١\١\٢٠١١

کۆتایی ٢٠١٠، پانورامای گرنگترین ڕاستییه‌کانی ساڵ.

عەبدوڵا مەحمود  

دوا ساتەکانی ساڵی ٢٠١٠ ماڵئاوایی کرد، دەسپێکی ساڵێکی نوێیە، دەسپێکی ساڵێکە کە دنیا دۆخی رابردووی جێنەهێشتووە.

هێشتا ئەو قەیرانەی قوڵەی سەرمایەداری کە لە ٢٠٠٨ بەبەرجەستەیی خۆی نیشاندا، ئاسەوارێک بۆ خامۆشبوونەوەی نابینرێ، سەرمایەداری هێشتا بێتوانایه‌ لەوەی قەرەبووی ڕیشه‌یی ئەم ئەزمەیە بکات ورێگاچارەی کارساز به‌کرده‌وه‌ ده‌ربهێنێ، به‌ڵام ئاکامی ئەم وەیشومەیەی ئاڵاوەتە نیزامی قازانج پەرستی دنیای بۆرژوازی ئەم سەردەمە، دەستی ناوەتە بیننەقاقای ملیاردەها ئینسانی کرێکارو بەرهەمهێنی واقعی دنیا. بۆرژوازی بۆ بەرگرتن بەهاتنەخوارەوەی بەهای سود وبۆ بەرگرتن بەدارمانی سیستەمی بازاڕی ئازادەکەی بەجیا لەدەخالەتدانەوەی دەوڵەت لەئابوری وبازاڕی ئازاددا، هاوکات ماشێنی کەمکردنەوەی حەقدەست و کرێ، کەم کردنەوەی بیمە کۆمەڵایەتیەکان، بیمەی تەندروستی و مەترسی کار، بیمەی پەروەردەو تەرفیهیەکان، تادەگات بەکەم کردنەوەی ماوەی خانەنشینی و بێکارکردنی ملیۆنی کرێکارانی گرتۆتە بەر، ئێستا ئاماری برسیەکان و ئەو ئینسانەی بێبەشن لەخواردنی پێویست نەک تەنها وڵاتانی دواکەوتووی ئەفریقیاو ئاسیا و ئەمریکای لاتین بەڵکە ناودڵی ئەوروپاو ئەمریکایشی گرتۆتەوە و بەپێێ ئەو ئامارانەی ڕاگەیەنراون و بواری شاردنەوەیان بۆ نەماوەتەوە زیاتر لەیەک ملیار ئینسان ڕوبەڕووی مەرگی شێنیەیین.

نزیک بەدوو ملیارد ئینسان لەبەر بێخۆراکی وتەنانەت نەبوونی ئاوی پاک بۆ خواردنەوە شەوانە بەسکی برسی و بێئاوی خواردنەوەی پاکەوە سەر دەخەنە سەر سەرین ونزیکەی بەدووملیار ئینسانیش لەسەرپەنایەک بۆ ژیان بێبەشن، ئاماری نەخوێندەواری و کاری مناڵان و توندوتیژی دژ بەژنان ودیاردەی لەشفرۆشی و بازرگانیکردن بەمادە هۆشبەرەکان و ئاماری توشبووان بەمادەی بێهۆشکەر تادەگات بەتسۆنامیەکان و وێران بوون وژێر ئاوکەوتن و گێژەڵوکەی ڕاماڵینی ئینسان و تادەگات بەگیرۆدەبوونی ملیۆنەها ئینسان بەنەخۆشی ئایدز ونەخۆشی زۆر سادەی وەکو کۆلێرا، کارگەی نەوەستاوی مەرگچینە.

هێشتا جەنگ وتیرۆر مۆتەکەیەکە کەڕۆژانە کلور کلور ئینسان لە کورەی نەوەستاوی خۆیدا، دەکاتە قەرەبروت و کەم ئەندام وکۆمەڵگای بەشەریش لەدڵەراوکێ وترس و نائارامیدا ڕاگرتووە، هێشتا یەکەم هەواڵی میدیاو راگەیاندنەکانی دنیا گواستنەوەی هەواڵی جەنگ و کردەوە تیرۆریستیەکانە، لەجەنگی تیرۆرستانەی دەوڵەتی ئیسرائیلەوە بۆسەر خەڵکی فەلەستین تا کردەوە تیرۆریستیە ڕۆژانەییەکانی پاکستان و ئەفغانستان، تادەگات بەهەوڵی تیرۆریستی لەو ناوجەرگەی شارستانی ئەوروپا و سوید دا، هەڕەشەی جەنگی نێوان هەردوو کۆریای باکور و باشور، جەنگی خواروی سۆماڵ و دارفور، ئارامیان لە دنیادا زنجیر کردووە. درۆی شەڕی دژی تیرۆر، لەواقعیدا تاڵیبان و ئەلگۆی تاڵیبانی لە دنیادا چەند بەرابەر کردووە و وتەبێژان و مانۆرگێرانی چاوە چاوی سازشن لەگەڵ تاڵیبانەکانی ئەفغانستان و دنیا. کەتۆرێکی بەرین و لێکهەڵپێکراون بۆ قەسابی کردنی ئازادی و دنیای شارستانی سەردەم.

ماڵپەڕی ویکیلیکس، دلۆپێک لە دەریای تاوانی سەرانی بۆرژوازی دنیا و کرێگرتەکانی و بەندو بەستە نهێنی و پشتی پەردەکانی، خستۆتە ڕوو. کە کارنامەی ئاشکرای ئەمانە، سەدان هەزار جار زیاترو قێزوەنترو ئینسان کۆشندەترە. ویکیلیکس کاری بەسەر ڕاستی پەیوەندی زاڵمانەی کۆمەڵگای سەرەوخواری چینایەتیەوە نییە، هەر وەکو چۆن سەران وهاوکات لەپێشەکی دەستوری ئەمریکادا هاتووە" کۆمەڵگای ئێمە بێبەرییە لەچینی کۆمەڵایەتی و بەرژەوەندی ئێمە"خەڵکی ئەمریکا" تەنها بەرژەوەندی هاوبەشە. ئەم فریوکارییە لەخوێندن وپەروەردە وبرەودانی لەفەرهەنگی گشتییدا، زاڵکراوە. بەم جۆرە بۆرژوازی ئەمریکاو تەواوی نیزامی سەرمایەداری دنیا هێشتا بەرژەوەندی خۆیان لەپشت پەردەی نیشتمانی و نەتەوەیی ئاسایشی گشتیدا، پەنهان کردووە. ویکیلیکس به‌و ڕاده‌یه‌ی که‌په‌رده‌ی له‌سه‌ر ڕاستیه‌کانی سیستیمی سیاسی سه‌رمایه‌داری هەڵدایه‌وه، "دونیای ئازادی لیبڕاڵه‌کان" که‌وتنه‌ پیلان له‌دژی خودی ئازادی وبۆ چاوبه‌ستکردنی کۆمه‌ڵگای به‌شه‌ری هه‌ڕەشه‌یان ڕاگه‌یاند.

عێراق و کوردستانیش لەسایەی هەمان نەزمی گەندەڵی دنیادا، هێشتا گیرۆدەن.

حکومەتی شەراکەتی نیشتمانی!! بەوینەی سازانی بەشە جیاوازەکانی بۆرژوازی عێراقی، لە چواچێوەی بەتاڵانبردنی دەستی کاری هەرزانی چینی کرێکاردا، دەیانەوێ دەوڵەتی داڕوخاوی داوی بەعس، بینابکەنەوە. وە لەژێر ناوی بەرژەوەندی گشتی و نیشتمانی و هاوبەشی پێکردنی هەموواندا، بەرژەوەندی ئابوری و تاڵانچیتی خۆیان و بۆژوازی ناوچەکەو دنیا، بشارنەوە.

هێشتا عێراق بەدەست کەمایەتیەکی کرێگرتە، سەرانی بەشە جۆراوجۆرەکانی بۆرژاوازییەوە، مەیدان و ژینگەی کوشتارو تیرۆرە. هێشتا ساحەی ئەزموون نیشاندانی داماڵینی خەسڵەتی ئینسانی لەتاکەکانی ئەم کۆمەڵگایە وجێخستنی تاکی" عەرەب، کورد، تورکمان، مەسیحی و سونەو شیعە" و بەگژ یەکتر کردنیان دایە. هێشتا عێراق جوغرافیایی یەکلایی کردنەوەی بەرژەوەندی و کێشمە کێشەکانی زڵهێزە بۆرژوازییەکانی دنیا و وڵاتانی ناوچەکەیە.

هێشتا عێراق ژینگەی ئیستیرادی تیرۆرو جێگای سازدانی جۆرەکانی کوشتارو تەقینەوەکانە، جێگای بەرهەمهێنانی کۆنەپەرستی دینی و مەزهەبی و تایفی و قەومییە.

بەجیا لەکوشتارە ڕۆژانەو زنجیرەییەکان، بەجیا لەبرسێتی و بێکاری و بێخانە ولانەیی، بەجیا لەنەبوونی ئاو کارەباو خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان، یەکەمین دیاری دواساتەکانی ساڵی ٢٠١٠ ودەسپێکی بەزۆر بەیەکەوە لکێنراوی حکومەتێکی لەرزۆک و لاواز، بڕیاری داخستنی دوکانەکانی مەیفرۆشی و یانەکان و بریاری داخستنی بەشی شانۆو مۆسیقایە لەبەشی پەروەردەی زانکۆ وپه‌یمانگاکاندا.

هێشتا حکومه‌تی عیراق، قاچەکانی نەکەوتۆتەوە سەر زەوی، هەڕەشەی سەرانی بەچکە بەعس و کریگرتەی وڵاتەکانی ناوچەکە لەخەڵکی کوردستان، ئاشکرایە.
ساڵی ٢٠١٠ ماڵئاوایی کرد و هێشتا خەڵکی کوردستان ئاییندەی سیاسیان گەمەیەکی بێکۆتا دیارە بەدەست چەند حزب ولایەنێکی بۆرژوازی کوردەوە، هێشتا خواستی سەربەخۆیی خەڵکی کوردستان ودەوڵەتێکی سەربەخۆی شارستانی و پڕ ئازادی و تەسەل بۆ ژیان و گوزەرانێکی ئینسانی، کارتێکە خانەوادەی بۆرژوازی سات و سەودای بەش وەرگرتنی لە بەغدا، پێدەکەن. هێشتا کوردستان مەیدانی قەڵەمڕەوی سیاسی چەند هێزێکی سیاسی حزبی پشت بەستوو بەمیلیشیاو پشتیوانی دەرەکییە. هێشتا داهات و بەری رەنجی خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش بەئاشکرا بەتاڵان دەبڕیت، هێشتا ئازادی ومافە فەردی و مەدەنییەکان لەژێر هێرشی سیستماتیکدان. هێشتا قەسابیکردنی ژنان لەژێر ناوی شەرەف وناموسپەرستیدا، بێداد دەکات. هێشتا دەبەی نەوت و پەرمێزی گڕدار ژنانی ناو دۆزەخی ژیان ناچار دەکات وەکو هاوەڵی کۆتاییهێنان بەدۆزەخی واقعییان بێنە هەڵبژاردنێکی ناچاری. هێشتا دەستی دین لەژیانی یاسایی وپەروەردەیی و کۆمەڵایەتیدا...کۆتا نەکراوەو دەسەڵات گەورەترین پاڵپشتی کۆنەپەرستی دینیی و رەوتگەلە سیاسییە ئیسلامیەکانە. هێشتا گرانی، برسێتی، بێکاری، نەبوونی سەرەتایی ترین خزمەتگوزاریەکان... بەرچاوترین سیمای واقعی کوردستانن.

دواین دیاری دەسەڵات لەکوردستان لەدوایەمین ساتەکانی ساڵی ٢٠١٠دا لەپاڵ دەیان یاسای سەرچاوەگرتوو لەدەسەڵاتی تاکحزبی ومیلیشیایی وئیسلام ودواکەوتووی، جگەلە بەدەستەوەگرتنی حەربەی یاسایی بۆ بێدەنگکرنی ئازادی بەیان و بڵاوکردنەوە وچاپەمەنی ودەمەزەرد کردنەوەی هێڵە سورەکان وئابدەیت کرنەوەی تابوەکان، یاساغ کردنی خۆپیشاندانی بێ مۆڵەت و بەیاسایی کردنی بوو. هێزی نەیاری دەسەڵات وپارچەی لاشەیەکی تری دەسەڵات لەکوردستان، کە بەناوی گۆڕان و چاکسازییەوە خۆی ڕاگەیاندوه‌، لەگرنگترین ساتە وەختی بەرگری کۆمەڵگادا لە ئازادی، لەبەرامبەر وەرگرتنی ئیمتیازو بەپێی ناوەرۆکی دژی ئازادی خۆی، کەخۆی بەدۆسیەی ئازادی و دۆسیەی سەردەشت عوسمانەوە هەڵواسیبوو، سەری تەسلیم بۆنی دانەواندو زۆر ناشیانە لەگەمەیەکی نامۆفەقدا، پەیامی گۆڕان وچاکسازی!! نیشاندا. وە لەدوا ساتەکانی ساڵی ٢٠١٠ و لەکاتێکدا دەنگی "نا" بەدژی یاسای خۆپیشاندانی دەسەڵات لەدەسپێکدا بوو، سەرۆکی فراکسیۆنی گۆڕان ڕایگەیاند" کە خۆپیشاندانەکەی ئەمرۆی سلێمانی پەیوەندی بە ئێمەوە نییە" تا خۆیان لەبەرەی دەسەڵات و کەلتوری دەسەڵاتدا، دوور نەخەنەوە. ئەوە بەجیا لەوەی هەمیشە پێداگری لەسەر ئەوە دەکەنەوە کەپەیامی ئەوان و داخوازی ئەوان لەبەغدا سەبارەت بەپرسەکان، هەمان داخوازی هاوپەیمانی کوردستانییە. ئاخر بۆ ڕه‌وتێکی وه‌ک گۆڕان که‌به‌توندی ده‌ستی خستبێته‌ نێو ده‌ستی ئیسلامیه‌کانه‌وه‌ وله‌ژێر په‌رده‌ی "ئۆپۆزسێۆن"دا هاو خه‌ت بێت ئازادی وچاکسازی ئه‌توانێت چ سیسته‌مێکی باشتر له‌وه‌ی که‌هه‌یه‌ به‌رهه‌م بهێنێ؟.

ئەمانە تەنها چەند گۆشە لە راستیەکانی دنیا و عێراق و کوردستانن، هاوکات تەنها دیوێکی هاوکێشە گشتییەکەن، دیوی دووەمی ئەم هاوکێشەیە، مەیدان و ژینگەی رەتکردنەوەی ئەم سیماو واقعیەتە دزێوانەی سەرەوەن.

ساڵی ٢٠١٠، ساتی وەڕێکەوتنی بزوتنەوە ناڕەزایەتی ملیۆنی کرێکارو ئینسانی ناڕازی بوو کەلە یۆنانەوە بۆ فەرەنسا، لەئێرلەنداو ئیتالیاوە بۆ ئیسپانیا و زۆر شوێنی تری دنیای گرتەوە، کەلەدژی سیاسەتی شکاندنەوەی ئاکامەکانی ئەزمەی یەخەگیری بۆرژوازی جیهانی، بەسەر کرێکاران و زەحمەتکێشان و کۆمەڵگای نارازی دنیادا دایان سەپاندووە.

خۆپیشاندان و نارەزاییەتیە کریکارییەکان لە ئاستی ملیۆنیدا و بەتایبەت لە فەرەنسا کەپشتیوانی زۆربەی کۆمەڵگای بۆ خۆی دەستەبەر کرد، گەورەترین رووداوی ساڵی ٢٠١٠ و تەنانەت گەورەترین نمایشی چینی کرێکار بوو لە ٤٠ ساڵی رابردووی دنیادا. ئەم بزوتنەوە گەورە نارەزایەتییە کرێکاریی و بەرینە جەماوەرییە نەک هەر لەدژی یاسایی کەمکردنەوەی تەمەنی خانەنشینی، بەڵکە لەناوەڕۆکدا، دەنگی بیداربوونەوەی ئینسان بوو لەپیناو دەست راگەیشتن بەعەدالەت ونەفی کردنەوەی دنیای سەرەو خواری سەرمایەداری وتوڕدانی سیستەمی پەرلەمانی. ئاخر بەپێێ راگەیاندنەکانی دنیا زیاتر لە%٧٠ خەڵکی فەرەنسا خوازیاری پاشەکشەی دەوڵەت و بۆرژاوزی ئەو وڵاتە بوون کەچی پەرلەمان کەبۆرژوازی شانازی بەشیاوبوونی بۆ بەرێوەبردنی کۆمەڵگا دەکات و وەکو دەنگ وئیرادەی زوربە دەرخواردی کۆمەڵگای دەدات، لەپێناو قازانج پەرستی بۆرژوازی ولەواقیعدا لەبەرامبەر مەترسی زۆربەی ڕاساوی کۆمەڵگادا، بۆ بەرگری لەکەمایەتیەک، یاسای دژی کرێکاری پەسەند کردو بەمەش درۆی ئەوەی کەپەرلەمان و سیستەمی پەرلەمانی تەعبیرە لەئیرادەی زوربەیە، بەڕاست ده‌رهێنا.

هاوکات دنیای ٢٠١٠ و خۆپێشاندانە کریکارییەکان راستیەکی بەرجەستە کردەوە، کەئەزمەی ئابوری بۆرژوازی دنیا ئەزمەیەکی ئابوری وهاوکات سیاسی قوڵە کەدەروازەی چاکسازی بەرووی دەوڵەتی ریفاهی ئەزمەگرتوو وە هەوڵەکانی بۆرژوازیدا داخستووە. دەنگی رەسای" نا" بەدژی قڵپکردنەوەی قورسایی ئەم ئەزمە ئابوری و سیاسی بۆرژوازییە بۆسەر ژیانی چینی کرێکارو ئینسانی ئەم سەردەمە، بەرگێکی سیاسی تۆخ هەڵگرەو ئیستا نەغمەی دژی سەرمایەداری، مانفێستی جۆراوجۆری دژی سەمایەداری، لە راپۆرتە زۆرو زەوەندەکان و رۆژنامەو تەلەفیزیۆنەکان و کتیب و سمینارەکان بەرووی ویرانکردنی ژینگە لەلایەن خاوەن کارگەکان و بۆرژوازییەوە، بەرووی گەندەڵی بانقەکان، بەروو کارپێکردنی مناڵان.. بەرووی نابەرابەری بەرینی ئابورییەوە.. لەپەرەسەندن دایە. هه‌موو ئه‌مانه‌ بەڕۆشنی ئەو ڕاستییه‌ نیشان دەدات کەبۆرژوازی دەستی کورتره‌ لەدەورانی پێشوو بۆ دەرچون لەو ئەزمەیی تێکەوتووە. وە ئومێد بەوەی کە بۆرژوازی دەتوانێ ژیان و گوزەرانی چەند ساڵ لەمەوبەر بگێڕێتەوە و بەر بەمایەپوچ بوونی زیاتر بگرێت، زۆرتر لە خەیاڵ نزیکە.

جەنگ و تیرۆر، کە هێشتا کۆمەڵگای بەشەری بەدەستییەوە دەناڵێنێ. بەکردەوە ئه‌و ڕاستیه‌ی بۆ دنیای شارستانی سەردەم دەرخستووە، کەریشەی لەسیاسەتی پاوانخوازی و قازانج پەرستانەی زلهێزەکان و وڵاتانی بۆرژوازی دنیادا هەیە، نەفرەت لەجەنگ وتیرۆر، دەرکەوتنی ئەو ڕاستییەی کە تەوجیهی شەڕەکان، بیانوەکان، زەمینە سازییەکان، لەسەر بنەمای شاردنەوەی ڕاستی وخۆڵکردنە چاوی خەڵکی بووە. ئێستا رەوتی هۆشیاری گشتی بە ئاقاری راگرتنی نەزیفی کۆمەڵگا کەجەنگ و تیرۆر خوڵقاندوویەتی زەمینەی وێڵ بوونی ئینسانی بۆ راگرتن و کۆتاییهێنان بەو دۆخەو هوشیاری باڵاتر بۆ گەڕان بەدوای ئەڵقەکانی ئارامی ئاسودەییدا، کۆسپی گەوەرەی بەردەم جەنگخوازی و تیرۆرن.

ئەمڕو ئەم سەردەمە راستی" حەقیقەت"، بەکردەوە لەژیانی ئینسانەکاندا، خەریکە جێگەی خۆی دەدات بەراستتیە واقعیەکان، نەک بەو دەزگا هەزار سەرەی گێژکردن و فریودانی میدیاو ڕاگەیاندنی باوی دنیا.

هاوکات دیوی دووەمی هاوکێشەی کۆمەڵگای عێراق، دیوی بەئاگاهاتنەوەی کۆمەڵگایە لەو هێزو لایەنە سیاسی و بۆرژوازیانەی لەسەر میراتی بەعس، لەجەنگیندان. کارنامەیان، پەیامیان، تەنانەت رابردویان، مانفێستیان... بۆ خەڵکی عێراق رۆژ بەرۆژ زیاتر دەردەکەویت و کۆمەڵگا بانگەوازی هیزی رادیکال و بەرابەریخواز و ئینسانی دەکات.

خەڵکی کوردستان، ئێستا بە چاویکی کراوەترەوە، بەهوشیاریەکی باڵاترەوە، بەنەفەسی پێشکەوتنەکانی دنیای سکایپ، تویتەر و فەیس بوک ...وە، دەڕوانە ئەو دیوو دەسەڵاتی ناسیونالیزمی کورد و ئۆپۆزیسێۆنە نەزۆک و سازشکارەکەی، کۆمەڵگا سەربەخۆی زیاتری سبەینی دەبینێ، دەوڵەتی سەربەخۆی سکیولار دەبینێ، رادیکالیزم و ئازادی و بەرابەری وئیرادەی خۆی دەبینێ. چاوەروانی ‌هێزیکە، مارشی ئەم شۆرشەو ئاڵای شۆرشی بێبەشان لێبدات، تا تیایدا ئاڵای ئاڵوگۆری بنەڕەتی بەرزبکەنەوە.

ئەم ساڵ سەرباری ئەوەی بۆرژوازی لەسەراسەری دنیادا، لەکۆشکی سپییەوە بۆ یەکێتی ئەوروپا، تادەگات بە سەرانی بۆرژوازی عێراق و کوردستان، زیاتر دەیانەوێ بەکۆمەڵگا بڵێن کەئاڵوگۆری ریشەیی ورادیکاڵ، هەڵوەشاندنەوەی سەرمایەداری، لەتوانادا نییە. هەر ئەمە نیشانەی ترسیانە لەشۆرش و ئاڵوگۆری ریشەیی. ساڵی ٢٠١٠ سەرەتاکانی لەخۆڕادیوی و توانایی چینی کریکارو کۆمەڵگای بۆ ئەم ئاڵوگۆرو شۆرشە دەستی پێکردووە، ئەمرۆ مارکس و شۆرش و ئاڵوگۆری ریشەیی، وەک تارمایەکی گەورە، دەبینرێ. سەرمایەداری بۆ ڕوبەرووبونەوەی ئامادەسازی دەکات. چینی کرێکارو حزبی پێشرەویی کۆمۆمۆنیستی کە پایە فکری و تیئۆرییەکەی مارکس و مانفێستە و خرۆشان وراگرتنی جوڵەی کۆمەڵگاش چینی کرێکاری رێکخراو و ئاسۆداری سۆسیالیستییە، بۆتە پێداویستیەکی هه‌رئێستای کۆمەڵگای مرۆڤایه‌تیی.

کۆتایی دیسەمبەری ٢٠١٠
ماڵپه‌ڕی عه‌بدوڵا مه‌حمود