|
١٦\٦\٢٠١٠
وتوێژێکى هێمنانە
لەگەڵ پارێزەر کامیل ژیر.
ئامادەکردنى: ماجید محەمەد مستەفا
سەرۆکى کۆنگرە:
کورد چەند لەپایتەختى
داگیرکەرەکان نزیکبێتەوە، ئەوەندە لەخەبات بۆ مافى چارەنووسى دوور
دەکەوێتەوە.
 کامیل
ژیر، سەرۆکى کۆنگرەى نیشتمانى لەباشوورى کوردستان، لەم
وتوێژەدا تیشک دەخاتە سەر هەندێک مەسەلەى چارەنوسسازى
گرنگى مەسەلەى کورد و رۆڵى پارتەکان تێداو رادەى
کاریگەرێتى پایتەختەکانى داگیرکەران لەسەر پارتە
کوردیەکان و رۆڵى هەندێک بۆ لەناوبردنى مەسەلەى کورد.
پ/ مامۆستا
کامیل ژیر، وەکو سەرۆکى کۆنگرە و وەک ئەوەى ئەزموون و چالاکیەکی پڕ
کارى سیاسیتان هەیە، چى دەڵێیت لەبارەى سەرەتاکانەوە؟
و/ وەک چارەنووس لەناخى هەموو کوردێکى
نوسیبێت کەلەمنداڵیەوە ئاوێتەى سیاسەت ببێت و پیادەى کات، هۆى ئەوەش
بارى ئەو داگیرکراوەیەیە کە زۆر ستەمى لێکەوتۆتەوە بۆسەر هەموو توێژ و
تایەفە و باوەڕە کوردیەکان بەدرێژایى مێژووى پڕ شۆڕش و بەرگرى کە
لەوەوە توشى زۆر کارەسات و کوێرەوەى بووە. بۆ دەربازبوون لەو بارە
ناهەموارەش، سیاسەت خۆى کوتاوەتە ناو نائاگایى (للاوعى) بەکۆمەڵى
کوردەوە. بۆیە هەموو تاکێکى کورد هەوڵدەدا سیاسەت بکات، بەکردەوە یان
بەقسە یان بە لایەنى کەمەوە لەناخیدا.
پاڵنەرى یەکەم کەواى لەمن بەشێک لەبیرم بەسیاسەتەوە خەریک بکەم، گرمەى
فرۆکەیەکى چاوگێرانبوو کەساڵى 1939 هاتە ئاسمانى سلێمانیەوە ئەو کاتە
تەمەنم تەنیا پێنج ساڵ بوو. وڕەیى ئەو فرۆکەیە ترسێکى ئەوتۆى خستە
دەروونى خەڵکى شارەوە کە فەرمانبەران فەرمانگەکانیان بەجێهێشت و
دوکانەکان داخران هۆى ئەوەش ئەو ماڵوێرانیە بوو کە پێش چەند ساڵێک
لەوبەروارەوە بەسەر خەڵکى سلێمانیدا هاتبوو بەهۆى فرۆکەکانى
بەریتانیەوە کەبەبێ بەزەیى و بەبێ جیاوازى بۆردمانى سلێمانیان دەکرد،
بۆ کوژاندنەوەى شۆڕەشەکانى شێخ مەحمودى حەفید سەربارى مەرگەساتەکەى 6
ئەیلول 1930و دواى ئەوەش هەڵگیرسانى جەنگى جیهانى دووەم لەهەمان ساڵى
1939 دەورى فرۆکە جەنگیەکان کەرۆژانە وێرانکاى و سەدان کوشتنیان لەگەلێ
ناوچەى جیهاندا ئەنجام دەدا.
بەو هۆیانەوە ئاوێتەى سیاسەت بووم و لەناو دانیشتنى خێزانیشمانەوە،
بەتایبەتى بیریارەکانیان وەک هەردوو هەستیار (شاعیر)ى گەورە شێخ سەلامى
خاڵى باوکم و ڕ.ب هەورى براى و خزمانى ترمانەوە، ئاسۆى بیرم فراوانبووە
و فێرى وانەکانى یەکەم بووم لەسیاسەتدا، زانیم ئێمە نەتەوەیەکین
دەناڵێنین بەدەست پارچەکردن و بەشبەشکردن و داگیرکردن و زۆرلێکردنەوە و
بێبەشین لەدەوڵەتى نەتەوەیى خۆمان، بۆیە ئەوەم خستە ئەستۆى خۆم
کەلەپێناوى نەهیشتنى ئەو زوڵم و زۆرانەدا تێبکۆشم. کاتێکیش تەمەنم بوو
بە 14 ساڵ، ساڵى 1948 چوومە ناو رێکخستنەکانى حیزبى شیوعیەوە لەو
بڕوایەمەوە کە وامدەزانى کلیلى سەربەخۆیى و ئازادى گەلان لەناو
داڵانەکانى مۆسکۆدایە بەقسەى شیوعیەکان! کاتێکیش لەو دیدە نائومێدبووم
دواى جاڕى رژێمى کوتارى چەپڕەو لەعێراق و رۆڵى پارتى کۆمۆنست لەدژایەتى
هەموو رەوتێکى نەتەوەیى، وازم لەو پارتە هێنا، هەرچەندە قوربانى زۆرم
لەپێناویدا بەهۆیەوە دابوو، وەک چەندین جار زیندانیکردن و دوورخستنەوەم
جارێک بۆ شوعیبە و جارێک بۆ ئەبوغرێب و پچراندنم لەخوێندن. دواى ئەوە
لەگەڵ ژمارەیەک رۆشنبیر رێکخراوێکى نەتەوەیى باوەڕدارمان پێکهنا بەناوى
(کاژیک) ەوە، کۆمەڵەى ئازادى و ژیانەوە و یەکێتى کورد لە14/4/1959دا.
دواى هەڵگیرسانى شۆڕشى ئەیلولیش، کاژیک تواناکانى خۆى و کادرەکانى خستە
خزمەتى شۆڕشەوە. ساڵى 1974یش دواى دەستپێکردنەوەى شەڕ لەگەڵ رژێمى
بەغداد و بۆ یەکخستنى ریزەکانى شۆڕش، کاژیک چالاکیەکانى خۆى هەڵپەسارد
ئینجا دواى هەرەسى شۆڕش، ژمارەیەک لاوى کورد لەهاوبیرانى کاژیک و خەڵکى
تریش، رێکخستنێکى نەتەوەییانەى باوەڕداریان لەساڵى 1975دا پێکهێنا
بەناوى (پاسۆک)ەوە لەسەر رەوتى کاژیک و بەپێى هەمان فەلسەفە و ستراتیجى
کاژیک، دواى ئەوە ژمارەیەکى تر لەسەرکردە هاوبیرانى کاژیک لەئەوروپا
رێکخستنێکى تریان بەناوى کۆنگرەیى نیشتمانى کوردستان KNC دامەزراندن
بەئامانجى ئەوەى ببێتە چەترێک بۆ کۆکردنەوەى هەموو پارتە کوردیەکان
لەبەرەیەکى هەمیشەیدا و ئاراستەکردنى چالاکیەکانیان بۆ خەبات لەپێناوى
سەربەخۆیدا، سەربارى رۆڵى کۆنگرە بۆ بڵاوکردنەوەى هۆشیارى نەتەوەیى
لەنێوان نوسینەکانیان و سایتى ئەنتەرنێتەوە دەورى کۆنگرە لەناسینى
مەسەلەى کوردا بەگەلان و حکومەتەکانى جیهان.
پ/ رادەى وەڵامى پارتەکان چەندبوو بۆ
ئامانجەکانى کۆنگرە بەتایبەتى خەبات لەپێناو سەربەخۆیدا؟
و/ سفر.
پ/ بۆ؟
و/ چونکە پارتى نەتەوەیى نین بەواتا
راستەکەى، سەربارى ئەوەى بەگرێى خوادەستى داگیرکەرانى کوردستانەوە
دەناڵێنن و نە هەڵوێستێکى سەرەتایى نەگۆڕیان هەیە و نەستراتیجێکى روون
لەبەرنامەیاندا و شەڕى ناوخۆى ساڵەهاو بڵاوبوونەوەى گەندەڵى
لەریزەکانیانداو گەلێ لایەنى نەرێنی تر یان لەولاوە بوەستێ.
پ/ ئەى چار؟
و/ چار نەهێشتنى پارتایەتیە، چونکە
گەلانى رزگارنەبوو بۆ سیستەمى پارتایەتى دەست نادەن. پارتییەکان لەم
جۆرە کۆمەڵگەیانەدا هیچ نین جگە لەوەى پوازێکن لەجەستەى نەتەوەدا و
کابووسێکن بەسەریەوە و زەلکاوێکن بۆ گەندەڵى و ئامڕازێکن بەدەست
داگیرکەرانەوە بۆ لەتکردنى ریزەکانى کۆمەڵ و ئیفلیج و لاوازکردنى و
کردنى بەکێڵگەیەکى بەپیت بۆ گەشەکردن میکرۆبى دووبەرەکى و ئاسانکارى بۆ
بنەماى کوتیکە و کۆتیکە کە داگیرکەران بەرانبەر داگیرکراوەکانیان
پەیڕەوى دەکەن. ئینجا پارتیە کوردیەکانى کەئەمرۆ هەن، لەئەنجامى گرێى
خوادەستیانەوە بۆ داگیرکەرانى کوردستان لەچەند سەدەیەکەوە، خراپترین
لەپارتیەکانى ئەو گەلانەى قەوارەى سیاسى خۆیان هەیە. لەرووى کردەیشەوە
ئەو پارتە کوردیانەمان بینى کەچۆن جۆرەها بیانویان دروست دەکرد بۆ
دانانى کۆسپ لەرێى ژمارەیەک هەلى سەربەخۆیدا و گۆڕینەوەى ئەو هەلانە بە
هەندێک دروشمى پروپوچى وەک پەیوەندى مێژوویى و دیموکراتى درۆزنەو
ئوتونۆمى و فیدڕاڵى، یان خۆبەستنەوە بەو دەستورانەوە کە دەسەڵاتەکانى
ناوەند خۆیان کاریان پێناکەن کەلەراستیشدا ئەوانە هیچ نین جگە
لەمەرەکەبى سەر کاغەز و شیاوى گۆڕین و هەڵوەشاندنەوەن. ئەوەبوو چەندین
دەستورى عێراقیان بینى کەلەخراپەوە بۆ خراپتر دەگۆڕان، دەستور وەک
سەدام حسین پێناسەى دەکات (پەرەیەکە ئەمرۆ دەینوسین سبەینێ دەیدڕێنین).
پ/ هەڵوێستان بەرانبەر بزوتنەوەى گۆڕان؟
و/ لایەنگرى بووین لەبەر هەندێک هۆ:
یەکەم: چونکە پارتێک نەبوو لەسەر شێوازى
ئەو پارتانەى کەهەن، بەڵکو بزوتنەوەیەکى جەماوەرى گشتگیربوو بەچاوپۆشین
لەپاشخانى سونبولەکانى.
دووەم: پێویست بوو بەرهەڵستکارى بخرێتە
ناو پەرلەمانى کوردستانەوە تا بەرووى ئەو گەندەڵیەدا بوەستێ کەخەریکە
ئەو حکومەتە خۆشەویستەى هەرێمى کوردستان لەناوبەرێت کەبەخوێنى هەزاران
شەهید دامەزرا.
سێهەم: دەشێ ئەو بزوتنەوەیە ببێتە
جێگرەوەى پارتیە کلاسیکیە کۆنەکان و دەشێ بزوتنەوەى رزگاریخوازى کوردى
بەرەو سەربەخۆیى بەرێت. پێشتر نەوشیروان مستەفا ئەوەندە شانازى بەپارچە
هۆنراوەیەکى هەستیار م.نوریەوە کردوە کە بانگەشەى سەربەخۆیى تێدا دەکات
بەرادەیەک کە هانیداوە ئەو پارچە هۆنراوەیە بخاتە سەر بەرگى یەکەمى
پەرتوکەکەى (لەکەنارى دانووبەوە بۆ خڕى ناوەزەنگ)، بەڵام ئێستا
مەسەلەکە جۆرێکیترە دەرچوو کاتێ بینیمان ئەو بزوتنەوەیەش روودەکاتە
بەغداد و پەرلەمانى بەغداد و پلەوپایە حکومیەکانى بەغداد، چونکە
بەباوەڕى ئێمە بەغداد و تاران و ئەنکەرە و دیمەشق چارەسەرى کێشەکانى
نەتەوەیى ئێمە ناکەن. هەروەها پلەوپایەى حکومى لەو پایتەختانەدا
سودێکیان نابێت بەسەرۆکایەتى کۆمار و هەر پلەیەکیکەشەوە مادەم ئەو
نەتەوانە دان بەمافى چارەنووس نەتەوەکەماندا نانێن، بەڵکو بەگەڕانەوەى
ئەو ناوچانەشدا کەبەناوچەى ناکۆکى لەسەر ناودەبرێت بۆ سەر کوردستان!
لەبەرئەوەى کورد چەند لەپایتەختى داگیرکەرەکان نزیک ببێتەوە، ئەوەندە
لە خەبات بۆ مافى چارەنووسى دووردەکەوێتەوە. بەچاوى خۆشمان لەپێج ساڵى
رابردوودا بینیمان کە ئەو ژمارە زۆرە لەپەرلەمانکار و وەزیر و گەورە
فەرمانبەرەى کورد، بەسەرۆک کۆماریشەوە، نەیانتوانى گوندێک بگێرنەوە بۆ
سەر هەرێم جگەلەوە کورد ئەزمونێکى دووردرێژى هەیە لەوەرگرتنى پلەکانى
سەرۆک وەزیران و وەزیر و سەرکردایەتى سوپا و ئەندامێتى پەرلەمان و...
هتد، لەبەغدادا لەسەردەمى پاشایەتیەوە و دواجار پلەى جێگرى سەرۆک کۆمار
لەسەردەمى سەدامدا بەبێ ئەوەى هێزو توانایەکیان هەبوو بێ بۆپاڵنانى
رەورەوەى مەسەلەى کورد نیوهەنگاو بۆ پێشەوە! ئێستاش هەڵوێستى چاودێرمان
هەیە لەسەر بزوتنەوەى گۆڕان ئاخۆ ئەمیش هەمان رەوتى خواردەستى
(التبعیە)ى دەبێت بۆ داگیرکەران، یان بەرەو رەوتى نەتەوەییانەى راست
ئەڕوات؟ دوایش بۆ هەر روداوێک وتارى خۆمان دەبێت.
پ/ گرنگترین بەرهەمەکانى کۆنگرە چیە
بەوپێییەى ئێوە لەسەرکردە دەرکەوتووەکانى ئەو کۆنگرەیەن؟
و/ دامەزراندنى کۆنگرە، خۆى لەخۆیدا
بەرهەمێکى گرنگە. کۆنگرە تائێستا شەش کۆنگرەى گشتى بەستووە کە نوێنەرى
هەندێک پارتى کوردى و کەسایەتى کوردى دەرکەوتوو و ژمارەیەک نوێنەرى
حکومەت و پەرلەمان و رۆژنامەوانى ئەوروپى تێدا بەشداربوون. هەروەها
بروسکەیەکى زۆرى هاوسۆزى لەسەرۆکى هەندێک لەدەوڵەتە گەورەکانەوە
پێگەشتووە، دواى ئەوە کۆنگرە بەشدارى لەدامەزراندنى حکومەتى رۆژئاوای
کوردستاندا لەتاراوگە کردوە. گرنگترین شتێکیش کەکۆنگرە لەدورستبوونیەوە
ئەنجامى دەدات: بڵاوکردنەوەى هۆشیارى نەتەوەییە لەرێگەى بڕیارەکانى و
نوسین و سیمنارى کادرکانى و گۆڤار و سایتەکەیەوە لە ئەنتەرنێت و
دەڕبڕینى راى بابەتیانەى خۆى بەرانبەر جۆرەها روداوى جیهانى و هەرێمى و
ناوچەیى پەیوەندیدار بە کێشەى کوردیەوە.
پ/ ئایا کۆنگرە ژمارەیەکى ئەوتۆ ئەندامى
هەیەکە هاوشانى پارتییە کوردیەکانى ئێستاى ناو کوردستانبن؟
و/ کۆنگرە پارتێک نییە تا ئەندام
کۆبکاتەوە لەشانە و رێکخراوەکانیدا رێکیان بخات. کۆنگرە زیاتر بزاوتێکى
بیرمەندییە وەک لەوەى رێکخستنێک بێت لەشێوازى رێکخستنە پارتێکان، ئەرکى
کۆنگرە بڵاوکردنەوەى وشیارى نەتەوەییە وەک پێشتر وتم، دوایى ئەوەش
ناساندنى مەسەلەى کورد بەجیهان ئینجا نزیککردنەوەى بارى سەرنجى پارتیە
کوردیەکان و کۆکردنەوەیان لەبەرەیەکى یەکگرتوودا بۆ یەکخستنى هێزە
سەربازییەکانیان و نەهێشتنى ناکۆکى و بەرژەوەندى تەسکى پارتیانە هیچ
نەبێت لەقۆناغى خەباتى رزگاریدا. ئەم ئەرکانەش پێویستیان بەچەندێتى
ئەندامەوە نییە. بەڵکو پێویستیان بە جۆرێتى ئەندام و لایەنگراوە هەیە.
پ/ تاکەى!؟ ئەى ئەگەر کار هەر بەم جۆرە
ئێستا رۆى؟
و/ ئەو کاتە دوورنییە کۆنگرە بچەرخێ بۆ
بزوتنەوەیەکى جەماوەرى فراوان بۆ دەستەبەرکردنى ئامانجە بنچینەیەکەى کە
ئازادی و سەربەخۆییە.
پ/ ئایندەى کورد لەعێراقدا ئێستادا چۆن
دەخوێنیتەوە؟
و/ با وەڵامى ئەم پرسیارەت بە تۆزێ درێژى
بدەمەوە هاوکار لەگەڵ دید بۆچونێکى نوسەرى بەتواناى کورد (ئەحمەد
قەرەداغى) لەوتارێکى بەنرخى بڵاونەکراوەیدا بەناونیشانى: گرێ رۆچوەکان
بەمێژوودا.
ئەو توخمە سەرەکیانەى گیراوەى کۆمەڵایەتى دەوڵەتى عێراقى تازە دروست
دەکەن و تایبەتمەندێتى خۆیان هەیە و هێز لەکۆمەڵێ گرێى مەڵاسخواردوو لە
نائاگایى بەکۆمەڵى ئەو توخم و پێکهاتە کۆمەڵایەتیانەوە وەردەگرن،
دەکرێت وتار لەبارەى گرێ و شوێنەوارەکانیانەوە بەمجۆرە کورتکەینەوە:
1- شیعە: ئەمانە زۆرینەى کۆمەڵگەى عێراقى
پێکدەهێنن و بەگرێى هەستکردن بەتاوانى مێژووەوە دەناڵێنن. ئەو گرێیەش
رەگى رۆچووە بە روداوە مێژوویەکى کەربەلاو مەرگەساتەکەى ئیمام حسین
(سلاوى لێبێ) لەلایەن ئەوانەوە کەدەبوو پشتى بگرن و جیهادى لەگەڵدا
بکەن. هەروەها جۆرێک لە (ماسۆکێتى)لەناو شیعەدا بڵاوکە دەکرێت ناویبنێم
(گرێى دەرکەوتن لەدەورى ستەملێکراودا) ئەویش بەهۆى ئەوەوە کە لەسەردەمى
ئەمەوییەکانەوە و بەدرێژایى مێژووى ئیسلامى، بەر زۆر ستەم کەوتوون.
لەئەنجامى ئەو بارەشەوە، شیعە لەزۆر کاتدا (بەشێوەیەکى نائاگایى) بەلاى
ئەوەدا دەچن کە قوربانى و زۆرلێکراون زیاتر لەوەى ستەمکار و زاڵمبن.
ئەم راستیەش لەبینینى نورى مالیکیەوە دەرکەوت کەچۆن ئێوارەى رۆژى هەینى
26/3/2010 دواى بڵاوکردنەوەى ئەنجامى هەڵبژاردنەکەى 7ى مارت لەپەردەى
تەلەفیزیۆنەوە لەدەورى ستەملێکراودا دەیبزڕکان و سکاڵاى لەو ئەنجامە
دەکرد کەهێشتا خۆى سەرۆکى حکومەتبوو و دەسەڵاتى فەرمانرەوایى بەدەستەوە
بوو و هێزە سەربازى و شارستانیەکان لەژێر رکێفى خۆیدا بوون! کەئەوەى
پەیرەوکراوە: بەرهەڵستکاران سکاڵا دەکەن نەک بەپێچەوانەوە!.
2- کورد: ئەمانیش بەدرێژایى مێژووەکەیان
بەدەست ستەم و داگیرکراویەوە ناڵاندوویانە، خاوەن دەسەڵاتى راستەقینە
لەزۆربەى کاتدا (ئەگەر نەڵێین هەموو کات) بێگانەى داگیرکەربووە.
بەوجۆرە لەنائاگایى (فى اللاوعى) کوریدا ئەوە چەسپیوە کە
دەسەڵاتدارەکەى هەر دەبێت (نا کوردێک بێت) ئەم گرێ مێژووییە نائاگاییە
ئەو کوردەشى لێبەدەرنەبووە کەلەتوانایدا بوو رۆژێ لەرۆژان فەرمانڕەوایى
گەلەکەى بکات و ئەوەندە باوەڕى نییە (لەسەر ئاستى نائاگایى بەلایەنى
کەمەوە) کەشیاوى ئەوەیە ببێتە جێگرەوەى فەرمانڕەوایى بێگانە دەشێ وێنەى
ئەو فەرمانڕەوایە سەرکەوتووبێت لەفەرمانڕەوایى گەلێکیکەدا لەکاتێکدا
سەرکەوتوو نابێت بۆ فەرمانڕەوایى گەلەکەى خۆى، ئەوەش بەهۆى ئەو گرێیەوە
کەدوو کاریگەرى هەیە، کاریگەرییەک لەسەر فەرمانڕەواکە و کاریگەریەک
لەسەر فەرمان لەسەرکراوەکە لەیەک کاتدا. ئەم راستیەش لەعێراقچیەتیەکەى
تاڵەبانیدا دەرکەوتوو کە زیاترە لەو عێراقیانەى بانگەشەى ئەوە دەکەن کە
عێراق بەشێکە لەنەتەوەى عەرەب و بەرادەیەکیش نوساوە بەیەکێتى عێراقەوە
کەبەجێگرى سەرۆکى ئەمەریکا جوزێف بایدنى وتوە (پرۆژە پێشنیارکراوەکەى
بۆ دابەشکردنى عێراق لەلایەن پێکهاتەکانى عێراقەوە پەسەند ناکرێت...
وازمان لێبێنە خۆمان کێشەکانمان بەرێگەى تایبەتى خۆمان چارەسەربکەین)
هەروەها ئەو هەمیشە بیرۆکەى دەوڵەتى کوردى رەتدەکاتەوە و بەخەونى
هەستیارانى پێناسە دەکات وەک کورد لە بەهەشتى بەرینێکى ئەوتۆدا بژى
کەروبارێک بەختیارى بەژیریا بڕوات بەو یەکێتیەى لەگەڵ داگیرکەرانیدا!
بەوەش شیاوتر بۆ دەورى دووەمى سەرۆکایەتى کۆمار زیاتر لەو ناکوردانەى
بەخۆیان رەوا نابین (هیچ نەبێت لەرووى راگرتنى هەستەوە) کە دەوڵەتى
کوردى بەو پێناسەیە پێناسەبکەن.
3- عەرەبى سوننە: ئەوانە بەدرێژایى
کاریگەرى فەرمانڕەوایى دژوار و خۆسەپێنى فەرمانڕەوا موسڵمانە سوننیەکان
کەلە سەردەمى ئەمەویەکانەوە دەستى پێکردووە و بەناو سەردەمى عەباسیەکان
و بەناو سەردەمى عوسمانیەکاندا دەروات تا دەگاتە ئەوەى سەردەمى بەحکومى
عەرەبى نیشتمانى ئێستا ناودەبرێت، لەسەر فەرمانڕەوایى ستەمکارانەى
تاکڕەو راهاتوون دەشتوانین بڵێین ئەوانە تاڕادەیەک چێژ لەوە وەردەگرن.
هەروەها دووریى ئاینى و هەوڵەکانى (وعاڤ السلاگین)ى پیاوانى ئاین
بەشداربوون لەوەدا دوورییەکى پیرۆزمەنى بکەن بەبەر ئەوە جۆرە
فەرمانڕەوایى و خۆسەپاندنەدا. فەرمانڕەوا ستەمکارە یەک لەدوا یەکەکان
بەدرێژایى چەندین سەردەمى درێژ ئەو تێگەیشتنەیان لەگەنجینەى نائاگایى
بەکۆمەڵى خەڵکدا دروستکردووە کە دەبێت فەرمانڕەوا بەسام و بەهێز و
ملهووڕ دەسوەشتێنبێ. بەو جۆرە کارەکە بەلاى دەسەڵاتدارى بەهێز و
ستەمکاردا شکاوەتەوە بەجۆرێک کەبەهاى فەرمانداریەکەى بدرێت بەسەر جۆرە
فەرماندارییەکى تردا کە دەشێت کراوە و دادپەروەربێت، بەڵام (بەباوەرى
ئەوانە) فشەڵ و لاواز بێت و لەوانەبێت کە ببێتە دەرگایەک بۆ ئاژاوە و
لەیەکترازان و نەبوونى ئارامى، نموویەک بۆ ئەمە، ئەو لێدوانە (ناسروشتى
و بێ بیانوانە) بەبیر دەهێنینەوە لەلایەن زۆرێک لەعەرەیە سوننەکانەوە
لەعێراق و لەدەرەوەى عێراقدا، لەسەر فەرمانڕەواى پێشووى عێراق (سەدام
حسین) کەنازناوى (فەرماندەى پێویست)یان دەخستە پاڵى و گەورەیان دەکرد
لەرۆژنایى فەرمانڕەواییەکەى و داوى رۆیشتنیشى. نمووی یەکێکە بۆ ئەو
نائاگاییە کەڵەبووە: دوایى ئاشکراکردنى ئەنجامى هەڵبژاردنى 7/3 ئەیاد
عەلاویمان لە تەلەفیزیۆنەوە بینى کەچۆن شانازى بەوەوە دەکرد حکومەتێکى
بەهێزى خاوەن دووریى عەرەبى و ئیسلامى پێکدەهێنێت! ئەو هێز و ئەو
دووریەش لەقسەکانى عەلاویدا، واتا و لێکداوەنەى خۆى هەیە! لەبەر
رۆشنایى ئەو قسانەماندا، من وایدەبینم تواناى راهاتنى پێکهاتە
کۆمەڵایەتیە سەرەکیەکان لەعێراقدا، یان تێکەڵاوبوونى سروشتیانە
لەقەوارەیەکى سیاسى یەکگرتوو پێکەوەژیاندا، کارێکى یەجگار گرانە (ئەگەر
نەڵیین کارێکى نەکردەیە).
ئینجا دەشێت زۆرێک بڵێن ئەوە راست نییە و تاقیکردنەوەکانى ئێستاى عێراق
ئەوەیان تاڕادەیەک سەلماندووە کەجۆرێک لەسەرکەوتنى ئەو راهاتنە
لەتوانادایە، بەڵام من هەندێکى تر دەخەمە سەر قسەکانى پێشووم کە ئەگەر
وایدەبنێین هەندێک سەکەوتن لەکۆکردنەوەى پێکهاتە عێراقیە
نەگونجاوەکانیشدا بەدەست هاتبێت، ئەوا نابێت لەبیرمان بچێت کەئەوە
بەبووونى سەرپەرشتى (یان راستر چاودێرى ئەمەریکاوە بوە) کاتێکیش
کاریگەرى ئەمەریکى نامێنێت یان لاواز دەبێت بەهەر هۆیەک (ئەوەش ئێستا
یان کاتێکە هەر روودەدات) ئەوسا بارودۆخەکە بەجۆرێک دەشێوێت و رێرەوێک
دەگرێت کە جڵەوگرتنەوەى گرانبێت و ئەوسا پێکهاتنە درۆینەکان و
رووپاماڵیەکان بۆ پڕکردنەوەى کەلەبەرەکان و نەهێشتنى ناکۆکیە
رەگداکوتاوەکان و جیاوازییە گیرخواردووەکان کەڵکیان نابێت.
کاریگەریە بەهێزەکانى تێگەیشتنە رەگداکوتاوەکان لەنائاگایى بەکۆمەڵى
گەلان و کۆمەڵە مرۆییەکان بەجۆرێک بەهێز و پەزمەندەیە کە دەشێت
لەسەرووى بیرکردنەوەوە بێت. لەوەش خراپتر لەم بوارەدا ئەوەیە کەبەزۆرى
لەتوانادا نابێ جڵەوى ئەو کاریگەریانە بگیرێ یان بەرێکارى سەروانە و
رووکەشانەو پەنابردن بۆ تەگبیر و پیادەکردنى ئاسایى چارەسەربکرێت
کەلەئاستى قوڵى و وردى هۆکان و پاڵنەرەکانى ئەو کاریگەریە قوڵ و
مەترسیدارانەدا نەبێت، بۆیە ئەوانە بارودۆخەکە خراپتر دەکەن!
ئەوەیە خوێندنەوەى بابەتیانە و کردەییانە بۆ ئایندەى عێراقى ئێستا
بەئایندەى کوردیشەوە. گومانیشى تێدانییە کە مەرگەساتەکە لەسەر کورد
دووجار دەبێت، ئەگەر هەمووى نەبێت وەک ئەوەى دواى کۆتایهاتنى شەڕى
عێراق و ئێران، بۆیە لەسەر هەموو کوردێک پێویستە، دەسەڵاتدار یان بێ
دەسەڵات، پارتەکان و تاکەکان، لەم راستیانە بگەن و دوورکەونەوە
لەگەندەڵى و نۆکەرى و دوژمنایەتیەکانیا کەلاخەن و رایەڵێک پێکیانەوە
ببەستێتەوە بۆ خاڵ خستنە سەرپیتەکانى پەیمانێکى شەرەف بۆ پاراستنى
بەرژەوەندیە باڵاکانى نەتەوەى کوردمان. ئەوەش بەیەکخستنى هەڵوێست
بەرانبەر بێگانە و دانانى نەخشەیەک بۆ گێرانەوەى باوەڕبەخۆکردن بۆ
چارەسەرکردنى گرێ مێژووینە نائاگاییە چەقبەستووەکان لەدەروونماندا،
دەسەڵاتدار و بێ دەسەڵات، نەزان و زانا و گێرانەوەى ژیارى بۆ کەسێتى
روخاوى کوردى لەئەنجامى ئەو زۆر ستەم و داگیرکردنەوە لەلایەن
داگیرکەرانى بێگانەوە، دیارە بۆ هەر دەردێک دەرمانێک هەیە، رسواکردنى
گەندەڵى و وازهێنان لەنۆکەرایەتى و دەستکردن بەپەروەردەیى نەتەوەییانەى
راست و چارەسەرە زانستییە دەروونیەکان لەڕێگەى خوێندن و لەکەناڵى
هۆکارەکانى راگەیاندنەو تێگەیاندنى هەمووان لەوەى کەبەبێ بوونى
سەربەخۆیى، ئازادى بەختیارى و گەشە و یەکسانى و پاراستنى ناموس و
سەروەریى و ئارامى بوویان نابێت. ئەوانەش دەبنە زامن بۆ نەهێشتنى خڵتەى
کەڵەکەبوو لەدەروونماندا بەدرێژایى مێژوو، دوایش دەربازبوون لەدۆزەخى
داگیرکردن کەئەوەش کارى نەکردە و خەونى هەستیاران نییە، پێش ئێمە
گەلانى ئیمپراتۆریە بەهێزە خاوەن سوپا زۆرەکان و گەلانى یەکێتى سۆڤیەت
کەدووەم هێزبوو لەجیهاندا و خاوەن چەکى کۆکوژبوو رزگاربوون، ئەگەر
گەلێک ژیانى بوێت کۆت و بەندەکەى هەر دەبێ بشکێ.
پ/ دوا وتەتان ؟
و/ بەبێ سەربەخۆیى ژیان بوونى نییە،
گەیشتن بەم ئامانجەش رێگەو هونەرى خۆى هەیە و مەرج نییە کەهەر بەخوێن و
کوێرەوەری بێت.
ماڵپهڕی کامیل ژیر
|
