٣٠\٦\٢٠١٧

خوێندنەوەیەکی سەرەتایی بۆ هەندێ زاراوە و کاتێگۆری لە نێوان واهیمە و راستیدا.
بە نموونە (لیبرالیزم، فاشیزم، چاکسازی).

زاراوە سیاسی و ئابوری/ کۆمەڵایەتی و فەلسەفییەکان، یەکێکن لە گرنگترین کلیل یان دەروازە سەرەکیەکانی تێگەیشتنی هەر باس یان خوێندنەوەیەکی زانستانەو، بەبێ دیاریکردنی زانستانەو بابەتییانەی ئەم زاراوانە توێژەر یان خوێنەر ناتوانێت لەوە تێبگات کە دەیخوێنیتەوە، هەروا زۆر لای گراندەبێ بگاتە زانست و راستیی زانیارییانە لەو بارەیەوە کە حەزدەکات پێیبگات.

هەڵوێستی مەبدەئیانە لە زاراوەو کاتێگۆرییەکان لەو رێگەیەوە دیاریدەکرێت کە توێژەرەوەکە یان خوێنەرەکە سەربە کام بیرو/ ئایدیۆلۆژییە، ناشکرێت لە دەرەوەی چوارچێوەی ئایدیۆلۆژی مامەڵە لەگەڵ زاراوە زانستییەکان بکرێت یان لێیان تێبگەن و ئایدیۆلۆژی دەرخەری سەرەکی شێوازو ناوەرۆکی ئەم زاراوەو کاتێگۆرییەیە، بۆ کێ ؟ بۆ بەرژەوەندیی کێ؟، واتە بەمانایەکیتر ناکرێ ئەم کاتێگۆرییانە لە ئایدۆلۆژی بەرکەناربێت و پەیوەندییەکی بەتین و پێکەوەلکانێکی بابەتی لە نێوان ئایدۆلۆژیاو کاتێگۆرییەکان وزاراوە زانستیە سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی فەلسەفیەکاندا هەیە، هەر ئایدۆلۆژیەکیش زاراوەو کاتێگۆریی تایبەتی خۆی هەیەو کە ناوەرۆکەکەی دەردەبڕێت و دواجار ئەو ئایدۆلۆژیەی کە توێژەرێکی زانستی باوەڕی پێیەتی بە لۆژیکی سەرەکی دادەنرێ لە دیاریکردنی هەڵوێستی زانستانەیدا لە گۆڕەپانەکانی سیاسی و ئابوری / کۆمەڵایەتیدا.


لەم بابەتەدا سێ کاتێگۆریی سەرەکی هاوپەیوەند باسدەکەین، کە رەنگە لە شێوازدا لێکتر جیاوازبن بەڵام لە بواری ناوەرۆکدا وەک یەکن و هەندێکیان لەگەڵ هەندێک جووتن، ئەم کاتێگۆریانە لایەنگیریی تەواو بۆ ئایدۆلۆژیای سەرمایەداری دەردەبڕن و، لە بواری مەبدەئیەوە هەڵقوڵاوی پێکهاتەی کۆمەڵایەتی/ ئابوری سەرمایەدارین و ئەمانەن:

لیبرالیزم، فاشێزم، چاکسازی.

لیبرالیزم.

وشەی لیبرالیزم لە بنەچەدا لە لاتینیەوە هاتووە - (liberalis) ئازاد، لیبرالیزم جۆرێکە لە فەلسەفەی سیاسی و ئابوری/ کۆمەڵایەتی کە لە سایەی سەرمایەداریدا دەرکەوت، لەمەوبەرو ئێستاش هەر بەرنامەیەکی ئایدۆلۆژی و ئابوری/ کۆمەڵایەتیی چینی بۆرژوایە، لە سیاسەتدا بەرژەوەندەکانی ئابوری و کۆمەڵایەتیی چینەکە دەردەبرێت جا لە دەسەڵاتدابێت یاننا، دواجار سیاسەت شتێکنیە جگە لە دەربڕینێکی چڕوپڕی ئابوری و، هاوپەیوەندییەکی بابەتیش لەنێوان سیاسەت و ئابوریدا هەیەو ناتوانرێت لێکجودا بکرێنەوە.

ريشەی بیریی لە کاتێگۆریی لیبرالیزمدا لە باوەڕی (لۆک) دا دەرکەوت و، لیبراليزم لەسەدەی حەڤدەیەمین – هەژدەیەمیندا دەرکەوت و، لەگەڵ پەرەسەندنی سەرمایەداریدا ئەمیش پەرەی سەندو، بریتیە لە رێبازێکی فەلسەفی و سياسی کە بەرژەوەندەکانی چینی بۆرژوای فەرمانڕەواو، رۆڵی پێشکەوتنخوازانەی، ئەگەر لەگەڵ پێکهاتەی کۆمەڵایەتی- ئابوری دەرەبەگایەتیدا بەراورد بکرێت.

کاتێگۆریی لیبرالیزم لەگەڵ پەرەسەندنی پێکهاتەی کۆمەڵایەتی- ئابوری سەرمایەداری و، لەگەڵ قوڵبوونەوەی قەیرانی کۆمەڵایەتی و ئابوری و دارایی سەرمایەداری لە ئەنجامی ناکۆکیەکانی ناوخۆیداو، ژێرکەوتنی سەرمایەداری لە دۆزینەوەی چارەسەری ریشەیی قەیرانەکەیدا کە سروشتێکی بنیادی هەیە پەرەی سەندووە، لە قەیرانی ساڵانی سییەکانی سەدەی رابوردودا(١٩٢٩- ١٩٣٣) کینز توانی بە رێبازی لیبراڵانەی "نەرم" رێژیمی سەرمایەداری لە روخان رزگاربکات، هەروا جەختی لەسەر بایەخی رۆڵ و شوێنی دەوڵەتکردەوە لە ژیانی ئابوری و کۆمەڵایەتیداو پێویستی دەستخستنەکاری دەوڵەتی سەرمایەداری لە پێناو رزگارکردنی چینی سەرمایەدار لە داڕمانی سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی بە شێوازی راستەوخۆو پاشان دیاریکردنی چارەسەری پێویست بۆ قەیرانە گشتیەکەی ساڵانی سییەکانی سەدەی رابوردو، ئەوەبوو سەرمایەداری لە داڕمانی حەتمی رزگارکرا.

لیبرالیزم داوای بەهێزکردنی رۆڵ و شوێنی کەرتی تایبەتی سەرمایەداری دەکات لە ئابوریی نیشتیمانیدا، وێرای هەوڵدان بۆ چەسپاندن و پەرەپێدانی موڵکایەتی تایبەتی هۆیەکانی بەرهەمهێنان لە کۆمەڵگەی چینایەتیدا، هەروا ئامانجی زامنکردنی بڕوای تەراتێنی ئازادو بازاڕی ئازادەو، کارکردنە بۆ چەسپاندن و پەرەپێدانی دیموکراسی بۆرژوا لە گۆڕەپانەکانی سیاسی و ئابوری وکۆمەڵایەتیدا بۆ بەرژەوەندیی چینی بۆرژوای حوکمدار، واتە دیموکراتیەکی بەراوەژو کە سروشتێکی چینایەتی و ئایدیۆلۆژی هەیە.

پەرەسەندنی پێکهاتەی کۆمەڵایەتی - ئابوری و چوونە قۆناغێکی پێشکەوتو کە ئەویش قۆناغی ئیمپریالیزمە رەوتی نیولیبراڵی کەوتەروو کە لەوپەڕی دڕندەیی و دەستدرێژیکردندایەو ناوەرۆکی ئەم رەوتە بە سەرکردەیی فرێدمان و قوتابخانەی شیکاگۆ لە لیبرالیزمی بازرگانی و، لیبرالیزمی بازاڕو، لیبرالیزمی نرخەکاندایەو، کارکردنە بۆ جێبەجێکردنی ئەوەی بە پڕۆگرامی بەتایبەتیکردن ناویدەبەن و، نەهێشتنی پشتگیری حکومەت بۆ کەرتە بەرهەمهێنەکانی (پیشەسازی- کشتوکاڵی) وکەرتی تەندروستی و پەروەردەو، نەهێشتنی بەخۆڕایی فێرکردن وچارەسەرکردن و نیشتەجێبوون و، کارکردن بۆلاوازی و پاشان نەهێشتنی رۆڵی ئابوری و کۆمەڵایەتیی دەوڵەت و، هەوڵدان بۆ پاکتاوکردنی دامەزراوە گشتیەکانی گەل، واتە کەرتی گشتی و، هەرلەو کاتەشداکارکردن بۆبەهێزکردنی رۆڵ و شوێنی کەرتی تایبەتی سەرمایەداریی مشەخۆر لە شێوازو ناوەرۆکیداو، بڵاوکردنەوەی گێرەشێوێنیی سیاسی لەژێر پەردەی ئەوەی بە پلورالیزمی سیاسی ناویدەبەن.

ئەمڕۆ رێبازی لیبرالیزم و نیولیبرالیزمی دڕندە بەرژەوەندەکانی سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی ئۆلیگارشی (دەستەی دارایی) مشەخۆر دەردەخات، ئەمەش بۆ بەرژەوەندیی بۆرژوازیی بەڕێوەبەری- بیرۆکراسی و بۆ بەرژەوەندیی هێزە مافیاییە تاوانکارەکانی ئابوری بازاڕ، هەرلەوکاتەشدا نیولیبرالیزمی کارەساتبار بووە یاریدەدەری گۆڕینی سەرمایەداریی بەرهەمهێن بۆ سەرمایەداریی خزمەتگوزاریی/ مشەخۆر، هەروا بووە یاریدەدەری قوڵبوونەوەی بۆشایی ئابوری- کۆمەڵایەتی بۆ بەرژەوەندیی کەمایەتی لە کۆمەڵداو، خاسێت و دەسەڵاتداریی مۆنۆپۆلی بەتەواوی چەسپاند وەک خاسێتێکی جیاکەرەوەی ئایدۆلۆژیای بازاڕی ئازادی دڕندە.

نیلسۆن سۆزا ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە کە "لیبرالیزمی تازە بریتیە لە ئایدیایەکی بەرگەنەگرولاواز، چونکە بەردەوام کردەوەی پێچەوانەی لاف و گەزافێتی.. واخۆی هەڵدەکیشێ کەلەسەر ئازادی راوەستاوە، بەڵام لە کاتێکدا بەردەوام لە پێناو مانەوەی رێژیمی سەرمایەداریدا ئازادی پێشێلدەکات".

جۆزیف ستکلدز جەخت لەوەدەکاتەوە کە (( سیاسەتەکانی دامەزراوە نێودەوڵەتیەکان {مەبەستی لە سندوقی دراوو بانکی نێودەوڵەتیە] بەزۆری هەموویان بە شێوەیەکی توند هەڤاڵبەندی بەرژەوەندیە بازرگانی و داراییەکانی ئەوانەی وڵاتە پیشکەوتووەکانن...ستراتیژیی چاکسازی توندڕۆ سەرنەکەوت و پێداگری نەکرا لەسەر کۆتاییەکەی لە ئاسۆدا)). هەروەک پریماکۆڤ جەخت دەکاتەوە کە ((لە ناوەڕاستی ساڵی ١٩٩٨دا زۆر بە توندی ئەو پڕۆسانە زیادیانکرد کە وڵاتیان بەرەو هەڵدێردەبرد... مەترسیەکی راستەقینەش بەدیارکەوت کە تەواوی ئابوری نیشتیمانی پەکیبکەوێت.. رێبازی لیبرالیزم بووە هۆی دەرکەوتنی قەیرانی بێباوەڕی و لە ئەنجامی هەموو ئەمانەشدا بارێکی سەرنجی رەشبینی لەلای هاونیشتیمانیەکان پەیدابوون لە بیرۆکەی گواستنەوەدا بۆ ئابوری بازاڕی سەرمایەداری...هەروا رێبازی لیبرالیستیی نوێ کە لیبرالیستە ساختەکان لەبواری ئابوریدا بڕیاریان دا، بووە هۆی پەرەسەندنی گەندەڵکاران لەناو فەرمانبەرانی دەوڵەتداو بڵاوبوونەوەی تاوان...وڵاتەکەشی گەیاندە رێگایەکی داخراو)).

لیبرالیزم ونیولیبرالیزم لەرووی بڕواوە دژی سۆسیالیزمن وەک رژێمێکی سیاسی و ئابوری- کۆمەڵایەتی و لەدژی رۆڵ و جێگەی کەرتی گشتین و لەدژی بیمەی مافی کارکردنن و لەدژی بەخۆڕایی بوونی فێرکردن و چارەسەرو نیشتەجێبوونی هاونیشتیمانیانن و، ئایدۆلۆژییەکی چینایەتی لایەنگری چینی بۆرژوان و پێچەوانەو دژی سۆسیالیزم و کۆمونیزمن و، کڵۆڵی و هەژاری و برسێتی و شەڕی ناڕەوا بۆ گەلان و چینی کرێکارانی پێشڕەویان دەهێنن، ئەمە لەکاتێکدا سەرۆکی حزبێکی شیوعی جەخت دەکاتەوەو تەلەفیزیۆنی رێژیمی فەرمانڕەوا قسەکانی بۆ بڵاودەکاتەوە کە دەڵێ((ئێمە لیبراڵێن..))؟!

هەروا لەسەریدەڕوات و دەڵێت: ((ئەمریکا مافی چارەنووسی گەلان بڕیاردەدات))؟! دەپرسین ئایا سوتاندن و وێرانکاری و کاولکردن و کوشتن و جینۆسایدی گەلان ((مافی بڕیاردانی چارەنووس)) دەردەخات؟ کێ دەیان ملیۆن کەسی لە هندییە سوورەکان لەناوبرد؟ ئەی کێ بوو کەوتە کاولکاری و سوتاندن و لێدانی منداڵان و بەساڵاچووان و ئافرەتان و جینۆسایدی نزیک بەتەواوی گەلی عێراق و، گەلی سوریەو، گەلی یەمەن و، گەلی لیبیای ئەنجام دا لەژێر سیناریۆی ئەوەی بە بەهاری عەرەبی ناوی دەبەن؟ ئاخۆ ئەمەیە" مافی بڕیاردانی چارەنووس"؟ یان ئەو هەموو تاوانە بێزەوەرانەو کودەتای فاشیستانە لە وڵاتانی ئاسیاو ئەفریقاو ئەمریکای لاتین، ئایا ئەمانەن مافی بڕیاردانی چارەنووس "ئەی ئاغای خۆشەویست؟!

تۆ خۆشت زۆرباش دەزانیت ئیمپریالیزمی ئەمریکای نوقومبوو لە دڕندەیی ودەستدرێژیدا چی کرد بە گەلی سۆڤێتی لە ماوەی پێشووی پێرێسترۆیکای بەدناو لە شێوەو ناوەرۆکدا، هەروا چی کرد بە گەلی ئەفغان و یوگۆسلۆفاکیاو گەلانی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ئەوروپا لە کاولکاری و وێرانکردنی ئابوری و کۆمەڵایەتی و پەیڕەوکردنی سیاسەتی کۆمەڵکوژی (جینۆساید) و سیاسەتی خاکی سوتماک لە دژی گەلان، جا ئاخۆ ئەمەیە"مافی بڕیاردانی چارەنووس"؟! جا لەبەرچی "خەباتدەکەن" لەپێناو هەژاران و ستەمدیدەکان وچینی کرێکارو هاوپەیمانەکانیانداو "بانگەشەی لیبرالیزم " و " مافی بڕیاردانی چارەنووس" دەکەن، باشترە ناسنامەی سیاسی- بیریی خۆتان بە شێوەیەکی ئاشکرا رابگەیەنن و لەسەر هەڵخەڵەتاندنی هاوڕێیان و دۆستان و هەژاران بەردەوام مەبن و، باشترە ئێوە بە ئاشکرا رایبگەیەنن کە نمایندەی حزبێکی سۆسیال دیموکراتن نەک حزبێکی شیوعی، چونکە ئەمە لەگەڵ قەناعەتی بیروباوەڕتاندا جووتە.

فاشیزم.

(وشەی فاشیزم لە وشەی ئیتالی(Fascio )وە هاتووە کە بە مانای کۆ یان (بەستە دێت) دیکتاتۆرییەکی داپڵۆسێنەری خوێناویی ئەو چینانەیە کە زۆرترین چەوسێنەرو کۆنەپەرست و شۆڤینی و دەستدرێژکارن و لە قەیرانی گشتیی رێژیمی سەرمایەداریی جیهانییەوە پەیدابووەو، هەروا شێوازێکە لە دیکتاتۆریی تێرۆریستانەی ئاشکراو، لەمەوبەرو هەمیشە نوێنەری بەرژەوەندە سیاسی و ئابورییەکانی چینی سەرمایەدار و مۆنۆپۆڵ بووەو خاسێتی دەستدرێژی و دڕندەیی هەیە، بەتایبەتی لەو کاتانەدا کە ئیمپریالیزم بێتوانایەو نەکارێت چارەسەری ریشەیی بۆ گیروگرفتە سیاسی و ئابوری- کۆمەڵایەتی وبیرییەکانی بدۆزێتەوە، رێژیمی ئیمپریالیزم بە سەرۆکایەتی ئیمپریالیزمی ئەمەریکا پەنا دەباتەبەر بەکارهێنانی فاشیزم وەک شێوازێکی چارەسەرکردنی ئەو گیروگرفت و قەیرانانەی سروشتێکی پێکهاتەییان هەیە بەتایبەتی کاتێک پێشینەکانی ماتێریاڵی ئاڵوگۆڕی شۆڕشگێڕانەی جەماوەری بەدیاردەکەون، لەماوەی ئەم قۆناغە(رەشەدا) سیاسەتێکی دوژمنکارانەی تاوانکارانەی ناشەرعی دژی گەلان پەسنددەکرێ و بەتەواوی هەموو شێوازێکی دیموکراسی و تەنانەی لە گۆشەنیگاو نەریتی بۆرژواوە رەتدەکرێنەوە.

ئایدۆلۆژی فاشیستی تێکەڵەیەکە لە بیروباوەڕە هەرەکۆنەپەرستەکان و دروشمی وا پەسنددەکات کە سروشتێکی دیماگۆگی هەیەو ئەم ئایدیایە بانگەشەی شەڕی ناڕەوا دەکات بە ئامانجی وەرگرتن و دەسەڵاتگرتن بەسەر سامانەکانی گەلانداو بە ئامانجی سەرکردایەتی کردنی جیهان. ئەمەش بووە ریبازێک بۆ ئەو رێژیمانەی ئەم ئایدۆلۆژییە رەشەیان پەسندکردووەو بەتایبەتی کاتی توندبوونی قەیرانی ئەو وڵاتەی بەم ئایدیۆلۆژییە کارەساتبارە وابەستەکراوە، گرنگترین شتێکیش کە ئەم ئایدۆلۆژیە تاوان و دەستدرێژکاریە جیادەکاتەوە دوژمنایەتیی توندڕەوە بەرانبەر شیوعێتی و نکولیکردن لە گشت شتێکی مرۆڤپەروەرانە لە ژیاندا، هەروا کاردەکات بۆ دابەشکردنی کۆمەڵگە لەسەر بنچینەیەکی چینایەتیی گەندەڵ و دەبێ "رەگەزێکی باڵا"دەسەڵاتبگرێت بەسەرهەموو "رەگەزەکانی" تردا.
"تێوریزانەکان"ی فاشیزم هەوڵدەدەن تاکەکان و دەسەڵاتی تاقەکەسی بەرزبکەنەوەو هاونیشتیمانان بەوە فریوبدەن کە گوایە فاشیزم شێوازێکە لە شێوازەکانی "ریکەوتنی چینایەتی" هەروا رەنجدەران بەوە هەڵدەخەڵەتێنن کە لەکۆمەڵگادا رەنجخۆری وچەوسانەوەی چێنایەتی بوونیان نییە، هەروا "تێوریزانەکان"ی فاشیزم بە شێوەیەکی فێڵبازانە جەخت لەوەدەکەنەوە کە پێویستە کۆمەڵگە لەسەر بنچینەی بەیەکبوون دابمەزرێت.

فاشیزم لە دەستپێکی ساڵانی بیستی چەرخی رابوردودا پەیدابوو، ئەمەش وەک پەرچەکردارێکبوو بۆ قەیرانە گەورەکەی رێژیمی سەرمایەداریی جیهان لە ساڵانی(١٩٢٩- ١٩٣٣دا) ئەو قەیرانەی گشت گۆڕەپانەکانی ژیانی سیاسی و ئابوری وکۆمەڵایەتی و بیریی گرتەوە... زۆربە خێراییش فاشیزم لە پلەی یەکەمدا بووە دوژمنێکی دڕو زۆر مەترسیدار بۆ سەر کۆمەڵگەی پێشکەوتنخوازی مرۆڤایەتی و لە دژی بزوتنەوەی کرێکاریی جیهانی و حیزبە شێوعییە پێشڕەوەکانیان.

فاشێزمی کۆن- نوێ، زۆڵە شەرعییەکەی رێژیمی سەرمایەداریی جیهانە بەتایبەتی لە قۆناغی پێشکەوتوویدا کە ئیمپریالیزمە، ئەمە خراپترین و مەترسیدارترین و پیسترین دەرهاویشتەی رێژیمی ئیمپریالیزمی جیهانە کە تا بیناقاقای نوقمی دڕندەیی و تاوانە، سەرمایەداری (بەرهەمهێن)ی سەرەکی هەژاری و برسێتییەو، هەژاریش(بەرهەمهێن)ی سەرەکیی فاشیزمە، لەبەر ئەوە دەکرێ بگوترێ رێژیمی سەرمایەداریی جیهانی بەتایبەتی لە قۆناغی پێشکەوتوویدا کە ئیمپریالیزمە( بەرهەمهێن) و دروستکاری فاشێزمی کۆن- نوێیە.

فاشێزمی کۆن - نوێ بریتییە لە چەکێکی(تاقیکراوەو بەکار)ی ئابوری و ئایدۆلۆژی رێژیمی ئیمپریالیزمی جیهان بە سەرکردەیی(رێبەری دیموکراسی) لە پێناو هێنانەدیی ئامانجە سیاسی و ئابوری و سەربازییەکانداو دەستخستنی سامانەکانی گەلانی دنیاو سەرکردایەتی کردنیان بە بڕوبیانوی نادروست و درۆو دەلەسەو هەڵخەڵەتاندن و، هەڵمەتی بوختان و درۆو دەلەسە کە حزبە سیاسیە فەرمەنڕەواکان و ئەوانی لە دەسەڵاتدانین سەرکردایەتیدەکەن، فاشیستەکان یان (سۆسیال - دیموکراتەکانی) ئەوروپاو دەوڵەتانیتر لەبارەی ئەوەی پێیدەگوترێ یەکسانی لەنێوان هێتلەرو ستالین دا، لەنێوان فاشیزم و کۆمونیستیداو شتیدیکەی هیچ وپوچ وقسەی قۆڕی گڵاو لە سایەی بێدەنگییەکی تەواوی زۆربەی حیزبە شیوعیەکانی عەرەب؟!ئایا ئەندام و کادیرەکانی ئەم حزبانە بۆیان نییە پرسیارێکی رەوا بخەنە پێش سەرکردە حزبیەکانیان: ئەم بێدەنگیە لەپای چی؟ بۆچی ئەم هەڵمەتە رووزەردو هارێتیە پڕۆتێستۆو تاوانبارناکەن؟ ئەم بێدەنگییە تەواوە بۆ بەرژەوەندیی کێ؟!

فاشیزم بەرهەمێکی حەتمی و ئاسایی رێژیمی سەرمایەداریی جیهانە، بەتایبەتی لە قۆناغە پێشکەوتووەکەیدا کە ئیمپریالیزمە، رێژیمی ئیمپریالیزمی جیهانی دووچاری چەندان قەیرانی سیاسی وئابوری و دارایی و ئایدۆلۆژی بووەوئەم قەیرانە سروشتێکی بونیادی هەیە.

هۆکاری سەرەکی قەیرانی ئەم رێژیمە وا لەبناغەی ئابوری- کۆمەڵایەتیدا کە ئەویش موڵکایەتی تایبەتی مۆنۆپۆڵکاری هۆیەکانی بەرهەمهێنانە، ناشکرێ لە ڕیشەوە ئەم قەیرانە چارەسەربکرێت بەبێ تێکشکاندن و نەهێشتنی موڵکایەتی تایبەتی مۆنۆپۆڵکاری هۆیەکانی بەرهەمهێنان. رێژیمی ئیمپریالیزمی جیهانی پەنادەباتەبەر شێوازی جۆربەجۆر لەدەرەوەی سنووری وڵاتەکەی بەئامانجی چاری قەیرانەکە ئەگەرچی بۆ ماوەیەکی کورتی دیاریکراویشبێت، یەکەمین سیناریۆ ئەنجامدانی کودەتای سەربازییە کە سروشتێکی فاشیستییە لە دژی رێژیمە نیشتیمانیە پێشکەوتووەکانی دوژمنی ئیمپریالیزمی ئەمریکی و هاوپەیمانەکانی، بۆ نمونە کودەتا فاشیستەکەی ساڵی ١٩٥٦لە ئەندۆنیسیا، کودەتا فاشیستەکەی ساڵی ١٩٦٣ لە عێراق، کودەتا فاشیستەکەی ساڵی ١٩٧٣ لە چیلی، کودەتا فاشیستەکەی شوباتی ساڵی ٢٠١٤ لە ئۆکرانیا- کیێڤ و کودەتا فاشیستەکانیتر لە وڵاتانی ئاسیاو ئەفریقیاو ئەمریکای لاتین.

سیناریۆی دووەم، ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی ئەمریکا ((C.I.A بە هاوکاری و کاروبار رێکخستن لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەکانی خۆرئاواو دەزگا هەواڵگرییەکانی هاوپەیمانیان لە وڵاتانی ئاسیاو ئەفریقیاو ئەمریکای لاتین پڕۆژەی تێرۆرکردنی سەرکردە شەرعیەکانی ئەو دەوڵەتانە ئەنجامدەدەن کە لەگەڵ رەوتی دوژمنکارانەو تاوانکارانەی ئەمریکادانین، هەروا تێرۆرکردنی سەرکردەکانی حزبە نیشتیمانی و پێشکەوتنخوازەکان و شیوعیەکان بۆ نمونە وەک: پاتریس لۆمۆمبا، عبدالفتاح إسماعیل، هواری بومدین، حافظ الأسد ، معمر القذافی... وجیفاراو ئەنجامدانی پتر لە ٦٠٠هەوڵدان بۆ تێرۆرکردنی فیدڵ کاسترۆو لەناوبردنی هاوڕێ فەهدو هاوڕێکانی و، هاوڕێ سەلام عادل و هاوڕێکانی و، لەناوبردنی پتر لە (٥٠٠٠) شیوعی عراقی و کەسانیتر لە کودەتا فاشیستە رەشەکەی ساڵی ١٩٦٣دا، لەڕاستیدا زۆر لەوەش زۆرتربوون، ئەمە وێڕای سەرۆک و سەرکردە سیاسییە نیشتیمانپەروەرەکان کە هەموویان بەشێوازی جۆربەجۆرو گڵاوو ناشرین و نا مرۆڤانە پاکتاوکران، لەهەمان کاتدا "ڕێبەری دیموکراسی" بە رێگەی دەزگاکانی داپڵۆسینیان خۆیان لە "نۆکەرەکانیان"رزگاردەکەن کاتێک لەگۆشەنیگای ئەمریکاوە رۆڵی نەخشەبۆکیشراویان کۆتاییدێت، لەوانەش بۆ نمونە: شا، سادات، سەدام، مۆبۆتۆ و کەسانیتر.

سیناریۆی سێیەم: هەوڵدان بۆ دامەزراندنی ئەو حزبانەی بە حزبی سیاسی(لیبراڵی) و (نەتەوەپەروەر) و (بزوتنەوە دیموکراسییەکان) ناویاندەبەن وئەوانەش کە ناویان ناون "رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی شارستانی" و رێکخراوەکانی دیکەی لەو بابەتە کە دژی سۆسیالیستی و کۆمونیستین، یارمەتی مادی و تەکنەلۆژی و راگەیاندن پێشکەشدەکرێ بە سەرکردەکانی ئەم (حزب) و(رێکخراوانە) بەئامانجی تێکشکاندنی ئەم یان ئەو وڵاتە، نمونەی ئەمانەش ئەوەیە کە لە یەکێتیی سۆڤیەت لە ساڵانی (١٩٨٥- ١٩٩١)دا بەسەرکردەیی گۆرباچۆڤی ناپاک و تیمە گەندەڵەکەی رووی داو، لەژێر پەردەی سیناریۆی بەناو "پرێسترۆیکا"دا دەوڵەتی یەکێتی سۆڤیەتیان لەبەریەک هەڵوەشاندەوەو، ئەم سیناریۆیەش لەگەڵ هەندێ دەستکاریی کەم لە دەوڵەتانی ئەوروپای خۆرهەڵات بەکارهێنا.

سیناریۆی چوارەم: ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاو هاوپەیمانەکانیان لە خۆرئاوای ئیمپریالیست هەوڵیانداوەو هەوڵدەدەن، لەرێگەی هاوکاری و کاررێکخستنەوە لەنێوان ئاژانسی هەواڵگری ناوەندی ئەمریکاو دامەزراوە نێودەوڵەتیەکانی دارایی و ئابوری و بازرگانی و بەرێگەی کاررێکخستن لەگەڵ هاوپەیمانەکانیان لە وڵاتانی تازەپێگەیشتوو بۆ (دروستکردنی) رێکخراوێکی تێرۆریستی کە لە بواری مادی و سەربازی و راگەیاندنەوە لەلایەن(رابەری دیموکراسی) و هاوپایمانەکانییەوە، لەبواری دارایی وپشتگیریدا هاوکاری دەکرێن و، ئەم رێکخراوە تێرۆریستییە وەک ئامرازێک بەکاردەهێندری بۆ فشاری سیاسی و سەربازی بەئەمانجی تێکدانی ئەم یان ئەو رێژیمە.

ئەو رێکخراوانەی بەناوەکانی قاعیدەو تالیبان و، دەوڵەتی ئیسلامی لەشام وعراق (داعش) و ئەوەی ناونراوە بەرەی نەسرەو، بۆکۆحەرام و رێکخراوە تێرۆریستییەکانیتر، لەڕاستیدا رێکخراوی تەواو فاشیستین و لە تاقیگەکانی خۆرئاوای ئیمپریالیستیدا دروستکراون و دەزگای (سیا) رۆڵی سەرەکی و کاریگەرو رێپیشاندەری بۆ ئەم رێکخراوە تێرۆریستیانە هەبووەو، وەکو دوژمنی ژمارە یەکیان بەرانبەر کۆمونیستی جەنگاون.

ئەم رێکخراوە تێرۆریستیانە هیچ پەیوەندییان بە ئیسلامەوە نییەو ئیسلام لێیان بێبەریە، ئەمانە رێکخراوی تاوانکار و تێرۆریستین و ژن و منداڵ و پیرۆ ئافرەت دەسوتێنن و، سەردەبڕن و، هاونیشتیمانان دەهاوێژنە ناو حەوزی تێزابەوەو، شارو قوتابخانەو نەخۆشخانەکان کاولدەکەن و دەیانکەنە تارمایی و مزگەوت و کڵێساکان تێکدەدەن...، ئەمانە رێکخراوی تێرۆریستی تەواون، گۆشتخۆری مرۆڤن، ئەم رێکخراوە تێرۆریستیانە لەلایەن ئەمریکاو هاوکارەکانیانەوە: سعودیەو، قەتەرو، میرنشینەکان و، تورکیاوە دامەزرێندراون و پشتگیریدەکرێن..

ئامانجی سەرەکی ئەم سیناریۆ رەشە- زەردانە لەمانەدایە کە دوژمنایەتی سۆسیالیزم و کۆمونیزم و حزبە شیوعییەکان دەکەن و، هەوڵی روخاندنی ئەو رێژیمە نیشتیمانی و پێشکەوتنخوازانەدەدەن کە دژو رەتکەرەوەی سیاسەتی ئیمپریالیزمی ئەمریکان ، وێڕای تێکدان و وێرانکردنی کۆمەڵ لەرووی سیاسی و ئابوری - کۆمەڵایەتی و، بڵاوکردنەوەی پەشێوی و ناسەقامگیری، کارکردن بۆ دابەشبوون(لێکهەڵوەشان) ی دەوڵەتە یەکگرتووەکان لەسەر بیناغەیەکی دۆزەخیی تایەفەگەری.

ماڵپه‌ڕی جه‌‌لال ده‌باغ