په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٧\١\٢٠١١

ملوانکه‌که‌ی ئازاد عـه‌ره‌ب.


سه‌عید عارف باپیر 


کۆتایی ساڵی 1986 ، یان سه‌ره‌تاکانی ساڵی دواتری بوو ، له‌ پشویه‌کی خۆم دا چوبوم بۆ بناری (پیره‌مه‌گرون) له‌ دێی ( یاڵانقۆز) دیداری دایکمم کردبوو ، زۆر ده‌مێک بوو نه‌م دی بوو ، ئیتر ئه‌وه‌ش له‌ژیانی پێشمه‌رگایه‌تیم دا یه‌که‌م دیدارو دوادیدارم بوو بۆ بینی که‌س و کارو نزیکی خۆم .


به‌ سێ رۆژ له‌ مقه‌ڕه‌که‌ی خۆمه‌وه‌ گه‌یشتبومه‌ ئه‌وێ و ته‌نهاتاقی پاشنیوه‌ڕۆی رۆژیک توانیم دیداری دایکمی تیا بکه‌م و له‌ گه‌ڕانه‌وه‌م دا له‌دێ( زێوێ) رۆژێکی تر مابومه‌وه‌ ، دواتر به‌ یه‌ک ووچان هه‌ورازی چیای پیره‌مه‌گرونم بڕی بوو بۆ دیوی (دۆڵه‌ڕوت) و . بۆ شه‌وێک ، له‌ دێی (قزله‌ر) لام دابوو .

له‌وێ له‌ مقه‌ڕی که‌رتێک لام دابوو ( عومه‌ر پاڵه‌وان) ئامرکه‌رت و جێگره‌که‌شی (سه‌رکه‌وت ) بو . دیار بوو تازه‌ئه‌و که‌رته‌ پێکهێنانه‌وه‌ی بۆ کرابو ، چونکه‌ عومه‌رو سه‌رکه‌وت من زۆر نه‌بوو به‌پێشمه‌رگه‌ی ساده‌ له‌دو شوێنی جیادا ناسی بومن ، وا ئێستا بونه‌ته‌ به‌رپرس له‌تیپی 47 پیره‌مه‌گرون دا ، بڕیارم دا بۆ ووچانێکی یه‌ک رۆژیش له‌وێ بمێنمه‌وه‌ ، تا بۆ به‌یانی به‌که‌ڵکی ( قزله‌ر) له‌ ڕیزه‌چیای ( چه‌رماوه‌ند)ه‌وه‌ ، ئاودیو ببم بۆ دێی ( چۆخماخ) و له‌وێشه‌وه‌ بۆ دێ ی (مالومه‌) که‌ مقه‌ڕه‌که‌ی خۆم له‌وێدا بوو ، له‌ بناری ریزه‌ چیای ( ژیلوان) به‌ رامبه‌ر به‌چیای ( ئاسنگه‌ران) له‌وێدا خه‌ڵکی مالومه‌ی له‌ دێ یه‌ بنه‌ره‌تیه‌ که‌دا نه‌مابوون و خه‌ڵکه‌که‌ی هاتبونه‌ بناری ( کلکه‌ڕێوی) له‌ دوابه‌شی ئه‌و زنجیره‌ چیایه‌ نزیک مقه‌ره‌که‌ی ئێمه‌ کۆڵیت و خانوی قایمه‌یان بنیات نابوو بۆ خۆ قایم کردن له‌ترسی بۆردومان و مردن . له‌سه‌ر زنه‌و‌ ئاوێکی ئه‌و بناره‌ ئاوه‌دانی دروست بوو بوو ، مۆڵه‌تی پشوه‌که‌م دوو ڕۆژێکی به‌ به‌ره‌وه‌ مابوو بۆگه‌ڕانه‌وه‌م بۆ ئه‌وێ.


له‌مقه‌ره‌که‌ قه‌ره‌باڵغی و جدیاتی تازه‌ ته‌شکیلی پێوه‌دیار بوو ، پێشمه‌رگه‌یه‌کی عه‌ره‌بی ڕه‌ش پێستیان تیادا بوو ناوی ئه‌سڵی ( موسه‌نا) بوو ، خه‌ڵکی خواروی عێراق بوو ، به‌(ئازاده‌ ره‌ش) یان ( ئازادعه‌ره‌ب) ده‌ناسراو ، به‌کوردیه‌کی پاراو ده‌دوا ، به‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌کانی تر زۆر سه‌ریان ده‌کرده‌ سه‌رو ، ده‌ره‌قه‌تیان ده‌هات و فریای وه‌ڵامدانه‌وه‌ی هه‌مویان ده‌که‌وت ، دیار بوو قسه‌ خۆش و قۆشمه‌بوو .


له‌به‌ر ئه‌وه‌ی میوان بوم ، له و ‌شه‌وه‌ دا بۆ کاتی نوستن ، له‌ پاڵ دیوارو به‌نزیک زۆپاکه‌ وه‌بووم ، به‌حساب جێ خه‌وێکی باشم بۆ دانرابوو. له‌ودیو زۆپاکه‌وه‌ بۆ به‌ری ده‌رگاکه‌‌ ( ئازاد عه‌ره‌ب) جێگه‌ی خه‌وی ساز کرد بوو ، له‌و ماوه‌یه‌دا بوار نه‌بوو به‌تایبه‌ت بیناسم .

له ‌نیوه‌شه‌ودا پێشمه‌رگه‌یه‌کی لاوازو سه‌رمابرده‌ڵه‌ سه‌ره‌ی ئێشک گری بوو ، هه‌ر که‌خۆی له‌ده‌ره‌وه‌ سه‌رما زۆری بۆ ده‌هێنا ، ده‌هاته‌ ژورێ کۆته‌ره ،‌ یان پارچه‌ دارێکی ته‌وراس بڕی ، ده‌نا به‌ زۆپاکه‌وه‌ . ئیتر زۆپای به‌ره‌ به‌ره‌ گه‌رم بوو . گه‌رمای سه‌ره‌تا بێداری کرد بوم ،ده‌ستم له‌خه‌و شت بوو . ئه‌و باره‌ به‌رده‌وام بوو تا پیره‌ زۆپای خسته‌‌ لرفه‌ کردن .


له بێداری و له‌‌زویه‌که‌وه‌ حاڵی ئه‌و پێشمه‌رگه‌ ئێشک گره‌ بوو بووه‌ بابه‌تی چاودێریم ، ده‌مزانی چی ڕوده‌دات . چونکه‌ خۆم میوان بووم بواری ئه‌وه‌م نه‌بوو ڕیگری له‌ کاری ئه‌و بکه‌م ، دواتریش حاڵی سه‌رمابرده‌ڵه‌یی و لاوازیه‌که ی‌ شوێنی به‌زه‌ییم بوو .


به‌ڵام ده‌مزانی ئه‌و دار پێوه‌نانه‌ چی ده‌قه‌ومێنێ ، ده‌مزانی به‌ره‌به‌ره‌ گه‌رمی و لرفه‌ی زۆپا ڕه‌ش ، هه‌مو پێشمه‌رگه‌کانی تر ، به‌رودوا هه‌ڵده‌ستێنێ . بۆ یه‌که‌م جار ئه‌وانه‌ی نزیکن له‌زۆپاکه‌وه‌ ، له‌وانه‌ (موسه‌نا) بوو له‌به‌ر ڕۆشنایی ئاگری چاوی زۆپاکه‌ که‌ڕوه‌و ئه‌و بو ، جگه‌ له‌ کزه‌ رۆشنایی دیوارکۆی ته‌نیشت په‌نجه‌ره‌ ده‌لاقه‌یی ژوره‌که‌ ، ده‌متوانی له‌و به‌ره‌‌وه‌ شه‌وقی ته‌ڕی ئاره‌ق چێنی ناوچه‌وان و لاملی ببینم ، به‌تایبه‌ت ڕه‌ش پێست زۆر ئاره‌قیان پێوه‌ دیاره‌ .


بۆ تاوێک ، بیرم له‌و عه‌ره‌به‌ ته‌نیایه‌ ده‌کرده‌وه ، به‌راوردم ده‌کرد به‌خۆم . من به‌و جۆره‌ دوو ڕیزه‌ شاخ ، به‌ دوسه‌ره‌ ده‌بڕم بۆ بینی که‌سێکم ، به‌تایبه‌ت (پیره‌مه‌گرون ) ئه‌وه‌نده‌ به‌رزه‌ له‌دنیای زه‌مینیت داده‌بڕێت و نزیک به‌خواو فریشته‌کان ده‌بیته‌وه‌ ، دابڕاو ده‌بیت له‌ ده‌نگی زه‌مینی ، ئیتر ئه‌گه‌ر به‌هه‌ست گوێ ڕادێری ، ڕه‌نگبێ ده‌نگی ئاسمان و جریوه‌ی ئه‌وان ‌بیستیت ،به‌وانه‌‌شه‌وه هێشتا من به‌ختیار ترێکم له‌و ڕه‌شپێسته‌ باشوری یه‌ ، که‌هیچ ئومێدی دیدارو هه‌واڵی خوێش و خزمی خۆی نیه‌ .


چه‌نجارێک ته‌پ و تلی داو ،جارێکی تر به‌ده‌م خه‌وه‌وه‌ فالینه‌ جه‌رسی یه‌ سوپایی یه‌که‌ی به‌ نێوه‌ خه‌واڵویی له‌به‌ر خۆی داماڵی ، سودی نه‌بوو . دیسان به‌ده م خه‌وه‌ وه‌ توێ ی جله‌کانی تری به‌رو دوا داماڵی تا گه‌یشت به‌وه‌ی له‌ناو قه‌د به‌ره‌ژووری قۆتی کرد بوو ، هه‌ندێک به‌و جۆره‌ له‌ژێر به‌تانیه‌ کۆنه‌که‌ی دا مات بوو ، به‌ڵام له‌پڕ وه‌کو یاریزانی تۆپی پێ به‌(مقه‌سته‌ شه‌ق) ـ ده‌بڵ کیکین ـ هه‌ردوو لاقی به‌توندی به‌ره‌و ژور شه‌قاودا و به‌تانیه‌ شڕه‌ی له‌سه‌رخۆی فڕاند به‌ئاسمان دا ، له‌به‌ر خۆیه‌وه‌ به‌ عه‌ره‌بیه‌ دایکزمانیه‌که‌ی گوتی:

(( سوتام ، مردم ، وای چه‌ند گه‌رمه‌)).

دیمه‌نه‌که‌ی به‌جۆرێک بوو ، پێکه‌نینی منی پژاند ، پاش خه‌به‌ر بونه‌وه‌ی و خۆهه‌ڵکڕاندنی ، ئیتر وه‌کو من بێ ئومێد بوو بوو له‌ خه‌و ، وه‌ک من له‌ چاوه‌ڕوانییه‌کی تایبه‌تی خۆی دابوو . من له‌به‌ر ئه‌و ، ده‌مویست خۆم له‌ پێکه‌نین بگرمه‌وه‌ ، بێ فایده‌ بوو ، به‌ڵام ئه‌و به‌وه‌ی نه‌ده‌زانی من له‌چه‌نده‌ وه‌ خه‌به‌رم ، پێکه‌نیکه‌ی منی پێ ناوازه‌ بوو ، ناوی منی نه‌ده‌زانی ، بۆیه‌ به‌ زه‌رده‌ خه نه‌‌وه‌‌ گوتی :

(( مامۆستا پێ ده‌که‌نیت ، دیاره‌ دڵت خۆشه ‌ ))

له‌ گه‌ڵ ناگوزوری خه‌وزڕانی ئه‌و ، هه‌ستی خه‌جاڵه‌تی بێ گوزارشی من دا ، هێشتا له‌ قه‌فه‌زی سینه‌م دا چۆله‌که‌ی پێکه‌نینێک له‌باڵه‌ته‌په‌ و په‌رواز دا بو بۆ ده‌رچون و ڕه‌ها بوون .

{من باوه‌ڕم وایه‌ تاکی هه‌ر میله‌تێک ، وه‌کو جیاوازی زمانه‌کان ،جۆرێک جوڵه‌ وزمانی لاشه‌ی تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌یه‌ ، ئه‌و جوڵه‌و هه‌ڵبه‌زینه‌وه‌یه‌ی(ئازاد)یش ،جوڵه‌یه‌کی زۆر عه‌ره‌بیانه‌ بوو ، لای من پارادۆکسێکی له‌و دونیا ته‌نیایی و مه‌رگباره‌ کوردیه‌ی من دا خوڵقاند بوو ، ئه‌وه‌ بۆ من مایه‌ی پێکه‌نینێک ، نه‌م ده‌زانی چۆن هۆکاری له‌ کوردێک بگه‌یه‌نم ، نه‌خوازا له‌( موسه‌نا) ی عه‌ره‌ب .}

باش بوو ئه‌وه‌ی له‌و باره‌ گواستمیه‌وه‌ ، سه‌رنجی زیادم بۆ سه‌ر ئه‌و پارچه‌ میتاڵه‌زه‌رده‌ی به‌ناڕێکی هێنده‌ی چاره‌که‌ لیره‌یه‌ک ده‌بوو ،‌ به‌ کشته‌کێکی چه‌رمی ، وه‌کو ملبه‌ند به‌ملی یه‌وه‌ بوو .


ئه‌و دواترله‌ ساڵی به‌رده‌م دا شه‌هید بوو . کوردستانیش له‌ ساڵی 1988 به‌کرده‌ی ئه‌نفال کاول وێران بوو . شه‌وانه‌ وه‌کو چاوی کوێر تاقه‌ یه‌ک فانوس ڕۆشن له‌و شوینه‌ باسکراوانه‌دا نه‌ما ، هه‌موو به‌ ئاواره‌یی که‌وتینه‌ دیوی ئێران، مه‌رگی ته‌نیایی و گۆڕی غه‌ریبی ئه‌و بوو به‌ سه‌ربودی گێڕانه‌وه‌ی خه‌مباری هاوڕێکانی .

ڕۆژگار هات وچو ، پاش ساڵانێک له ڕۆژگاری دوای ڕاپه‌ڕین ملوانکه‌که‌م له‌ملی براده‌رێکی دا بینیه‌وه‌ .


له‌و کاته‌دا نزیک تر بینیمه‌وه‌ ، توڕه‌ نوسراویکی له‌سه‌ربوو به‌عه‌ره‌بی نه‌ کرا بزانم چی گوزاره‌یه‌ک ده‌به‌خشێت .

(( ئاه ،ئه‌وه‌ ملبه‌نده‌ ته‌ڵایی که‌ی ئازاد عه‌ره‌به‌))

ئه‌و براده‌ره‌ ڕۆژێک هاوسه‌نگه‌ری ئه‌و بووه‌ .

( موسه‌نا) ، له‌دوانه‌به‌ردی ژیانی دا ، له‌دواینه‌ی ساڵی 1987و له‌ سه‌نگه‌ره‌کانی چیای( قوڵه‌ پوشێن) ، له‌کاتی ئه‌نگاوتنی دا ، ئه‌م براده‌ره‌ی لێ نزیک بووه‌ ، به‌هێواشی و چه‌ند جارێک بانگی له‌م هاوسه‌نگه‌ره‌ی کردبوو ، به‌ئاگا نه‌ هات بوو لێی ، تا گوت بووی:

((به‌رکه‌وتوم ، فڵانی من ده‌مرم ،))

له‌وێدا ئه‌وه‌ دوا قسه‌ی ژیانی بووه‌ ، پاش به‌جێمانی دڵۆپێک فرمێسکی قه‌تیسماو له‌چاوی کراوه و پڕ چاوه‌ڕوانی دا .
ئه‌وکاته‌ لای بۆ کردۆته‌وه‌ ، ڕه‌نگبێ به‌دوای مه‌رگی ئه‌ودا ، یه‌که‌م که‌سی نزیک به‌لاشه‌ی ته‌نیای( موسه‌نا) بوبێت به‌ گوێزانه‌وه‌ی ملبه‌نده‌ خوێناویه‌که‌‌ له گه‌ردنی ساردی ئه‌وه‌وه‌ ، بۆ گه‌ردنی خۆی .

دوای ڕاپه‌ڕین ، ببوه‌ خاوه‌نی نادیو رێستوڕانتێک . له‌ پاره‌ی بازگه‌گومرگیه‌کانی سه‌رسنور و شیرینی وه‌رگرتنی ئامێره‌ ئاودیوکراوه‌کانی دا خڕی کردبونه‌وه‌ ، ئه‌و نادی و ڕیستوڕانته‌ ، به‌شیک بون له سه‌رمایه‌ گوزاریه‌کانی ئه‌و پارانه‌ . له‌وێدا و له‌دانیشتنه‌ تایبه‌تی یه‌کانی دا له‌ گه‌ڵ براده‌رانی تایبه‌ت تری خۆی دا ، پاش فڕ کردنی باده‌ و کاریگه‌ری کهول و سه‌رگه‌رم بون دا ، له‌ باسی نه‌به‌ردی ڕابوردودا . وه‌کو به‌ڵگه‌ی قسه‌کانی و تاکه‌شاهیدی ئه‌و ساتانه‌ی .قۆپچه‌ی کراسه‌که‌ی واز ده‌کردو ملوانکه‌ به‌جێماوه‌که‌ی له‌سه‌ر سینه‌ی ده‌خسته‌ ڕوو .

خۆی له‌و دنیایه‌ش دا ، ته‌نها داوی ئه‌و ملبه‌نده‌ی پێ مابوو ، بی به‌ستێت به‌مێژویه‌کی جیاوازو پڕ له‌ نه‌به‌ری یه‌وه‌ ، که‌مۆراڵێک پیرۆزی کردبوو ، ( پێشمه‌رگه‌)بون پێناسه‌که‌ی بوو .

ئه‌م سه‌ربورده‌ی کۆتایی چیرۆکی ده‌ماوده‌می ئه‌و کاته‌ بوو ، من له‌ده‌می ئه‌و براره‌یه‌وه‌ نه‌مبیست بوو ، به‌ڵام ئه‌و دواشاهیدی مه‌رگی بوو . ملبه‌نده‌ ته‌ڵایی یه‌ی موسه‌نا به‌ڵگه‌یه‌کی پیشمه‌رگایه‌تی ئه‌مه‌ ، خۆ ئه‌گه‌ر له‌شوێنی ئێستای نه‌بوایه‌ ، به‌راستی شاهیدێکی ڕاسته‌قیه‌نه‌ بوو بۆ خه‌باتێکی به‌جێ ماو !!! (*)
___________________________________
* ئه‌م چیرۆکه‌ ، له‌ وێنه‌یه‌کی (ئازاد عه‌ره‌ب) له‌لایه‌ن کاک (به‌رزان)ی براده‌ری ئازاد و نوسینێکی کاک( ڕزگارساڵح) ی په‌یوه‌ندی دار به‌ وێنه‌که‌وه‌ ، هاتۆته‌ نوسین بووه‌ ، به‌بابه‌تێک ، بۆ زیندو ڕاگرتی یادی ئه‌و شه‌هیده‌ گۆڕ غه‌ریبه‌‌.‌

 


3\1\2011

ماڵپه‌ڕی سه‌عید عارف باپیر