٢٧\٣\٢٠٢٤

شوورایەکان وەرچەرخانێکی نوێ لە مێژووی

بزووتنەوەی کرێکاریی و جەماوەریی لە کوردستان!

نوری بەشیر      

دوای ٣٣ ساڵ، باسی شوورایەکان زەرورەت و تایبەمەندی خۆی هەیە، چ لەباری سیاسی و چ لەباری کۆمەڵایەتیەوە، شوورایەکانی کرێکاران و زەحمەتکێشان دەورەیەکە ئەگەرچی کورتخایەن، بەڵام تا ئێستاش لەژیانی خەڵكی کوردستاندا بەشانازیەوە پەنجەی بۆ رادەکێشرێت. ئەگەرچی لەم ماوەیەدا دنیا هێندەی سەدەیەک گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە، بەتایبەتی کۆتایی بەدەورەیەک هات کە ئەمریکا دەوری تاکجەمسەری دەبینی، بۆ دنیایەکی چەندجەمسەری، چ ئەوکات و چ ئێستاش دنیا لەژێر سایەی دەسەڵاتی سەرمایەداری و حکومەت و حیزبەکانی چینی بۆرژوازیدا دەچەرخێت، چینی کرێکارو جەماوەری زەحمەتکێش، ژنان، منداڵان و لاوان، قوربانیەکانی ئەو سیاسەت و سیستەمەیە کە زەرورەتی بۆ مرۆڤایەتی نەماوە، هەربۆیە باسی شوورا وەک شێوەیەکی رێکخرابوونی بزووتنەوەیەکی چینایەتی چینێکی کۆمەڵاتی لەدەرەوەی چینی بۆرژوازی و هێزەکانی جێگای پێداگریە.

بۆرژوا ناسیونالیستی کوردو حیزبەکانی، لەهەردوو دەورەکەدا، لەچوارچێوەی ئەو سیاسەتە دژی ئینسانیانەی سەرمایەداری و شەڕوکوشتارو کاولکاریەکانیدا، بەتایبەت لەدەوری سیاسەتی ئەمریکادا خۆیان گرێداوە، هەموو دنیاش سیاسەتی ئەمریکایان لەم سێ دەیەدا بینیوە کە دەستیان خستبێتە هەر شوێنێکی دنیا، ئەوە ماڵوێرانی و برسێتی و کۆنەپەرستی و سەرکوت و دەسەڵاتی میلیشیا چارەنوسیان بووە، ئەفغانستان، عێراق، سوریا، کوردستان نموونەیەکی زیندووە و لەبەرچاوی هەموواندایە.

هەربۆیە لەم ماوەی زیاتر لەسێ دەیەدا ناسیونالیزمی کورد بەڵایەکیان بەسەر خەڵكی کوردستاندا هێناوە کە زۆربەی کۆمەڵگە بەخوێن و گۆشتی خۆیان تەجروبەیان کردوە، ئەوەی رژێمی بەعسی سەرمایە نەیتوانی تەواوی بکات ئەمان کردیان، کۆمەڵگەی کوردستانیان لەهەلومەرجێکدا راگرتووە بۆئەوەی بتوانن دەسەڵاتی نەگریسی خۆیان بەردەوام تازەبکەنەوەو بسەپێنن؛ هێندە حیزب و گوێ لەمستی خۆیان دروستکردوە، هێندە بیروبۆچونی دواکەوتوانەیان سەپاندووە، هێندە رۆشنبیری قەڵەم فرۆش و بندیوارو دزو مافیایان دروستکردوە، هێندە بوونەتە نۆکەری وڵاتانی دراوسێ، هێندە ژنانیان کوشت، هێندە رۆژنامەنوس و کۆمۆنیستەکانیان کوشت، بەوەش کارنامەی خۆیان کردووەتە فەزایەکی زاڵی کۆمەڵگە، کە خەڵكیان بێئیرادە کردوە کە نەتوانێت رێگای خۆی بدۆزێتەوە، تەنیا بۆئەوەی دەسەڵاتی خۆیان لەسەرەوە بمێنێت، کە لەدوای ڕاپەڕینەوە لە شاخ و سنورەکانی ئێران هاتن و شوورایەکانیان سەرکوت کرد، بۆئەوەی ئەم رۆژە دروستبکەن و چارەنوسی کۆمەڵگە لەدەستی خۆیاندا بێت و دەوری جەماوەری کرێکارو زەحمەتکێش ئەوەندەبێت کە لەخزمەتی خۆیان و دەسەڵاتەکەیاندا بێت.

لێرەوەیەو دوای ئەم هەموو ساڵە گرنگی شوورایەکانی ساڵی ١٩٩١ بۆجارێکی کە زەرورەتی خۆی دەردەخات، ئەویش رێکخراوبوونی خەڵکە لە خوارەوەی کۆمەڵگە، مەسەلەی دەسەڵاتدارێتی جەماوەری کرێکارو زەحمەتکێشە. شوورایەکان دەستیان بۆ ئەوە برد، کرێکاران رێکخراوبوون لە کارگەکاندا و دەستیان برد بۆ بەڕێوەبردنی کارگەکان لەلایەن خۆیانەوەو رێگریان لە مودیرە کۆنەبەعسیەکان کرد بگەڕێنەوە سەرکارەکانیان، بۆ ئەمەش دەرگای کارگەکانیان بەڕوویاندا داخست، بەڵام بەرەی کوردستانی و حیزبەکانی کوردایەتی هەموو مودیرو بەعسیە کۆنەکانیان دانایەوە، هەموو موستەشارو سەرۆک عەشرەتەکان و سەرمایەدارەکانیان کۆکردەوە لەدەوری خۆیان و وەرقەی بەرەیان دا بەهەموویان کە پارێزراوبن. جەماوەری زەحمەتکێش لەگەڕەکاندا لە؛ کارمەندان و ژنان و لاوان، کۆبوونەوەی گشتی گەڕەکەکانیان ئەنجامداو شوورایەکانی خۆیان دروستکرد و نوێنەرانیان هەڵبژاردو بەرنامەو کاری بەڕێوەبردنی کارو پێداویستیەکانیان لە کۆبوونەوە گشتیەکانی خۆیاندا دیاریکرد. شوورای سەراسەی کرێکاران و جەماوەری زەحمەتکێش بەرنامەی شوورایەکانیان خستەبەردەم کۆمەڵگە و دروشمی؛'هەموو دەسەڵاتێک بۆ شوورایەکان' سەرتاسەری کوردستانی گرتەوە؛ یەکسانی ژنان و پیاوان، جیایی دین لەدەوڵەت، ئاسایشی خەڵکی، دابەشکردنی داهاتی کۆمەڵگە بەیەکسانی، چەکدارکردنی خەڵك لە شوورایەکاندا، بەشێک بوو لەبەرنامەی شوورایەکان. ئەم کارانەو بانگەوازی شوورایەکان وەک؛ هەورە بروسکەو دیاردەیەکی گەورەو زیندو خەڵکی لەدەوری شوورایەکان کۆکردەوە، شوورایەکان وەك ئەلتەرناتیفێکی نوێی چینایەتی و سۆسیالیستی چینی کرێکارو بێىەشانی کۆمەڵگە سەری دەرهێنا و بەشێکی بەرچاوی خەڵکی کوردستان لەدەوریان کۆبونەوە، ئامادەیی هەزاران کەسی لە شوورایەکان و ریزی دەیان هەزاری لەیادی کیمیابارانی هەڵەبجەدا بزووتنەوەی ناسیونالیستی خستە لایەک و لەولاوە هێزو بزووتنەوەیەکی نوێی سیاسی و کۆمەڵایەتی سەری دەرهێنا، ئەویش بزووتنەوەی کۆمۆنیستی بە بەرنامەو ئەلتەرناتیفی چینی کرێكارەوە.

کۆمۆنسیتەکان و چەپەکان بۆئەوە دەستیان برد بۆ شوورایەکان و هاتنەمەیدان، بۆئەوەی دەسەڵاتی بۆرژوازی ژێرەو ژوورکەن، بۆیە نەگەڕانەوەی رژێمی بەعس یەکێک لە خۆئامادەکردنەکان و چەکدارکردنی خەڵك بوو لە شوورایەکاندا، کۆمۆنیستەکان و چەپەکان شەو و رۆژ لە شوورایەکاندا وا کاریان دەکرد، واتدەزانی کە دەرس و تەجروبەیان بەزیندووی لە کۆمۆنارەکانی پاریس وەرگرتووە کە دروشمی؛ سەرمایەدار چەک دانێ لەشولارت ناتوانێ، هەر کرێکار دەتوانێ دنیایەکی نوێ دانێ، شوورایەکان وا هاتنەمەیدان کە بۆرژوا ناسیونالیزمی کورد نابێت دەسەڵات بگرێتەدەست، لەبەرئەوەی ئەوەیان لەبەرچاوبوو کە ئەگەر ئەوان دەسەڵاتداربن ئەمڕۆژە بەسەر خەڵكی کوردستاندا دێنن کە ئێستا هەیە، شوورایەکان هەر بۆئەوەش هاتنەمەیدان، کەژیانێکی نوێ بۆ جەماوەری کرێکارو زەحمەتکێش لەکۆمەڵگەدا دامەزرێت، بۆ ئەوەی دەسەڵاتی بۆرژوا ناسیونالیستی کورد بۆ هەمیشە لە ساحەکە دەرکرێت.

ئێستا کەیادی شوارکان دەکەینەوە، سەرەتای ساڵێکە کە ناسیونالیزمی کورد لەهەموو کاتێک زیاتر رسواترو نەفرەتلێکراوە لەلایەن خەڵكی کوردستانەوەو کەوتونەتە بەردەم ناڕەزایەتی بەرفراوان و رۆژانەی جەماوەر، بەڵام ئەم نەفرەتەو ئەم ناڕەزایاتیانەی ئەمڕۆ کافی نیە، بەڵكو رێکخراوبوونی دەوێت لەخوارەوە، کرێکاران لە شوێنی کاریاندا، جەماوەری زەحمەتکێش لە گەڕەکەکاندا رێکخراوبن، نوێنەرانی هەمووشیان لە رێکخراوی سەراسەریدا کۆببنەوە بۆ بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە، ئەمە خەون و خەیاڵ نیەو شوورایەکانی روسیا ئەمەیان کرد، بەڵام رێکخرابوون بە وشیاری چینایەتی و کۆمۆنیستی.

کەواتە دەتوانین بڵێین ئەو بزووتنەوە شووراییە و شوورایەکان، وەرچەرخانێکی چینایەتی مەزن بوو لە مێژووی کوردستاندا، کە کۆمۆنیستەکان و کرێکاران و جەماوەری ئازادیخواز لەساحەی سیاسیدا لەدەرەوەی سیاسەت و کارنامەی حیزبەکانی ناسیونالیستیدا خۆیان رێکخراو کردو بە ئەلتەرناتیفی چینایەتی کرێکاران و سۆشیالسیتیەوە خۆیان هاتنەمەیدان. ئەم تەجروبەیەی شوورایەکان، بەپێچەوانەی تەجروبەی ناسیونالیزمی کورد و حیزبەکانی، کە لەسەرەوە خۆیان سەپاند بەیارمەتی؛ سەرۆک عەشیرەت، شێخ و مەلا، کۆنەبەعسیەکان، مستەشارو سەرمایەدارەکان، وەک هێزی جەماوەر هاتنەمەیدان وەک بەدیلێکی چینایەتی و سۆسیالیستی لەدەرەوەی قەڵەمڕەوی ئەوان بۆ ئایندەیەکی باشترو بەرنامەدانان لەبەرژەوەندی زۆربەی خەڵكی کەمدەرامەتی کۆمەڵگە.

کۆمەڵگە پێویستی بەئاڵوگۆڕی ریشەیی هەیە، ئەویش رزگاربوونە لە دەسەڵاتی حیزبەکانی کوردایەتی، کە ئەمەش لە قسەی رۆژانەی خەڵكی لە ناڕەزایەتیەکاندا دەبیسترێت، بۆئەمەش لەهەنگاوی یەکەمدا وشیاری چینایەتی و رێکخراوبوونی چینایەتی دەوێت، دابڕانی چینایەتی دەوێت لە ئاسۆو سیاسەتی ناسیونالیزمی کردو حیزبەکانی، رێکخراوبوونی دەوێت لەدەوری ئاسۆو ئامانجی کرێکاریی و سۆشیالیستی، کە هەنگاوی یەکەمی ئەم خۆڕێکخراوکردنە لە شوورایەکانی کرێکاران لە کارگەکان و شوورایەکانی گەڕەکداو یان هەرجۆرێک لە رێكخراوی پیشەیی و پەیوەندی توندوتۆڵی یەکدەست و سەراسەری دەوێت.
 

ماڵپه‌ڕی نوری به‌شیر