٤\٧\٢٠١٧

رادەی هەژاریی خەڵکی کوردستان

لە میدیاکانی حیزبە دەسەڵاتدارەکانەوە.

نوری بەشیر      

هەژاری خەڵکی کوردستان گەیشتۆتە رادەیەکی هێندە بەرز کە ژیانی خەڵکی کرێکارو کەمدەرامەتی کۆمەڵگەی هەراسانکردوە، بەجۆرێک ژیان و گوزەرانی خەڵک هاتۆتە خوارەوەو سەخت بووە، خەڵکی لەبەردەم نەهامەتی و بێئومێدی و تەسلیمبوندا داناوە و هەروەها هەژاری و برسێتی خۆی گەیاندۆتە باری تەندروستی خەڵکی کرێکارو هەژار و خێزانەکانیان، کەزۆربەری هەرەزۆری کۆمەڵگە پێکدەهێنن و بەشێوەی جۆراوجۆری باری خراپی تەندروستی و تا دەگاتە نەخۆشیە کوتوپڕەکانی گیان لەدەستدان و هەلومەرجی نەخۆشی نەفسی و کۆچکردن و خێزان لەبەریەک هەڵوەشان و تەسلیمبوون بەواقعیەتی نەخوازراو و تا دەگاتە خۆشخەیاڵی بەدەسەڵات نەگۆڕی بنەماڵەیی بۆرژوا ناسیونالیستی دەسەڵاتدار. ئەم راستی و واقعیەتە شتێک نییە شاراوە بێت و تەنیا لەلایەن کۆمۆنیستەکانەوە کە وەک بەشێک و نوێنەرانی خواستەکانی خەڵکی کرێکارو کەمدەرامەتی کۆمەڵگەوە باسی لێبکرێت و رەخنەی لێبگیرێت و لە ٢٦ ساڵی رابردوودا خراوەتە روو. بەڵکو ئەم راستیانەی ئێستا لەسەر هەلومەرجی هەژاری خەڵک بەناچار و بەهۆی تۆڕە کۆمەڵایەتیە جۆراوجۆرەکانەوە کەلەدەرەوەی ئیرادە و خواستی حکومەتی هەرێم و حیزبە دەسەڵاتدارەکانی کوردایەتی و ئیسلامیەوە بڵاو دەبێتەوە، بەناچار تۆڕەکانی میدیای حیزبەکانی ئەوان و ئەندام پەرلەمانەکانیشی گرتۆتەوە، ئەگەر چی هەر لایەک دەیەوێت لەبڵاوکردنەوەی ئامارەکانی هەژاری لاکەی تری پێ تاوانبار بکات و خۆی وەک فریاد رەس نیشاندات و فشاری زیاتر بهێنێ بۆ ئەوەی جێگاو رێگای زیاتر لەحکومەتەکەدا بگرێت و خۆی لێبێبەری بکات، بەڵام هیچ لەو راستیە ناگۆڕێت کە هەموویان سەرچاوەو هۆکاری ئەو تاڵانکاری و برسیکردنەن کە سەپاندویانە بەسەر کۆمەڵگەدا و هەژاری گەیشتۆتە رادەیەک کەقابیلی تەحەمول نییە.

بەسەدان ئاماری دزی و و کوشتارو تاڵانکاری و تیرۆرو برسیکردن و تۆڕی قاچاخچی و بازرگانی بەئینسان و کوشتنی ژنان، لەسایەی دەسەڵاتی ئەو حیزبانەی کوردایەتی و ساتوسەودا لەگەڵ حکومەتەکانی ناوچەکەو دەستەجاتی کۆنەپەرستی ئیسلامی و تا دەگاتە داعش دزەیانکردوەو ئاشکرا بوون و وەک کارنامەی دەسەڵات و سیاسەت و ئایدۆلۆژی بۆرژوا ناسیونالیستی کورد و ئیسلامیەکان، لەبەردەستدایە. هەروەها زۆرێک لەتۆڕە کۆمەڵایەتیەکان و میدیاکانی حیزبەکانی کوردایەتی و میدیای بەناو سەربەخۆو تا دەگاتە ئەندام پەرلەمان و دانپیانانی سەرانی ئەو حیزبانەوە و دزەکردنەوە هاتوونەتە دەرەوە، کە هەموویان سیاسەتی رۆژانەی دەسەڵات لە کوردستان دەخاتە ڕوو کە لە ٢٦ ساڵی رابردوودا ئەنجامیانداوە بەوێنەی دەسەڵاتداری خۆماڵی کوردی لەکوردستان. هەموو ئەوانە لێرەدا جێگایان نابێتەوە وەک بەڵگەو راستی ئەوەی کە دەسەڵاتدارێتی ناسیونالیزمی کورد لەهەر بەرگ و بەهەر ناوێکەوە دەسەڵات بگریتە دەست نوێنەرایەتی بەشی کەمایەتی کۆمەڵگا دەكات و زۆربەی زۆری کۆمەڵگە لەهەژاری و برسێتیدا رادەگرن و ئاماری دزی و گەندەڵی و تیرۆرەکان لەسەریان کەم نین لەتۆڕە کۆمەڵایەتیەکاندا.

بەڵام راپۆرتێک کە ئەم رۆژانە یەکێک لەچالاکترین میدیاکانی حیزبی دەسەڵاتدار کە تەلەفزیۆنی روداو کە بەملیۆن دۆلار لەداهاتی خەڵکی کوردستانی بۆ سەرف دەکرێت و وەک میدیای حیزبی باڵادەست و دەستە ڕاستی بۆرژوا ناسیونالیستی کورد کەپارتیە، خستویەتیە روو لەسەر رادەی هەژاری لەکوردستاندا دەڵێت: زیاتر لە نیوەی دانیشتوانی هەرێمی كوردستان وەكو پێویست توانای دابینكردنی خۆراكی رۆژانەیان نییە.

ئەو راپۆرتە لەدرێژەی رونکردنەوەکەیدا ئاوا دەنوسێت: ئەو رووپێوییە مانگی ئایاری ساڵی رابردوو لەلایەن دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان، بەھاوکاریی رێکخراوی جیھانیی خۆراک (WFP)و دەزگای ناوەندیی ئاماری عێراق و ھەردوو وەزارەتی تەندروستی عێراق و ھەرێمی کوردستان بۆ دیاریکردنی رەوشی ئاسایشی خۆراک لە ھەرێمی کوردستان کراوە و دەرکەوتووە ٥٩.٤٪ی دانیشتووانی ھەرێمی کوردستان کەمتر پارێزراون لەڕووی ئاسایشی خۆراک، واتە وەکو پێویست توانای دابینکردنی خۆراکی رۆژانەیان نییە، ٢.١٪ دانیشتووانیش بە زەحمەت دەتوانن خۆراکی رۆژانەیان پەیدا بکەن.

ئەگەر لەقسەوباس و دەمی خۆیانەوە وەریگرین کە نسبەتی ھەژاری چۆن بەرزبۆتەوە، ئەوا دەبێ خەڵکی کوردستان، تا کەی بەدەسەڵاتی کوردایەتی و خۆشخەیاڵی بە ناسیونالیزمی کوردو پیرۆزیەکانی ئیدامە بدەن، کە جگە لەھەژاری برسیەتی و بێکاری و سەرکوت شتێکی تریان نابێتە نسیب، بۆیە چاوێک لە درێژەی راپۆرتە بکەین کەدەڵێ: بەپێی داتاکانی دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان، ساڵی رابردوو ژمارەی دانیشتووانی ھەرێمی کوردستان ٥ ملیۆن و ٦١٤ ھەزار کەس بووە. بەپێی داتاکانی ئەم رووپێوییە بێت، زیاتر لە ٣ ملیۆن و ٣٣٤ ھەزار کەس وەک پێویست توانای دابینکردنی خۆراکی رۆژانەیان نییە. کە ھەر بەپێ راپۆرتەکە نسبەتی هەژاری و دابەزینی هەلومەرجی گوزەران بۆتە ٤.٥٩٪.

بۆ بەرچاو روونی زیاتری خوێنەران و خەڵکی کرێکارو کەمدەرامەتی کۆمەڵگا لەبەشی خوارەوەدا، لینکی راپۆرتی دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان دادەنێین و بزانن لەسایەی دەسەڵاتدارێتی بۆرژوا ناسیونالیستی کوردیدا چ بەڵایەک بەسەر خەڵکی کوردستاندا هاتووە.

ئەمە تەنیا بەڵگە نیە لەسەر ئەو برسیەتی و هەژاری و تاڵانکاری و تاوانکاریەیی کەحیزبەکانی کوردایەتی و حکومەتی هەریم دەیکاتە نسیبی خەڵک، بەڵکو رۆژانە دەیان ڤیدیۆی دڵتەزێن، لە دایکو باوکی خێزانێکەوە کە بەگریانەوە دەڵین مناڵەکەیان داوای رۆژانەی کردوەو تەنیا دیناریك لەگیرفانیاندا نەبوو، ئەبێ ئەوە چەندە سەخت بێت بۆ دایک و باوکێک کە مناڵەی دەچێتە قوتابخانە و یان دەیەوێت بچێتە دوکانی لاکۆڵانێک شیرینیەک بکڕێت و پارەیان نەبێت، ئەبێ چەندە سەخت بێت کەخێزانەکان لەکوردستاندا ژەمە خواردنەکەیان وەک پێویست نەخۆن یان لە سێ ژەم خواردنەوە لەبەر نەبوونی بکەنە دوو ژەم و مناڵەکانیان بەمانگ گۆشت نەبینن لە ژەمە خواردنەکانیاندا. ئەبێ چەندە سەخت بێت ئەو دایک و باوکانەی لەبەر نەبوونی مناڵەکانیان رەوانەی بازاڕی بێڕەحمی کارو عەڵاگە فرۆشی و دەستگێڕی و سواڵ بکەن یان لەخوێندنگا بەجێبهێڵن. ئایا ئەوە سەخت نیە هەر لەژێر سایەی دەسەڵاتی کوردو کوردایەتی و شەریکی ئیسلامیەکاندا، بەدەیان هەزار گەنج لەبەر نەبوونی واز لەخویندن دەهێنن، یان دوای تەواکردنی زانکۆ هیچ کارێکیان چنگ ناکەوێت توشی دەیان حاڵەتی نەخوازراو دەبن، رێگای سەختی هەندەران دەگرنەبەرو، توشی حاڵەتی دەرونی خراپ دەبن، یان رۆژانە دەیان جار لەبەرئەوەی تەنیا دە هەزار دینار لەگیرافانیاندا نییە، رۆژی دە جار مەرگی خۆیان بەئاوات دەخوازن. کەم نین ئەو گرتە ڤیدیۆییانەی کە پیاوان و ژنان و مناڵان لە خۆڵە عەمەلەکاندا و لەناو خۆڵ و خاشاکدا شت کۆدەکەنەوە و کە تیایاندا کارمەندی بێ موچەو ئەو پێشمەرگانەن کەدەیانێرن بۆ بەرەی جەنگی دژی داعش، کەم نین ئەوە گەنجانەی لە بەرەکانی جەنگدان و ڤیدیۆ دادەبەزێنن و دەڵێن کە توانای دانی کرێ خانویان نییەو کە خاوەن ماڵ داوایان لێدەکات، کەم نین ئەو گەنجانەی لەبەرەی جەنگدان و سەرانی حیزبەکانی کوردایەتی پێشمەرگە بە پیرۆز دادەنێن و نابێ لەگوڵ کەمتریان پێبوترێت، بەڵام موچەکانیان نادەنێ و دەیدزن و دابەشی دەکەن لەنێوان خۆیاندا. کەم نین ئەو ژنانەی لەبەر هەژاری و نەداری خەریکی جنس فرۆشتن لەسایەی دەسەڵات و باندەکانی سەر بەدەسەڵاتدا. کەم نین ئەو راپۆرتانەی کە گەنجان لەکوردستان لەبەرەی جەنگدا دژی داعش دەجەنگان، لێپرسراوانی حیزبەکانی کوردایەتی خەریکی بازرگانی چەک و ئاڵتون و نەوت بوون لەگەڵ داعشدا.

کاتێك ئەم پرسیارانە خۆیان دەردەخەن، ئایا لەکاتێکدا زۆربەی خەڵکی کوردستان بەپێی ئاماری میدیاکانی خۆیان ئاوا ژیانێکی هەژاری دەژین، ئەی ئەو سەروەت و سامانە زۆرەی کۆمەڵگە، کەرۆژانە بەبەرچاوی خەڵکی کوردستانەوە لەرێگای دزینی تانکەرە نەوتەکان لە کێڵگە نەوتیەوکان و دەنێرێتە دەرەوە، یان ئەو دزیانەی لەلایەن حیزبەکانی کوردایەتی و سەرانیانەوە دزە دەکەن و لەسەر ژمارەو ئامارەکانی چاڵە نەوتەکان و بوونی کۆمپانیا جۆراجۆرەکان لەکوردستاندا، وەیا دزەکردنی ئەو ملیارو میلۆن دۆلارانەی سەرانی حیزبەکانی ناسیونالیزمی کورد دەینێرنە بانکە جیهانیەکان و یان رەوانەی بازاڕی بازرگانی دەکەن لەدنیادا، هەموو ئەوانە چی دەگەیەنێت، ئایا ئەو ژمارە کەمەی خەڵک کە ئەو هەموو سەروەت و سامانەیان لا کۆبۆتەوە لەداهاتی کۆمەڵگای کوردستان، خۆیان و مناڵەکانیان وەک ئەو زۆربەی زۆری کۆمەڵگە دەژین؟ ئایا لەبوونی ئەزمەیەکی ئابوریدا، هیچ لەژیان و گوزەرانیان هاتۆتە خوارەوە، یان بۆ ئەوەی سەروەتی خۆیان و قازانجی سەرمایەدارن دانەبەزێت، ئەو ئەزمەیە بەسەر خەڵکی کرێکار، کارمەند و مامۆستانیاندا دەشکێنەوە، لەبێ موچەیی و نیوەو چارەکە موچەو پاشەکەوتکردن، لەبەرزکردنەوەی نرخی شتومەک لەکومەڵگەو بەخسوسی کردنی کەرتە گشتیەکان بۆ ئەوەی دەستی سەرمایەدارن ئاوەڵا بێت لەبازاڕی کاردا بۆ دەرکرنی کرێکاران وکارمەندان و بەرزکردنەوەی نرخەکان.

ئامارەکانی خودی میدیاو دەزگاکانی بۆرژوا ناسیونالیست و ئیسلامیەکان و میدیاکانی تر کافیە، کە خەڵکی کرێکارو کەمدەرامەتی کۆمەڵگە ئەوە بزانن، کە کوردستان کومەڵگەی سەرمایەداری هاوچەرخە و بۆرژوازی ناسیونالیستی دەسەڵاتدار و سەرمایەداران بەشێکن لەبۆرژوازی جیهانی و بازاڕی کوردستان بەشێکە لەبازاڕی سەرمایەداری جیهانی، بزوتنەوەی بۆرژوا ناسیونالیستی بەشێکی تاڵانکارو سەرکوتگەرو مافیایی ئەو بازاڕو سەرمایەداریەی جیهانیەو ئیتر کوردایەتی وپیرۆزیەکانی کوردایەتی گەوجاندن و خۆڵکردنەوە چاوی زۆربەی زۆری خەڵکی کوردستانەو هیچی تر. بۆیە رێگای کۆتاییهێنان بە برسێتی و هەژاری هەر رێکخراو بوونی خەڵکە لەدەوری خواست و داواکاریە چینایەتیە کرێکاریەکان و هاتنە مەیدانە بەنەمانی هەرچی جۆرە تەوەهومێکیی کوردایەتی وپیرۆزیەکانیان و رێکخراوبوونە لەدەوری خواست و داواکاری کرێکاری.
_____________________________
لینکی راپۆرتێک لە لایەن رەوا عەبدوڵا لەسەر دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان ئامادەکراوە:
www.rudaw.net/sorani/business/20062017
 

ماڵپه‌ڕی نوری به‌شیر