٣\١٠\٢٠١٠

لە نێوان جوولەکە و تورکمانەکانی کوردستاندا.

شێرزاد عومەر مەحمود

کوردستان لانەی شارستانیەتەکان و سەرچاوەی تەبایی و بەیەکەوە ژیانی ئاین و ئاینزا و نەتەوە و کەمە نەتەوەکان بووە، لە هەموو سەردەمەکاندا ئەمە نەخشە مرۆڤایەتیەکەی کوردستان بووە، تەنانەت لە ژێردەستەیی ئەم وڵاتەش کوردان داوای مافی کەمینەکانیان کردووە کە دەکرێت بە پێچەوانەی تیۆرە گشتیەکانی شۆڕشەکان شۆڕشی کورد خوێندنەوەی بۆ بکرێت چونکە لە هەموو جیهاندا شۆڕشی ناسیۆنالیستەکان تەنها لە بەرژەوەندی نەتەوەیەک بووە و نەکراوە یاخود نەگونجاوە نەتەوەیەک بۆ نەتەوەیەکی تر یان بۆ کەمە نەتەوەیەکی تر خەبات و قوربانی بدات و داوای مافەکانی ئەوانیش بکات لە دروشمەکانی شۆڕش و راپەڕینەکانی مەگەر تەنها ئینتەرناسیۆنالیستەکان کە کاتێ‌ ئازادی و رزگاریان بۆ وڵاتی خۆیان یان گەلی خۆیان دەستەبەرکردووە ئینجا چوونە بۆ هاوکاری گەلانی تری دونیا، ناسیۆنالیستانی کورد لە تەواوی شۆڕش و راپەڕینەکان لە پاڵ داواکاری مافی نەتەوەیی کورد داوای مافی ئەمانیشیان کردووە تورکمان و کلدۆ ئاشوری بە نموونە، بەڵام لەناو زۆرینەی پڕۆگرامی حزبە تورکمانیەکان و کلدۆئاشوریەکان بە تایبەت ئەوانەی خۆیان بە سەربەخۆ دەزانن دان بە وشەی کوردستانیش نانرێت.

مێژووی تورکمان دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی عوسمانیەکان، لەکاتی داگیرکردنی عێراق و خاکی کوردستان لە لایەن عوسمانیەکانەوە لەو کاتەوە تورکمان پەیدا بوو، لەو سەردەمەدا کاروانچی عوسمانیەکان بە تورکیاوە دەهاتن بۆ کوردستان و عێراق و لەوێوەش بۆ ئێران، لە کاتی تێپەڕبوونی کاروانچیەکانیان تووشی تاڵان و کوشتن دەبوونەوە، ئینجا عوسمانیەکان چەند بەکرێ گیراوێکیان کڕی بۆ پاسەوانکردنی کاروانچیەکانی عوسمانی کە بەو شوێنانەدا تێپەڕ دەبوون، ئەو بەکرێ گیراوانە ناویان نرا بە(تورک مان) واتە پیاوی تورک، عوسمانیەکان پارە و زەویەکی زۆری دابەش کرد بەسەر تورکمانەکاندا لە پێناوی بەرژەوەندیەکانی خۆیان، ،دروست بوونی تورکمان لە پێناوی پاسەوانکردنی کاروانچیەکانی عوسمانیدا بوو، ئەگەر بکۆڵینەوە لە مێژووی تورکمان هیچ مێژوویەکیان نیە، تورکمان نە نەتەوەیە نە خاوەن خاکن نە خاوەن کەلتورن، نەتەوە لە عەشیرەت و خێڵ و بەرەباب پێک دێت، بەڵام لەنێو تورکماندا ئەو تایبەتمەندیە نییە بەرەبابەکان بە پیشەکان دەناسرێنەوە(چەخماخچی، ئاوچی، نەفتچی، بۆڕیچی، خمچی و کورەچی و...هتد) ئەم پیشانەش وەنەبێت خۆیان دایان هێنابێت بەڵکو هەموویان لە جوولەکەکانەوە بۆ ماوەتەوە هەروەها زۆربەی هەرەزۆریان ئەگەر لە رەچەڵەکیان بکۆڵدرێتەوە سەر بە هۆزە کوردیەکانن وەک زەنگەنە و جەباری و ساڵەیی و خۆشناو و هتد، تورکمان بە بەردەوام دژ بەداخوازیەکانی نەتەوەی کورد بووە، وەک لە ساڵی 1958شەڕ و پێکدادان دروست بوو لە نێوان تورکمانەکان و شوعیەکاندا، بەڵام دواتر گواستیانەوە بۆ شەڕی کورد و تورکمان، لەسەردەمی رژێمی بەعسیشدا نکۆڵیان لە بوونی خۆیان کرد و هەر هەموویان ناسنامەی خۆیان گۆڕی بۆ عارەب و زۆربەی هەرەر زۆریانیشیان خۆیان کردبوو بە بەعسی و لە دام و دەزگاکانی حزبی بەعس پلەداربوون، لە دوای راپەرینە مەزنەکەی بەهاری ساڵی 1991 بە چاودێری تورکیا و بەسەرپەرشتی وردی دەزگای Mit حزبێکێان پێکهێنا لە ساڵی 1992دا بەناوی(بەرەی تورکمانی) پەیڕەو و پڕۆگرامی ئەم حزبە تەنها دژایەتی کورد و داخوازیەکانی نەتەوەی کوردە بووە، سەرکردە هەرە دیارەکانی ئەم بەرەیەش بۆ دوژمنایەتی کورد(سەنعان قەساب) و بوو کە ئەویش بە رەچەڵەک کورد بوو، لە کۆتایی نەوەدەکان پەرتوکێکی بەناوی(رەچەڵەکی تورکمانەکان) بڵاوکردەوە کە تیایدا هەست و قینی رەشی شۆڤێنیستی خۆی دەرهەق بە نەتەوەی کوردی زوڵملێکراو دەربڕیبوو و پێی وابوو هەولێر و چەند شارۆچکەی تر تورکمانی بوونە و کورد داگیری کردوون، هاوکات پێی وایە کە کورد لەگەڵ هیچ نەتەوە و کەسێک هەل ناکات، جگە لە سەنعان بەسەدان بەناو نووسەری تریان لە رۆژنامە و گۆڤار و ماڵپەڕەکانیان و بە دەیان دەزگای راگەیاندنیش بۆ ئەم مەبەستە تەرخان کراوە و دەخوازن ئەم تایبەتمەندیە مرۆییە جوانەی کورد کە بەدرێژایی مێژوو وەک نەریت و کلتورێک پاراستویەتی لەباری بەرن و بەبەرچاوی میللەتانەوە رەشی بکەن کە ئەویش کلتوری تەبایی و یەکترقەبوڵکردن و بەیەکەوە ژیانە وەک(یلماز محمود، خالد عبدالکریم هدو، خزەیر تاهیر، نادیە فارس، الدکتور إسماعیل عیسی البیاتی و هتد)، بۆیە من لێرەوە دەخوازم بەخێرایی تیشک بخەمە دوو جۆرە هەڵوێستی مرۆیی و مەردانەی دوو نەتەوەی جیاواز لە بەرامبەر کورد و کوردستان کە ئەمانیش بریتین لە جوو و تورکمانەکان.

جووەکانیش وەکو کورد میللەتێکی دێرینی میزۆپۆتامیان و ساڵەهای ساڵ بەیەکەوە لەگەڵ کورددا ژیاون بەبێ کۆسپ و کێشە، بەڵکو جووەکان بە هەوڵ و کۆششی کوردان بە سەدانیان لە هێرشی مەرگهێنەری چەتەکانی بیابان لە عێراق لەلایەن کوردەکانەوە پارێزران و سەروەت و سامان و گیانیان پارێزرا تا گەیشتنەوە خاکی بەڵێنپێدراویان(ئیسرائیل)، جووەکانیش تا ئەوساتە خەڵکانێکی پیشەگەربوون و زۆریان بە هاوبەشی لەگەڵ برا کوردەکانیان بازرگانی و جووتیاری و کاریان دەکرد و پێش ئەوەی بگەڕێنەوە ئیسرائیلیش کوردەکانیان فێری پیشەکانی خۆیان کرد، هاوکات لە شۆڕش و راپەڕینەکانی کوردستانیش هاوکاری کوردبوونە و هەمیشە لە هەوڵی زیندوراگرتنی ئەو تەباییەی نێوان خۆیان و ئێمەی کوردبوونە و هەتاوەکو ئێستاش ئەوان لە خەمی پاراستنی داب و نەریتەکانی کوردین و رەچەڵەکی خۆیان ون نەکردووە یاخود باشتر وایە بڵێم رەچەڵەکی خۆیان بۆ بژێوی ژیانیان نەفرۆشتووە، ئەوان کۆمەڵەیەکی سوودبەخشیش بوون بۆ عێراق و کوردستانیش بە رۆیشتنەوەی ئەوان بۆ ئیسرائیل چ عێراق و چ کوردستانیش دووچاری نووشستیەکی گەورەی ئابووری و ژیاری بۆوە، ئەمڕۆش هەر ئەم جووانە لە دووری هەزاران کیلۆمەتر رۆح و دڵیان بۆ خاکی کوردستان لێدەدات و لەگەڵ ئازار و مەینەتیەکانی ئێمەی کورددا دەژین، هەمیشە داکۆکیکار بوونە لە وشە و ناوەڕۆکی کوردستان، ئەوەتا گۆڤاری ئیسرائیل کورد لە ژمارەکانی رابردووی ئەم راستیەمان بە چەند هەڤپەیڤینێک لە ئیسرائیلەوە بۆ ئاشکرا دەکات کە ئەو کوردە جوولەکانەی ئێستا وان لە ئیسرائیل دەژین هەڵوێستی جوامێرانەیان چەندە لە هەڵوێستەکانی تورکمانەکان جیاوازە"

((نیسان: ئەز کوردێکی جووم، بابم کوردە، باپیرم کوردە و پێغەمبەرمان ئیبراهیمیش کورد بوو، 2600 ساڵ ئێمە لە کوردستان لەگەڵ ئەو خەڵکە وەک خوشک و برا دەژیان، بەڵام گەلەک مخابن کە وای لێهات ئێمە ساڵی 1951 لە لایەن رێژیمی عێراقەوە بۆ ئیسرائیل دەرکراین و بە یەکجاری لە کوردستانی خۆشەویست دابڕاین*
میخال/هیوای ڕزگاریی هەموو پارچە زەفتکراوەکانی کوردستانی مەزن، پشت بە خودا ئێوەش وەک ئێمە خاکی خۆتان ئازاد دەکەن، بەڵام گرینگ ئەوەیە یەک بگرن و یەکڕا بن.*
عەزیز بارزانی: کوردستان کاتی خۆی زۆر خۆش بوو، خەڵک تەنیا بیری خواردنی هەبوو و خەمی هیچی نەبوو، من ئێستەش بیری کوردستان دەکەم، زۆر حەز دەکەم سەردانی بکەم تا لە ژیان ماوم جێگەی باب و باپیرانم ببینم.*
خێمی هەرکی:بۆ ئەوانەی لێم دەپرسن تۆ کێیت: کوردێکی جوولەکەم و دوو وڵاتم هەیە،کوردستان و ئیسرائیل.*))

ئەم هەڵوێستانە ئەوە دەسەلمێنن کە تورکمان بەرماوەی کلتور و مێژووی تورکیایە و تورکیاش بێ مێژووترین و بێ شارستانیترین و بێ کلتورترین کۆمەڵە مرۆڤێکی ئەم جیهانەن، مرۆڤەکانیش لە خاکی باب و باپیرانیان هەر بە رەچەڵەکی خۆیانەوە مەزنن و هەر بە ناوەکانی خۆیانەوە جوانن و میزۆپۆتامیاش لانکەی ژیار و ژیانی یەکەمین مرۆڤەکان بووە، مرۆڤیش تەنها بە تەبایی و یەکڕیزی و یەکترقەبوڵکردن و ئاشتی و بەیەکەوە ژیان و دۆستایەتی دەتوانێ‌ خۆی لە لەناوچوون و خوێنڕشتن و کوشت و بڕی و شەڕ و تیرۆر و کۆمکوژیەکان و قڕبوون بپارێزێت، ئەم بەیەکەوە ژیان و یەکترقەبوڵکردنانەش لە پەیوەندیەکانی نێوان نەتەوەی کورد و جوولەکەکان رەنگی داوەتەوە و ئەمڕۆش کورد بۆتە لانەی داڵدەدانی لێ قەوماوانی عەرەب و کریستیان و ئاینزاکانی تری عێراق، لەمەوە بەدیاردەکەوێت کە کورد سەرەڕای ئاشتیخوازی دەخوازێت کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی پابەندی کلتوری رەسەنی خۆی بێت و وەک مرۆڤ بژیێت.

پرسیاری دوماهی ئەوەیە ئایا ئەمڕۆ تورکمانەکان لەناو خاکی خۆمان نکۆڵی لە بوونمان دەکەن وەک تورکە کەمالیستەکان، ئەگەر لە ئایندە بچووکترین دەسەڵاتیان هەبێت چیمان بەسەر دێنن، لەبەرامبەریشدا ئێمەی کورد داوای برایەتی و تەبایی و بەیەکەوە ژیانیان لەگەڵ دەکەین..؟!
______________________________
سوودم لەم سەرچاوانە بینیوە:
1- پەرتووکی/ تورکمان یان کوردی تورک زمان.. ل22
2-العراق فی التاریخ : عصر الغزاە ، الفێل الاول ، الدکتور
محمد العابد والدکتور عماد عبد السلام ص 552.
3-په‌رتووکی(اصالة الترکمان/ صنعان احمـد اغـا)
4-جولە سریعە فی تاریخ الاتراک والترکمان ما قبل الاسلام وما بعده/ د. اسامە ترکمانی
5-سایتى: http://www.alturkmani.com
* (ئـیسرائیل کورد - ژمارە (14، 13، 13، 11، 11)

ماڵپه‌ڕی هیوا ره‌ش