په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٧\٧\٢٠١٨

تیرۆریزم مەترسیدارە، بەڵام سیاسەت لە تیرۆریزم مەترسیدارترە.


زاھیر باھیر      


ئەمە یەکێک بوو لە قسەکانی 'ئاریان' کاراکتەرە سەرەکییەکەی فلیمی ١٦/٠٣ /١٩٨٨ ھەڵەبجە کە پاش پێدانی چەندەھا خەڵاتی گەورە، دوێنیش، ٣٠/٠٦/٢٠١٨ لە سینەمایەکی ڕۆژھەڵاتی لەندەن، بەتایبەتی نمایشکرا. منیش یەکێک بووم لە بینەرانی کە لەلایەن ھاوڕێی دێرینمەوە 'عەتا موفتی' داوەت کرابووم ، سوپاس بۆ ئەو.


گەرچی من مێژوم لەگەڵ فلیم بەتایبەت کە لە سینەماشدا نمایشبکرێت ھەر یەکجار کەمە بەڵام ئەوەی کە دوێنی ٣٠/٠٦/٢٠١٨ نمایشکرا لای من بەھێزترین فلیم بوو . ڕووە تەکنیکییەکەی بەجێدەھێڵم بۆ شارەزایان بەڵام من ھەر زۆر بەکورتی چەند خاڵێکی گرنگ دەخەمە بەردەمی ھاوەڵانی فەیسبوک و خوێنەرانی ، تاکو پاساوی ڕاکەی خۆم بدەم:


• ئەم فلیمە ڕۆحی بەرگریکردن و بەگژاچونەوەی زوڵم و نادادپەروەریی کۆمەڵایەتی نیشانی بینەرانی دەدات و پێیان دەڵێت گەر مرۆڤ ، کۆمەڵ پێداگریی لەسەر مافی رەوای خۆیان بکەن بە متمانەوە قسەبکەن و نەکەونە داو و تەڵەی دوژمنانیانەوە ، بەدڵنیاییەوە سەرکەوتوودەبن. دوژمنەکانمان ڕاستە بەدەسەلاتن و لەڕوی چەک و تەکنیکەوە زۆر باڵادەستن ، بەڵام ھاوکات گەمژەن و لاوازن، چونکە ئەوان مۆتیڤی بنەڕەتی بۆ کردنی کارەکەیان تەنھا پارە و پایە و پلەیە، نەشتێکی دیکە. لەوەش گرنگتر ئەوە دەردەخات کە تیرۆریستی سەرەکی، دەسەڵاتداران و دەوڵەتانن و تاکی تیرۆریست و کۆمەڵی تیرۆریستان زۆر جار خۆشیان قوربانین و لە پلەی دووھەم و سێھەمدا دێن لەچاو تیرۆریزمی سەرەکیی کە دەسەڵاتداران و دەوڵەتانن.

• ئەم فلیمە ھەموو لایەنەکانی یا مەیدانەکانی: کۆمەڵایەتی ، سیاسی، ئابوریی ، کوڵتوریی، ڕایسیسزم ، ناو بەندیخانە و دەرەوەی بەندیخانە ، ھاوکاریی [ سۆڵیدارێتی ] نێوانی ھەندێک لە بەندییەکان و ھەڵسوکەوتی پۆلیس و دەسگە سیخوڕییەکان لەگەک " تیرۆریست" ەکان و پلانیان و تەنانەت پیلانگێڕانیش بۆ دروستکردنی شەڕ و ئاژاوە لەناو بەندیخانە بۆ کوشتنی 'تاوانبار' یالانی کەم بارکردنی بە بەڵگەی زیاتری تاوانبارێتی ، پێلانگێڕان دژی یەکدی لە ھەمان تۆڕ و دەزگەی سیخوڕی و پۆلیسیی و کردنی ھەموو کارێکی خراپ لە پێناوی دەسەڵات و پارە و بەکارھێنانی مرۆڤ و بە قوربانیکردنیان بەخاتری دەسەڵات و پارە، گەمژەیی سیاسییەکان و پۆلیسی لێپرسینەوەو ڕق و کینە یا جەھالەتیان کە ھەر کەس لە ڕۆژھەلاتی ناوین-ەوە بێت ئەوە تیرۆریستە، دەستی لە بینیایەتی و زۆر بە قینەوە توندیکردووە لە دیوارەکە و دەڵێت " ...دەتکوژم..تۆ کوڕەکەی منت کوشتوە لە عێراق ... ئێوە ھەمووتان تیرۆریستن ..." . بڕێک لە سەربازنی ئەمەریکی یاری کۆنکەن دەکەن ، سپییەکیان یەک بۆکس لە دەمی کابرای ڕەش دەدات و ئەوەیش " تۆ ھەمووکات ئەوە دەکیت .." بێگومان دەیکات و بەردەوام دەبێت لەسەری ، چونکە بەرگریی لەخۆ و بەگژاچونەوە نییە .. ئیتر چی ھەیە بیوەستێنێ لە ھاویشتنی بۆکسێکی دیکە؟ ئەم فلیمە ئەمانە و زۆری تری لەمانە بەیەکەوە گرێدابووەوە تەواو تێی دەگەیانیت کە چەندێک پەیوەستن بەیەکەوە و بە بێ یەک لە سیستەمی پارە و دەسەڵاتا ، ھەرگیز ناتوانن جیا ببنەوە.


کاتێک کە کاراکتەرە سەەکییەکە 'ئاریان' ڕوودەکات بەندییە گەنجەکەی تر و دەڵێت " تۆ لە سیاسەت دەزانیت..تێدەگەیت؟ ... ئەوە سیاسەتە کە منی کردووە بە تیرۆریست لە پێناوی پارە و دەسەڵاتا ... تۆشی کردووە بە دز و لێرە ژیان دەبەیتەسەر ھەر لەبەر ئەوەی کە بەشی خۆتت نەبووە بژیت ..." دزەی گەنج ھۆشیار دەبێتەوە و دواتر گوڵی بۆ دەدزێ و دەیبات بۆی ... ئەوەندە نزیکدەبنەوە تا ئەو ڕادەیەی گەنجەی دز مەدالیایەکی بۆ دروست دەکات کە کارەکتەری سەرەکی فلیمەکە کە خۆی قوربانی دەستی کارەساتی کیمیابارانەکەیە ، خۆی لەو مەدالیایە تێناگات . دزەی گەنج بە درێژی بۆی باس دەکات " ئەوەیان ڕۆژی ١٦/٠٣ یە ... ئەوەیان ساڵەکەیە .... ئەوەیان ڕۆژی جەژنی ساڵی نوێی کوردە ....".


نەک ھەر ئەمە بەڵکو ھاریکاریی و متمانەی نێوانی کاراکتەرە سەرەکییەکە و برادەرە کچەکەی ' ھێلن' کە کە دووگیانە بە منداڵێکیان ھەر زیاتر بەھێز دەکات لەبری ڕوخاندنیان بە تایبەت دوای پپیلانی پۆلیس بۆتێوەگلانی 'ھێلن' برادەرەکەی، و بە دانانی بۆمب و دروستکردنی دۆکۆمێنتی ساختە لەسەر 'ھێلن' تاکو ئەوە نیاشانبدات کە ئەمیش بەشداری ئەو " تاوانەیە" کە ' برادەرە تیرۆریستەکەی ' گوایە ٤٦ کەسی کوشتووە . ھەلبەستنی قسە بەناوی 'ھێلن' وە گێڕانەوەی بۆ برادەرەکەی کە گوایە ئەو پێی لە تاوانبارێتی ' تاوانبار' ناوە.


لەگەڵ ھەموو ئەمانەدا پۆلیس ھەرگیز نەیتوانی درزێکی بچوکیش بخاتە نێوانیانەوە متمانەیان بە یەکدی لەق بکات . ھێلن : " ئەو تیرۆریست نییە ، ئێوە تێناگەن ئەو خۆی قوربانییە ... من دڵنیام کە ئەو پاکە ... ئێوە ھەرکەس لە ڕۆژەڵاتی ناوینەوە بێت بە تیرۆریستی دەبینن...." " بڵی ... پێمان بڵێ ... مستەر ئەپڵ –ی برادەرت [ سێو] چی دەکات لەم سێوانە ئەو نایانخوات .." ..ئاریان... سێو ناخوات ... تەنھا بۆنیان دەکات چونکە ژارەکەی قوربانییەکانی ھەڵبجە بۆنی سسێوی لێدەھات .... ئەو دەیەوێت ھەمیشە بیر لەوە بکاتەوە " لێپرسەوەکە ڕوودەکاتە لێپرسەوەکەی ھاوەڵی دەڵێت " تێگەیشتین ..ئێستا تێگەیشتین ..".

• دوای تەواوبوونی فلیمەکە لە دەرەوە ھەندێک برادەر ڕایان وابوو کە ئەو فلیمە ڕاستە لەڕوی ناوەرۆکەوە بەھێز بوو بەڵام یا ھەر ھیچ پەیوەندی نەبوو بە ھەڵەبجەوە یاخود زۆر کەم . بەڵام لای من خاڵی سەرەکی سەرکەوتنی ئەم فلیمە و وەرگرتنی ئەو پاداشتانەش کە وەریگرتووە ، ئەوەیە، ئەو خاڵەیە ، کە ئەمە ڕەنگە شێوەیەکی نوێ بێت لە نمایشکردنی فلیم و پێنانە قۆناخێکی نوێ بێت لە ھونەری سیینەمایی و شانۆییدا، کە لێرەدا تۆ پێویست ناکات قوربانی بە ھۆکارە سەرەکییەکانی ڕودانی ڕووداوەکان لە پێناوی گێڕانەوەیەکی موجەڕەدی سەدبارەکراوی ڕووداوەکە، بدەیت و بیکەیتە قوربانی . بۆیە لێرەدا ، لەم فلیمەدا، ئەوەی دەرکەوت کە چۆن "تاوانەکان و تاوانبارەکان" دەبەستێتەوە بە پاشخانی خێزانیی و کۆمەڵایەتی و ئابوریی و سیاسیی کاراکتەر و ڕوداوەوکانەوە . ئەوە گرنگە کە سیاسەت وەکو خۆی نیشانبدەیت ، وەکو لەم فلیمەدا نییشاندرا ، کە چەند قێزەوەندە، کە چ گەمەیەکی بێ ڕەحمانە و خوێناویانەیە... کە بە ملیۆنەھا کەس بوونەتە و دەبنە قوربانی دەستی گڵاوی سیاسەت. ئەمەیە ھەقەتی سیاسەت و سیاسییەکان ھەر بۆیە 'ئاریان' کاراکتەرە سەرەکییەکەی فلیمەکە دەڵێت " تیرۆرزم مەترسیدارە ،بەڵام سیاسەت لە تیرۆریزم مەترسیدارترە" منیش دەڵێم تیرۆریزم بناخەکەی سیاسەتە ، نەک بە پێچەوانەوە .
 

١\٧\٢٠١٨ - لەندەن

ماڵپەڕی زاهیر باهیر

 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک