|
|
|
٦\١٢\٢٠١٢ ته‌وه‌ری پیاوان لە روانگەی ژنانی یەکسانییخواز. - ٣٤ -:
سازادانی: پایزە ئەحمەد
لەوڕۆدا زۆربەی پیاوان - هەر یەکەو بە گوێرەی بیروباوەڕی خۆی - بە گفتار دان بە یەکسانیی نێوان ژنان و پیاواندا دەنێن.. بەڵام بێجگە لە کەمایەتییەکی زۆر کەمیان زۆربەی هەرە زۆریان لە رەفتاردا پیاوسالار و چەوسێنەرن! بە بەدووداچوونی ئەوەی کە ئایە کێشەکان و هۆکارەکان چین؟ بەو چەند پرسیارە پەیوەستدارە ژنان دەدوێنین:
پایزە ئەحمەد: ئایە خودی پێکهاتەی سروشتی پیاو وەک رەگەزی نێر پیاوان بەو جۆرە ئافەریدە دەکا؟ یان ئەوە دابونەریت و دین و دەسەڵاتە پیاوان بەو شێوەیە بەرهەم دەهێنن کە هەن، یان هەردوو هۆکار هەر یەکەو بە ئاست و جۆرێک کارتێکردنی خۆیان هەیە؟
سەمیرە ئه‌حمه‌د: به رای من ژن و پیاو هه‌ردوکیان قوربانی سیسته‌مێکن که له‌سه‌ر جوداکاریی چینایه‌تی و ره‌گه‌زیی و هه‌لاواردنی مرۆڤه‌کان دامه‌زراوه. راسته که له باری پێکهاتنی بایۆلۆژییه‌وه ژن و پیاو جیاوازییە‌کیان هه‌یه. به‌ڵام ژنبوون و پیاوبوون وه‌ک هه‌ر چه‌مکێکی سیاسیی و کۆمه‌لایه‌تی تر دروست ده‌کرێ کاتێک تێکه‌ڵ به یاسا و سیاسه‌ت و ده‌سه‌ڵات و دین و فه‌رهه‌نگ ده‌کرێ و به قازانجی چینی ده‌سه‌ڵاتدار جوداکاریی ره‌گه‌زیی لێ به‌رهه‌م دێ و به ژێرده‌سته‌بوونی ژنان ته‌واود ه‌بێ. دیاره له‌و کۆمەڵگەیانه‌دا که دین باڵاده‌ستیی هه‌یه و فه‌رهه‌نگی پیاوسالاریی و نه‌ته‌وه‌یی و دینیی له لایه‌ن گرووپی ده‌سه‌ڵاتداره‌وه به‌رهه‌م دێ و ده‌سه‌پێندرێ.. چه‌وسانه‌وه‌ی پتری ژنان به ده‌ستی پیاوانی لێده‌که‌وێته‌وه. مه‌به‌ستم ئه‌وه‌یه که هه‌موو دینه‌کانه و هه‌موو فەرهەنگی پیاوسالاریی لەسەر ئاستی جیهاندا ژنان له خێزان و کۆمەڵگەدا و له به‌رامبه‌ریدا ژێرده‌سته و کۆیله ده‌کا.. بۆ نموونه له به‌ریتانیادا سەردەمێک به پێی بریاری که‌نیسه، ئه‌و ژنانه‌ی سۆزانیی بوون یان ئەفسوونگەر بوون، یان په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ پیاوی دیکه هه‌بووه، ئه‌وان به فەرمانی که‌نیسه به زیندوویی له سه‌ربانی که‌نیسه‌که فڕێدراون.. ئێستا پاشماوه‌ی ئه‌و ئێسکەپرووسکانه هه‌یه. هەروا دینی ئیسلامیش که هه‌موومان به ئاشکرا ده‌زانین ساده‌ترین خاڵی لەو بارەوە ئه‌وه‌یه که ژن به نیوه‌ی پیاو داده‌نێ.. وه‌ک میرات و شایەدیی.
پایزە ئەحمەد: ئایە تەنیا پیاوان هۆکاری ئەو باری چەوسانەوەی ژنانن یان ژنانی ناهۆشیار و دەستەپاچەش رۆڵی خۆیان هەیە لە درێژەدانی ئەو بارەی خۆیان؟ چارە چییە.. یان چاکترین رێیەکانی چارەسەر چین لەو رووەوە؟
سەمیرە ئه‌حمه‌د: وه‌ک له پێشه‌وه گوتم ئه‌وه خودی پیاوان خۆیان نین چه‌وسێنه‌ر بن و ژنانیش خۆیان خوازیاری ئه‌و چه‌وسانه‌وه‌یه نین له جیهاندا که به ده‌یان شێوه نابه‌رابه‌ریی و چه‌وسانە‌‌وه داسه‌پاوه و کۆمەڵگەی دابه‌شکردوه: له‌سه‌ر بنچینەی جوداکارییەکانی وەک (نەتەوەی جیاواز، ره‌نگی جیاواز، دینی جیاواز، ره‌گه‌زی جیاواز،... هتد) ئه‌مانه‌و داتاشینی پاساو و یاسای دژەمرۆیی جیاواز بۆ ئه‌مانه. هه‌ر که‌سێک ژن بێ یان پیاو به‌و عه‌قڵیه‌ته‌وه له‌دایک نابێ، به‌ڵکو ئه‌و هۆکارانه له منداڵیه‌وه په‌روه‌ده‌یان دەکەن.. کاتێکیش گه‌وره ده‌بن وه‌ک خوویه‌ک دووباره‌ی ده‌کەنه‌وه و به بڕوایه‌کی چه‌سپاو مامه‌له‌ی پێده‌که‌ن، هه‌موو ئه‌مانه به دژی ژنان ده‌که‌وێته‌وه. یه‌که‌م شت ئه‌وه سیسته‌می کۆمەڵگەیه که وای بارده‌هێنێ، که پیاو خۆی به باشتر و پتر بزانێ و ژن به پلە دوو سه‌یر بکا، به‌دبه‌ختیی ژنانیش له‌وه‌دایه که هه‌موو شتێک دژیانه، یاسا، داڕمانی ئابووریی، دین، پیاوبوون، خێزان، فەرهەنگ... هتد، له بارێکی ئاوەهاشدا ژنان مرۆڤی بێ پشت و په‌نان و کۆیلەی ئه‌و هه‌لومه‌رجه دژواره تووشی نامۆیی ده‌بن.. جا گه‌ر بۆ باڵاده‌ستیی پیاوانیش ملکەچ بن کارێکی ئاره‌زوومەندانه نییه به‌ڵکو ملکه‌چی و بەزۆرە. تۆ زیندانییه‌ک بهێنه پێش چاوی خۆت که هه‌موو شتێک دژی بێ ته‌نانه‌ت دیواره‌کانیش و جه‌لادیش به‌سه‌ریه‌وه بێ، چ ریگەیه‌ک هه‌یه بۆ مانه‌وه‌ی ژیان له‌وه پتر قه‌بووڵی بکا.
پایزە ئەحمەد: هەر کەسێک لە ناخەوە بەو ژنکوژییە زۆرەی ئەو دواییانە رادەچڵەکێ یەکسەر پەنجەی تاوانکاریی بۆ حکومەت و تەواوی دەسەڵاتداران رادەکێشێ، بەڕێزت لەو بارەوە چ دەبێژی؟
سەمیرە ئه‌حمه‌د: به‌ڵێ بە بێ گومان فاکته‌ری هەرە بەهێز و سەرەکیی که درێژه‌ی به ژنکوشتن داوه تا ئێستا له کوردستان، ده‌سه‌ڵاتدارانی حکومه‌تی هه‌رێمن، من وه‌ک شایه‌تحاڵی سەردەمی راپه‌ڕین ئه‌وه‌م له یاده که حیزبه ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی ئێستای کوردستان خۆیان یه‌که‌م لیستی کوشتنی ژنانیان گرت و له ژێر ناوی به‌دڕه‌وشتیی و ''ژنانی به‌عس''یه‌وه که‌وته‌نە کوشتنی ژنان له کاتێکدا سه‌دان به‌کرێگیراو و (مسته‌شار) و سه‌رانی به‌عس له رێزه‌کانی هه‌ر ئه‌م حیزبانه‌دا بوون. دواتریش ئه‌م ده‌سه‌ڵاته یاساکانی (ئه‌حوالی شه‌خسی)ی به‌عسییان به میرات برد و تا ئێستاش کاری پێده‌کەن.. که‌وایه ئه‌وه راستییه‌کی بەڵگەنەویستە که ده‌سه‌ڵات سه‌رچاوه و هۆکاری ئه‌و شه‌پۆڵەیه له کوشتنی ژنان.
سەمیرە ئه‌حمه‌د: سه‌ره‌تا بڵێم، ژنانێک له کۆمەڵگە به هه‌زار و یه‌ک ته‌ونی جاڵجاڵۆکه به‌سترابێته‌وه، نوقمی ده‌یان فه‌رهه‌نگ و دابونه‌ریتی کۆنه‌په‌رستانه کرابێ و کرابێته کراس و له‌به‌ری کرابێ، ژنانێک له چوارچێوه‌ی ماڵ و منداڵ به‌خێوکردن و چوارچێوه‌ی چێشتخانه‌دا راگیرابن دەبێ داوای چییان لێ بکه‌ی! له کاتێکدا بانگه‌وازی رۆژانه‌ی هه‌موو میدیای بۆرژوازیی لە رادیۆ، ته‌له‌فزیۆن، گۆڤار و رۆژنامه، ریکلام، بازاڕی کار، هه‌مووی فریودان و بانگه‌وازی فه‌رهه‌نگی دینیی و ناسیونالیستیی و جیاوازیی نێوان ژن و پیاو و جیاوازیی رەگەزییە، له کاتێکدا به‌ره‌ی رادیکال، مرۆڤدۆست، کرێکاریی و چه‌پ و کۆمۆنیستیی زۆر لاوازە و له گۆڕەپانەکەدا نییە که ژنان خۆشحاڵیی و به‌رچاورۆشنییه‌کیان هه‌بێ تا ئه‌و رێکخراوانه شوێنی دڵخوازی خۆیان بن، واته ئه‌وه ببیننه‌وه که ده‌توانن خه‌باتی خۆیان بۆ مافه‌کانیان تێدا به‌دی بکه‌ن و بچن و کاری تێدا بکه‌ن، سەردەمێک له کوردستان له دوای راپه‌رینی ئازاری ساڵی ١٩٩١ که به‌ره‌ی چه‌پ و کۆمۆنیست هاته‌مه‌یدان و له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی سته‌مدیده‌ی کوردستاندا هێزه‌کانی رژێمی به‌عسیان له کوردستان ده‌رکرد و شووراکانیان دامەزراند، ژنان هێزی به‌رچاو بوون له راپه‌رین و شووراکان و به‌دوایدا له حیزبی کۆمۆنیستی کریکاریی و دواتر له رێکخراوی سه‌ربه‌خۆی ژناندا، بە تێروانینی من هیچ که‌سێک ناتوانێ ئه‌و مێژووه و رەنگدانەوەکانی ئه‌و مێژووه که رەوتێکی رادیکالی لە کوردستان بەرهەمهێنابوو له‌سه‌ر ژنان و هه‌تا رۆشنبیران و لاوان بە کەم بگرێ، به‌ڵام نوێنه‌رانی سه‌رمایه‌داران که دەسەڵاتدارانی یه‌کێتی و پارتی بوون تا ئه‌و دەمانه له‌ژێر ده‌یان بیانوودا خۆیان ژنیان ده‌کوشت ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌یان بۆ قه‌بووڵ نه‌ده‌کرا، بۆیه هێرشیان کرده سه‌ر ئه‌و به‌ره رادیکال و پێشکه‌وتووه، که به دژی فه‌رهه‌نگ و دابونه‌ریت و دینێک بوو که ده‌سه‌ڵاتداران ده‌هۆڵیان بۆ ده‌کوتا، قسه و کردارەکانی ئه‌و کاتی رێکخراوی ژنان کە ئێمه دروستمانکرد له دوو ده‌یەی له‌مه‌وبه‌ر ئێستا حیزبەکانی ئۆپۆزسیۆن و رێکخراوه‌کانی ژنان ده‌یانه‌وێ تەنیا له به‌رهه‌مەکەی بخۆن نەک راشکاوانە لە پێناو ماف و ئازادییەکانی ژنان و یەکسانکردنیان بە پیاوان تێبکۆشن.. هەر بۆیه ژنان بە پشت و پەنای خۆیان نازانن و لێیان کۆنابنەوە.
پایزە ئەحمەد: خۆت وەک ژن تا چەند لە
بەرانبەر هاوسەر یان باوک و برا یان هەر نێرێک کە لەگەڵی دەژی لە
چەوسانەوەی پیاوسالاریی رزگار بووی؟ کێشەکان چین کە تا ئێستا خۆت یان
خۆت لە چوارچێوەی ژنان بە گشتیی بە تەواویی لە بندەستی پیاوانی
کۆنەپەرست و چەوسێنەر یان سیستەمی پیاوسالاریی ئازاد نەبووی؟
رێگەچارەکانت چین؟ سەمیرە ئه‌حمه‌د: ژیانی خێزانیی من به‌و دەرفەتەوە خۆشبه‌ختیی پێداوم که له‌گه‌ڵ که‌سانێکی سیاسیی و چه‌پ و مرۆڤدۆستدا گوزه‌راندوومه، هەڵبەتە منیش وه‌ک هه‌ر ژنێک له‌و کۆمەڵگەیه‌دا که باسمان کرد، کێشه‌ی خۆم هه‌یه، به‌ڵام کێشه‌کانی من له خێزاندا ژێرده‌سته‌بوون به هۆی ژنبوونه‌مه‌وه نییه وه‌ک ژنانی ئاسایی کۆمەڵگە کە گیرۆده‌ی بوونە. ئاستی سه‌ربه‌خۆیی له بڕیار و له چوونیه‌کییم له‌گه‌ڵ هاوسه‌ر و برا و باوکدا ته‌نانه‌ت ئازادییه‌ک که له خێزاندا خۆم و کچه‌کانم هه‌مانە به‌رهه‌می باوه‌ڕی چه‌پگه‌ریی و مرۆڤدۆستییه.. برا و باوک و هاوسه‌ریـش بە ئاشکرا و بە کردەیی دانیان بەوەدا ناوە بۆ من و کچەکانم، دیاره ئەوەش له‌خۆڕا به‌ده‌ست نه‌هاتووه بەڵکو به‌رهه‌می کۆششێکی زۆره و هیچ کاتێکیش ئاماده نیم له ده‌ستی بده‌م. پێویستە ئەوەش بڵێم بە شێوەیەکی گشتیی لە خێزانێک چاوم هه‌ڵهێناوه کراوه‌تر بووه و به راده‌یه‌کی باش مافی ژنان و کچانی تێدا پارێزراو بووه.
_________________________________________________ لینکی وەڵامەکانی هەموو بەشداربووەکان: www.emrro.com/teweripiyawanle.htm
|
|
|
