕ و لاوازەکەی بەرگە گوشین نەگرێ و ئازاری پێبگات ، بۆیە بە ماچی نیمچە لێسانەوە دەمم خستە سەر ڕومەتە ڕیشن و زبرەکەی و لە خۆشەویستیدا خەریک بوو ماچەکانم دەبون بە گاز و لەوەش زیاترم پێنەوترا کە بڵێم : (( ئاغا بە ڕاستی تۆ بەم ھەڵسەنگاندنە پڕواتایەت ئێمەی کوردت شەرمەزار کرد )) ! دوای ئەوەی ڕۆییشت ھەزارانجار دەسەڵاتدار و دەوڵەمەندانی لای خۆمانم بە قوربانی کرد .

بیرم نایەت لە کەنگێوە زیرەکپەرستم ، ھێندەم لە یادە لەو دەمەیدا ئەو زاتە مەزنە ماڵئاوایی لێکردین لە ٢٦ ٦ ١٩٧٢ من تەمەنم ٩ ساڵ و ٨ مانگ بوو ، لەو تەمەنە چکۆلەییەمدا نە دوژمنایەتیم دەزانی و نە بە رق و کینە ئاشنا بووم ، لێ لەبەر ئەوەی دەنگۆی ئەوە بڵاو ببۆوە گوایە محەمەدی ماملێ زیرەکی ژارخواردوو کردووە ، ئیتر کوێرانە ڕقم لە مامڵێ دەبۆوە ، شوکر پاشان ئاشکرا بوو ئەو باسە لە دەلەسە و پڕوپاگەندەی نەیارانی ھونەری کوردی و ساواکی شاھەنشای گۆڕبەگۆڕی ئێران بترازێ ھیچیتر ھەڵناگرێ .

لە ساڵی ١٩٧٧ دا کاک عەبدولڕەحمان لێفەدوری بە ئەسڵ خەڵکی شاری سلێمانی دراوسێمان بوو بۆی گێڕاینەوە و وتی : (( ئێمە کۆمەڵە گەنجێکی شاری سلێمانی بوین و زۆرزۆر زیرەکمان خۆشدەویست و تەنانەت لە ئاھەنگەکانیدا شانازیمان بەوەوە دەکرد کە لەگەڵیدا بین و لە دەوری کۆوە بین ، لە یەکێک لە ئاھەنگەکانیدا وەکو ئابڵوقە دەورمان دابوو ، لە گەرمەی ئەو گۆرانییەی زیرەک دەیچڕی لە پڕتاودا بڕی ، چونکە شۆڕەژنێکی شۆخ و شەنگ کاتێ لە دوری ئێمەوە بە بەردەمماندا گوزەری کرد و بانگی لە کوڕە بچکۆلانەکەی کرد : - ڕێبوار پەلە کە - ، ئیتر زیرەک دەسبەجێ گۆرانییەکەی گۆڕی و بە سەرگەرمییەوە پڕ بە گەرووی ھاواری کرد : (( ڕێبوار و ڕێبوار بە ڕێبوارت بم ..... تۆ زێڕی خاڵس من عەییارت بم )) ، شەوکەت ڕەشیدی ھونەرمەندی کۆچکردوو لە یەکێک لە چاوپێکەوتنەکانیدا پێش نزیکەی ٣٥ ساڵ لەمەوبەر بەم جۆرە لە بارەی زیرەکەوە دوا : (( کاتی خۆی بە تاسوقەوە ھەویای دیدەنی زیرەک بووم ، ڕۆژێکیان پێیان ڕاگەیاندم کە زیرەک تەشریفی ھێناوەتە سلێمانی ، منیش لە خۆشیدا خەریک بوو شاگەشکە دەبووم ، بۆیە بە ھەڵەداوان خۆم گەیاندە لای کاک - ولیەم حەننا - و پێم وت حەسەن زیرەک لە سلێمانییە ، ئەویش لە من خۆشحاڵتر بوو ، بۆیە ھەردوکمان کەوتینە ڕاوتەگبیری سازدانی ئاھەنگێک بۆی ، بۆمان لوا و شوێن و کاتمان دەسنیشان کرد و زیرەکیشمان بانگھێشت کرد ، لە ماڵێکدا کۆ بوینەوە و دوای خواردن و خواردنەوەیەکی زۆر لە درەنگانی شەودا دەسمان بە ئاھەنگگێڕان کرد و وەکو نەریتێک سەرەتا پارچە مۆسیقایەکی کۆنی فولکلۆریمان ژەنی ، دوای تەواو بونی مۆسیقاکە زیرەک داوای لێکردین دوبارە مۆسیقاکە بژەنینەوە ، ئێمەش دڵیمان نەشکاند و داواکەیمان بەجێھێنا ، کە دووەمجاریش لێبوینەوە زیرەک داوای لێکردین و وتی : سێبارەی کەنەوە دەیکەم بە گۆرانی . ھەموو دانیشتوان لێی کەوتینە تکا و پێمان وت : زیرەک گیان ئەم ئاوازە ھێندە کۆنە و نەتوانراوە بکرێتە گۆرانی ئێستا بەم دەمودەسە چۆن دەکرێتە گۆرانی ؟ ! زیرەکیش بە زمانە سادەکەی خۆی وتی : بابە ئەگەر نەمکردە گۆرانی لەم ماڵەم وەدەر نێن ، لە کۆتاییدا ناچار ملمان بۆ داواکەی دا و سێبارە دەسمان بە ژەنینی ئاوازەکە کردەوە و لە زیرەکمان دەڕوانی ، کتومت وەکو ئەوەی چوبێتە خەڵوەتەوە لە ناخەوە ئاوێتەی بە ئاوازەکە ببوو ، لە ناکاودا دەسی لە پەناگوێی نا و دەتوت ڕێژنەی بارانی بەھار دادەکا ، لە دوای درێژکردنەوەی زۆری ئا ئا ئا ئا ئا ئای ، ئینجا دەمی وەکو خەزنەی وشە کرایەوە و بۆ یەکەمینجار گۆرانی (( ئۆخەی ئۆخەی لەو باڵایە ..... ھەر دەڵێی داری بێگەڵایە )) لە ناخەوە ھەڵڕشت و بە گوێمانی دادا و خستیە سەر خەرمانی لە بننەھاتووی لێھاتویی خۆی ! ئەحمەد شەماڵی بێناز و نەمریش لە چاوپێکەوتنێکدا لێیان پرسی ڕات چییە بەرامبەر زیرەک ؟ ھێندە زیرەکی خۆشدەویست نەیدەزانی چۆن ناخی خۆی دەرببڕێ بۆیە ئەوەندەی پێ کرا بڵێ : حەسەن زیرەک گۆرانی بێژە و گۆرانی بێژە و گۆرانی بێژە ! ئاغای موشتەبازادەی نەمر و گەورە کەمانچەژەنی فارس لە بارەی زیرەکەوە دەڵێ : جارێکیان دوای پرۆڤەم لەگەڵ زیرەک بۆ تۆمارکردنی گۆرانییەک ڕومان لە بەشی کوردی ئێستگەی تاران کرد ، لە ڕێگا لە ناو ئۆتۆمبیلدا زیرەک پێی وتم گۆرانییەکی نوێم پێیە با بیڵێم ، وتم : ئاغای زیرەک گۆرانی نوێی چی ؟ وا ئێمە دەچین گۆرانییەکەی خۆمان تۆمار دەکەین ، دوای ئەوەی زیرەک پێداگریی دەکات لەوەی کە ئەگەر نەیڵێ گۆرانییەکە لە گەرویدا دەتاسێ ، بۆیە ناچار بووم گوێی لێبگرم ، بێھیچ پرۆڤە و ماندوبون لە ئێستگە گۆرانییە نوێیەکەشمان لەگەڵ ئەوی دیکەدا بە سەرکەوتویی تۆمار کرد ! باس لە پیاھەڵدان و نرخاندنی کەڵە ھونەرمەندانی وەکو مامۆستایامەزھەری خالقی و سەگرمە و ڕەزازی ) ناکەم کە چەند نیازپاکانە و زانستیانە زیرەک ھەڵدەسەنگێنن ، مامۆستای جوامێر عەبدولی حەمەباقی قسەی کەسێکی بۆ گێڕامەوە کە وتویەتی : (( کورد بەختی ھەبوو خاوەنی حەسەن زیرەک بوو ، بەڵام حەسەن زیرەک بێبەخت بوو لەوەی کە کورد بوو )) ،

زیرەک تەنھا گۆرانبێژێکی موجەڕەد نەبوو بەڵکو ئاوازدانەرێکی بە سەلیقە و لێھاتوش بوو ، لە ھەمان کاتیشدا بە پێچەوانەی ( ھونەرپەند ) ەکانی ئێستاوە کە ھونەری گۆرانی و ئاوازی کوردییان شێواندووە و بە دزینی ئاوازی بێگانە و کەلیماتی پەڕپووت ڕەسەنایەتییان ئەنفال کردووە و بەرگێکی بێگانەیان کردۆتە بەر گۆرانی کوردی و ئاستنزمانە وەکو - موھەڕڕیج - گۆرانی کوردی لە پێناو بەرژەوەندی کەسیی خۆیاندا بە پەند دەکەن ، لەگەڵ ئەوپەڕی ڕێزم بۆ ھونەرمەندە بەھرەدارەکان لە دەڤەرە جیاجیاکانی کوردستان .

ڕەنگە خوێنەر لە ھەڵبژاردنی ناونیشانی وتارەکەمدا واقیان وڕ بێت و بپرسن کە چۆن زاتم کردووە حەسەن زیرەک بە دیکتاتۆر ناوزەد بکەم ؟ زیرەک بلیمەت بوو ، بلیمەتێکی بێھاوتا ، زیرەک زیرەک بوو ، زیرەکێکی کەموێنە ، ئەگەر جوانی خوداوەندی ھەبێ ، پاکی خوداوەندی ھەبێ ، عەشق خوداوەندی ھەبێ ، گۆرانی خوداوەندی ھەبێ ، ئاواز خوداوەندی ھەبێ ، دەنگخۆشیی خوداوەندی ھەبێ ، بەھرەمەندی خوداوەندی ھەبێ ، سروشتناسی خوداوەندی ھەبێ ، ڕەوانبێژی خوداوەندی ھەبێ ، شیعر خوداوەندی ھەبێ ، ئەوا حەسەن خودای گشت خوداوەندەکانە و ئیمپراتۆریای روحی پاکی مرۆڤی ھەست ناسکە ، زیرەکی بلیمەت نزیکەی نیوسەدە پێشتر توانیویەتی ئاوازی ڕۆژئاوایی بھێنێتە ناو گۆرانی کوردی و مۆرکی کوردانەی پێببەخشێ ، کێ ھەیە گوێی لە گۆرانی (( چاوت جوانە لەیلا ..... بۆ تۆ مردم لەیلا )) نەبوبێ ؟ بەڵام لەوە ناچێ کە بە ئاوازێکی ڕۆژئاوایی زاخاو کرابێ ، جگە لەمەش زیرەک دەربەدەرییەکەی کردویەتی بە گەڕیدەیەکی شارەزا و سودی لێبینیوە ، چەندین ئاوازی فارسی و تورکی و عەرەبی و بلوجی و ئازەری و نەتەوەکانی تر و موناجاتی ئاینی ھێناوەتە ناو ھونەری ئاواز و گۆرانی کوردییەوە و زانایانە بەرگی کوردیی بە بەردا بڕیون ، نەک وەکو ھەندێ شایەری نەزان کە بەردەوام پەردەی گوێچکە ئازار دەدەن گۆرانی و ئاوازی کوردییان لە زەلکاوی ناکەسبەچەییدا نغرۆ کردوو ، مامۆستای بەڕێز حەمەی حەمەباقی ھێندە زانستیانە ڕاڤەی کردووە و جوان بۆی چووە کە ھەقی تەواو بە زیرەک دەبەخشێ : کاتێک گوێبیستی مامڵێ دەبین زیاتر پەلکێشی ھونەری ناوچەکانی پشدەر و ڕانیە و قەڵادزەمان دەکات ، عەلی مەردان دەمانباتە قوڵایی گەرمەسێر و دەڤەری کەرکوک ، حەمەساڵح دیلان وێنەی سلێمانیمان نیشان دەدا ، خاڵە تایەر تۆفیق بە کۆیە و دەوروبەری ئاشنامان دەکا ، محەمەد عارف دەبێتە چاوساغمان بۆ بادینان و ڕەسول گەردیش دەمانباتە ناوجەرگەی شاری ھەولێرەوە ، بەڵام ھەیمەنە و باڵادەستیی زیرەک لەوەدایە ، بە بێسەوادی و نەخوێندەواری ، بە ئاوارەیی و پەڕاگەندەیی ، بە بێلانەیی و بێپشتیوانی ، بە ڕاوەدونان و زیندانی ، بە برسێتی و نەبونی ، بە بێکاری و بێپارەیی ، بە ستەم و زوڵم لێکردنیەوە ، توانیویەتی سنورە دەسکردەکانی کوردستانی گەورە ببەزێنێ و لە ھەر کوێیەک بخوازێ ھەواری ھونەری لەوێدا ھەڵبدا و بە گۆرانییەکانی ئاشنایەتی سەرتاسەری نەتەوەکەی خۆی و ئەوانی دەوروبەریش بێت و خەڵکیی بھێنێتە جۆش و خرۆش ، حەسەن دیکتاتۆرێکی شۆڕەسواری ئاواز و گۆرانی کوردی بوو ، دەسەڵاتی ھونەری ئەو باڵادەستترینی نێو ھونەرمەندانی کورد بوو ، جگە لەوەی توانیویەتی وەکو داگیرکارێکی ھونەریی کوردانە ئاوازی نەتەوەکانی دیکە لە بەرژەوەندی ھونەری گۆرانی کوردیدا بخاتە گەڕ ، لە ھەمان کاتیشدا چەندین گۆرانی و ئاوازی زیرەکیش دەستیان بۆ براوە و گۆرانیبێژانی نەتەوە ناکوردەکان سودیان لێبینیوە و ویستویانە بەرگی خۆیانی بەسەردا بدەن کەچی نەیانتوانیوە ، (( یەڵڵا شوفێر و گویلدر مەنی گویلدر )) دیارترینیانن ، ئەفسوس گۆرانی و ئاوازەکەیم بیر نەماوە بەڵام بێدودڵی دەزانم کە بەعسییەکانیش سودیان لە ئاوازی زیرەک بینیوە و سرودی جەنگییان بۆ قادسیەی دۆڕاو بە بەریدا بڕیوە و : (( گار گیارە المیک ، گیارە البعپیە باللیل یا عینی باللیل )) لە ئاوازی زیرەکەوە ھەڵێنجراوە ، زۆرن ئەوانەی توخنی ھونەری زیرەک کەوتوون و بێمایە بوون و نەیانتوانیوە کاریگەریی لەسەر دابنێن . ئەمانە ھەموو بە لایەک و لە لایەکی تریشەوە ، ھەندێک ھەن لە ئاکامی خودکەمیی خۆیانەوە دەیانەوێ لە پایەی زیرەک کەم بکەنەوە و دەڵێن : - زیرەک فولکلۆریستە - ، ئەو نمونانەی سەرەوە کە ئاماژەم پێداون و بەڵگەی داھێنەرایەتی و تواناداری زیرەک نیشان دەدەن ، دڵۆپەیەکە لە دەریای وزە بێئەندازە و بێسنورە ھونەربەزێنییەکانی زیرەک کە چۆن توانیویەتی لە ساتەوەخت و لە ناکاودا داھێنان بکات و جوانترین گۆرانی بھێنێتە نێو دنیای ھونەری گۆرانی و ئاوازی کوردییەوە ، جگە لەمەش ، گریمان زیرەکی بێسەواد و نەخوێندەوار ، بێمامۆستا و بێڕێپیشاندەر ، بێقوتابخانە و بێحوجرە ، بێکەس و بێفریادڕەس گۆرانی فولکلۆری چرَیبێت و توانیبێتی ڕوحی بە بەردا بکات ! ئەدی خێرە لەو سەدان ھونەرمەندە کۆن و نوێیەی جیھانی ئاواز و گۆرانیدا قابیلیەتی ئەوەیان نەبووە وەکو ئەو ئەو ئەرکە ڕابپەڕێنن ؟ یان کاوێژکردنەوەی ئەو قسە پڕوپوچانە مەرامی کەمکردنەوەی بەھای ھونەریی زیرەکی لە پشتەوەیە و دەیانەوێ لە شەئنی زیرەک کەم بکەنەوە ، ئەوانەی وا دەڵێن جگە لە کوتانی تەپڵی دڕاو ، وەکو ئەوە وایە بوختان بە تریفەی مانگەشەو بکەن و دەریای توانایی و بەھرەمەندیی زیرەک بگڵاوێنن .

ئێستا کە یادی چلساڵەی دواکۆچی زیرەکە ، ئەو زیرەکەی تەنھا بە جەستە جێیھێشتوین و بە نەست ھەمیشە لە ناوماندایە ، ئەو گۆرانییانەی نیوسەدە لەمەبەر چڕیویەتی ھەر دەڵێی نیو چرکە پێش ئێستایە ! زیرەک ھونەرمەند نەبوو ، بەھرەمەند نەبوو ، زیرەک خوداوەند بوو ، بەڵام ئەفسوس باغێک بە ناوی - موعەممەر قەزافی - شەقامێک بە ناوی جەواھیری و دەیان کوچە و کۆڵان و بازاڕ و ئەپارتمان چاپخانە و پارک و مارکێت ناو دەنرێن و دوو شەقام بە ناوی کەسێکەوە دەکرێ بەڵام زیرەک چۆن بە کولەمەرگی ژیا و چۆن بێکەس و بێدەرەتان بوو ھەروا ماوەتەوە ، زیرەک بە تۆبزی خۆی نەسەپاندایەتە نێو ھونەری ئاواز و گۆرانی کوردییەوە ئەوا دەمێک بوو نابەرپرسانە و بێوێژدانانە ھەوڵ بۆ سڕینەوەی ناوی دەدرا ، ئەمەش لە تێنەگەییشتن و نەخوێندەواری و نەزانی و گەمژەییەوە سەرچاوەی گرتووە ، ئەگینا بۆچی تا ئێستا نە پەیکەرێکی بۆ کراوە و نە لاکۆڵانێک بە ناویەوە ناونراوە ؟ !

ئەمساڵ ، چلساڵ بەسەر کۆچی دوایی زیرەک و بیستساڵ بەسەر لە دایکبونی دەسەڵاتدارێتی کوردیدا گوزەر دەکات و تا دێت زیرەک خۆشگۆتر دەچریکێنێ و شارەکانی کوردستانی گەورە پێکەوە گرێ دەدا و دەسەڵاتدارێتی کوردیش خەڵک و خاک و سامانی باشوری بچکۆلەی کوردستان لەتوپەتتر دەکەن ، زیرەک بە زمانی جوان و خۆشەویست و ڕاستگۆ ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش زمانیان گرتووە بە بەڵێنی بێبنەما و درۆ ، زیرەک وێڕای ئەوەی کەمدەرامەتی دەسبڵاو بوو ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش زۆردەرامەت و دەسگڵاو . زیرەک تا مرد خزمەتی نەتەوەکەی کرد ، دەسەڵاتی کوردیش لە بەردەمی سنوقەکانی دەنگداندا نەبێ ھەستی نەتەوەییان نابزوێ ، زیرەک داھێنەر و داینەمۆی ئاواز و گۆرانی کوردی بوو ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش پسپۆڕن لە دزی و تاڵانی ، زیرەک ناووناوبانگی ھونەریی دەنگی داوەتەوە ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش لە گەندەڵیدا ناووناوبانگی کوردیان لەکەدار کردووە ، زیرەک مایەی شانازیی گەلەکەیەتی ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش پەڵەی نەنگی و شورەەیی ، زیرەک ھەژارێکی سومعەدار ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش دەوڵەمەندێکی بێسومعە ، زیرەک تا چاوی لێکنا جوانپەرست و نەتەوەپەرست بوو ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش لەوەتی ھەن پارەپەرست و بێگانەپەرستن ، زیرەک ئاە و حەسرەتکێش بوو ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش غاز و نەوتکێشن ، زیرەک مردویەکی زیندووە ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش زیندویەکی مردووە ، زیرەک گیرۆدەی دڕندایەتی دوژمنان بوو ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش دەسکەلایانە ، زیرەک بە گۆرانییەکانی خۆی لە قەرەی کوردستانی گەورە و سەربەخۆ دەدا ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش سەربەخۆیی کوردستان بە خەون دەزانن ، زیرەک بە (( کرماشان شاری شیرینم ، شاری گەورەی کوردنشینم )) ڕێگەی سازشی لەسەر سنوری جوگرافیایی کوردستان بەستووە ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش کەرکوک بە ژمارە مردوەکەی ١٤٠ ەوە دەبەستنەوە ، زیرەک لە نێو گۆڕیشدا ھاوڕێی ھونەرمەندی ڕەسەن و زەحمەتکێشی نەتەوەکەیەتی و پێشوازی لە قالەمەڕەی شمشاڵژەن کردووە کە لە کونی شمشاڵەکەیەوە جوانی و خۆشەویستی و عەشق و ئەوینی دەباراند ، دەسەڵاتدارێتی کوردیش ھەمیشە ئامێزیان بۆ ئەردۆگان و خامەنەئی و فەرخەسەدامەکان لەسەرپشتە ، زیرەک گیرفانی خۆی لە ئۆغری خەڵکدا دادەنا و دەسەڵاتدارێتی کوردیش خەڵک لە ئۆغری گیرفانی خۆیاندا لە گرەو دەنێن !

زیرەک ئاوێتەی کاسەدۆی ماڵەگوندنشینان ، گاسنی جوتیاران ، مێرگوڵی کوێستانان ، ماندوێتی ڕێبواران ، ئارەقەی ھەنیەی کیژان ، ئاوێزانی جێژوانی گەنجان ، خەڵوەتی عاشقان ، کەرنەڤاڵی خۆشەویستان ، لاوانەوەی منداڵە بێنازەکان دەبوو ، عەشقی گۆرانی بێئۆقرەی کردبوو ، تەمەنی بە گەڕیدەیی و گەڕان بە دوای سروشتی جوان و ئاوازی جۆشدار و گۆرانی خرۆشدار بردە سەر ، ئەوەی لە ناخیدا گینگڵی دەدا ، ئەوەی ھەناوی دەوروژاند وایلێکردبوو (( جێیەک نەبێ تێیدا بسرەوێ )) ، ئەو ڕوحی ، دڵی ، ھەستی ، نەستی ، ھێز و وزەی لە قوڕگیدا کۆوە بوون ، نەدەسرەوت ئەگەر ژێیەکانی گەرووی بە خۆشترین ، نایابترین ، جوانترین و پیرۆزترین گۆرانی نەلەراندبایەتەوە ، گەروی زیرەک تەنھا پڕ نەبوو لە ژێ ، پڕ نەبوو لە نۆتەی مۆسیقی ، پڕ نەبوو لە ئاواز ، پڕ نەبوو لە گۆرانی ، پڕ نەبوو لە ئامێرەکانی مۆسیقا ، گەرووی زیرەک لێوانلێو بوو لە دانسقەترین سیمفۆنیای ژیان ، ناوازەترین گۆرانیی سروشت ، بەپێزترین ئاوازی ئەوین ، نایابترین دەربڕین ، غەمناکترین یاخیبوون ، یاخیبوون لە ستەم ، لە نادادی ، لە دزێوی و ناشیرینییەکان ، گەرووی زیرەک گڕی شوعلەی شۆڕشی بەڕەنگاربونەوە بوو ، کڵپەی جۆشسەندووی ئاگری بەتینی ناخی مرۆڤانە بوو ، بۆیە دەکرێ بڵێم زیرەک نە پێشتر بووە و نە لە سەردەمی خۆیدا ھەبووە و نە لە دوای خۆشیدا دەبێ ، ئەو نەک کەمھاوتا بەڵکو بێھاوتایە ، ئەو نەک دەگمەن بەڵکو بنبَڕ ھاوشێوەی نیە ، ئەو نەک ھونەرمەند بەڵکو خوداوەندە و لەویش بەولاتر کەسێک نیەک وەکو ئەو بوبێ یان ببێ .

زیرەک گەورەترین دیکتاتۆری مێژووە ، بەڵام دیکتاتۆرێکی پیاوکوژ و خوێنمژ نا ، ئەو گەورەترین دیکتاتۆری ئاواز و گۆرانی سەرگۆی زەوی و مێژووی مرۆڤایەتیە کە جوانپەرستی و خۆشەویستی و سروشتپەرستی و مرۆڤپەرستی و ھەقپەرستی و نەتەوەپەرستی و خاکپەرستی و عەشق و ئەوینی پاوان کردبوو ، تەواوی ھەست و نەستی ئینسانیی لە ناخی خۆیدا قۆرخ کردبوو ، گشت ئەمانەشی لە دەروازەی گەروویەوە بەڕەڵا دەکردە دەشت و کێو و زنار و بنار و کەنار و زەوی و ئاسمان . زیرەک منەتی بەسەر کەسدا نەکردووە ، چونکە گۆرانی وتنی ئەو سروشێکی سروشتی بووە و نەیھێڵاوە گینگڵ بدا و لە گەروووە نازدارەکەی خۆیدا خەفەی بکات و بیتاسێنێ ، ھەر کاتێک فشاری گۆرانیوتنی بۆ ھاتبێ کات و شوێنی بەلاوە گرنگ نەبووە و چی بۆ ھاتبێ ئەوەی وتووە و لەو پێناوەشدا باجی گەورەی داوە ، گەرچی ھەوڵ درابێ بە بەندی و دەربەدەری و ئازار و ئەشکەنجە تەنگی پێھەڵچنن ، زۆڵە کوردانی ئێستگەکانی تاران و کرماشان و بەغا دەرگای بە ڕوودا دابخەن ، ئەو نەبادانە کاری خۆی بەجێ ھێناوە ، بە سروشتی کوردستان و سنوری کوردستان و کوڕ و کاڵی کوردستان و جوتیاری کوردستان و ڕێبواری کوردستان و شار و دێھاتی کوردستاندا ئیلھامی بەرھەمھێناوە ، نەخوێندەواری نەیتوانیوە ڕێگەی لێبگرێ ، بۆیە مامۆستایانە شیعرەکانی ھێمن گۆران و ناڵی و قانع و بێکەس و ھەردی و تایەربەگی جاف و پیرەمێردی بە دەنگە پڕسۆزەکەی ئاو داوە ، لە سەرووی ھەموو ئەمانەوە ڕاشکاوانە پڕ بە گەرووی ھاواری کوردانەی کردووە : (( نە حیزبیم و نە جاشی )) ی بەڵگەی بەرجەستەی نەتەوەپەروەری و واتای (( کوردی بێغەل و غەش )) ی زیرەک دەردەخەن ، زیرەک گۆرانی بۆ گەل و نەتەوەکەی چڕیوە ، وەکو کوردێکی ستەمدیدە ھەموو ژیانی سیخناخ بووە لە نەھامەتی ، ھەر لە مێرمنداڵییەوە تا ئەو کاتەی شۆڕ بۆتەوە بۆ ناو دوائارامگای ، خۆی وتەنی : (( بۆچ من لە جوملەی عەبدی خودا نیم ..... سەعاتێ لە دەس میحنەت ڕەھا نیم )) ڕۆژگاری گوزەراندووە ، تەنھا ئەو کاتانە دڵخۆش بووە کە بە دەنگە حەسرەتاوییەکەی بۆ منداڵەکانی لاواندوویەتیەوە و وتویەتی : (( تاقە گوڵەکەی من مەھتابە ..... ماچی بۆ من شەرابە )) ، (( تاقە گوڵەکەی من ئارەزوو ..... بۆم ببە بە گوڵ زووبەزوو )).

پێویست ناکات من بڵێم یادی پیرۆز ، چونکە یادی زیرەک پیرۆزە و ھەر بە پیرۆزیش دەمێنێتەوە ، بەڵام شەرمەندەم لەوەی نەمتوانیوە لە حزوری گەورەیی زیرەکدا شتێک بڵێم دڵی تینوم ئاو بخواتەوە ، چونکە ئەو کاتە ویژدانم ئاسودە دەبێ کە لە پرۆگرامەکانی خوێندندا منداڵە چاوگەشەکانمان ئاشنای ژیان و لایەنە شاراوەکانی زیرەک بن ، لێکۆڵینەوەی زانستیانەی لەسەر بکرێ و نامەی دکتۆرای لەسەر وەربگیرێ ، میدالیای ڕێزلێنانی ھونەری و فیستیڤاڵە ھونەرییەکانی بە ناوەوە بنرێ ، زراڤترین پەیکەری ببێتە ھێمای ناونیشانی ھونەریی کوردەواریمان و ( پێڵاو ، تەسبیح ، کڵاو ، مشکی ، جەمەدانە ، جلوبەرگ ، دەسڕ ، پشتێن و شتە جێماوەکان ) ی کۆ بکرێنەوە و لە مۆزەخانەیەکی تایبەتدا ھەڵگیرێن و بپارێزرێن ، بەڵام لەبەرئەوەی سامانی زۆروزەوەند بەم کارە کۆ ناکرێتەوە بۆیە پێموایە دەسەڵاتدارێتی ئێستای کورد تا تانکەرە نەوت وەستابێ ئەم ئەرکە بە ھی خۆیان نازانن ، بە ھیوام مێژوو خۆی لە ئاستی زیرەکدا شەرمەزار نەکات و لە دواڕۆژدا مافی ڕەوای زەوتکراوی خۆی بۆ بگەڕێنێتەوە.

ماڵپه‌ڕی هیوا ره‌ش