١٤\١٢\٢٠٢٠
هەڤپەیڤینێک لەگەڵ
کامیل ئەحمەد
لەسەر خۆپیشاندان
و ناڕەزایەتیەکانی کوردستان.*
ئاراستە: لە
چەندین شاری کوردستان دووبارە خۆپیشاندانەکان دەستیانپێکردۆتەوە، ئێوە
ئەمە چۆن دەبینن؟
کامیل
ئەحمەد: وەکو هەموومان دەیبینین،لەم ڕۆژانەی دواییدا جارێکی تر
جەماوەری بێبەش و ناڕازی کوردستان لە زۆنی سەوزدا لە بەرامبەر نەبوونی
مووچە دا هاتنە مەیدان و بە شێوازی جۆراوجۆر ناڕەزایەتیان دەربڕی.
ناڕەزایەتیەکان بە گردبوونەوەو بانگەوازی مامۆستایانی ناڕازی لە شاری
سلێمانی دەستیپێکرد و تەشەنەی کرد بۆ بەشێکی زۆر لە شارو شارۆچکەکانی
کوردستان. لە بەشێک لەو شوێنانە ئاگربەردرایە بارەگای حزبەکانی
بزووتنەوەی کوردایەتی، بە تایبەتی هەرسێ حزبی بەشداری "حکومەت".
هێزەکانی ئاسایش و پۆلیس و چەکدارانی بارەگاکانی حزبەکانیش دەستیان لە
خۆپیشاندەران نەپاراستووە و تەقەیان لێکردوون چەندین خۆپیشاندەر
گیانیان لە دەستداوە و چەندینی تریش برینداربوون. هاوکات هێزەکانی
دەسەڵاتداری شاری سلێمانی کەناڵی ئێن ئار تی یان بە زەبری چەکەکانیان
داخست. لە هەولێر و شارەکانی ژێر دەسەڵاتی پارتی و زۆنی زەردیش دەسەڵات،
لەژێر پیادەکردنی ئەوپەڕی دەسەڵاتی ئەمنی و سەربازی موتڵەقدا، تا ئێستا
توانیویەتی بەر بە هاتنەمەیدانی خەڵکی بێبەش بگرێت، تۆقادنێک کە خەڵک
لە بەرامبەر کامێرای تەلەفزیۆنەکانیشدا ئامادەنەبوون یەک قسە بکەن و
هەموویان خۆپارێزیاندەکرد لەوەی گوزارشت لە باری ژیان و گوزەرانیان
بکەن. ئەمە دەکرێت ڕووی دەرەکی و ڕواڵەتی مەسەلەکە و ڕووداوەکانی ئەم
چەند ڕۆژەی دوایی بێت، بەڵام با بزانین مەسەلەی سەرەکی چیە.
بە جیا لەوەی کە خواستی مووچە، خواستی بەرحەق و حاشاهەڵنگری هەموو
کرێکاران و مووچەخۆرانی کوردستانە و لەبەرامبەر کارێک دا کە دەیکەن، و
بە قەولی بورژوازیش خۆیان بێت واجبێک کە جێبەجێی دەکەن، دەبێت کرێیەکیش
وەربگرن، واتە مافیان هەبێت. بەڵام دەبینین کە لەژێر ڕەحمەتی پڕۆژە "چاکسازیەکانی"
ئەم بە ناو حکومەتە و جێبەجێکردنی ئەرک و بەرنامەکانی بانک و سندوقی
نەختی نێودەوڵەتیدا، ڕۆژ بە دوای ڕۆژ کرێکاران و بێبەشانی کوردستان
مافەکانیان لێوەردەگیرێتەوە و دەکەونە ژێر ڕەحمەتی بێکاری و سەعاتکاری
زۆر و کرێی کەم و لەژێر ڕادەی هەژاری یەوە ڕادەگیرێن. هەموو داهات و
سامانی کۆمەڵگاش لە دەستی کۆمپانیا حزبیەکانی سەر بەم حزبانەدا
کۆبۆتەوە و لەسەر حسابی سفرەی خاڵی کرێکاران سەرمایەکانیان ڕۆژلەدوای
ڕۆژ لە زیادبووندایە. مەسەلەی سەرەکی و بابەتی ناڕەزایەتیەکانی
کرێکاران و بەشمەینەتانی کوردستان بۆ مووچە و باشبوونی باری
گوزەرانیانە، بەڵام هەر زوو لە لایەن ئەحزابی بورژوازییەوەلە کۆمەڵگادا
ئاراستەکانی یاری پێدەکرێت و دەبزوێنرێت و لە ڕێڕەوی خۆی لادەبرێت و
ئەوەی لە دواجاردا باسی نامێنێت ئەو داوا سەرەکیەیە کە خەڵک بۆی هاتۆتە
مەیدان.
ئاراستە:
ئەتەوێت بڵێیت کە خۆپیشاندانەکان ئاراستەکراون؟
کامیل ئەحمەد: بزووتنەوە چینایەتیە
جیاوازەکان لە کۆمەڵگادا، بەرژەوەندی جیاوازیان هەیە. هەر
بزووتنەوەیەکیش بە دوای بەرژوەندیە چیانیەتیەکەی خۆیەوەیەتی و دەیەوێت
پایەکانی خۆی جێگیربکات. بۆیە ئاراستەکردنیش لە چوارچێوەی ئەم
بەرژەوەندیە چینایەتیەدا مانا پەیدادەکات. ئێمە ئەگەر لەوە گەیشتین،
ئەوا بە ساناییش ئەوە قبوڵدەکەین کە بورژوازی هەمیشە خەریکی
ئاراستەکردنی ناڕەزایەتیەکان و جووڵانەوەی فراوانی بێبەشانی کۆمەڵگایە
و بە قازانجی خۆی لە هەوڵی بەلاڕێدابردنیەتی. نموونەیەکی بەرچاوی ئەم
ئاراستەکردنە ئەو تەرحەی بورژوازی کوردە، بە بەشێک لە دەسەڵاتدار و
ئۆپۆزیسیۆنیشەوە، کە دەیانەوێت خەڵکی کوردستان تەسلیم بە دەسەڵاتی
بورژوازی کۆنەپەرستی ئیسلامی و قەومی لە بەغدا بکەنەوە و تەپڵی ئەوە
لێبدەن کە ئەمە تەنها ڕێگاچارەیە.
ئەم تەرحە تەرحێکی بورژوازی کوردە و ئاراستەیەکی فراوانیشە.
لەهەلومەرجی ئێستادا بە ئاشکرا ئەم تەرحە دەبینرێت و تەنانەت بۆ بردنە
پێشەوەی خەریکی سەروگوێلاک شکاندنی یەکترن چ لە ناو حزبەکانیاندا و چ
لە ناو پەرلەمانە کارتۆنیەکەیاندا. بۆیە لە غیابی هێزی یەکگرتووی
پڕۆلیتاریا و ئاسۆیەکی ڕۆشن بۆ خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیەکان و لە
نەبوونی ڕێگاچارەیەکی تر و هیوایەکی تردا خەڵک بە ناچاری شوێن
ڕێگاچارەی گەڕانەوە بۆ باوەشی دەسەڵاتی قەومی و ئیسلامی بەغدا دەکەون و
کازمی دەست سوور بە خوێنی سەدان گەنجی ناڕازی عێراق وەک فریادڕەس و "گۆدۆ"
چاولێدەکرێت. ئەگەر پڕۆلیتاریا هۆشیار بێت بە بەرژەوەندی چینایەتی خۆی،
هەر زوو هۆشمەندی ئەوە پەیدا دەکات کە ئەم قەیرانە بینەقاقای سەرمایەی
گرتووە لە هەموو جیهاندا و ئەمڕۆ لێرەیە و سبەی لە بەغدایە و ئەم
ئەڵقەیە دووبارە دەبێتەوە، ئەو کاتە ڕۆشن دەبێت کە ئەمە ڕێگا چارە نیە
و لە کۆتاییدا بە هەمان شوێن دەگات و هەمیشە دووبارە دەبێتەوە. لە
لایەکی ترەوە ئاشکرایەئەگەر پرۆلیتاریا وەکو چینێک یەکگرتوو نەبێت،
ئەوا ناڕەزایەتیەکانی ئێستاو تەنانەت شۆڕشیش، لەلایەن هێز و ووڵاتە
بورژوازیەکانەوە، بەلاڕێدا دەبرێت و ناوەرۆکەکەی بەتاڵدەکرێتەوە.
هەروەک دەبینین ئێستا ئاراستەی سیاسی ئەم ناڕەزایەتیانە بەرەو ئاستێکی
زۆر باڵاتر لەخۆی براوە، بەرەو تەقینەوەو سوتاندن و پەلاماردان، بەبێ
ئامادەیی هێزی چینایەتی یەکگرتوو. ئاراستەیەک کە ڕووی لەوەیە حکومەتی
هەرێمی کوردستان و کەلەڕەقی پارتی لەبەرانبەر بەغدادا تەسلیم بە کازمی
بکاتەوە، بەڵام بە هێزی ناڕازیو بەرحەقی خەڵک.
هاوکات بە ئاشکرا ئێمە یاریکردنی سێ هیزە سەرکیەکەی بە ناو حکومەت و
پەرلەمان دەبینین کە چۆن لە بەرامبەر یەکدا و بۆ شکاندنی یەکتری و بۆ
بەدەستهێنانی سەهمی زیاتر دەیانەوێت ئەم ناڕەزایەتیە بەرحەقانە
ئاراستەبکەن و بەلاڕێیدا بەرن. یەکێتی و گۆڕان دەیانەوێت بەم شێوازە
فشار بۆ پارتی بهێنن و بەشی زیاتری لێبپچڕنن و لە بەشی خۆیان ناڕازین.
تۆ تەماشا کە ئەوەی کە پارتی و یەکێتی بە زەبری چەک ناتوانن بیکەن،
پەرلەمانتارەکانی گۆڕان و نەوەی نوێ و هەندێک لە یەکێتیەکان لە ناو
هۆڵی پەرلەماندا دژ بە خەڵک و خواستەکانیان دەیکەن و دەیانەوێت بە
تەوەهوم بە پەرلەمان و "چاکسازی" و ئومێد بە ناسیونالیزم و بزووتنەوەی
کوردایەتی خۆڵبکەنە چاویان و لە برسێتیدا ڕایانبگرن، لە کاتێکدا خۆیان
لە ژیانی شاهانە بەهرەمەندن و پارێزەری هەموو جومگەکانی ئەم دەسەڵاتە
تۆلیتارێتیەن. ئەم تەپڵ و زوڕنا لێدانەی ناو پەرلەمان گوزارشتە تەنها
لە یەک ڕاستی ئەویش ئەوەیە کە ئەم پەرلەمانتارانە هیچ نین جگە لە
فەرمانبەرانی ئەحزابی سیاسی کوردستان و بەم جۆرە ئاکتانەیان دەیانەوێت
ڕووی دزێو و پووچی ئەم دامەزراوە درۆینەیە لای خەڵک جوانبکەنەوە. ئەم
تەپڵ لێدەرانە کەمتر لە مووچەخۆرەکانی تری ناو "پەرلەمان" تاوانبارنین
بەرامبەر بە بێ مووچەیی و خراپی بار و گوزەرانی خەڵکی کوردستان.
تەنانەت بەم هەوڵدانەیان بۆ خۆڵکردنەچاوی خەڵکەوە دەبنە سەرڕیزەی
تاوانباران لە زەوتکردنی ماف و قووتی خەڵک دا.
ئاراستە:
کەوابوو مەسەلەی سەرەکی چیە؟ جەماوەری ناڕازی چی بکات؟
کامیل ئەحمەد: جەماوەری ناڕازی کوردستان
دەبێت لە یەک خاڵی جەوهەری تێبگات و بیکات بە بنەمای هەموو داخوازی و
ناڕەزایەتی و هاتنەمەیدان و نەبەردێکی چینایەتی خۆی. ئەگەر لەو ڕاستیە
گەیشت کە مەسەلەی سەرەکی نە کازمی و نە لاهور و نە پافڵ و نە مەسرور
....هتد نین. تەنانەت باسەکە گەندەڵیش نیە کە کراوە بە وێردی سەرزمانی
هەموو زوڕنا ژەنانی بورژوازی و قەڵەم بەدەستەکانیان، بەڵکو باسی سەرەکی
ئەوەیە کە پڕۆلیتاریای کوردستان پەی بەو ڕاستیە چینایەتیە بەرێت کە ئەو
نە بەشێکە لەو پڕۆژانەی بورژوازی کە بۆ درێژەدان بە ژیانی خۆی تەرحیان
دەکات و نە هیچ کات دەتوانێت لێیان سوودمەند بێت. مەسەلەی ئەسڵی ئەو
قەیرانە ئابووریە قوولەیە کە بورژوازی تێکەوتووە و حەتمەن بەسەر
پڕۆلیتاریادا دەیشکێنێتەوە. بورژوازی لە کاتی ئەم ئەزمانە و
قووڵبوونەوەیاندا بە دەیان جۆر خۆی دەردەخات و ڕێکدەخاتەوە بۆئەوەی
لەدەست پڕۆلیتاریا قووتاری بێت. دەیان ئەحزابی جۆراوجۆری تازە
دروستدەکەن، حیزبەکان دەچنە پاڵ یەکدی، ئۆپۆزیسیۆنی بورژوازی پاڵ بە
دەسەڵاتەوە دەدات و سەرەنجام هەموو هێزە بورژوازیەکان لە هەوڵی ئەوەدا
دەبن کە بەرژەوەندی چینایەتی چینەکەیان بپارێزن و هەمووشیان هەوڵدەدەن
لەمەدا بەرامبەر بە کرێکاران و خەڵکی ستەمدیدە یەکدەسەت و یەکدەنگ و
یەک کرداربن. وە ئەم جێگۆڕکێیانە لە کاتی ئەزمەدا قووڵتر دەبێتەوە و
کۆبوونەوە سێ قۆڵیەکان و تەنانەت تەرحی چوونەوە بۆ بەغداش لە هەمان
چوارچێوەی خۆڕێکخستنەوەی بورژوازیدا دێت.
بۆ وەڵامدانەوە بەم قەیرانە و بۆ ئەوەی کە خۆپیشاندان و
ناڕەزایەتیەکانی خەڵکی بۆ خواستی مووچە و هەموو داوا ڕەواکانی تر و بۆ
دەستەبەرکردنی ئازادی بیڕوڕا و ئازادی بێقەید و شەرتی سیاسی و بۆ
بەهرەمەندبوون لە ژیانێکی ئینسانی بتوانێت بە ئامانجی خۆی بگات، پێش
هەموو شتێک پێویستە کە پڕۆلیتاریا ڕیزی چینایەتی خۆی جیابکاتەوە.
بەرژەوەندیەکانیشی وەکو چینێک لە بەرژوەندی چینە داراکان و بورژوازی
جیابکاتەوە. ئەوکات تا ئەو ڕادەیە هۆشیار و بە ئاگادەبێت کە پرۆلیتاریا
و بورژوازی دوو چینی دژ بەیەکن و دوو ئەلگۆ و دوو جیهانبینی جیاوزیان
هەیە بۆ دەسەڵاتکردن و بەڕێوەبردنی کۆمەڵگا. هەرکاتێک ئەم ئاگاییە ببێت
بە ئاگایی هەموو چینەکە، ئەوکات بورژوازی نەکناتوانێت سوار شەپۆلی
ناڕەزایەتی و خۆپیشاندان و مانگرتنەکانی ببێت، بەڵکو ملکەچ دەبێت لە
بەرانبەر هێزی شۆڕشگێرانەی ئەواندا.
خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیەک دەگاتە ئەنجام و پڕۆلیتاریا لە بەرهەمەکەی
بەهرەمەند دەبێت کە هەڵقووڵاوی جۆرێک لە ئاگایی و یەکگرتن و
خۆڕێکخراوکردنبێت. بە داخەوە ئەم خۆپیشاندانانە و هەڵچوون و زوو گۆڕینی
ڕێڕەوەکەی بۆ پەلاماردانی پێشوەخت بە بێ ئامادەیی بۆ ئەم کارە لە
بێئومێدی و بێ چارەیی و نەبینینی ئاسؤی ئایندەوەیە. هەموو جۆرە
پەلاماردانێک مافێکی بێ ئەملاولای خۆپیشاندەرانە، بەڵام کاتی دەستبردن
بۆ ئەم کارە پەیوەستە بە یەکگرتووبوون و ڕێکخراوبوون و ئاستی ئامادەیی
بۆ پەلاماردانەکە. بەر لە پەلاماردان دەبێت حسابی ئەوەمان کردبێت کە
ناگەڕێینەوە هەمان دۆخی پێشوو وە ئەوەی پەلامارمان داوە بووەتە
دەستکەوتی چینایەتیمان. ئێمە گەواهی ڕقێکی ئەستووری جەماوەرین، بەڵام
ئەم ڕقە بونیادەکەی دیار نیە و ئاسۆی ڕۆشنی نیە و نەبوونی ئاسۆش بێ
ئۆمێدی یە. تەنانەت قسەکەران و بەشداربووانی خۆپیشاندانەکانیش ئەم بێ
ئومێدیەیان پێوە دیارە. بێ ئومێدیش تازە لە چی؟ لەوەی کە پێیان وایە
نابێت بورژوازی کورد ئاوها بێدەربەستبیت لە بەرامبەر پڕۆلیتاریای کورد
دا و دەبوا چاوێکی لێی بوایە بۆ ئەوەی بە حساب دوژمنەکانی کورد بە کورد
خۆش نەبن. ئەگەر خەڵک ئاگاهیی چینایەتیان هەبێت ئەوا بە هەر ڕادەیەک
خەڵک دڵ پڕ لە قین بێت، خۆپیشاندان نابێتە جنێودان و ئیهانەکردن و قسەی
ناشرین ووتن و خۆخاڵیکردنەوە لە بەرامبەر شاشەی تەلەفزیۆنەکاندا.
خۆپیشاندان نابێتە بەردەفڕکێ و هێرشی بێ بەرنامە بۆ سەر دەسەڵات و
بواردان بە لە خوێنهەڵکێشانی و ئاسان پاشەکشەپێکردنی ئەگەر ئاسۆیەکی
ڕۆشنی هەبێت. ناکرێت خەڵکی وە تەنگ هاتوو هیچ جۆرە ئەڵتەرناتیڤێکیان
نەبێت کە بیخەنە جێگای ئەم ئەحزابانە و بانگەشەی ڕووخانی بکەن. گریمان
وا ڕووخانت، خۆ ئەگەر ئامادەنەبیت و نەزانیت چی لە جێگای دادەنێیت ئەوا
بۆی هەیە دەستەوتاقم و جڕوجانەوەری لەمانە خراپتر و ئینسانکوژتر و
خوێنمژتر دەسەڵاتبگرنە دەست. هەر هانگاوێک کە دەینێین دەبێت چەند جار
بیرمان لێکردبێتەوە و خۆمان بۆ ئامادەکردبێت. تەنها ڕێگا یەکگرتن و
خۆڕێکخستنە بە ئاگاییەکی چینایەتیەوە لە ئاستی کارگا و گەڕەک و هەموو
ناوەندە خزمەتگوزاریەکاندا.
ئاراستە:
لە کۆتاییدا قسەیەکی ترت هەیە کە بتەوێت بیکەیت؟
کامیل ئەحمەد: ئەم جوڵانەوەیەو
ناڕەزایەتیەکانی ئێستا، پرۆڤەی بزووتنەوەیەکی گەورەترە، ئەڵقەیەکە لە
ئەڵقەکانی بەشۆڕشگێرکردنی هەلومەرجەکە ئەگەر پرۆلیتاریای کوردستان بە
هۆشمەندی چینایەتیەوە بڕوانێتە ئەم تەجروبە خوێناویە. هەروەها دەمەوێت
بڵێم کە خواستی مووچە خواستێکی بەرحەق و مافێکی بێ ئەملاولای خەڵکە و
دەبێت بە بێ دواکەوتن و مانگانە و بە تەواوی لە کاتی خۆیدا بدرێت. بۆ
ئەمە پێویستە هەموو شێوازەکانی ڕێکخراوبوون بگرینە بەر و ئەم خواستە
سەرتاسەری و گشتی بکەینەوە و هەموو ناوەندەکان لەیکگرێبدەینەوە لەسەر
ئەم خواستە و نوێنەرانی سەراسەریان ڕابەری ئەم جۆرە لە خۆپیشاندنان و
ناڕەزایەتی بکەن و بیگرنە دەست. نوێنەران یان قسەکەرانو پێشڕەوانی ئەم
ناڕەزایەتیانە، بەبێ گرێدانەوەی خەباتیان بە ناوەندەکانی کارەوە،
ناوەندەکانی کەرتی دەوڵەتی و کەرتی تایبەت، خواستەکانیان دەستەبەر
نابێت. مەسەلەی سەرەکی ئەوکارەیە لەمڕۆدا. ئەگەر نا، تەجروبەی
شکستخواردوو لە کوردستاندا زۆرن و هەتا ئێستا تەنها گەواهی بووە لەسەر
ئەوەی کە بورژوازی توانیویەتی ئیحتیوای بکات و بەلاڕێیدابەرێت و
تەنانەت خواستەکانیشی بگۆڕێت.
_______________________________________________
*
''هەڤپەیڤینێک لەگەڵ کامیل ئەحمەد لەسەر
خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیەکانی کوردستان'' لە لایەن ''ئاراستەی
مارکسیستی هاوچەرخ'' ئەمجامدراوە.
٩\١٢\٢٠٢٠
Kamil.ahmed.f@gmail.com
|