|
٩\٩\٢٠١٠
شیعرى گەنج لە کوێوەى فەزاى داهێنان.*
ناڵە عەبدولڕەحمان
رامبۆ لە تەمەنێکى زۆر زووى گەنجیدا..
له شازده ساڵیی، توانى دەستى بە کتێبەکانى
دونیا بگات و بە ووردى بیانخوێنێتەوە و هەزمیان بکات، لەتەمەنى
حه‌ڤده تا نۆزده ساڵیی جوانترین و جاویدترین داهێنانەکانى خۆى پیشانى هەموو جیهان بدات،
هەر لە ناسکترین و زووترین تەمەنیشیدا قەناعەت بەوەش بهێنێ کە ئیدى لەدواى
زووترین و گەورەترین داهێنان شتێ نامێنێ ئینسان خۆى پێیەوە خەریک بکات،
بۆیە دواجار بەدەستى نزیکترین و عاشقترین هاوڕێى کە پەیوەندیەکى زۆر
ناوازە و دەگمەن بەیەکەوەى کۆدەکردنەوە دەپێکرێت، ئیدى سەفەرە
ناوازەکانى ئەویش بەرەو مەنفا دەسپێدەکات.....تاکۆچى دوایى دەکات
ناگەڕێتەوە ووڵات و بۆیەکجارەکى وون دەبێت، ئەمانە هەر هەمووى لەتەمەنى
زۆر زوویى وگەنجیدا ڕوویاندا...بەڵام لەمجۆرە ڕووداوە گەورانە لەژیانى
هەمووماندا نا، بەڵکو تەنهاو تەنها لەلاى ڕامبۆ و لەژیانى ئەودا
ڕوویاندا ئیدى بۆتاتایە وەرچەرخانێک لەدیرۆکى ئەدەبیاتدا دروست بوو، کە
نەتەنێ فەڕەنسا بەڵکو هەموو ئەروپا و جیهان شانازى پێوە دەکات.
-بۆیە من زۆر بڕوام بەداهێنانى تەمەنى گەنجى هەیە، لێ بەشێوەیەکى
موتڵەق نا، کە هەمیشە گەنج بوون ماناى ئەفڕاندن بدات نەخێر، بەڵکو
داهێنانى تۆقێنەر پێویستى بەمژینى لەسەرەخۆى خوێنى مرۆڤەکانەوە هەیە
بۆوەى دایببڕێنێت لە شتەبەربڵاوە گشتیەکان و توڕى هەڵبداتە جیهانێکى
زۆر تایبەتر بەخۆى و لەهەوڵى بەردەوامى خۆدۆزینەوەدا بێووچان پەل بهاوێ...وەک
(موموزا)**یەک پێویست بکات ئاوازى سەمایەکى بێکۆتاى بۆ بژەنیت، تاسەر
ئێسقان ببى بەمرۆڤ بەمورید بەسۆفى و عیرفانیى بەکاسپێرو بتوانیت بەتوێى
دیوارەکانا تێبپەڕیت و سنورەکان ببڕیت...
پرەنسیپى داهێنەر سڵ نەکردنە لەقوربانیدان و هەبوونى نەخشەى ئاڵۆزى
دوورمەوداى ئەفسوناویە لەئاوەزدا، نەک بەسوتفە دەستى بگاتە شتێک و کرمى
لەخۆبایی بوون بیخوات...وەک ئەوەى هەندێ لەئێمەمانان زوو وەسەرمان دێت،
نانەخێر دەبێ بۆ ئەم ئارمانجە نادیارە بێ پشوو کاربکرێت، کاربکرێت و
شەونخونى بکێشرێت و قوربانى بدرێت کە جیاوازە لەو قوربانیانەى ڕاستەوخۆ
لەگۆڕەپانى جەنگەکاندا دەبەخشرێت، ئەم چەشنە قوربانیدانە ڕاستەوخۆ و
دەمودەس نیە بەڵکو هێدى هێدى لەدەوروبەر جیاتدەکاتەوەو داتدەبڕێنێت و
هەناسەت بۆخۆى دەدزێت وەک بوونى ڤایرۆسێکى لەچەشنى(الخبیپە)هەموو
شتەکانت دەمژێت، تۆش لەدوایین ساتەکانى مردن ئینجا دەگەیتە حاڵەتى
تێگەیشتن لەبەهاى ژیان.
بەلێ شیعرى باش وەک ئاو وایە دەتوانێ خۆى بخزێنێتە ناو هەمووکونج و
کەلەبەرێکەوە بێئەوەى کۆنترۆڵ بکرێت یان ڕێى پێبگیرێت، سێڵاوێکى
بێئامانە بیرو هۆش و سەرنج، بەرەو خۆى کێش دەکات و ڕق و فشارە بێ
بنەماکانیش لەگەڵ گەیشتنى، ڕادەماڵێ یان نوقمى ژێرەوەیان دەکات، ئیتر
بەهەر شێوەیەک بێت شیعرى باش جڵەوى خۆى لەدەس نادات و ڕێى پێ ناگیرێت،
بێپەروا بەرەو ڕووناکى مل دەنێت، بۆیە دەکرێ و کاتى خۆیەتى شیعرى باش و
دانسقە لەشیعرى دیکە جیابکرێتەوە دوور لە کۆنترۆڵى فشارە دەرەرەکى و
ناوەکیەکان کەهەردەم ئەم چەشنە پاڵنەرانە کاتەکى و ڕاگوزەر بووینە،
ئەگەر زوویش نەبێ هەمیشە ڕۆژێک دێ بە باش باش و بەخراپیش دەووترێ خراپ.
شتگەلێکى هەندێک لەگەنجان لەڕووپەڕى ڕۆژنامەو گۆڤارەکان دەبینرێت ئەگەر
بێتو بەردەوام بن و زیاتر هەوڵبدەن، دەبن بەدەنگ و ناویان دەڕوات،
ئەرکى پێویستى ڕەخنەى کوردیە کە جارناجارێکیش ئاور لەنەوەى نوێى ئەدەبى
بداتەوەو لەکاتى خۆیدا باسى ئیزافەکانیشیان بکات ئەگەرهەبێ...
بەداخەوە ئاستى ڕەخنەى ئەدەبى کورد تا هەنوکە وەکى پێویست نەبووە و
نەگەیشتۆتە ئاست ئەدەبیاتە مەزن و بڵندەکەى، لێ گەنجان نابێ بەوە
دڵگران بن کەڕەخنەى جیددى ئاور لە دەقەکانیان ناداتەوە، کە ئەز وەکى
خۆم زۆر جاران گوێبیستى سکاڵاو گازاندەکان دەبم، بۆ تائێستا ڕەخنە
توانیویەتى تەنانەت بچێتە ناو بیرو قەڵەمى شاعیرە بەئەزموونەکانیش
بەتەواوى؟ نەخاسمە لەکونجێکی بچوکیشەوە نەوەى دواى ڕاپەڕین؟!
هەریەک لەئێمە خۆمان بەمەغدوور دەزانین، لێ پڕۆبلەمەکە لەوەیە تێناگەین
سەرچاوەى ئەو هەمى غەدرە لەکوێوەیە؟! ئایا لەبەرئەوەیە ڕەخنەگران و
لێکۆلەران نەیانتوانیوە خۆیان بەدوور بگرن لەهەندێ ئامانجى تاکەکەسى
ڕاگوزەرو کاتەکى تیژتێپەڕو لە دەرەوەى بازنەى هەڵسەنگاندنى دروست و قوڵ
بوونەوەى وورد لە خودى دەق نەک دەقنوس و خۆنەویستانە و بەدەر لەهەر
جۆرە بەرژەوەندیەکى تەسک و نائەدەبیانە کەڕەخنەى کوردى ئێستا دوورنیە
لەخولانەوەیەکى بەردەوام بەبازنەى بنەما کارتێکەرە دەرەکى و
بەرژوەندىیە تاکەکەسىیەکانى خودى ڕەخنەگر خۆى، لە مەسەلەکانى
ناوچەچێتىیەوە بگرە تا دەگاتە سادەترین جۆرى بەرژەوەندى، ئەمەش بە
واتایەکى موتڵەق نا بەڵکو هەیشە لەڕەخنەگرانى بەڕێز خۆى زۆر بەگەورەتر
دەزانێ لەوەى وەک هاندەرێکی وەختیش بێت ئاور لەشاعیرانى گەنج یان خاوەن
تەجروبەیەکى دیاریکراوى سنوردار بداتەوە، بەداخەوە کە زۆرجار تەمەنى
شاعیرو چەندێتى نەک چۆنێتى و ئاستى هونەرو بیرو بەرهەمى قەڵەمەکەى
دەکەنە پێوەر بۆ نرخاندنى ئەزموونەکەیشى، کەئەمەش کارەساتێکى فرە
گەورەیە... دیسانەوە ئەمەشیان بەڕەهایى نا بەڵکو ڕەخنەگرى بەڕێزى وامان
هەس بەترس و ئەمانەتێکى ئەدەبیانەو ئەمەکەوە کارلەسەر دەرخستنى سێبەرى
جوانى ژێرەوەى دەقەکانا ئەکات، بێگومان هەر ئەمەیشە ئەرکى دایرێکتێرى
ڕەخنەگر ....
ئەگەرچى لەوەتەى دێتەبیرم زۆرکەم لەگەڵ پێشینان هاوڕابوویمە، لێ
ئەمجارەیان وەک پێشینان گووتەنى ئەز ژى دەیڵێم: ئەم هەویرە ئاوى زۆرى
گەرەکە، ئەگەر بێژم بۆدەرکەوتنى خۆرى داهێنان هەمیشە عەقڵى گەورەو ڕۆحى
تەقەببولى گەورە گەرەکە!!! تاڕاددەیەک حەق دەدەم بەخۆم، چون سەردەمانێک
بیرمان نەچێت سیستەم و دەسەڵاتەکان لەترسى بەرژەوەندیە کەسیە
تەسکەکانیان، داهێنەران و بیرمەندانیان بەموبەریراتى جیاجیا و نامەنتقى
لەمەقێەڵەداوەو بەهەچ شێوازێ بێت لەناویان داون، لەناو ئێمەى کوردیشا
ڕۆحى تەقەببول و قبوڵکردنى داهێنانى ئەویتر، جارێ لاوازو لەرزۆکە،
ئەمەیش پەیوەندى ڕاستەوخۆى بەسیستەمى پەروەردەو سروشتى سۆسایەتیەوە
هەیە، سەیرە کەئێمە لە داهێنانى دواى خۆمان دەترسین؟!
من زانیومە ئەوانەى لەداهێنان ترس و هەڵەشەیان هەس، ئەوانەن کەهیچ
کاردانەوەیەکى باشترو داهێنەرانەتریان لەپرۆژەدا نیە، ئەگینا ئینسانى
داهێنەر خۆشحاڵە بەبینینى داهێنانى دواى خۆى...چونکى بڵێین و نەڵێین
گەر ناوبراو یان هەنگاوى پێشووتر لەڕابردوودا، هۆکارێکی ڕاستەوخۆیش
نەبێ، ئەوا ڕێگاى ئەسیستانتى ناڕاستەوخۆ(indirect)ى دەرکەوتنى ئەم جۆرە
مەسەلە گرنگە بووە...
بۆیە من پێم باشە گەنج یان پیر یان هەرکەسێکى پڕچەک بەتەقەڵڵا، بەرەو
ئاسۆى داهێنان مل بەو ناعەدالەتی ئەدەبیە نەدات و بەردەوام بێت لەسەر
پەروەردەکردنى ڕۆحى ئەفراندن لەناو نووسینەکانى خۆى، ڕۆژێ دادێ
بەناچارى ئاور لە تیرێژى داهێنان بدرێتەوە، ئەگەر ئێستایش فەرامۆشیەک
ڕووى تێکردبێت یان لە لایەن بەرپرسیارانەوە وەکو پێویست درکى
پێنەکرابێت .
____________________________________________
* بەشێک لەم بۆچوونە لەدیدارێکى تایبەت بەشیعرى گەنج لەڕۆژنامەى
کوردستان ڕاپۆرت بڵاو کراوەتەوە.
**
درەختێکى هەستیار و جوانە، لێکۆڵینەوەکان دەریانخستووە کە بە ئاواز و
موزیک سەمادەکا.
ماڵپه‌ڕی ناڵه عه‌بدولڕه‌حمان
|
