٣\٦\٢٠١١

 ''موحسین که‌ریم'' له‌سه‌ر هه‌لومه‌رجی ئێستای ئیسپانیا ده‌دوێ.

سازدانی: نووری به‌شیر

نوری بەشیر: لە ١٥ی ئایارەوە شارە گەورەکانی ئیسپانیاو بەتایبەتی مەدریدی پایتەخت شاهیدی جوڵانەوەیەکی فراوانی جەماوەری‌یە کەخۆی لەکۆبونەوە، خۆپیشاندان، خێمە لێدان‌و مانەوە لە مەیدانی سەرەکی شارەکاندا نیشان دەدات. دەکرێ هۆکاری ئەم شەپۆلە لە نارەزایەتی‌ خەڵکی ئەو وڵاتە‌، سروشتی نارەزایەتیەکان، پێکهاتەی کۆمەڵایەتی‌و رابەری ئەم نارەزایەتیانە روون بکەیتەوە.

موحسین کەریم: وەکو خۆتان ئاگادارن ماوەی ٤ ساڵێکە قەیرانێکی ئابوری یەخەی بە ووڵاتانی سەرمایەداری جیهان گرتوە. کاریگەری ئەم قەیرانە بەشێوەیەکی زۆر سەخت لەسەر ئیسپانیا دەرکەتوە. بێگومان دەوڵەتان‌و حکومەتە سەرمایەداریەکان باری گرانی قەیرانەکەیان‌ راستەوخۆ بەسەر ژیان‌و گوزەرانی چینی کرێکاردا دەشکێننەوە. لە ئیسپانیاش حکومەتی بەناو سۆشیالیست هەمانکاری کردوە. ئاکامی قەیرانەکەو رێگاچارەیەک کە حکومەت بۆدەرچون لە قەیرانەکە گرتویەتیە پێش تائێستا بوەتە هۆی ئەوەی کە رێژەی بێکاری لەچاو باقی ووڵاتانی ناوچەی یۆرۆدا لە بەرزترین ئاستدا(٢١%)بێت. ئەو رێژەیەش لەناو لاواندا بەرزدەبێتەوە بۆ ٤٥%. دەیان هەزار لاو کە خوێندنیان تەواوکردوە فرسەتی دەستخستنی کاریان نیە. زۆربەی لاوانی لەسەرکار بەشێوەی کاتی کاردەکەن و بەئاسانی لەلایەن خاوەنکارەکانەوە لەسەرکار دەردەکرێن، یان ناچاردەکرێن بە کرێی کەمتر کاربکەن. هەزاران کەس‌و خێزان کە توانای دانەوە قیستی خانوەکانیان نیە لە خانوەکانیان دەردەکرێن. سیاسەتی لێگرتنەوە(تقشف)و کەمکردنەوەو بڕینی خزمەتگوزاریە گشتی‌یەکان‌ وەکو رێگاچارەیەک بۆ کەمکردنەوەی قەرزەکانی دەوڵەت پەیڕەودەکرێ. حکومەت لەهەوڵی ئەوەدایە یاسای کاری ئەو ووڵاتە بەقازانجی سەرمایەداران‌و خاوەنکارەکان دەستکاری بکات.

لەباری سیاسیەوە، دەسەڵاتی حکومەت لەنێوان دوو حیزبی بۆرژوایی چەپ‌و راستدا، پارتی کرێکارانی سۆشیالیستی ئیسپانیا(SSWP)و پارتی گەلی راستڕەو(PP) ئاڵوگۆڕی پێدەکرێ‌. ئەمەش بۆتەهۆی ئەوەی خەڵکی کرێکارو هەژار‌و بەتایبەتی لاوان هەست نەکەن لە سیستەمی سیاسی وڵاتدا جێگایەک بۆ دەنگ‌و بەرژەوەندی ئەوان ماوەتەوە، بەڵکو پێیانوایە سیستەمی سیاسی بەرژەوەندی خاوەن بانک‌و خاوەن سەرمایەکان نوێنەرایەتی‌و بەرگری لێدەکات.

پاپلۆ پیترۆ، قسەکەری چادرگاکانی مەیدانەکەش دەڵێ:" لە سەرەتادا میدیا دەیوت کە ئەم بزوتنەوەیە بەزۆری سەبارەت بەگەندەڵی حکومەت یان تەنها دەربارەی بێکاریە، بەڵام ئەمە دژی حکومەت نیە بەڵکو دژی سەراپای سیستەمەکەیە..." لە مانیفێستی خۆپیشاندەراندا کە لە(٩)خاڵ پێکهاتوە:" ئێمە هەموومان توڕەو ناڕەحەتین لەو بارودۆخە سیاسی، ئابوری‌و کۆمەڵایەتیەی کە تێیدا دەژین: گەندەڵی سیاسەتمەدارەکان، خاوەنکارەکان، خاوەن بانکەکان، ئێمەی بێدەسەڵات‌‌‌و بێدەخالەت کردوە." لەمەوە دەکرێ لە هۆکاری سەرهەڵدانی بزوتنەوەکەو لەوەش تێبگەین کە بۆچی بەشێوەیەکی گشتی لاوان بڕبڕەپشت‌و هێزی سەرەکیی ئەم بزوتنەوەیە‌ پێکدەهێنن.

سیمای ئێستای ئەم بزوتنەوەیە ئەوەیە کە راستەوخۆ لەژێر رابەرایەتی هیچ حیزبێکی سیاسی‌و یەکێتی‌و سەندیکایەکی کرێکاریدا نیەو خاوەنی رابەریەکی ناسراوو رەسمی نیە. ئەگەرچی سەندیکاو یەکێتیە کرێکاریەکانی ئیسپانیا تائێستا چەندین مانگرتنی گشتی‌و مەزنیان دژی سیاسەتی لێگرتنەوەو بڕینی خزمەتگوزاریەکان‌و بێکارسازی بەرپاکردوە، بەڵام تائێستا کەمتر لە بەرێخستنی ئەم بزوتنەوەیەدا رۆڵو نەخشیان هەست پێدەکرێ. خواستەکان کە لەمانیفێستەکەیاندا رایانگەیاندوە، ناونانی بزوتنەوەکەیان بە شۆرش‌و شێوازێک کە بۆرێکخستنی خەباتەکەیان گرتویانەتەپێش شتێکی جیاواز لەو شێوازە تەقلیدیەی یەکێتی‌و سەندیکاکان‌‌ دەخاتەروو.

پاپلۆ پیترۆ، دەڵێ:" ئێوارەی رۆژی ١٥ی ئایار گروپێکی ٣٠ کەسی بوین کە بڕیارمان دا لێرە کۆبینەوە، هەرچەندە سەرەتا زۆر جدی نەبوین بەڵام دواتر وتمان باشەو بمێنینەوە..دەمەوبەیانی رۆژی سێشەممە ١٧ی ئایار نزیکەی ٢٠٠ کەسێک دەبوین کە پۆلیس بەشێوەیەکی دڕندانە هێرشی کردەسەرمان‌‌و لە مەیدانەکە دەریکردین. بەڵام هەمانرۆژ بڕیارمان دایەوە کە خێمەکان دابنێینەوە‌. ئەوەبوو هەزاران کەس پێمانەوە پەیوەست بوون‌و کارەکەمان سەریگرت." بەوجۆرە بزوتنەوەکە توانی قاچی خۆی لەسەر زەوی سیاسی ئەو ووڵاتە بچەقێنێ کە هەرئێستا لە نزیکەی ٦٠ شاری ئیسپانیادا بەرێکەتوە‌و تواناو پۆتانسێلێکی مەزنیشی بە بزوتنەوەکەداوە.

نوری بەشیر: ئەم بزوتنەوەیە کە بە بزوتنەوەی (M15) واتە بەناوی رۆژی لەدایکبونی بزوتنەوەکەوە لە ١٥ی ئایار/مەی دا ناسراوە، بە ناوەکانی "دیموکراسی راستەقینە هەرئێستا"و "شۆرشی ئیسپانیا"ش ناودەبرێ. وا باس دەکرێ کە کاریگەری شۆرشەکانی میسرو تونس؛ ئەوەی پێی دەوترێ" بەهاری عەرەب"، لەمبەری دەریای ناوەڕاستەوە پەریوەتەوە بۆئەوبەری دەریاو بوەتەهۆی ئیلهامی ئەو بزوتنەوەیە لە ئیسپانیاو بگرە ووڵاتانی دیکەی ئەوروپاش. ئێوە لەمبارەیەوە چی دەڵێن؟

موحسین کەریم: کاریگەری شۆرشەکانی میسرو تونس‌و جیهانی عەرەب بەرۆشنی بەسەر ئەم بزوتنەوەیەوە دەبینرێ. دوای شۆرش لەو دوو ووڵاتەو دەرپەڕاندنی دوو رەمزی دیکتاتۆری “لەشکان نەهاتو"ی دەیانساڵە، ئومێد بە ئاڵوگۆڕ بۆ ملیۆنەها ئینسانی کرێکارو زەحمەتکێش و ئازادیخوازو یەکسانیخواز لەسەرتاسەری ناوچەکەو دنیاشدا بوژایەوە. رۆژی٢٦/٣/٢٠١١ نزیکەی ٥٠٠ کەس ویستیان لە (ترەفاڵگار سکوێر) کە بەناوبانگترین مەیدانی ناوەندی شاری لەندەنە، بمێننەوە. پێشتریش رایان گەیاندبوو کە دەیانەوێ تەجروبەی ساحەی تەحریر دوبارە بکەنەوە، بەڵام پۆلیس لە پیلانێکدا کۆتایی بە پەناگیریەکەیان هێناو زۆربەی زۆری دەستگیرکردن. خاڵی بەهێزی ئەم بزوتنەوەیەی ئیسپانیا ئەوەبوو لە وەڵامی هێرشی پۆلیسدا بۆسەریان هەزاران کەس لە چەندین شاری ئیسپانیادا پەیوەست بوون بە خێوەتگا‌و پەناگیریەکەوە. بەداخەوە لە لەندەن ئەوە رووی نەدا.

ئەگەر سەیرێکی چۆنیەتی رێکخستن‌و شێوازی نارەزایەتیەکان بکەین، بەرۆشنی نزیکایەتی لەگەڵ شێوازی شۆرشی میسردا دەبینین. بەپێچەوانەی مانگرتن‌و خۆپیشاندانەکانی پێشوترەوە ئەم بزوتنەوەیە لەلایەن حیزب‌و یەکێتیە کرێکاریەکانەوە بانگەوازی بۆ نەکراوە، بەڵکو سەرەتای بزوتنەوەکە بە دەستپێشکەری کۆمەڵیک گەنجی بێکار دەست پێدەکات‌و دواتر لەرێگای ئینتەرنێتەوە، بەهەمانشێوەی شۆرشەکانی میسرو تونس، فراوان دەبێتەوە. نارەزایەتیەکە شێوازی کەمپ‌و خێمەلێدان لە ناوەندی سەرەکی شارەکاندا بەخۆوە دەگرێ‌و بۆ ماوەی چەندین رۆژو شەو سەنتەری شار کۆنترۆڵ دەکەن. پاشان دەستەواژەی شۆرش کە ئەم بزوتنەوەیە بۆخۆی بەکاردەبات، یان خواستی ئاڵوگۆڕ لە سیستەمی سیاسی‌و ئابوری‌و کۆمەڵایەتیدا کە لە مانیفێستەکەیاندا بەرۆشنی رایانگەیاندوە راستەوخۆ کاریگەری لە شۆرشەکانی جیهانی عەرەبەوە وەرگرتوە. بۆماوەی دەیانساڵە دەسەڵاتی سیاسی لەنێوان دوو حیزبی بۆرژوایدا دەستاودەستی پێکراوەو هیچکات مەسەلەی ئاڵوگۆڕ لە سیستەمی سیاسیدا بەرادەی ئێستا نەبوەتە خواستێکی فراوانی جەماوەری. دەمێکەبوو دەستەواژەی شۆرش لە پلاتفۆرمی سیاسی تەنانەت هێزە چەپەکانیشدا جێگایەیکی نەمابوو. سەرەڕای ئەمانەش هەڵسوراوانی بزوتنەوەکە خۆیان نکوڵی لەوە ناکەن کە کاریگەری شۆرشەکانی میسرو تونسیان بەسەرەوەیە. بەبڕوای من کاریگەری ئەو شۆرشانەیە بەسەر میزاجی سیاسی‌ کرێکاران‌و بەتایبەتی گەنجانەوە کەوایان لێدەکات بڵێن"کاتی خواردنەوەی ئەلکهول نیە، کاتی شۆرشە!"

نوری بەشیر: بەڵام لەمەوبەریش چەندین خۆپیشاندان‌و نارەزایەتی گەورەی ملیۆنی لەدژی ئەو بارودۆخەی کە قەیرانی ئابوری سەرمایەداری هێناویەتی چ لە ئیسپانیاو چ لە ئەوروپادا روویان داوە. مانگرتنی گشتی کرێکارانی فەرەنسا کە نزیکەی مانگێکی خایاند، مانگرتن‌ وخۆپیشاندانەکانی پورتوگاڵ، یۆنان، بەریتانیاو لەوانەش گرنگتر مانگرتنی گشتی کرێکاران لە سێپتێمبەری ساڵی رابردودا ئیسپانیای تووشی راوەستان کرد. بۆچی نابێ ئەم بزوتنەوەیە وەکو درێژکراوەیەکی ئاسایی ئەو نارەزایەتیانە چاولێبکەین؟

موحسین کەریم: بە دڵنییایەوە ئەم بزوتنەوەیەی ئێستا ریشەی لەو نارەزایەتیانەی پێشوودایە کە بەدوای سەرهەڵدانی قەیرانەکەدا دەستی پێکرد. بێگومان لە سەرەتای قەیرانەکەدا کاریگەری کەمەرشکێنی بەسەر ژیان‌و گوزەرانی خەڵکەوە بەتایبەتی کرێکاران‌و جەماوەری دەستەنگەوە دەرنەکەوتبوو. کاتێک بۆرژوازی‌و دەسەڵات‌و حکومەتەکەی بۆدەربازبوون لە قەیرانەکە دەست دەدەنە بێکارکردن، دابەزاندنی کرێ، داسەپاندنی بڕیارو پێوانەی سەخت تر بەسەر هەلومەرجی کاری کرێکاران‌و کارمەنداندا، بەرزکردنەوەی نرخی کەلوپەلە بنەڕەتیەکانی وەکو خواردن‌و جلوبەرگ‌و کرێی خانوو، بردنەسەری باج، کەمکردنەوەو بڕینی خزمەتگوزاریە کۆمەڵایەتی‌و تەندروستیەکان‌و...تاد. ئەوسا خەڵک بە خوێن‌و پێستی خۆی هەست بە باری گرانی قەیرانەکە دەکات‌و کاردانەوەکەشی گەورەترو توندترو بگرە رادیکاڵتر دەبێتەوە. ئەمانە هەمووی لە ئەوروپادا رویانداوە، هەربۆیەشە کە نارەزایەتی‌و خرۆشانە جەماوەریەکان، بەتایبەتی لاوان کە گەورەترین زەربەی قەیرانەکەیان بەرکەتوە، هەنگاو بەهەنگاو گەورەترو فراوانترو میلیتانت تر دەبێتەوە.

وەکو ئێوەش ئاماژەتان پێکرد، ئۆکتۆبەری ساڵی رابردوو، نارەزایەتی خوێندکارانی بەریتانیا دژی بەرزکردنەوەی پارەی خوێندنی زانکۆکان نمونەیەکی رادیکاڵی لە مێژووی بزوتنەوەی نارەزایەتی ئەو ووڵاتەدا خستەروو. خۆپیشاندانەکانی یۆنان‌و فەرەنسا بەجۆرێک قاڵبی تەقلیدیی نارەزایەتی‌و ئاکسیۆنەکانی سەندیکاو یەکێتیە کرێکاریەکان‌و پارتە چەپەکانی تێپەڕاندبوو. رێپێوانی یەکێتیە کرێکاریەکانی بەریتانیا لە ٢٦/٣ی ئەمساڵدا لە مێژووی بزوتنەوەی کرێکاریدا لە دوو دەیەو نیوی رابردوودا بێوێنەبوو. مانگرتنی گشتی کریکاران لەخودی ئیسپانیا لە ٢٩ی سێپتێمبەری ساڵی پاردا کە نزیکەی ٨ ملیۆن کرێکار بەشدارییان تێدا کرد، بۆرژوازی ئەو ووڵاتەی توشی شۆک کرد.

ئەوە ئەو پۆتانسیلە کۆمەڵایەتی‌و خەباتکارانەیەیە کە لە دوای قەیرانەکەوە لە ئەوروپادا جۆش دەخوات‌و زەمینەی مادی‌و کۆمەڵایەتیی سەرهەڵدانی بزووتنەوەیەکی لەم چەشنەی رەخساندوە. بەڵام مەسەلەکە لەسەر ئەوەیە: ئەوەی کۆمەکی کرد بە هەڵایسانەوەی ئەو نارەزایەتیانە دوای پشوویەکی چەندمانگی‌و بەمشێوەیەی ئێستای، بەشیوازێکی خەباتکارانەی نوێ‌و بگرە بە پەیامێکی نوێوە، ئەوە ئیتر کاریگەری ئەو دوو شۆرشەی ئەوبەری دەریای ناوەڕاست بوو لەسەر میزاجی شۆرشگێڕانەی جەماوەری کرێکارو زەحمەتکێشی ئەروپاو بەتایبەتی ئیسپانیا.

نوری بەشیر: بۆچونێک هەیە دەڵێ بەپێچەوانەی ووڵاتانێکی وەکو میسرو تونسەوە کە سەرکوتی سیاسی‌و دیکتاتۆریەت فەرمانڕەوایی دەکرد، ئیسپانیا ووڵاتێکی دیموکراسیە، بۆیە ناکرێ ئەم "شۆرشەی ئیسپانیا" بە شۆرشەکانی باکوری ئەفریقا بەراورد بکرێ، بەڵکو گونجاوترە بە "شۆرشی ئایسلەند" بەراوردبکرێ کە لەژێر فشاری خەڵکدا دەوڵەت ناچاربوو دەستبەرداری سیاسەتی لێگرتنەوە‌(تقشف) بێت.

موحسین کەریم: بەڵێ هەندێ لە هەڵسوڕاوانی بزوتنەوەکەش پێ‌یان وایە کە ئەگەر بەراوردێکی دروست بکرێ ئەوەیە کە لەگەڵ ئایسلەند دا بکرێ. من پێموایە جیاوازییەک کە ئەم بزوتنەوەیەی ئێستا لەگەڵ ئەوەی پێێ دەڵێن"شۆرشی ئایسلەند"و سەرجەم خۆپیشاندان‌و خرۆشانەکانی چەند ساڵی رابردوودا هەیەتی ئەوەیە کە بەراشکاوی باسی ئاڵوگۆڕ لە سیستەمی سیاسی دەکات. لەئایسلەند خەڵکی کرێکارو دەستەنگ دژی سیاسەتی لێگرتنەوەی دەوڵەت دەستیان دایە خۆپیشاندان‌و پەناگیری لەبەردەم پەرلەمان‌و سەرەنجامیش سەرکەوتن. بەڵام لە ئایسلەندا داوای ئاڵوگۆڕی سیاسی‌ چ جای ئاڵوگۆڕی بنەرەتی نەکرا. لە ئیسپانیا وەکو هەڵسوڕوانی بزوتنەوەکە دەڵێن‌و وەکو لە مانیفێستی بزوتنەوەکەشدا هاتوە، خەڵک داوای ئاڵوگۆڕی سیاسی، ئاڵوگۆڕ لە یاساکان‌و دەستور، لە سیستەمی سیاسی دا دەکەن. ئەوان دەڵێن دیموکراسیەکەی ئێستا خزمەت بە خاوەن بانکەکان‌و سەرمایەداران دەکات، نایەکسانی پەرەپێدەدات‌و دژ بە ئیرادەو ژیان‌و خۆشگوزەرانی خەڵکە.

لەمانیفێستی بزوتنەوەکدا هاتوە:" دیموکراسی بۆ خەڵکە(demos واتە خەڵک، krátos واتە حکومەت) ئەمەش مانای ئەوەیە حکومەت لەهەموو یەکێک لە ئێمە پێکبێت. هەرچۆنێک بێت، لە ئیسپانیادا زۆربەی توێژی سیاسی گوێ بۆ ئێمە ناگرن. سیاسیەکان دەبێ دەنگی ئێمە ببەنە ناو دەزگاکانەوە، لەو کەناڵە راستەوخۆیانەوە کە زۆرترین سوود بە کۆمەڵگا دەگەیەنێ ئاسانکاری بۆ بەشداری سیاسی هاوڵاتیان بکەن، نەک بۆ خۆدەوڵەمەندکردن‌و خۆشی خۆیان لەسەر حسابی ئێمە، نەک تەنها ببێتە جێگایەک بۆ دیکتاتۆریەتی هێزە ئابوریە گەورەکان‌و دەسەڵاتی ئەوان لەرێگای سیستەمی دوو حیزبیی (پارتی گەل‌و پارتی کرێکارانی سۆشیالیست)ەوە".

من پێموایە ئەم جۆرە ئاڵوگۆڕە سیاسیەو ئەو جۆرە لێکدانەوەیەی کە بۆ دیموکراسی دەیکەن، سەرباری ئەوەی کە تا چ رادەیەک خۆشباوەڕی تێدایە سەبارەت بە دیموکراسی، تارمایی ئاڵوگۆڕێکی سۆشیالیستی وەکو ئەڵتەرناتیڤی سیاسی ئەو سیستەمە سیاسی‌و حکومەتیەی کە لەووڵاتەدا هەیە، کە بەدروست دەسەڵاتی سەرمایەداران‌و خاوەن بانکەکانە‌و لە ئەدەبیاتی سیاسی مارکسیستی‌و کۆمۆنسیتیدا بەسەرمایەی بانکی ناسراوە، پێشنیار دەکات. ئەم خواستی ئاڵوگۆڕە سیاسیە بنەڕەتیەیە کە بەبروای من، ئەو دوو بزوتنەوەیە لەهەردوو بەری دەریای ناوەڕاستدا پێکەوە گرێدەداتەوە. هەردولا داوای گۆڕانکاری لە سیستەمی سیاسیدا دەکەن وەکو هەنگاوێک بۆ ئەنجامدانی ئاڵوگۆڕی ئابوری‌و دامەزراندنی یەکسانی لەنێوان هاوڵاتیاندا. هەردولاش لەرێگای شۆرشەوە بۆ بەدیهێنانی ئەو ئاڵوگۆڕە تێدەکۆشن. ئەگەرچی بەپێی سروشتی سەرکوتگەرانەی دەسەڵاتە بۆرژواییەکانی میسرو تونس‌و باقی ووڵاتانی باکوڕی ئەفریقا، خواستی ئاڵوگۆڕی ریشەیی لە سیستەمی سیاسی‌‌دا مۆرکێکی هەمە خەڵکی‌و (دیموکراسی) دەدات بە شۆرشەکان، ئەوا لە ووڵاتانی ئەوبەری دەریای سپی، لە ووڵاتانی ئەوروپادا، ئەو خواستە خاسیەتێکی سۆشیالیستی دەدات بەشۆرشەکە. بەڵام شۆرشەکانی دنیای عەرەب‌و ووڵاتانێکی لەچەشنی ئەوان بەشێک دەبێ لەو شۆرشەی کە سەرەتاکەی لە ئیسپانیاوە دەستی پێکردوە.

نوری بەشیر: دوای نزیکەی دەرۆژ لەدەستپێکردنی بزوتنەوەی(M15) یان "شۆرشی ئیسپانیا" ئەسینای پایتەختی یۆنان‌ بەدەم بانگەوازی بزوتنەوەکەوە دێ‌و هەزاران کەس دەرژێنە ناوەندی شار‌. باس لەوە دەکرێ کە لە دەیان شاری دنیادا خۆپیشاندان‌و چالاکی بۆ پشتیوانی لەو بزوتنەوەیە بەرێوەچوە. بڕیاریشە فەرەنسا پەیامی پشتیوانی لەخۆپیشاندانی دەیان هەزار کەسیدا بۆ "شۆرشی ئیسپانیا" بنێرێ. ئایا تا چ رادەیەک ئێوە پێشبینی ئەوە دەکەن ئەم بزوتنەوەیە سەرتاپای ئەوروپا بگرێتەوە!؟ ئایا پێتان وایە بزوتنەوەیەک کەپێناسەی خۆی بەخۆرسک‌ دەکات‌و رابەریەکی خاراوو بەرچاو رۆشنی نیەو خاوەنی حیزب‌و رێکخراوی سیاسی‌و جەماوەری گەورەو بەهێز نیە، چۆن دەتوانێ لەم کێشمەکێشەدا لەگەڵ بۆرژوازیی رێکخراوو خاوەن دەسەڵات‌و خاوەن ئیمکانات‌و تەجروبەی دەیانساڵە دەتوانێ سەرکەوتن بەدەست بێنێ!؟

موحسین کەریم: ئەو بومەلەرزە کۆمەڵاتیەی کە لەگەڵ دەرکەوتنی کاریگەری قەیرانی سەرمایەداری جیهانی لەناوەندی هێزو دەسەڵاتی خۆی؛واتە ئەمریکاو ئەروپادا، لەسەر ژیان‌و گوزەرانی کرێکاران‌و جەماوەری کەمدەرامەت، دەستی پێکرد، لە هەنگاوی یەکەمدا شەپۆلێکی لە خۆپیشاندان‌و مانگرتنی گشتی‌و نارەزایەتی بەرێخست کە دەیان ملیۆن کەس لە پورتوگال، فەرەنسا، بەریتانیا، یۆنان، ئیسپانیا، ئیتاڵیا، ئایسلەندا، ئیرلەندا، پۆڵەنداو ...تاد. تێدا بەشداریان کردو هەرجارەشی لەجێگایەکەوە تەوژمەکەی خۆی نیشان دەدا ! بەڵام ئافتەرشۆک(ردە)ی ئەو بومەلەرزەیە لەتونس‌و میسرو جیهانی عەرەبدا لە شۆرشێکی جەماوەریدا(ئەوەی بە تسونامی سیاسی ناویدەبرێ ) خۆی نیشان دا کە کرێکارو زەحمەتکێش‌و بێبەشانی کۆمەڵگا‌ نەخشی سەرەکیان تێدا بینی، توانیشیان دوو رەمزی سیاسی‌ سەرکوتگەری بۆرژوازی لەدەسەڵات دەرپەڕێنن‌و دوو دەوڵەتی داپڵۆسینەری سەرمایەش لەرزۆک بکەن. ئێستا دەیبینین جارێکی دیکە ئەو تسونامیە سیاسی‌یە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوروپا.

بەرینبونەوەی دامێنی ئەم بزوتنەوەیە لەماوەیەکی کەمدا کە ٦٠ شاری ئیسپانیای گرتۆتەوە، ئەو پشتیوانیە گەورەیەی لەسەراسەری دنیادا لێیدەکرێ‌؛ لە نزیکەی ٦٠٠ شاری دنیادا، هەر لە ئەمریکاوە تا ئاسیا(میدیای رەسمی رۆژاوا کە خزمەتکاری سەرمایەداران‌و دەولەتەکانیانە بێدەنگیان بەرامبەر بەم بزوتنەوە مەزنە هەڵبژرادوە) سەدان هەزار کەس لەبەردەم سەفارەتخانەکانی ئیسپانیا، یان لە مەیدانەکانی شارەکاندا کۆبونەوەو میتینگی جەماوەری‌و خۆپیشاندانیان سازکردوە بۆ پشتیوانی لە بزوتنەوەکە، سەرەڕای خۆپیشاندانە دەیان هەزارکەسیەکەی یۆنان کە لە ٢٥ی مانگەوە دەستی پێکردوە‌و خۆپیشاندانەکانی کۆتایی هەفتەی فەرەنسا، ئەمانە بێجگە لەمیزاجێکی گشتی کە بەدوای شۆرشەکانی جیهانی عەرەبدا لەناو ئەوروپادا هاتۆتەئاراوە، دەرخەری ئەوەن کە ئەگەری گوێزرانەوەی ئەم بزوتنەوەیە بەشێوازی جۆراوجۆر بۆ ووڵاتانی دیکەی ئەوروپا هەیە.

من پێموایە ئەم قەیرانەی سەرمایەداری لە دوو ئاکام زیاتری لێ چاوەروان ناکرێ؛ یان چینی کرێکارو دەستەنگانی کۆمەڵگا دەتوانن بیگۆڕن بە قەیرانی کۆتایی بۆ بۆرژوازی یان بەپێچەوانەوە بۆرژوازی لەسەر ئێسک و پروسکی کرێکار خۆی ساز دەداتەوە. ئێستا سەرمایەداران‌و دەوڵەتەکانیان لەهەموو جێگایەکی جیهاندا ئەو کارە دەکەن. سەرمایەداری ئەوروپاو حکومەتەکانی بەشێوەیەکی بێرەحمانە کەوتونەتە هێرشکردن بۆسەر چینی کرێکارو جەماوەری دەستەنگی ئەو وولاتانەو تەنانەت هەر نارەزایەتیەکی کرێکاران‌و لاوان کە بۆنی رادیکاڵیزم‌و بەرەنگاربونەوەی لێبێت بە دڕندانەترین شێوە مامەڵەی دەکات. دڕندەیی پۆلیسی فەرەنسا بەرامبەر بە کرێکارانی مانگرتوو ، پۆلیسی بەریتانیا لەگەڵ خۆپیشاندانی دژی کۆبونەوەی سەرانی ووڵاتانی(جی ٢٠)و خۆپیشاندانی خوێندکاران، پۆلیسی یۆنان لە خۆپیشاندانەکانی ساڵی پارداو دڕندەیی پۆلیسی ئسیپانیا بەرامبەر پەناگیرەکانی مەیدانی سەرەکی شاری بەرشلۆنە رۆژی ٢٧/٥ و بریندارکردنی نزیکەی ١٠٠ کەس گاڵتەجاری دیموکراسی‌و مافی مرۆڤی بۆرژوازی ئەروپای نمایس کرد. ئەگەرچی لەبەرامبەر ئەم هێرشانەدا، چینی کرێکارو جەماوەری دەستەنگی ئەوروپاش بەرەنگاربوونەوەیان هەڵبژرادوە، بەڵام ئەو شێوازەی خەبات‌و ئەو هێزەی کە تائێستا نیشانیان داوە نەیتوانیوە بۆرژوازی بەچۆکابهێنێ. کێشەکە چارەنوس سازو جدیە. بۆرژوازی ئەوروپا لە دژی چینی کرێکار بڕیاری شەڕی داوە، بۆیە دەبێ چینی کرێکاریش بۆ ئەم شەڕە ئامادەبێ. "شۆرشی ئیسپانیا" ئەو پەیامەی راگەیاندوە. بەڵام بەجێگەیاندنی پەیامەکە هێزو تواناو کاری دیکەی دەوێ.

خاڵێکی بەهێزی ئەو بزوتنەوەیە پەیامە سیاسی‌و کۆمەڵایەتیەکەیەتی. مانیفێستی بزوتنەوەکە یەکسانی‌و پێشکەوتن‌و خۆشگوزەرانی‌و ئیرادەی ئینسان‌ خاڵی بنەڕەتیەتی. دیموکراسی راستەوخۆ‌ی پشت بەستوو بە کۆبوونەوە گشتیەکان بنەمای بڕیارو شێوازی حکومەتکردنە کە لەخزمەتی ئینسانەکاندا بێت نەک مشتێک سەرمایەدارو خاوەن بانکەکان، و هەرئێستا ئەم بزوتنەوەیە کاری بۆدەکات‌و پەیڕەوی لێدەکات‌و هەوڵ دەدات ئەم شێوازە لەرێکخستن‌و بەگەڕخستنی ئیرادەی مرۆڤ لەسەرتاسەری ئیسپانیادا دابمەزرێنێ. ئەم جۆرە دەخالەتگەریە سیاسیەی هاوڵاتیان کە بزوتنەوەکە خستویەتیەروو سنوری سیستەمی پەرلەمانی بۆرژوایی تێدەپەڕێنێ. فروانبوونەوەی خێراو ئەو پشتیوانیە مەزنە جیهانیەی کە بۆئەم بزوتنەوەیە نیشاندراوە ریشەی بەهێزی ئەم بزوتنەوەیەو خواستەکان‌و ئامانجەکانی دەخاتەروو. ئەمانە خاڵە بەهێزەکانی بزوتنەوەکەن، بەلام بێگومان ئەم خالە بەهیزانە بەبێ گەشەکردنی بزوتنەوەکە بۆ ئەو ئاستەی کە خاوەنی رابەریەکی سیاسی رەسمی‌و موعتەبەر‌و حیزبێکی سیاسی کۆمۆنیستی شۆرشگێری کرێکاری بێت‌و سەرجەم رێکخراوو فۆنکسیۆنە کرێکاری‌و شۆرشگێرەکان لەگەڵ خۆیدا ئاوێزان بکات، زەمانەتی مانەوەی ئەو خالە بەهێزانەو سەرکەوتن ناکرێ. "شۆرشی ئیسپانیا" یان بزوتنەوەی" دیموکراسی راستەقینە هەرئێستا" جێگایەکی گرنگی هەیە لە خەباتی سۆشیالیستی چینی کرێکاری ئیسپانیا‌و ئەوروپادا. پڕکردنەوەی ئەو لاوازیانە دەتوانێ بەرواری شۆرشی سۆشیالیستی نزیک بکاتەوە.
 

ماڵپه‌ڕی موحسین که‌ریم