په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٢٦\٤\٢٠١٢

نمایشی کچان به‌ جلوبەرگی مۆدێرنه‌وه‌
دیسانه‌وه‌ ئیسلامییه‌کانی تووشی هستریا کرد!

سه‌رگوڵ ئه‌حمه‌د       

 

ئازادیی جلوبه‌رگ پۆشین مافێکی سه‌ره‌تایی ژنانه‌، بۆ هیچ که‌سێک نییه‌ ئه‌و مافه‌یان لێ زه‌وت بکات. هه‌روه‌ها ژنان خۆیان به‌رپرسن له‌وه‌ی که‌ چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ خۆیان و چۆنیتی جلوبه‌رگ پۆشین ده‌که‌ن. هه‌ر لە سۆنگەی بە فەرمیی نەناسینی ئه‌و مافه‌ سه‌ره‌تاییه‌ ده‌رگا ئاوه‌ڵایه‌ له‌به‌رده‌م هه‌موو هزر و تێڕوانینێکی دواکه‌وتوو و‌ سه‌رچاوه‌گرتوو له‌ دابونه‌ریتی کۆنه‌په‌رستانه‌، که‌ ئیسلامی سیاسی هۆکاری سه‌رەکیین بۆ هه‌ڵخڕاندنی هەستونەستی خه‌ڵکی بۆ هێرشکردنه‌ سه‌ر هه‌ر جموجوڵێکی ژنان. ئه‌وه‌ی که‌ بووه‌ جێگه‌ی رق و هێرشی ئیسلامییه‌کان و کۆنه‌په‌رستان فیستیڤاڵی ئه‌م ساڵی (٢٠١٢)ی قوتابخانه‌کانی شاری سلێمانی بوو.

 

له‌ وڵاتێکدا که‌ دەستوور و یاسایه‌ک نه‌بێ بۆ بەرگرییکردن له‌ مافه‌ سه‌ره‌تاییه‌کانی ژنان و ته‌واوی ئازادییه‌کانیان.. هەروا ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵاتداران خۆیان به‌شێک بن له‌و بێ مافییانه‌. ئه‌و جۆره‌ له‌ هێرشکردنه‌ ده‌بێته‌ شتێکی زۆر ئاسایی که‌ هه‌ر که‌سێک هه‌ستێ خۆی بکا به ‌ده‌مڕاست و کوێخا له‌ به‌رامبه‌ر مافه‌کانی ژنان. ئه‌گه‌ر یاسایه‌کی مه‌ده‌نی و پێشکه‌وتووخواز له‌ ئارادا بێ بۆ پارێزگاریی له‌ شکۆمەندیی و کەسایەتیی تاکەکانی کۆمه‌ڵ، ئه‌وا هیچ که‌سێک و دین و گرووپ و ده‌سته ‌و تاقمێک‌ له ‌ژێر هیچ بیانوویه‌کدا ناتوانێ و ناوێرێ سووکایه‌تی و بێڕێزیی به‌ کچان و ژنان بکا. بۆ نموونه‌ "ئه‌گه‌ر یه‌کێک له‌و کچانه‌ی که‌ له‌ فیستیڤاڵه‌که‌دا ده‌بینرێن کچی مه‌لایه‌کیش بێ و له ‌لایه‌ن هاوبیرانییه‌وه‌ لۆمه‌ و سووکایەتیی پێ بکرێ. ته‌نها شتێک و وه‌ڵامێک له‌ لایه‌ن مه‌لاکه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌ڵێ ئه‌وه‌ یاسایه‌... من ناتوانم هیچ بڵێم و هیچ بکه‌م له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و یاسایه‌دا ...". له‌ لایه‌کی تره‌وه‌ ڕه‌نگه‌ زۆرێکمان کاتێ ئه‌و نمایشه‌مان بینیبێ. یاخود له‌ ڕێگه‌ی که‌ناڵه‌کان و سایت و فه‌یسبووکه‌وه‌ وێنه‌ی به‌شێک له‌و قوتابییه‌ کچانه‌ی که‌ به‌ بۆنه‌ی فیستیفاڵی ساڵانه‌ی قوتابخانه‌کانه‌وه‌ به‌ڕێخراوه‌ به‌رچاومان که‌وتبێ. بۆ ساته‌وه‌ختێک گه‌ڕابینه‌وه‌ بۆ ساڵه‌کانی هه‌شتاکان و له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک بیره‌وه‌ریی تاڵ و شیرین. هه‌ر به‌ هه‌مان جلوبەرگی مۆدێرن (ته‌نوره‌ی کورت و پانتۆڵی ته‌سک) و گه‌ڕان به ‌ناو کۆڵان و جاده‌ و شه‌قامه‌کان و بازاڕ و قوتابخانه ‌و شوێنه‌ گشتییه‌کانی شار و شارۆچکه‌کان. که‌ به‌شێک له‌ ئێمه‌ له‌و کاته‌دا له‌وانه‌یه‌ قوتابی سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندیی و کۆلێژ و په‌یمانگاکان بووبین، یاخود به‌شێکیشمان به‌ هه‌ر ده‌لیلێک له‌ خوێندن دابرابین. به‌هه‌رحاڵ، به‌ڵام له‌و سه‌رده‌مه‌دا مۆدێلک و شتێک که‌ هه‌ر بوونی نه‌بوو له‌ کوردستانی عێراق، پۆشینی جلوبەرگی ئیسلامیی و حیجابی ئیسلامیی بوو. ڕه‌نگه‌ تا ئاستێک له‌ خوارووی عێراق به‌ هۆی شیعه‌ و سونه‌بوونه‌وه‌ ئه‌م دیارده‌یه‌ ببینراوه‌.


دیاره‌ هه‌موومان شاهیدی ئه‌و ڕاستییه‌ن که‌ مێژووی ئیسلامی سیاسی پره‌ له‌ دژایه‌تیکردن و هه‌وڵدان بۆ بەئیسلامییکردنی کۆمه‌ڵگای کوردستان. هه‌رگیز ئه‌وه‌ جێگه‌ی سه‌رسوڕمان نییه‌ که‌ کۆنه‌په‌رستان و ئیسلامییه‌کان تووشی هستریا ببن له‌ به‌رامبه‌ر هه‌ر جموجوڵێکی پێشکه‌وتوخواز و مۆدێرنی کۆمه‌ڵگای کوردستاندا له‌ چه‌شنی (ئه‌و جۆره‌ جلوبه‌رگ پۆشینه‌ی ئاساییه‌ی کچانی قوتابخانه‌کان سلێمانی). چونکه‌ کۆمه‌ڵگای کوردستان شایه‌تی ئه‌و ڕاستییه‌ن که‌ له‌ کاتێکدا حیزبە دەسەڵاتدارەکان (یه‌کێتی و پارتی) ده‌رگایان بۆ ئیسلامیه‌کان ئاوه‌ڵاکرد، وه‌ خۆشیان بوون به‌ به‌شێک له‌وان و ده‌ستیان برد بۆ ڕه‌شه‌کوژیی ژنان و له‌ به‌رامبه‌ر مافه‌کانی ژنان په‌نایان بۆ مه‌لاکان ده‌برد و که‌ کێشه‌ی ژنان چاره‌سه‌ر بکه‌ن. ڕێگه‌پێدانیان به‌ کردنه‌وه‌ی سه‌دان مزگه‌وت بۆ هێرش و فتوادان و کوشتنی خه‌ڵکانی کۆمۆنیست و پێشکه‌وتوخوازی و هه‌ڵخرانی هەستی خه‌ڵکی له‌ به‌رامبه‌ریاندا. تیرۆرکردنی ڕابه‌رانی ئازادیی و یه‌کسانیی و بەرگریکەر له‌ مافه‌کانی ژنان ، هاوڕێان (شاپوور عەبدولقادر و قابیل عابد) له‌ شاری هه‌ولێر. هه‌ڕه‌شه‌ی کوشتنی ده‌یان له‌ سیاسه‌ت مه‌داران و ئه‌دیبان و نووسه‌ران.

 

کۆنه‌په‌رستان که‌ هه‌رگیز چاویان به‌ ئازادیی یه‌کسانیی و جوانیی کۆمه‌ڵگا هه‌ڵنایه‌، زۆر ڕێگایان گرته‌به‌ر له‌ به‌رامبه‌ر ڕه‌وتی به‌ره‌وپێشچوونی کۆمه‌ڵگا، لەوانەش وەک بڕینه‌وه‌ی دارودره‌ختی سه‌یرانگاکان له‌ شاری سلێمانی، ته‌قینه‌وه‌ی سالۆن و شوێنی جوانکاریی ژنان، ته‌قینه‌وه‌ی دوکانی ڤیدۆفرۆشه‌کان له‌ شارۆچه‌ی سه‌یدسایدق و تێزاب کردن به‌ قاچی کچانی زانکۆکانی هه‌ولێر و قه‌ده‌خه‌کردنی پێکه‌نین و پەنابردن بۆ جیاکردنه‌وه‌ی پاسی ژنان و پیاوان له‌ ناوچه‌ی هه‌ورامان، و چه‌ندین دیارده‌ی دزێو و ناشارستانیی که‌ جێگه‌ی نه‌فره‌ت و بێزاریی خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ بوون، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی ده‌ستیان گرتوه‌ به‌ باڵی ئه‌م ره‌وته‌ کۆنه‌په‌رستانه‌وه‌، پارتە ناسیۆنالیستیەکانی کوردییه‌ که‌ له‌ پێناو هێشتنه‌وه‌و ڕاگرتنی ده‌سه‌ڵاته‌ گه‌نده‌ڵکه‌یان ڕێگه‌ به‌م کۆنه‌په‌رستیی و دواکه‌وتووییه‌ ده‌ده‌ن که ‌هێرش بکه‌نه‌ سه‌ر مه‌ده‌نیه‌ت و پێشکه‌وتووخوازی خه‌ڵکی کوردستان. له‌ ڕاستیدا خاڵکی کوردستان ده‌یانه‌وێ ئازادبن، ژنان وکچانی کوردستان ده‌یانه‌وێ پیشانی بده‌ن که‌ ئه‌وان ئه‌و جۆره‌ له‌ ژیان کردنیان پێخۆشه‌، سه‌رپۆش و حیجابی زۆره‌ملێیان قەبووڵ نییه‌، ده‌یانه‌وێت ئازاد بن له‌ پۆشینی جلوبەرگ، ئازاد بن له‌ هه‌موو بواره‌کانی ژیانیان، نایانه‌وێت هیچ که‌س و لایه‌نێک حوکمیان به‌سه‌ردا بکا. ئه‌وه‌ مافێکی سه‌ره‌تایی خۆیانه‌. هه‌ر بۆیه‌ ژنان و کچانی ئه‌و وڵاته‌ ژیانێکی مۆدێرن و سیکۆلاریان ده‌وێ، له ‌به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌نگاوه‌ مه‌ده‌نیه‌ته‌دا هاتوهاواری خه‌ڵکانی کۆنه‌په‌رست و ئیسلامییه‌کان مایه‌ پووچ ده‌بێ.


ئه‌وه‌ی جێگه‌ی ئاماژه‌ پێکردنه‌، ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌داخه‌وه‌ من ‌تا‌کو ئێستا هیچ نووسراوێکی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌م به‌رچاو نه‌که‌وتوه‌ و هیچ هه‌ڵوێستێکیان نه‌نواندوه‌ له‌ به‌رامبه‌ر هێرشی ئیسلامییه‌کان بۆ سه‌ر کچانی به‌ژداربوو له‌و فیستیفاڵه‌دا. له‌لایه‌کی تره‌وه‌ پێویسته‌ دایکان و باوکان بۆ پشتیوانیی له‌ کچه‌کانیان و منداڵه‌کانی خۆیان، کچه‌کانی خۆیان، ئازیزه‌کانیان له ‌ هه‌موو شتێک پێ گرنگتر بێ، چیتر له‌ ژێر ناوی دابونەریتی دواکه‌وتووی کۆمه‌ڵگادا کچه‌کانیان نه‌که‌نه‌ سوته‌مه‌نیی. ڕێگه‌ له‌ حه‌ز و ئاره‌زووه‌کانیان نه‌گرن، هه‌ر وه‌کو له‌ سه‌ره‌وه‌ ئاماژەم پێداوه‌، ڕه‌نگه‌ به‌شێکتان له‌و دایکانه‌ له‌و سه‌رده‌مانه‌دا هه‌مان ئه‌و جلوبەرگه‌تان پۆشیوه‌ و زۆر ئاسایی بووه‌، هیچ باسێک له‌ گۆڕێدا نه‌بووه‌. ته‌نها پرسیارێک له‌ خۆتان بکه‌ن، ئایا ئێوه‌ ده‌تانه‌وێ کوردستان به‌ ده‌ردی ئێران و ئه‌فغانستان بچێ؟ ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا پێویسته‌ گوێ بۆ هیچ له‌و هێرشه‌ ژه‌هراوییانه‌ نه‌گرین و له‌ به‌رامبه‌ریاندا قه‌ڵایه‌کی پتەو بین. باشترین وه‌ڵامی دانشکێن له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و کۆنه‌په‌رستانه‌دا هاتنه‌ مه‌یدانی ڕیزی فراوانی خه‌ڵکی پێشکه‌وتووخواز و مامۆستایان و وڕێکخراوه‌کانی ژنانن.
 

٢٥\٤\٢٠١٢
ماڵپه‌ڕی سه‌رگوڵ ئه‌حمه‌د

 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک