لە پەراوێزی پرۆژە پێشنیارییەکانی چاکسازییدا!
ئەم پرۆژانە، بەشێکن لە هەوڵی حزب بۆ حزب.

عه‌بدوڵا مه‌حمود  

ئەو ماوەیە چەندین پرۆژە بەمەبەستی چاکسازی، چ لەلایەن حزبە دەسەڵات بەدەستەکان و شەخسی سکرتیری گشتی یەکێتی نیشتمانی تا دەگات بە پرۆژەی ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و باڵەکانی ریفۆرم و دەنگە ناڕازیەکانی ناوخۆی حزب و دەرەوەی بینای حزب، تا دەگات بە پرۆژەی چوار حزبە کوردستانیەکە خراونەتە روو، بە جیا لەهەر مەبەستێکی ئینتخاباتی و یان هەر هەوڵێک بۆ ئیحتیواکردنی گرفتی ناوخۆی حزبە دەسەڵاتدارەکان، یان بەجیا لەهەرهەوڵێک بۆ خوجوتکردن لەگەڵ ناڕەزایەتی خەڵکی کوردستاندا بەدژی تاڵانی و گەندەڵی و ناعەدالەتی کۆمەڵایەتی و پاوانکردنی هەموو جومگەکانی ژیاری کۆمەڵگا لەلایەن دەسەڵاتی هەردوو حزبدا، جێگای خۆیەتی هەڵوێستیەکی جدی بکەین بەڕووی ئەم هەوڵانەدا.

بێگومان خستنە ڕووی ئەم پرۆژانە بێمەڵامەت نییە. بە جیا لە نیەتی هەرکام لەحزبەکان لەو پرۆژانە، هۆکاری هاوبەش و بناغەیی بۆ خستنە ڕووی ئەم پرۆژانە، ناڕەزایەتی و نەفرەتی خەڵکی کوردستان و قوڵبونەوەی قڵشتی نێوان دەسەڵات و خەڵک و تێکچونی هاوسەنگی هێزە لەگەڵ بەغدا، پرۆسەی پاشەکشەی هیزەکانی ئەمریکایە لە عیراق. لە دۆخێکی ئاوادا چ هەردوو حزبی دەسەڵات بەدەست دەیانەوێ ئیحتیوای ئەم ناڕەزایەتیە جەماوەریانە بکەن، چ حزبەکانی دەرەوەی فەلەکی بریاریش دەیانەوێ بەهێنانەگۆڕی ئەم پرۆژانە و هەڵگرتنی بانگەشەی چاکسازی و ریفۆرم سواری شەپۆلی نارەزایەتیەکانی خەڵکی کوردستان ببن و بیکەنە دەستمایەش بۆ هەڵبژاردنەکانی داهاتوو.

لەهەموو ئەم نارەزایەتیانەی بەدژی دەسەڵاتی یەکیتی و پارتی و ئیدارەو ئەداتی بەڕێوەبردنیاندا هەیە، تا دەگات بە بانگەشەکانی خودی هەردوو حزب و هەموو ئەو پرۆژانەی خراونەتە روو، مەسەلەی چاکسازی و وەستانەوە بەدژی تاڵانی وگەندەڵی، کەمی خزمەتگوزاریەکان، جیاکردنەوەی حزب ولە حکومەت و جیاکردنەوەی دەسەلاتەکانی یاسادانان و جێبەجیکردن و دادوەری لە یەکتری و پەیوەندی نێوان حکومەتی ناوەندو هەرێم و ناوچە کێشە لەسەرە سنوریەکان و .... خاڵی هاوبەشن.

بێگومان ئەمانە هەمویان پیشنیاری باشن، بەڵام بۆ حکومەتێک کەهەیە. لەهەر شوێنێکی دنیا باسی چاکسازی و جیاکردنەوەی دەسەڵاتی حزب لە حکومەت بێتە ئاراوە، پێش مەرجەکەی بوونی و حکومەت و دەوڵەتە. گرفتی ڕیشەیی لە کوردستان ئەوەیە کە شتیک بە ناوی حکومەت بە مانای واقعی و پێناسەکراوی خاوەن تەعەهودات و دانپیانراوی نێودەوڵەتی، بوونی نییە.

هەڵگران و خاوەنانی ئەم پیشنیارو پرۆژانە، ئەوەیان بەفەرز وەرگرتووە کە حکومەتێک هەیە، بەڵام گرفتی هەیە، دەستێوەردانی حزب هەیە، ئەدای باش نییە، لە ئاست داخوازیەکانی خەڵک نییە، گەندەڵە، گوێ لە خەڵک و حزبەکانی دەرەوەی خۆی ناگرێت، لەگەڵ مەرکەزدا باش مامەڵە ناکات، .... لە حاڵێکدا ئەسڵی کێشەکە ئەوەیە کە لە کوردستان دەوڵەت و حکومەت نییە، و لە جێگای ئەوە دووحزبی خاوەن هێزی چەکدار بە تەوافوق ئیدارەی کوردستان" بەم شێوەیەی کە دەیبینین" بەڕێوە دەبەن.

دوو حزب کە شادەماری هەموو جومگەکانی ژیانی ئابوری و سیاسی و هونەری و فەرهەنگی و ءئیداری و ....کۆمەڵگایان گرتووەو هەریەکەیان لە قەڵەمرەوی دەسەڵاتدارێتی خۆیدا حکومەتێکی حزبی تایبەتە، و لە دنیای ڕوکەش و فەنتازیای هەردوو حزبیشدا حکومەتێکی هاوبەش هەیە" حکومەتی هەرێمی کوردستان" بەڵام بێئەوەی وەزارەتی!! دارایی و ناوخۆو، پیشمەرگە"ی یەک حکومەت بن، بەڵکو ئەمانە هی دوو حکومەتە حزبیەکەن.

حکومەت و پەرلەمانی هاوبەش! کە حکومەت و پەرلەمانی جغرافیایەکی وڵاتی دانپیانراوی نێودەوڵەتی نییە، لەدەوڵەت بێبەشە، و تا ئەم ساتە وەختە ئەم دەسەڵاتە بە شێوەیە بە حکومەتەکەشیەوە بەرهەمی فەزای جەنگ و کێشمەکێشی پێشووی ئەمریکا و عێراق و پاشان داڕمانی دەسەڵاتی بەعس و ئێستاش خۆنەگرتنەوەی دەسەڵاتی تازەی ناوەندە. و بەخۆگرتنەوەی دەسەڵاتی ناوەند و بەهێزبوونەوەی ئەم دەسەڵاتەی لە کوردستان هەیە ئەگەر بەرەو تەسلیم بوون بە ناوەندو ئەجنداکانی نەچێت، یان رێگای جیابونەوە لە ناوەند پێکهێنانی دەوڵەتی سەربەخۆی نەگرێتە بەر، ئەم دۆخە بە شێوەیەک لە شێوەکان خێرا یان بەشێنیەیی دەگۆردرێت.

گرفتی ڕیشەیی و بناغەیی بە ڕەسمی نەناسینی حەقی دەسەڵاتداریتی یە بە شێوەی فەرمی و دانپیانراوی نێودەوڵەتیەوە. بۆیە هەمیشە دەسەڵاتی هەردوو حزب و ئایندەی سیاسی کوردستان لەبەردەم چەندین ئەگەری نەخوازراو هەڕەشەی جۆراوجۆری ناوخۆیی و ناوچەکەدایە.

چ یەکێتی و پارتی و چ حزبەکانی فەلەکی ئەوان، دان بەو ڕاستیەدا نانێن، کە حکومەت و پەرلەمانی کوردستان متمانەی نێو دەوڵەتی لە پشت نییە، تەنانەت هاوپەیمانەکانیان لە بەغدا، ئەم دەسەڵاتە بەڕەسمی و شەرعی نازانن و هەر ڕۆژە بەپێی ئاڵوگۆر لە باڵانسی هێزیاندا، پەیوەندی خۆیان لەگەڵ هەرێم چاوپێدا دەخشێنەوەو دەستوریش بەپێی ئەم هاوسەنگییە هەموار دەکەن و رێز لێدەگرن. تەنانەت هیچ بەپرسێکی واقیعبینی باڵای یەکێتی و پارتی نییە، کە نەزانێت ئەوەی کە بەناوی حکومەتی هەرێم و پەرلەمان هەیە تەنها ڕوکەش و چواچێوەیەکی دیاریکراوە بۆ پیناسەکردنی یاسایانە و مۆردان لە تەوافوقێکی سیاسی و ئیداری دەسەڵاتدارتی هەردوو حزبی دەسەڵات بەدەست... و هەربۆیەشە تا ئێستا ئەوە هەردوو حزبن موچە ئەدەن بە حکومەت و پەرلەمان. حکومەتی مەرکەزیش بە تەوافوقێکی سیاسی بودجە بە یەکێتی و پارتی ئەدات.

ئەگەر حکومەتی بەغدا لە کێشمەکێشی خۆیدا لەگەڵ هەرێم لە یەکێک لە برگەکاندا بریاری ڕاگرتنی بودجەی هەرێم بدات، هەرێم ئەکەویتە تەنگژەیەکی گەورەوەو تا ئێستاش ئامادەیی بۆ ئەگەرێکی ئاوا نابینرێ.

بەکورتییەکەی دەسەڵات لە کوردستان تەنها دەسەڵاتی دوو حزبی حاکمە، کە بۆ رەسمیەت بەخشین بەدەسەڵاتیان، چەندین پێکهاتەی ڕِوکەشی وەکو حکومەت و پەرلەمانیان، پێکهێناوە. بێئەوەی هیچ دەسەلاتێکی هەبێ لەدەرەوەی قەڵەمرەوی حزب و کاریزماکانی بزوتنەوەی قەومی کوردا. تەنانەت بێئەوەی ئەم حکومەت و پەرلەمانە پشتیوانەیەکی نێودەولەتی و تەنانەت متمانەی ناوخۆی لە هەرێم و لە ئاستی عێراقیشدا هەبێت. هەمووان ئەوە دەزانین کە کوردستان تا ئێستا خاوەن سەروەری و دۆخێکی چەسپاوی سیاسی نییە. کەسیش لەشکرکێشی و دەستێوەردانی هیچ وڵاتێکی ناوچەکەو دنیا لە کوردستان بە خەرقی سیاسی و پیشێلکاری نازانێت.

بەم ڕاستیانەوە باسی جیاکردنەوەی دەسەڵاتی حزب لە کام حکومەت؟ باسی سەربەخۆکردنی پێکهاتە یاساییەکانی وەکو دەسەلاتی یاسادانان و جێبەجێکردن و دادوەری... کام دامەزراوەی دەستوری؟ حزبی باڵادەست لەهەرکام لەو دوو جغرافیا دابەشکراوەی کوردستاندا، هەموو دەسەڵاتێکە، و لەوسنورە تێپەری دەسەڵاتی حزبی بەرامبەر بەهەموو دەسەلاتێکەوە باڵا دەستە. باسی جیاکرنەوەی و لابردنی دەستێوەردانی حزبی لە گۆڕێ نییە، باسی ئەدای دووحزبی خاوەن هێزی چەکداری دەسەڵات دابەشکراون لە نێوان خۆیاندا.

لە دۆخی نەبوونی حکومەت و پێکهاتەی یاسایی متمانەپێدراوی دەولیدا، لەدۆخی نەبوونی جغرافیای وڵاتی پێناسەکراودا لە باری حقوقیەوە، بێشک حزب هەموو شتێکە، لێرەوە مەسەلەی دەست بەسەراگرتنی داهات و پاروی دەمی خەڵکی، بەدەستەوەگرتنی شادەماری جومگەکانی کۆمەڵگا، لە ئابوریەوە بۆ سیاسەت، تافەرهەنگ و یاسای دڵخوازانە، تادەگات بە پەیوەندیەکان و بڕیار لە هەموو مەسەلەیەکی گەورەو بچوکدا، دەکەوێتە دەستی حزبی خاوەن قەڵەمرەوی دەسەڵاتی سیاسیەوە، بە تاڵانبردنی داهاتی کۆمەڵگا، گەندەڵی، گوێنەدان بە داواو خواستەکانی خەڵکی، ژێرپێخستنی ئیرادەی سیاسی خەڵکی کوردستان و دەنگی ئۆپۆزیسۆن، خزمەتگوزاری و مافە فەردی و مەدەنیەکان، یاساو ڕێسا، پەیوەندی ژێر بەژێر و سازش بە خواستەکانی خەڵکەوە، بە بارمتەگراتی پاروی دەمی خەڵکی، کەم حەوسەڵەیی بەرامبەر بە دەنگی ناڕازی و مخالفینی سیاسی، .... بەرهەمی واقعی دەسەلاتێکی میلیشیایییە لە غیابی دەسەلاتێکی دامەزراوەیی و حکومی بەڕەسمی ناسراو و پێکهاتەی یاساییدا.

گرفتی هەرە سەرەکی تا ئێستا ئەو گیژاوە سیاسییە کوردستانی تیا ڕاگیراوە، گرفتی بەڕەسمی نەناسینی کوردستانی بە کردەوە دابراو لە عێراق، گرفتی بە دەوڵەت نەبوونی کوردستان، گرفتی نەبوونی متمانەی نێودەوڵەتی بە جغرافیای وڵاتی کوردستاندا، ئەمە گرفتی سەرەکییە.

چ حزبە دەسەڵات بەدەستەکانی کوردستان و چ حزبەکانی دەرەوەی دەسەڵات و خەڵکی کوردستان، ئەگەر دەیانەوێت حکومەتێکی سەراسەری هەبێت، پەرلەمان و دامەزراوەی یاسایی هەبێت، دەسەلاتەکان ڕێزیان لێبگیرێت و یاساو رێسا بۆهەمووان بێت، ئەوا پێویستە گرفتی بێ دەوڵەتی و بێناسنامەیی وڵاتی کوردستان کۆتایی پێبێت. تا ئەوکاتەی ئەم گرفتە وەلامی وەرنەگرتۆتەوە، تا ئەوکاتەی کوردستان نە بەشێکی واقعیە لە عێراق و نەسەربەخۆء خاوەن وڵاتە، دەسەلاتی حزبی دەمێنێتەوە، بانگەشەی چاکسازی و کۆتاییهێنان بە دەستێوەردانی حزب لە حکومەت و پەرلەمان(پەرلەمانی بێ دەولەت و جغرافیای بەرەسمی ناسراوی نێودەولەتی) تەنها دەبێتە بانگەشەی ترس لە دەستێوەردانی حزب لە حزبدا.

بۆیە هەموو ئەو پرۆژانەی تائێستا لەژێرناوی چاکسازیدا دراون، بەشێکن لە هەوڵی حزب بۆحزب تا هەوڵ بۆ پێکهێنانی حکومەت و دەوڵەتی مەدەنی و یاسا. ئەم پرۆژانە دەچنە خزمەت بە دەسەڵاتی حزبیەوە. هەمووشیان سەرئەنجام پرۆژەی خامۆشکردنەوەو ئیحتیواکردنی ناڕەزایەتیەکانی خەڵکی کوردستانن.

15-1-2009