|
١٤\٧\٢٠١٦
تورکیا جێگۆڕکێ بە
چەتەکانی دەکا!
هۆشیار
ئەوڕەحمان
حکومەتی تورکیا پاش بادانەوەکەی بە لای رووسیا و ئیسرائیلدا کە ئێستا
خەریکی دڵنەوایی ئێرانیشە، دەیەوێ جێگۆڕکێ بەهێزەدەسەندەخۆرەکانی بکات
بەو نیازەی وردە وردە حەڵەب بکەوێتەوە دەستی هێزەکانی بەشار ئەسەد،
ئامانج لەم جێگۆڕکێ یەش بۆ گەمارۆدانی رۆژئاوا و ڕێگریکردنە
لەبلاوبوونەوەی مۆدیلی دەسەڵاتی هێزەکانی سوریای دێمۆکراتی (هەسەدە١)
لەناوچەکانی عەزاز و (شەهبا٢) و
مەنبیچ و الباب و جەرابلوس. وەکو ئاگادارین دەیان بەڵگەی هەماهەنگی و
پەیوەندی بازرگانی و سەربازی ئەردۆغان و حکومەتەکەی ئاکەپە لە ڕێگەی
کەناڵەکانی دامەزراوەی میتەوە سەرپەرشتی داعش و سەرجەم هیزەکانی دەکات،
کە دەمێکە لە شەڕێکی قیزەونی مەزهەبی و ئیتنیەوە گلاوە لە رۆژئاوا و
سوریا و عێراقدا.. ماخۆلانی تورکیا لە ناو خاکی سوریا و رۆژئاوادا،
تەنها بۆ ڕێگریە لە خەمڵین و دروستبوون و بەرجەستەبوونی دەسەڵاتێکی
کوردی، نەک دژی ڕژێمی ئەسەد بێت. حکومەتی تورکیا هەمیشە لەو پێناوەدا
ئامادەیە دەست بخاتەوە نێودەستی ئەسەدەوە. گرێکوێرەی دوژمنکاری
ئەردۆغان تەنها لەگەڵ رۆژئاوا ومۆدێلەکەیەتی، بادانەوەش لای حکومەتی
ئاکەپە زۆر ئاساییە لەو پێناوەدا هەروەکو بینیمان لە شەو و رۆژێکدا
کڕنۆشی بۆ ئیسرائیل و رووسیا برد و بەو پەڕی ملکەچیەوە بە هەڵەکانی
خۆیدا چۆتەوە لەکاتێکدا لەگەڵ هەردوو وڵاتی رووسیا و ئیسرائیلیشدا
دەستدرێژیی کراوەتە سەر تورکیا ساڵی ٢٠١٠ ئیسرائیل لە نێو سنووری ئاوی
تورکیادا (مەرمەڕە) گێچەڵی بەپاپۆڕە باهەڵگرەکەی تورکیا کردو ٩ی لەسەر
نشینەکانی کوشت، کە هاوکاری و خواردەمەنیان دەگواستەوە بۆ غەزە (بەڵام
چەک و تەمەنیشی لە دووتوێدا حەشاردرابوو!) سەبارەت بە رووسیاش ئەو
زەرەر و زیانانەی، کە رووسیا لە چەند مانگێکدا بە تورکیای گەیاند بە
سوتاندنی قافڵەی تەنکەرە نەوتەکانی تورکیا - داعش مەگەر لە شەڕی جیهانی
یەکەمدا زیان بەو ئەندازەیە بەر تورکیا کەوتبێت... تورکیا لەوپەڕی
ئیفلاسی و دەستەوستانیدا ئەو فڕۆکەیەی خستەخوارەوە و بەو سەرکێشیەشی
ئەوەندەیتر قوڕەکەی خەستترکردەوە. ئەوەی ئێستا لە سوریادا دەگوزەرێ
بەرەنجامی شکست هێنانی پرۆژەکەی تورکیا لە سوریادا، بۆیە تورکیا
ناچاربوو بەخۆیدا بچێتەوە و داوای ئاشتی و ئاساییکردنەوەی
پەیوەندیەکانی بکاتەوە لەگەڵ هەر یەک لە رووسیا و ئیسرائیل و ئێران...
ڕێکەوتن لەگەڵ ئەو دەوڵەتانە هاوکێشەکان دەگۆڕێت، بەڵام ئاکپارتی لە
تیاچوون و نوچدان رزگار ناکات، ئەو هێزانەی کە چەندین ساڵە بەخێویان
دەکات لەپێناوی روخاندنی ڕژێمی ئەسەد دا دیسانەوە تەنگیان پێهەڵچنراوە
لە لایەن هێزەکانی سوریای دیمۆکراتیەوە (هەسەدە)، کە پێکهاتون لە
یەپەگە و یەپەژە و (جیش الثوار)، کە ئەنجومەنی سەربازی مەنبیچ و رەقە و
شوێنەکانی تریش دەگرێتەوە، بۆیە لە دوا کۆبوونەوەی دامەزراوەی (میت) لە
شاری گازی عەنتاب میت فەرمانی بە چەتە بەکرێگیراوەکانی (ئەنەکەسە) و
(سووک٣) کردوە، کە گەورەشاری
(حەڵەب) ڕادەستی هێزەکانی بەشار ئەسەد بکەنەوە و لە جیاتیدا هێڵی
جەرابلوس - ماڕرە و عەزاز تۆکمەتر بکەن و هێرشەکانیان بۆ سەر کانتۆنی
عفرین و کۆبانێ و گردەسپی چڕتر بکەنەوە.
رژێمی ئاکپارتی زۆر بە خەستی کەوتۆتە
نێوشەڕێکی مەزهەبی و رەگەزیی ئاڵۆزەوە لە سوریادا هەروا بە سانایی لێی
دەرباز نابێت، بۆیە دەیەوێ ئەو سنوورە (٩٨) کیلۆمەتریە لە جەرابلوسەوە
بۆ عەزاز نەکەوێتە دەستی هێزەکانی سوریای دێمۆکراتی (هەسەدە) دەیەوێ
ناوچەکانی سەروی حەڵەبەوە تا سەر سنووری خۆی بێ یەپەگە بێت، چونکە
یەپەگە هەمیشە مۆدێلی نوێ لە خەباتی دێمۆکراتی و پێکەوەژیان بۆ خەڵکی
ناوچەکە دادەهێنێت.. حکومەتی ئاکەپە دەمێک ساڵە خەریکی پێکەوەنانی
کۆمەڵێک گرووپی چەتەئاسایە لە ژێر ناوی جیاجیادا وەکو النصرة و (احرار
الشام و فیلق الشام و جیش الاسلام) و لیوایە تایبەتەکانی سوڵتان (مراد)
لیوای حەمزە و لیوای (٩٩) و فەیلەق ١٦ و لیوایە تایبەتەکانی فاتیح
سوڵتان محەمەد و ئێستاش (ئەنەکەسە) و سوپای ئازادی سوریا و سوپای
ئیئتیلافی گەلانی سوریا. کاتی خۆی ئەو هێزە چەپەڵە تێکەڵانە سەری داود
ئۆغڵوشیان خوارد. پلانەکەی ئیستای حکومەتی ئاکپارتی بریتیە لە کشانەوە
لە حەلەب و تۆکمەکردنی پتری جەرابلوس و عەزاز و مەنبیچ و ئەلباب و
شەهبا هێرشکردنە سەر ناوچەکانی ژێردەسەڵاتی هێزەکانی سوریای دێمۆکراتی،
چونکە تورکیا دڵنیابووە لەوەی داعش شکست دەهێنێت و کۆتایی دێت،
مایەپووچیش بوو لەوەی کە لە ڕیگەی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە ناوچەیەک بۆ
ئەم هێزانەی لەو سنوورە فراوانە بە دابینکردنی چەند کەمپێک لە ژێر
ناوی ناوچەی بێلایەندا دەستەبەر بکات، هەر بۆیە حکومەتی ئاکپارتی کڕنۆش
بۆ شەیتانیش دەبات بەو مەرجەی کورد (یەپەگە) نەبێتە دراوسێی! نابێ
ئەوەشمان لەبیر بچێت، کە دامەزراوەی میت بەپلەی یەکەم دەیەوێ ئەو
ناوچانە بکەوێتە ژێر دەسەلاتی (ئەنەکەسە)وە ، کە باوپێکراوترین گرووپی
دەسەندەخۆری خۆیەتی لە ناو ئەو هەموو هیزە جەنجاڵەدا. ئەرکی راستەوخۆی
(ئەنەکەسە) و (سووک) ئەوەیە ، کە هەوڵ بدەن ئەوانەی کە لە ژێر دەستی
داعشەوە رادەکەن پەیوەندی بە هیزەکانی سوریای دیمۆکراتیەوە نەکەن و ئەو
بەرنامەیەی بشێوێنن، کە لە دوای ئۆپەراسیۆنی مەنبیچەوە یەپەگە
دایهێناوە (ئەنجومەنی سەربازیی بۆ پێکهاتەی ناوچەکان).
تورکیا لە هێزەکانی سوریای دێمۆکراتی تۆقیوە، چونکە دزانێت یەپەگە
ویەپەژە و سوپای شۆڕشگێرداینەمۆکەیەتی و دەشزانێ چ بەرنامەیەکی
دەگمەنیان هەیە بۆ پێکەوە ژیانی نەتەوە جیاجیاکان بەدور لە عەقڵیەت
وزهنیەتی نەتەوەپەرستی وقەومەچێتی . ترسی ئەردۆغان وشکستی سیاسەتەکەی
لەم ناوچانە لە بوونی ئەو هێزانەوە سەرچاوەی گرتوە. تورکیا لە ئێستادا
هیج ترسێکی لە مۆدیلی دەسەڵاتی باشوور نییە، ئەگەرچی بۆی بلوێ ناهێڵێت
نیوکاتژمێر لەسەر پێی خۆی بووەستێت ، بەڵام مەرگی خۆی لە بوونی
دەسەڵاتی کورد لە رۆژئاوادا دەبینێتەوە وتەنینەوەی مۆدێلەکەشی بە
کارەساتاویترین مەترسی دەچوێنێت..
لێرەدا پێویستە ئەو راستیەش دوبارە بکەینەوە، کە تورکیا تا ئێستا بۆ
کاتژمێرێکیش پەیوەندییە بازرگانی و سەربازیەکانی خۆی لەگەڵ داعشدا
نەپچڕاندوە! لە کاتێکدا داعش هاوپەیمانێکی لاسار و بەهێز و دەستوەشێنە
و هیچ کام لەو هێزە دەسەندەخۆرانەی تورکیا لە هیچ ناوچەیەکدا
نەیانتوانیوە چەند کاتژمێریک بەرانبەر داعش بووەستنەوە.. داعش هەر
شوێنێکی ویستبێتی لەم هیزانەی پیاوە دەغەزارەکەی وەرگرتۆتەوە مەنبیج و
جەرابلوس بە نموونە لە رابوردودا بە دەستی سوپای ئازادی سوریاوە بوون
پاشان داعش لێوەرگرتونەتەوە لە هەندێک شوێن بەشەڕ و لە هەندێکیتر بە
ڕێکەوتن و رەزامەندی حکومەتی ئاکپارتی.
تورکیا لە سوریادا دارێکی بەدەستەوەیە سەرێکی داعشەو سەرەکەیتری گرووپە
دەسەندەخۆر و چەتەکانێتی، کە نازانێت بەکامیان ئەویتریان ماکیاج بکات !
ئەمە لە کاتێکدایە، کە مەترسی هەیە، کە لەم پاشاگەردانیەدا ژیماڵەیەکی
گونجاو بۆ دەرکەوتنەوەی ئەلقاعدة بخەمڵێتەوە (ڕۆڵگۆڕکێ) بکرێت.
سەرجەم هێز و گرووپە دەسەندەخۆرەکانی تورکیا لە حەڵەب و دەوروبەری
شوێنیان داگیرکردوە ،بەڵام بە بێ هاوکاری راستەوخۆی تورکیاش ناتوانن
هیچ ناوچەیەک بپارێزن، بۆیە تورکیا دوای ڕێکەوتن و ئاساییکردنەوەی
پەیوەندیەکانی تورکیا لەگەڵ رووسیا و ئیسرائیلدا ئەو هێزانەی بەرەو
عەزاز و نزیکی کانتۆنی عفرین دەجوڵێنێت و لە ناویشیاندا ڕۆڵی سەرەکی
دەداتە ئەنەکەسە، کە ئامادەیە راستەوخۆ ئەجنداکانی حکومەتی ئەنقەرە
بەجینهێنێت. ئەو ناوچانەی پێدەسپێردرێ عەزاز، شەهبا، ئەلباب، کە
پێکهاتوە لە ٢٥٠ شار و شارۆچکە و ٥٠٠ گوند کە زۆربەی دانیشتوانی
ناوچەکە کوردن و کاتی خۆی بەرپشتێنەی عەرەبی کەوتوون لە کاتی باڵادەستی
ڕژێمی بەعسدا، پێدەچێت کاتی خۆشی تورکیا و داعش رووباری فوراتیان
کردبێتە سنووری نێوان داعش و هیزە پرۆتورکیەکان! ئامانج لە جێگۆڕکێی
ئەم هێزانە بۆ جێگرتنەوە و دەستپێوەگرتنی خاکە بۆ قۆناغی دوای
ئاشبەتاڵی داعش.
لە ئێستادا ئەم هێزانە واتا ئەنەکەسە و هیزەکانی بەناو گەلی سوریا لە
نزیک عفرین پەلاماری تەل رەفعەت و ئەین دقنە و بیلەلۆن و مینیخ و
ناوچەی (وڵاتێ قازی) دەدەن و چەندین جار شکێنراونەتەوە، ئەگەرچی
ئەنەکەسە هەندێک جار سوود لە هاوکاری هیزەئاسمانیەکانی هاوپەیمانانیش
دەبینن، چونکە ئەم هیزانە لە رابوردودا لە لایەن ئەمەریکاوە
یارمەتیدراون پڕچەکیش کراون دژ بە حکومەتی بەشار ئەسەد.. هاوکات وەکو
ئۆپۆزۆسیۆنیش بەشداری کۆنفرەنسەکانی ئاشتیان کردوە لە ڤیناو جنێف، لە
کاتێکدا بەهۆی هەلوێستی تورکیاوە ڕێگری کراوە لە بەشدارییپێکردنی
پەیەدە لەو کۆنفرەنسانەدا.
______________________________
١-
(هەسەدە):
کورتکراوەی هێزەکانی سوریای دیمۆکراتیە، کە پێکهاتون لە یەپەگە و
یەپەژە و سوپای شۆڕشگێڕان (جیش الثوار) ،کە ئەنجومەنی سەربازی شارو
ناوچەکانیش هەر لەلایەن هەدەسە وە دامەزرێنراون . ئەم مۆدێلە لە
حوکمڕانی خۆجێی لە ئێستادا لەبرەودایە وپێکهاتەکانی عەرەبی تورکمانی
وئەرمەنی وچەرکەسی وسوریانی وئاسوری ونەستوری وکلدان وئەرنائوت
پێشوازیەکی باشی لێدەکەن بۆ رزگاربوون لەدەستی داعش وئەو شوێنانەی ، کە
هێشتا لە ژێر دەسەڵات وهەژمونی تورکیادایە.
٢-
(شەهبا):
(شا) کلیلی چارەسەری هەموو کێشەکانی رۆژئاوا و سوریایە! ناوچەی شەهبا
کە دەکەوێتە باکوری گەورە شاری حەڵەبەوە ناوچەیەکی زۆر گرنگ و
ستراتیژیە لە ڕووی ئابووریەوە، یەکێکە لەدەوڵەمەندترین ناوچەکانی
رۆژئاوا و دەولەمەندە بەگازی سروشتی ونەوت وبەرهەمە کشتوکاڵیەکان ئەم
دەڤەرە خاک و زەویەکەی ئاویژگەیە و ناوەکەشی لە بنەچەدا هەر لەئاوەوە
هاتوە رۆمان و سوریانیەکانی پێیانگوتوە (ئەکوارتی*)
ئیکواراتی واتا شوێنی سەرچاوەکانی ئاوی ژێرزەوی دەڤەرەکە هەر هەمووی لە
شەهبا و سیفیرا و بناری چیاکانی لیلۆنەوە هەڵدەقوڵێت. رووبەری شەهبا
(شا) بریتیە لە هەزار کیلۆمەتری دوجاو و ژمارەی دانیشتوانی ١٤٠ هەزار
کەسە و بە ٤٠ کیلۆمەتر دەکەوێتە خواروی کانتۆنی کوبانێ وە.. مەنبیچ
دەکەوێتە باکوریەوە و ئیزازیش دەکەوێتە رۆژئاوایەوە.. ٢٥٠شارو شارۆچکە
و ٥٠٠ گوند لەخۆدەگرێت لە شارەد یارەکانی جەرابلوس (مەنبیچ) و(باب) و
عەزاز و تەل ئیربان و تەل حاسڵن. پێکهاتەکانی شەهبا بریتین لە کورد و
عەرەب و تورکمان و جەرکەس و ئاسوری و سوریانی و ئەرمەنی و نەستوری و
ئەرنائوت و چەچان و کلدان و یەزیدی و ئیسماعیلی، هەروەها ئەم
ئاینزایانەشی تێدایە سوننە - شیعە - کریستیان - یەزیدی - عەلەوی - دروز
- جوو. جگە لە تورکمانەکان ، کەلەسەردەمی دەسەڵاتی عوسمانیەکان لەم
دەڤەرە نیشتەجێکراون بەهەمان شێوەی تورکمانە سوننەکانی عێراق . لە کۆی
٦٠٠ هەزار کەس تەنها ١٤ هەزاریان تورکمانن و لە کۆی ٢٠٠ گوند تەنها ٩
گەندی تورکمان نشین هەیە. لە مانگی ١/٢٠١٥ خەڵکی ناوچەکە هەوڵی ئەوەیان
دا ئەنجومەنی ڕیشسپیەکان بۆ ناوچەکانیان پێکبهێنن ، بەڵام سەرکەوتو
نەبوون.. ناوچەکە تا ئێستا لە ژێرکۆنترۆڵی (جبهە النصرة و احرار الشام
و جند الاقصی و صقور الجبل و جیش الفتح و جبهە الشامیة) کە هێشتا ئەم
دەڤەرە بەمەنبیچیشەوە لە ژێر دەسەڵاتیاندایە. پێدەچێت هەنگاوی دوهەمی
دوای رزگارکردنی (مەنبیچ) شەهبا بێت، چونکە لە هەموو شوێنەکانیتر
ستراتیژیترە ودەبێتە کلیلی رزگاری سەرجەم ناوچەکە. زۆربەی هێزەکانی ئەم
دەڤەرە دەسەندەخۆری تورکیان و تورکیایە، کەلەکاتی پێویستدا بۆ
ئامانجەکانی خۆی هەڵیاندەسوڕێنێت.. پێکهاتەی سەرەکی ناوچەکە کوردن
وعەرەبیش بەپلەی دوهەمدێن لە روی ژمارەوە، ئەگەرچی لەهەندێک
شارۆچەکەکان دانیشتوانەکەی ١٠٠٪ کوردن سفیرا بە نموونە خەڵکەکەی
هەموو کوردن، تەل حاسڵ و تەل ئیربانیش بە هەمان شێوە.. ئەمە جگەلوەی لە
هەموو شار و شارۆچکە وگوندەکانیش کورد بە ژمارە زۆرترن. لە ئێستادا
تورکیا بگەمارۆدانی مەنبیچ زۆر تەنگەتاوبووە، بەڵام لە راستیدا مەترسی
لە (شا) شەهبا زیاترە بەهۆی هەڵکەوتنی ناوچەکەو ئاراستەی پێکهاتەکانی
بەرەو کانتۆنەکانی کۆبانێ و عفرین. گەورە شاری دەڤەرەکەشە.
*
(ئەکواراتی): ئەکوا بە
زمانی لاتینی واتا (ئاو) ئەم ناوانە ناوە رەسەنەکانی سەردەمی دەسەڵاتی
ئیمپراتۆریەتی رۆمایە، پێش هاتنی عەرەبە ئیسلامەکان و تورکە
ئیسلامەکان، کە هەر یەکە لەوانیش ناوی عەرەبانە وتورکانەیان بەسەر
شوێنەکاندا دابڕیوە. هەموو ناوچەیەکی رۆژهەڵاتی ناوەراست و باکووری
ئەفەریقا پێش هاتنی عەرەب بە بیانووی بڵاوکردنەوەی ئایینی ئیسلامەوە و
تورکەکان بە بیانووی داگیرکردنی نیشتمانێک بۆ نیشتەجێبوون لە ناوەراستی
ئاسیاوە ناوێکی تریان هەبووە. ئەکواراتی واتا ناوچەیەکی پاراو و
ئاویژگە، کە (شا) شەهبا و سفیرا دەگرێتەوە لە دامێنی چیای لیلۆک.
٣-
(سووک):
کورتکراوەی هێزەکانی هاوپەیمانی سوریایە (قوات تحالف الشعبي السوري) کە
سوپای باشوری تورکی لەسەر سنوورەکانەوە لە کلیس و ڕەیحانلیەوە راستەوخۆ
هاوکاری وهەماهەنگی لە گەل (سووک) و ئەنەکەسە دەکات ورۆژانە هەر
شوێنێکیان بووێ بۆی دەبنە (رەسەد) تۆپباران دەکرێت لە کۆبانێ و گردەسپی
و سنووری کانتۆنی عفرین.
ماڵپەڕی هۆشیار
ئەوڕەحمان
|
