پێویستە دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن یەکتر قبوڵبکەن.

   
توێژەرى کۆمەڵایەتى:

حەمەى ئەحمەد رەسوڵ

لەمێژە کۆمەڵناسی مەزن: عەلى وەردى وتویەتى:" کۆمەڵگاکەمان نەخۆشە بەپەتاى کۆنەپارێزى و  خێڵەکى و  دواکەوتنەوە، کولتوورى ستایشکردن باڵادەستە و  شەخس و  زاتى ناودار دەپەرستین، دەبێت هەموومان وەکو یەک رەفتار بکەین و  جیاواز نەبین. ئەو وتە بەنرخە هەتاکو ئەمڕۆش برەوى هەیە و  هۆکارى هەرە گرنگ لەقبوڵنەکردنى جیاوازیدا، پەروەردەى کۆمەڵایەتی - خێزانییە، رۆحى جیاوازى لەپرەنسیپە گرنگەکانى بیرکردنەوەى کۆمەڵایەتیمانە، جیاوازى رەگەزیی (نێر و  مێ)، نایەکسانى مامەڵەکردن بەرامبەر بە جێندەر و  تەمەن و  رەنگ و  سامان و  زیرەکى و  تەمەڵى و  حیزبی و  ناحیزبی و ... تاد. ئامادەیە لەنێو خێزان و  خێڵ و  کۆمەڵگ و  دامودەزگاکانماندا، بووەتە کولتوور و  فەرهەنگى کۆمەڵگاى کوردى، بەدرێژایی مێژوو پیادەکراوە و  بەرجەستە بووە لەنێو هەست و  نەستماندا، بووەتە پێکهێنەرى عەقڵییەتمان.! بەدرێژایی مێژوو، هەڵگرى خەسڵەتەکانى جیاوازى (وەکو نەتەوە ، ئایین، زمان) بووەتە هۆکار بۆ کوشت و  کوشتار، ئەمەش ترس و  بێ متمانەیی لاى تاکى کورد دروستکردووە و  لەهەست و  نەستیدا کەڵەکەبووە، بۆیە پەیوەندییەکى تەندروست لەپێکەوە ژیانى جیاوازەکاندا نەخەمڵیووە، بەپێچەوانەوە لەئەرزى واقیعدا بۆتە فاکتەرێک بۆ بەکارهێنانى توندوتیژى و  زەبروزەنگى.! بۆ پاسادانى ئەم قسەیەشمان بڕوانە مێژوو کەسیخناخە لەحیکایەتەکانى شەڕ و  کوشتن و  کاولکارى..!

رەنگە نەزانى و  نەخوێندەوارى و  جەهالەت کە هۆکارن بۆ دروستکردنى مرۆڤێکى غەریزیی دەمارگیر کە فەرهەنگى شارستانى و  مەدەنى و  پێکەوە گونجانى قبۆڵنەکردووە.. هەروەها بیروباوەڕى ئایینى پەڕگیر و  مەزهەبی خۆسەپێن، فەرهەنگێکن جێی قبوڵکردنى جیاوازییەکانى تیادا نابێتەوە ، شەڕو شەڕانگێزى و  بەکارهێنانى توندوتیژى سروشتى کولتوورى ئەم توێژ و  چینەن لە کۆمەڵگادا، کە بەردەوام سڕینەوە و  تەفروتووناکردنى جیاواز پیشە و  کاروکردەوەیەتى..!

تۆڵەسەندنەوە و  لێکنەبووردن ستراتیژى هەمیشەیی ئەمجۆرە توێژ و  چینانەن، لە کۆنەوە پەندە ناودارەکەى حاموڕابی" دانێک بە دانێ چاوێک بەچاوێ " دروشمى ژیان بووە و  وەکو یاس و  رێسا، ئەتنى و  ئایین و  مەزهەب و  نەتەوە جوداکانى ئەم کۆمەڵگایانە وەکو دابونەریتێکى سوونتە؟؟ پێروز گەرا کاریان پێکردووە.!!

هۆکارێکى دیکەى قبوڵنەکردنى جیاوازى، ئەوەیە کە کوردستان ساڵانێکى دوور و  درێژ لەژێر رەحمەتى شەڕ و  کاولکارى و  وێرانبووندا ژیاوە کەشێواندنى کەسێتى و  وێرانبوونى دەروون و  تێکچوونى رەفتارى مرۆڤانەی دەستەبەر کردووە.. شەڕ، مرۆڤ لە سروشتى هیومانیستى دێنێتە دەر و  سروشتى ئاژەڵانەى پێدەبەخشێ، لە کەشوهەواى ئاشتییانە و  هێمنانەى دوور دەخاتەوە، کە فاکتەرى سەرەکى جیاوازى قبوڵکردن و  پێکەوە گونجان و  رق و  کینەن، کە بناغەن بۆ لێبووردەیی و  نەهێشتنى بیرۆکەى تۆڵەسەندنەوە!

بەڵام لەکۆمەڵگاى هاوچەرخى کوردیدا، هەتا ئەمڕۆکەش زەمینە زۆر خۆشە بۆ ئەوەى فەرهەنگى خێڵەگەرایی و  مەزهەبی و  ئەقلیمگەرایی و  بنەماڵەخوازیى و ئەتنیخوازى و  دەڤەرخوازى سەردەست و  باڵادەست و  خوازراو بن بۆ بەهێزکردنى توێژ و  چینێک دژ بە ئەوانەى دیکەى جیاواز، بۆیە ستایشکردنى کاریزماى سیاسی یان کەسێتییەکى ئاینیى یان خێڵەکى یان حیزبی یان ئەتنى و  مەزهەبی یان رۆشنبیرى و  مەعریفی.. کردەوە گەلێکن لەم رۆژگارەدا برەوى پێدەدرێن و  زەق و  گەورە کراونەتەوە..

زەمینە خۆشەو ئامادەباشی لە ئارادایە بۆ ئەوەى تاک بە جەماوەر و  بە کۆمەڵ بیر بکاتەوە و رەفتار بنوێنێ، بۆیە ستایشکردن و  پیاهەڵدان دەکاتە فەرهەنگ و کولتوور..

وەک ئایدیۆلۆژیستێک، فوو دەکات بە جەستە و  لاشەى (کاریزما) یەکد و  شێخ یان ئاغا یان سەرۆک خێڵ  و  حیزب یان نووسەرو بیرمەندو مونەزرێکى سیاسی دەکاتە فریادڕەس و  ئاسوودەبەخش، دواجار بنووس و نوسەری دەربار و  ستایشکار و  ئینشانووس و  پیاهەڵدەر، بە سەدان و  هەزاران هەوادار کۆدەکەنەوە بۆ پاراستنى رۆحى فووتێکراوى ئەم کاریزمایە.. هەروەها بە هەزاران دوژمنى وەهمى بۆ هەڕەشە لە پاراستن و  مانەوەى کاریزم و  نەتەوەکەى دروستدەکەن، ئیدى ئەم دۆزە ئەوەندە موقەدەس و  پیرۆز دەکرێت، کەس ناتوانێت دژ بەم شەپۆلە مەلە بکات، یان بدوێت و رچەشکێن و  یاخى و  سنوور بەزێن و  بوێر بێت، کەس رێپێدر و  نابێت دژەباوبێت، یاخود رەخنەگرى ئەو رەوشە دیماگۆگە بێت چونکە بە جووداکار و  جیاواز حسێبی بۆ دەکرێت، بە یاخى و  ئانارشیزم و  گێرەشێوێن و  تێکدەر و  تیرۆریست ناوزەد دەکرێت، بە دوژمنى سەرسەخت و  باوەکوشتەى نەتەوە و  ئاسایشی نەتەوەیی و  کۆمەڵگ و  نیشتمان لەقەڵەمدەدرێت، بەخایینى گەورە و پلە یەک تاوانبار دەکرێت.. بە نەخوێندەوار و  کاڵفام و  جوانکوژ و  کافر و  کۆنەخواز دادەنرێت.!

هەرچەندە بانگەشەى جیاوازى قبوڵکردن و  دیالۆگ و  دێبات و  ئارگومێنتخوازى دەکرێت لێرەو لەوێ ، بەڵام لەراستیدا وانییە ، دروشم و  هیتاف و  قسەى زل زل دەکرێت بە مانشێت و  بە باج و  ئارم و  لافیتە و  تایتڵ و  بە نێوچەوان و  سەرسنگەوە بریقەیان دێت، بەڵام لە واقیعد و  لە کۆنەست و  کۆهۆشیارى زۆرێک لەم هێزانەدا، دیوە ناشرین و  دزیۆ و  قێزەونەکەمان لێوە دیارە و  رەفتارى بزێو و  بڕیارى دزێوترمان لەگەڵدا دەکات!

مەخابن و جەخار، هێشتاکە لە نەستى هەموو لایەکماندا رق و  کینە گرد دەکەینەوە، بە رۆحى شەڕانگێزییەکى داپۆشراوەوە بیردەکەینەوە، بە گیانى نالێبوردەیی و  تۆڵەسەندنەوەوە رەفتار دەکەین، بە تایبەتى لەگەڵ ئەوانەدا کە ئاوێنەن و  وێنەى تێکشکاوى خۆمان و  دەروونمان و  کردەوەکانمان نیشان دەدەنەوە.

توندوتیژین بەرامبەر بەوەى کە جارێک لە جاران وشەى (نا)مان بەرامبەر بەکاردێنێ و  چیدیکە پێی لۆژێک و  رەوا نییە وشەى ( ئەرێ و  بەڵێ) بەدرێژایی ژیان و  خۆى بەکاربێنێ!

کولتوورى یەکڕەنگى و  یەکدەنگى و  یەکحیزبی و  یەکتەوەریی مێژووییەکى درێژى هەیە لاى ئێمەى کورد.. ئەم توێژو چینە یان ئەم تەرزە هزرو بیرکردنەوەیە (لە دەسەڵات) فەرمانڕەوا بوون، بە ئاگر و  ئاسن بەربەرەکانیی رەنگ و  دەنگى جیاوازى کردووە، هەرگیز دەرفەتى نەداوە کە مینبەر و  سەکۆیەک بۆ دیالۆگ و  ئاخاوتن دابین بکات، هەمیشە پێناسەیەکى زل و  وەهمى بۆ خۆى کردووە پێکهاتە و  ستراکتۆرى توێژ و  چین و  کۆمەڵى خۆى بە موقەدەس و  هیلال هەڵگرێکى پیرۆز وێنا کردووە، هەردەم هێزێکى توندبووە بەڵام ترسیشی هەبووە لە گووتنى راستى و  هەقیقەت.. لە ئاشکراکردنى قەیران و  کێماسی و  گەندەڵییەکاندا..

بۆ ئەوەى ئەو وێنە و  هەیبەتە شکۆدارە (وەهمییەش) نەشێوێت، پەناى بۆ بەکارهێنانى توندوتیژى و  تۆڵەسەندنەوەو سڕینەوەى ئەویترى جیاوازو ئۆپۆزسیۆن بردووە، میکانیزمەکانى بەربەرەکانیی دژ بە ناستایشکار و  رەخنەگران و  جووداخوازان بە شێوازى زەبر و زەنگى بەکارهێناوە!!

بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: کۆمەڵگایەک چێبووە کە هەمیشە رێژەى نەگۆڕ 7/22 بوون کە هەوادارى کوێرانە و  ستایشخواز بگرنە ئامێز و  لە بەرامبەریشدا جیاوازى و  رەخنە و  دەنگى جووداییان پێ قبوڵنەکرێت.... بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: کۆمەڵگایەک هەتا سەر هێسک پڕە لە ئیشکالییەت و  نەخۆشی و  دیاردەى کۆمەڵایەتى دزیۆ و  ناشرین.. برەو بە یەکتاپەرستى و  کاریزماپەرستى دەدات، تاکەکانى نەخۆش بن بە پەتاى نێرگسی و  سادیزم و  خۆپەرستى و  ئایدیاى دۆگمایی..

بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: دیماگۆگیزم چێبووە کە هەڵگرى بیرۆکەى موقەدەسە بە یەک ئایین و  شارستانى و  کولتوور.. هەستى مرۆڤایەتی و هاونیشتمانیى کاڵتر کردۆتەوە.. نایەکسانى و  نادادوەرى کۆمەڵایەتى و  ناتەبایی چێبووە.. نائومێدى باڵى کێشاوە بەسەر کایەکانى ژیانیاندا... خۆشەویستى و  بەهاى بەرزى مرۆڤ و  کولتوورى لێبوردەیی و  ئاشتى تیایاندا نادیار و  غایبە..!

بە حوکمى خۆسەپێنى دەسەڵات: فەرهەنگى خێڵەکى و  بنەماڵە و  پلە و پایە و  ساماندارێتى و  هێز و  دەسەڵات دەبێتە پێوەر بۆ قبوڵکردنى بەرامبەر و  ئەویترى جوودا بۆ پێکەوەگونجان و  پێکەوەژیانێکى شێواو و  لەرزۆک و  نابەردەوام..!

کەواتە لەم چرکەساتەوە: لە کوردستانى ئەمڕۆدا پێویستمان بەپەروەردەى مەدەنى - شارستانى - هیومانیستییە.. کە خۆشەویستى و  رێزگرتنى ئینسان وەک مرۆیەکى شکۆدار بکاتە پێوەر بۆ هاوڵاتیبوون، کە کولتوورى لێبووردەیی و  ئاشتیخوازى و یەکتر قبوڵکردن بەهێزى یاس و  دەستوور دەستەبەر بکات.. کە دواجار بتوانێت سەرلەنوێ ئاسوودەیی دەروونى بۆ تاکى کوردى خاوەن ئیرادە دەستەبەر بکاتەوە، کە هەموومان پێکەوە: دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن بتوانین بە ڕەوشت و  ئەخلاق و  عەقڵییەتێکى مەدەنییەوە، ئاین و  مەزهەب و  نەتەوە و  ئەتنى و حیزب و بزووتنەوەى جوودا قبوڵ بکەین..! ئەگەرنا ئەوا ئەگەرى بنیاتنانەوەى دیکتاتۆرى و فاشییەت لە ئارادایە.