١٨\١\٢٠٢٢

ژیان لە کەمپەکانی لیتوانیا و

ئاماری پەنابەران و کێشەکانیان بۆ ساڵی ٢٠٢١.

چەند گۆشەیەك لە ژیانی پەنابەران لە کەمپەکانی لیتوانیا.

چەند پەنابەرێکی کورد لە کەمپەکانی لیتوانیاوە چەند گۆشەیەکی ژیانی خۆیان دەگێرنەوەو داوایان کردوە ئازادیخوازان وریکخراوەکانی داکۆکیکار لە مافەکانی پەنابەران کە بەهانایانەوە بچن.

یەکێکلە پەنابەرە کوردانە دەڵێت"من خۆم و سێ منال و خێزانم شەش مانگە لە لیتوانیا لە کەمپی ڤیلینۆس دەست بەسەرین ژیانمان زۆر ناخۆشە کورەکەم کە پێنج ساڵێتی توشی نەخۆشی دەرونی بووە، ئەویش بەهۆی ئەوەی پیشتر لە خێمەدابوین رۆژێکیان پۆلیسێك شیری بەدەستەوە بوو، منالە کەم زۆر داوای کرد پمێان وت نەی دایەو شەقێکی لە منالەکەمان داووتی: بەشی تۆ نیە لەوڕۆژەوە منالەکەمان باری دەرونی باش نیە و ھەمو منالەکان بە ئاواتی یەك تۆپن چەند جار پارەمان داوە بە پۆلیسەکان بۆمان ناکرن.

هەروەها دەڵیت "خواردنمان زۆر خراپە جلمان زۆر خراپە دکتۆرو دەرمان نیە زۆر بەدەگمەن نەبێت موبایلەکانمان ڕۆژانە دەبەن بۆئەوەی بزانن چیمان وتوە ئەزیەتمان دەکەن..".

هەروەها سەبارەت بەداوای پەنابەریان دەڵیت" بەبێ مقابەلە ڕەفزمان بۆدێت... ماسکی کۆرۆنای دەستی دوو دەدەن بە خەڵك واتا بەکار ھاتووە لە شینە ھەرزانەکان و بەکار ھاتوش خەلکێکی زۆر توشی نەخۆشی گەڕی بون زۆر خۆیان دەخورێنن بە سێ سەد کەس دوو حمامی سەفەری و دوو تەوالیتی سەفەریمان ھەیە وە خۆمان ئاو لە تەوالێتەکان دەبەین بۆ خواردن لەو کەسانەی لێرەن زۆربەیان کوردی باشورن ئەگەر کەسێك ناڕەزایەتی دەربڕێت کۆماندۆ دێنن دەیبەن بۆ ئینفرادی...".

پەنابەرێکی تری کورد لە کەمپی پاپەڕدا لە وڵاتی لیتوانیاوە دەڵێت"من وەك گەنجێك شەش مانگە لەگرتووخانەیە دەستبەسەرم، داوای مافی پەنابەریم کردوەوڕەتکراومەتەوە،شۆینەکەمان وخواردنمان زۆر خراپەنە،خۆش بکەوین بزیشکمان بۆ ناهێنن، جەنگی دەرونیمان لەگەل دەکەن فشارمان بۆ دەهینن زۆر جار هێزی کۆماندۆمان بۆ دەهینن بۆ ترساندنمان...ئەوانە لە زیندانی ئینفرادین ڕێگەنادەن قسە لەگەل کەسوکاریشیان بکەن ..داوای مافی پەنابەری بکەین لەدووسی مانگدا داواکەت بەنایاسای ڕەتدەکەنەوە زەختت بۆ دەهێنن داوای گەرانەوە ی ئارەزوومەندانەبکەیت..ئێمە ژمارەمان لەم کەمپە سەد پەنابەرە تەنانەت قوریەکمان نادەنێ بۆ چاخواردنەوە زۆر جار ئاوی حەمام بەکارهێناوەو چام پێ خواردۆتەوە..ئاوەکەیان پیسە ،،زۆربەی ئەو پەنابەرانەی لەم کەمپەن توشی نەخۆش پێست بوون...یەك یۆرۆمان بۆ سەرف ناکەن سێ مانگی یەکەم من لەژێر خیمەدا ژیانم بەڕ یکردوە..

هەروەها دەڵێت "لەو خیمەیەدا رۆژی یەك ژەم نانمان پی دەدرا وخواردنی قتوو وبسکیتیان پی دەداین...". ئەوەشی گوت "پەنابەر هەبوو سی جار رەفزکراوەتەوە پیان راگەیاندوە گەر نەگەریتەوە بۆ وڵاتی خۆت ئەوا بەزۆر دەتانێرینەوە..

هەروەها دەڵێت "ژمارە زیاتر لە ٢٠٠٠ هەزار پەنابەرە لە لیتوانیایە مافی پەنابەری بەڕەسمی ناناسرێت و بەنابەرێکی زۆرمان لەگەڵدایە نەخۆشە پێویستی بەچارەسەرە دەلیلی هەیە لە عێراق ژیانی لە خەتەردایە بگەرێتەوە بەلام وەڵامی نادرێتەوە ..".

لە کۆتایشدا دەڵیت "لە ڕێگەی ئێوەوە دەمانەوێت دەنگمان بگات بەدنیای دەرەوە بەهانامانەوە بین دەنگمان بگەیەنن ...هیچ مافێکی مرۆڤ لێرە پەیرەوی لی ناکرێت،رێگەبەهیچ ریکخراوەیەکی مرۆڤ دۆستیش نادەن سەردانمان بکەن…

شایەنی باسە فیدراسیۆنی سەراسەری پەنابەرانی عێراقی لەماوەی چەند مانگی ڕابردودا کەمپەینێکی سەراسەری لە ئاستی ولاتی ئەوروپا دەستپێکردوە وەحکومەتەکانی ئەوروپا ریکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکانی بۆ کاروباری پەنابەرانی بەرپرسکرد وەلەودەستدرێژی و بی مافیانەی بەرامبەر بە پەنابەران بەریوەدەبرێت لەلایەن حکومەتەکانی لیتوانیا پۆلۆنداوەوبیلاروسیا... هەروەها داواکاریکردوە کەپەنابەران پێویستە ڕاستەوخۆ فریاگوزاریان بگاتێ و ڕیگا بە ڕێکخراوە مرۆییەکان بدرێت کە یارمەتی خۆراك وپزیشکی بگەێننە پەنابەران، مافی پەنابەرێتی ، مافێکی ئینسانیە و ئەو کەسانەی کە بەشوێن پاراستنی ژیانیانەوەن مافی ئەوەیان هەیە کە کەیسەکانیان لێکۆلینەوەی لەسەربکرێت ومافی پەنابەریان بۆ بڕەخسێت، لەناو سنوری یەکێتی ئەوروپا.، پێویستە لە سەر حکومەتی پۆڵەنداولیتوانیا ...، وەکو حکومەتێکی ئەندام لەیەکێتی ئەوروپا کە مافەکانی مرۆڤ بپارێزێت، ئەم پەنابەرانە نابێت بکرێنە ئامرازی سات و سەودای سیاسی لە نێو ووڵاتانی ئەوروپا. وبیلاروسیاو ..بەحکومەتی عێراقی وحکومەتی هەریمی کوردستانیشەوە.

ناوەندی هەواڵگری فیدراسیۆن

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ئاماری پەنابەران و کێشەکانیان بۆ ساڵی ٢٠٢١.
 

بە پێی ئەو ئامارانەی لەلایەن فیدراسیۆنی سەراسەری پەنابەرانی عێراقیەوە وەهەروەها کۆچ و کۆچبەرانی تورکیا وریکخراوی ئای ئۆ ئیم .. تۆمارکراوە ژمارەی ژیان لەدەستدانی پەنابەران لەتورکیاو لە تەواوی جیهان زۆر زیادی کردووە.

تورکیا:
ئاماری گرتن و ژیان لەدەستدان و کیشەوگیروگرفتەکانیانی پەنابەران بۆ ساڵی ٢٠٢١.

بەپێی ئاماری سەرۆکایەتی کۆچ و کۆچبەرانی تورکیا ژمارەی دەستگیرکردنی پەنابەران لە تورکیا ٢٠٢١، ١٦٢،٩٩٦ سەد و شەست و دوو هەزار و نۆسەد و نەوەت نۆ پەنابەردەستگیرکراون کە ئەم ژمارەیە زیادی کردووە لەئاست ساڵی ٢٠٢٠دا کە بریتی بوە لە ١٢٢هەزارو ٣٠٢ پەنابەر.
لەو ژمارەیەی ئەمساڵیش کە دەستگیرکراون ٤هەزارو ٤٠٨ پەنابەریان پەنابەرانی هەرێمی کوردستان و عێراقن کە لە پلەی شەشەمی پەنابەرە دەستگیرکراوەکاندان.
پەنابەرانی ئەفغانیش ٧٠هەزارو٢٥٢ پەنابەر لە پلەی یەکەم دێن پەنابەرانی سوریش بە ٢٣هەزارو ٤٦٩ لە پلەی دووەم دێن.
لەپلەی سێیەمیش پەنابەرانی پاکستانین کەبریتیتین لە ١٦ هەزارو ١٣٣ پەنابەر.
(سۆماڵی ٥٢٤١ / ئۆزپاکستان ٤٨١٧ / تورکمانستان ٤٣٤٠ / بەنگلادیش ٤١٧٤ / ئێرانی ٣٥٠٣ / فەڵەستینی ٣٤٩١ / پەنابەرانی ووڵاتانی تر ٢٣هەزارو ١٦٨ پەنابەر.

ژمارەی ئەوپەنابەرانەی ژیانیان لەدەستداوە لەساڵی ٢٠٢١ لە تورکیا:

بەداخەوە ژمارەی ژیان لەدەستدانی پەنابەران لەساڵی ٢٠٢١ لەئاست ساڵی ٢٠٢٠دا زۆر زیادی کردووە.
لەساڵی ٢٠٢١ ( ٤٠٣ ) پەنابەر ژیانیان لەدەستداوە.
لەساڵی ٢٠٢٠دا ( ٢٨٢ ) پەنابەر ژیانیان لەدەستدابوو.
زۆرینەی قوربانیەکان لەنیودەریادا ژیانیان لەدەستداوە، کە بەدەیان پەنابەریان پەنابەرانی هەرێمی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ڕۆژئاوای کوردستانن کە لە خوارەوە ئاماژەی پیدەدرێت.

ئاماری داواکردنی مافی پەنابەریتی نێودەوڵەتی لەڕێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆکاروباری پەنابەران بەم شیوەیەیە:

لەساڵی ٢٠٢٠دا ٣١ هەزارو ٣٣٤ پەنابەر لەتورکیا داوای مافی پەنابەرێتی نیودەوڵەتیان کردبوو.
بەڵام لەساڵی ٢٠٢١دا ژمارەکە کەمی کرد بۆ ٢٩هەزارو ٢٥٦ داواکردنی مافی پەنابەرێتی نیودەوڵەتی. هۆکارەکەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەم هۆکارانە:
یەکەم: گۆڕانکاری وەرگرتنی پەنابەر لەنێوان ڕێکخراوی و سەرۆکایەتی کۆچ و کۆچبەرانی تورکیا.
دووەم: بەربەستەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا.
سێیەم: سەختکردنی مەرجەکانی وەرگرتنی پەنابەران لەلایەن سەرۆکایەتی کۆچ و کۆچبەرانی تورکیاوە.

ژمارەی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق بۆ داواکردنی مافی پەنابەرێتی نێودەولەتی لە لەتورکیا لەئاست ساڵی ٢٠٢٠دا کەمی کردووە کە بەم شێوەیەیە:

لە ساڵی ٢٠٢٠دا ٥ هەزارو ٨٧٥ داواکاری مافی پەنابەرێتی نیودەولەتی.
لە ساڵی ٢٠٢١دا ٤هەزارو ٩٦١ داواکاری مافی پەنابەریتی نیودەوڵەتی لە ڕێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆکاروباری پەنابەران.
هۆکاری کەم داواکردنی مافی پەنابەرێتی نیودەوڵەتی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق دەگەڕێتەوە بۆ ئەم هۆکارانە:
یەکەم: سەختکردنی پێدانی فیزا بۆ هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق لەلایەن تورکیاوە.
دووەم: بێ هیوابوونی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق لەو گۆڕانکاریەی لە نێوان ڕێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆکاروباری پەنابەران و سەرۆکایەتی کۆچ و کۆچبەرانی تورکیادا بەپێدانی دەسەڵاتی وەرگرتن و پەسەندکردنی کەیسی پەنابەران بە تورکیا.
سێیەم: سەخت وەرگرتن و ڕەتکردنەوەی کەیسی پەنابەرانی هەرێمی کوردستان و عێراق لەلایەن بەڕێوەبەرایەتیەکانی کۆچ و کۆچ بەرانی تورکیا.

ئاماری دەستگیرکردنی ئەو قاچاخچیانەی بازرگانیان بەژیانی پەنابەرانەوە کردووە لە تورکیا:

ژمارەی دەستگیرکردنی ئەوقاچاخچیانەی بازرگانیان بەژیانی پەنابەرانەوە کردووە زۆر زیادی کردووە.
لەساڵی ٢٠٢٠دا ٤هەزارو ٢٨٢ قاچاخچی لەسنوری تورکیا دەستگیرکراون.
لەساڵی ٢٠٢١دا ژمارەکە بەرزبویەوە بۆ ٧هەزارو ٩١٨.

ئاماری داواکردنی ئیقامەی گەشتیاری و جۆرەکانی تری ئیقامە:

هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق بۆ ماوەی چەند ساڵێکە لە ڕیزبەندی یەکەمدان بۆ داواکردنی ئیقامەی گەشتیاری و جۆرەکانی تری ئیقامە لەتورکیا لە ساڵی ٢٠٢١دا بۆ جارێکی تر هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان و عێراق هەر لە پلەی یەکەمدان کە بریتیە لە ١٦٣هەزارو ٧٧٥ داواکردنی ئیقامە لەو ژمارەیەش تەنها ٦هەزارو ٤٨٩ داواکردنی ئیقامە بۆ خوێندن بوە بەپێی ئامارەکە لە ٩٠% زیاتری ئەو هاووڵاتیانەی هەرێمی کوردستان و عێراق داوای ئیقامەیان کردووە گەنجان بوون.

بەپێی ئاماری ڕێکخراوی کۆچی نێودەوڵەتیش ژمارەی ژیان لەدەستدانی پەنابەران لەساڵی ٢٠٢١دا زۆر زیادی کردووە لە ئاست ساڵی ٢٠٢٠دا بەم شێوەیەی خوارەوە:

لەساڵی ٢٠٢٠دا ژمارەی ژیان لەدەستدان و بێسەروشوێن بوونی پەنابەران لەڕێگایی گەیشتن بە ووڵاتانی ئەوروپی بریتیبوە لە ٤هەزارو ٢٤٠ پەنابەر.
بەڵام بەداخەوە لەساڵی ٢٠٢١دا ژمارەکە بەرزبویەوو بۆ ٥هەزارو٧٣ پەنابەر.
کە زۆرینەیان لەدەریایی سپی ناوەڕاستدا ژیانیان لەدەستداوە.
تەنها لە ساڵی ٢٠٢١دا ئەو پەنابەرانەی لەدەریایی سپی ناوەڕاستدا هەوڵی پەڕینەوەیانداوە بۆ ووڵاتانی ئەورووپا و تۆمارکراون بریتیە لە ١٧٦هەزارو ٤٠٦ پەنابەر
لەساڵی ٢٠٢١دا تەنها لە ووڵاتی ئەلمانیا ١٣ هەزارو ٣٧٥ هاووڵاتی هەرێمی کوردستان و عێراق داوای مافی پەنابەرێتیان کردووە.
ژمارەی ژیان لەدەستدان و بێسەروشوێن بوونی پەنابەران لە ساڵی ٢٠١٤ تا ساڵی ٢٠٢١ بریتیە لە ٤٦ هەزار و ٨٢ پەنابەر کە تەنها لەدەریایی سپی ناوەڕاستدا
٢٨ هەزار و ١٥٠ پەنابەر بێ سەروشوێن بوون و ژیانیان لەدەستداوە کە لەو ژمارەیە تائێستا تەرمی ٢٣ هەزار و ٣١٢ پەنابەر نەدۆزراونەتەوەو بێسەروشوێن بوون.

سەبارەت بەهۆکارەکانی ژیان لەدەستدان و بێ سەروشوێن بوونی پەنابەر بەم شێوەیەیە:
١- ٢٨،١٥٠ پەنابەر ژێرئاوکەوتن (خنکان).
٢- ٧،٨٧٩ پەنابەر نادیار.
٣- ٣،٤٥٧ پەنابەر ڕووداوی ئۆتۆمبێل و گواستنەوەی مەترسیدار.
٤- ٢،٦٥٠ پەنابەر نالەباری کەش و هەواو نەبوونی ئاو و خۆراك.
٥- ٢،٣٤٩ پەنابەر توندوتیژی.
٦- ١،١٦١ پەنابەر نەخۆشی و نەبوونی چارەسەری پزیشکی و دەرمان.
٧- ٤٣٦ پەنابەر مردنی کوشندە.

ژمارەی ژیان لەدەستدان وبیسەروشۆین بوونی هاولاتیانی هەریمی کوردستان لەساڵی ٢٠٢١دا بەم شیوەیەیە:

بەداخەوە ژمارەی ژیان لەدەستدان و بێسەروشوێن بوونی پەنابەرانی هەرێمی کوردستان بریتیە لە زیاتر لە ١٠٠ پەنابەر کە زۆرینەیان لە دەریایی ئیجەو دەریایی سپی ناوەڕاست و کەناڵی نوکەندی دەریایی بەڕیتانیاو فەرەنسا وە هەروەها لەرووداوی تری نادیاردا ژیانیان لەدەستداوە و بەدەیان پەنابەری کورد بێ سەرو شوێنن و تەرمەکانیان نەدۆزراونەتەوە.

فیدراسیۆن لە سەرەتایی ڕووداوەکاندا دەستی کردووە بەبەدواداچون بۆ پەنابەرە بێ سەروشوێن بوەکان و ئەو پەنابەرانەشی بەهۆکاری نادیار لەڕێگای ئەوروپاش ژیانیان لەدەستداوە. لەگەل زانیاری نۆێدا هەنگاو بەهەنگاو هەوالەکانی بڵاو دەکەینەوە.

فیدراسیۆنی سەراسەری پەنابەرانی عێراقی