په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌ئێمهلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

 

 

پیاوى کورد کۆنەخوازە.....'' لەگۆڕان دەترسێت ''.

  
حه‌مه‌ی ئه‌حمه‌د ڕه‌سوڵ


کۆمەڵگاى پیاوسالاریی لەنێو چەقی ژینمانداقیت راوەستاوە ... پیاو فەرمان دەردەکات ، ژن جێبەجێی دەکات... باوکمان نەڕەى دێ و دایکمان بەتۆقینەوە بەچرپە دەدوێ .. پیاوان لەسەرەوە دادەنیشن و شانیان بەسەر پشتى و سەریندا داداوەتەوە ژنانیش لەخوارەوە هەڵتروشکاون و مەشغوڵى چاتێکردن و چاگێڕان و پیاڵە شۆرین و سەر راوەشاندنن بۆ ئەرێنیکردنى گووتە و فەرمایشتى پیاوان ..!


کەواتە فەرهەنگى زاڵ ، فەرهەنگى پیاوسالارییە کەلەنێو رەگوڕیشەى ئایین و کولتووردا بنجی داکووتاوە ... ئایین (بەگوتار و بەکردەوە) بەدرێژایی مێژووى خۆى هێز و عەرشی دەسەڵاتى بەڕێوەبردنى خێزان و مزگەوت و دەوڵەتى داوەتە دەست پیاو ،هەقی خیتاببێژى و پێش نوێژى و تەڵاقدان و میراتگرى و شاهیددانى داوەتە دەست پیاو ...ئیدى سیستمى پیاوسالاریی یان باوکسالاریی- پەتریارکى- خۆى نوومایش کردو چەندان سەدەیە برەوى بە بەیداخەکەى خۆى داوە ...!


کۆمەڵگاى کوردیش ، کۆمەڵگایەکى پیاوسالارییە ، بۆهەر جێگەیەک دەچیت لێوانلێوە لەپیاوى باڕ و جامانەبەسەر و داربەدەست .. پیاو بەخۆى و داروعەساکەیەوە لەشوێنکات و لەگشت کونجێکى ژیانماندا چوار مشقی بۆى دانیشتووە .... بەو مانایەى پیاو ، خاوەنە و دەسەڵاتى بەدەستە پیاو توانیوویەتى خێڵ و حیزب ئافەریدە بکات ، بەهالەیەکى پیرۆزەوە فۆرموولەى بکات ... توانیوویەتى بەدرێژایی چەندان سەدە هێز و ئیرادە و دەسەڵات بەخێڵ و حیزب ببەخشێت ..!


سیستمى پیاوسالاریی لەکۆمەڵگاى کوردیدا ، ئامرازى تایبەت بەخۆى هەیە بۆ کۆنترۆڵکردن ...چونکە لەو رێگەیەوە دەیەوێت بەردەوامى بە سیستمى باو و سەردەستى خۆى بدات ...!


سیستمى پیاوسالارانە توانیوویەتى ستەمکارى سەنتراڵیزە بکات .. نادادوەرى و نایەکسانى فەراهەمبکات ، هەمیشە هەوڵیداوە بەرگریکردن لەسنوورە سروشتیەکانى مرۆڤ تێکوپێک بشکێنێ ، توانیوویەتى فراوانکردنى ڤاڵایی ژیان لەبەردەم مرۆڤدا تەسک و تەسکتر بکاتەوە ...داخوازبووە لەبەردەم پێشکەوتنى ئاستى ژیان و کرانەوەى کۆمەڵگادا بەربەست و ئاستەنگ بێت ..!


هەوڵیداوە لەنێو خێزاندا جیاوازى جێندەرى لەنێوان هەردوو رەگەزى نێر و مێدا قووڵ و قووڵتر بکاتەوە ... هەردەم شوێن و هێز و دەسەڵات بۆ ئەو بوونەوەرانە فراوانتر دەکات کەنێرن و پێیان دەڵێت :پیاو ، بەڵام ئەو مافە بەمنداڵ و مێرد منداڵ و گەنج و هەروەها ژن و ئافرەت نادات ..!


پیاوى کورد وەکو هاوتاعەرەب و تورک و فارسەکەى کۆنەپارێز و خێڵەکییە ، سووننەتى و دواکەوتووە ، نێردەکات بەخاوەن و سەردار و مێ دەکات بە کۆیلە و بندەست ... شانازى بەپیاوەتیبوونى کۆمەڵگ و بنەماڵەکەى خۆیەوە دەکات .. دەخوازێت تەنها کوڕ بخاتەوە و خێزانەکەى جمەى بێت لە رەگەزى نێر !.


ئێریک فرۆم لەمبارەیەوە گووتوییە :باوک ، پەیوەندى و خۆشەویستییەکەشی بۆ منداڵەکانى مەرجدارە ، کوڕێکى خۆشدەوێت کە گوێڕایەڵ و بێدەنگ بێت دەرهەق بە فەرمانەکانى و هەر ئەوکوڕەش دەکات بەجێگر و میراتگرى خۆى ، جیاکارى و هەڵاوێردى دروستدەکات لەنێوان منداڵەکانید و نایەکسانى بەرهەم دێنێت، بەڵام دایک چونکە کانگاى سۆزو میهرەبانییە بەیەکسانى منداڵەکانى خۆشدەوێت و دادوەرە لەپەیوەندیکردن بە هەموو زارۆکەکانییەوە...!


پیاوى کوردى هاوچەرخ لەژێرسایەى پیاوسالاریدا جیاوازى جێندەرى دەکات نادادوەرە لەدابەشکردنى ماف و ئەرکدا ، رەگەزى نێر بە جێگرو میراتگرى شەرعى خۆى دەزانێت بۆیە گشت مافێکى دەداتێ و هەموو شتێ ، گووتنێ ، کردارێ بۆ کوڕەکانى شیاون و رەوان ، بەڵام بۆ کچەکانى خۆى نەشیاون و یاساغن و تابوون .. هیچ شتێ ، گووتنێ ، کردارێ بۆ رەگەزى مێ رەواو هەق نییە ، هەموو شتێ نەنگى و شورەیی و عەیبەیە !


ئەگەرى سەرەکى لەسیستمى پیاو سالاریدا گۆڕینى مرۆڤە لەبوونەوەرێکى بایۆلۆژییەوە بۆ بوونەوەرێکى بایۆ کولتوورى – کۆمەڵایەتى ، بە واتاى بەکۆمەڵایەتیکردنى تاکى کۆمەڵگادێت ، بۆ نموونە ، کە کۆرپەیەک دێتە دنیاوە ،بەڕێکەوت ئەگەر کوڕ بێت ، ئیدى باوک و دایک شاگەشکەدەبن و شیرینى دەبەخشنەوە ، ژنەکە لەمێردەکەى دڵشادتر و کامەرانترە ، شانازى و شکۆمەندى بۆ بنەماڵەکەیان دێنێ .. پلەوپایەى زێڕینى پێدەبەخشن ، لەسەر کورسی عەرشی خێزانەکەیان تاجى پایەدارى دەخەنەسەر ، ژیانى بۆ دەکەن بە چراخان و رەهەند و دەرگاکانى ئازادى و سەربەستى بۆ دەخەنە سەر گازەراى پشت ... بەڵام ئەگەر ئەوکۆرپەیە ، بەرێکەوت کچ بوو ، لەزۆر بنەماڵە و دەڤەرى کوردستاندا دەبێتە تازێ و شیوەن و جێی ناڕەزایی و بێزارى ..یەک دەنکە خورم و دەنکە نوقوڵ چییە ، کەس تامى ناکات و لەژێر زوبانەوە پیرۆزبایی بەخێرهاتن لەم کچە بەدبەختە دەکرێت ، ئەوەى جێی سەرسووڕمانە ژنان لەپیاوان زیاتر غەمبارتر و غەمگینتر دەبن ...رۆژانە کۆت و بەندى قورستر و سەنگینتر (رۆسۆ وتەنى) دەخرێتە دەست و پێی ئەم کیژۆڵە هەناسە ساردەوە .. ژیانى بەرین و فراوانى بەشێوەیەک لێ تەسک و تاریک دەکرێت، رەنگ و بۆنى جەهەندەمى لێدەکرێت .. رۆژانە بۆ ئەوەى وات و چەمکى ئازادى سنوردارتر و تەنگتر لێبکرێتەوە ، تارمایی ئەهریمەن و ئیزرائیلى مەرگى پێ نیشان دەدەن ...!


پیاو داخوازە کۆمەڵگا داخراوەکەى ، داخراوتربێت و بیکات بەدوو بەشەوە بەشێکیان بۆ پیاو ،بەشەکەى دیکەشیان بۆ ئافرەت تەرخان بکات .. لەتێکەڵکردنى کوڕ و کچ دەترسێت ، لەدەرەوەى ماڵ و خێزان دەتۆقێت ، لەسیستمى نوێی خوێندنى ئەمساڵ (2008) زەندەقی چووە ئیمزاى ناڕەزایی پیاوانى کۆنەخواز و کۆنزەڤایتڤ کۆ دەکاتەوە ، مەل و شێخ و پیاوانى ئایینى هاندەدات کەهەر چۆنێک بێت کوڕى بەنزین لەکیژى ئاگر نزیک نەبنەوە .. ئەگینا گۆڕان روو دەدات ...رۆژى قیامەت نزیک دەبێتەوە ... جەجاڵ هەڵدەستێ و ...هتد ! وتارى پیاوى کورد لەکولتوورى پیاوسالاریدا ، گرفت ئاریشەى دۆزەخیی بۆ ژیانمان دەستەبەر کردووە، چونکە زاڵمە و دیکتاتۆرە ، نایەکسانى و نادادوەرى بەرهەم دێنێ ، کۆپیکارە و دەیەوێت دووبارە بوونەوەى خۆى ، کۆپیکردنەوەى بیروهزرى سوننەتى و داخراو و دواکەوتووى خۆى لەهزر و بیرکردنەوەى نەوەکانى ئاییندەدا دووپات بکاتەوە .. دەیەوێت لەنێو بەرگى کۆن و دێرینەى ئەژدادماندا بۆگەن بکەین ... دەیەوێت گوێڕایەڵ و بێدەنگ بین ، دەیەوێت مرۆڤێکى لاڵ و کەڕ و کوێر بین و هەمیشە وشەى (بەڵێ) لەسەر زارمان بێت چاوى بەوشەى (نا و نه) هەڵنایەت ، دەیەوێت ئێمەش تەنها کوڕ بەمرۆڤ لەقەڵەم بدەین و کچ بەنیوە مرۆڤێکى پەراوێز و کۆیلە و بندەست قبوڵ بکەین ، دەیەوێت رچەشکێن نەبین و تەنها لەزەماوەندى بەزاوابوونى راکانماندا سەرچۆپی کێش بین و لەشایی بووکێنى خوشکەکانماندا ، وڵات و شارەکەمان جێبێڵین و پێمان شەرمەزارى و نەنگى بێت هەڵپەڕین و زەماوەندەکەى گەرمتر بکەین ..!


بەڵام هێدى هێدى (ئەگەر سست و خاویش بێت) کۆمەڵگاى کوردى دەچێتە دەرەوەى بازنەى داخراوى پیاوسالارییەوە .. جیهانگیرى و باهۆزى تەکنۆلۆژی و تەکنۆترۆن گەیشتۆتە لاى ئێمەش .. سەرەتاى ناڕەزایی و ئەنتى بوون بەسیستمى پیاوسالاریی و ستەمکارییەکانى لەگەڵ خۆرهەڵاتندا موژدەى پێیە و چەمکى چاکسازى و گۆڕان و وەرچەرخان و کرانەوە و شەفافییەت و دیالۆگ لەبرەودایە ...!

 

 

 hemea.rasoeL961@yahoo.com