په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٢٨\١٠\٢٠١٨

یاریی ئەردۆگان لەسەر دوو پەت یا چەند پەتێکە؟!


عەبدوڵا ساڵح    


دوێنێ لە نوێترین پەیامیدا ، ئەردۆگان داوای لە سعودیە کرد ئەو ١٨ تاوانبارەی دەستیان بووە لە کوشتنی وەحشیانەی جەمال خاشەقچی ڕۆژنامەنووسی بەرھەڵستکاری سعودی، ڕادەستی دادگای تورکیا بکات بۆ لێکۆڵینەوە لەگەڵیان.


ئەو ڕوداوە ھەر لە ٢/١٠/٢٠١٨ ، کاتێک ناوبراو چووە ناو قونسوڵخانەی وڵاتەکەی و کوژراوتا ئێستاش لاشەکەشی بێسەرو شوێنە ،‌ دەزگاکانی ڕاگەیاندنی بەشێکی زۆر لە وڵاتانی دنیا ، بەتایبەت ئەمریکا و ڕۆژئاوای بەخۆیەوە سەر قاڵ کردوە و بۆتە بابەتی سەرەکی ئەو دەزگایانە.


ئەم داوایەی ئەمڕۆی ئەردوگان لە شکڵدا وا ڕەچاو دەکرێ گوایە بەدواداچونی دادپەروەرانەیە بۆ دەرخستنی ڕاستیەکان لەو تاوانەدا ، بەڵام لە ڕاستیدا ئەردۆگان مەبەستیەتی کلیلی چارەسەری ئەو کێشەیەی بە یەکجاری بکەوێتە دەست تاکو لە حاڵی ڕازی بوون بەو داوایە لە لایەن سعودیەوە، ئەردۆگان بتوانێ بەھرەبەرداری سیاسی و دارایی لەو بابەتە بکا لەگەڵ سعودیە و ئەمریکا وتەنانەت ئەوروپاش چونکە:


یەکەم / ئەمریکای ترامپ وسعودیەی محەمەد کوڕی سەلمان ،کە گومان دەکرێ ناوبراو نەخشەداڕێژەر و فەرماندەرکەری ئەو تاوانە بووبێت ،لەسەر یەک خەتن لەو بارەوە و ھەرچۆنێک بێت مەبەستیانە بابەتەکە دیزە بەدەرخۆنە بکرێ بە قازانجی دەسەڵاتدارانی سعودیە و بە کەمترین سزا لێی بێنە دەرەوە ، ئەوەش وا دەکا کە ئەردۆگان ئیپتیزازی سعودیە بکا لە بەرامبەر بە لاڕێدابردنی لێکۆڵینەوەکان ولەو حاڵەتەشدا ڕەزامەندی ئەمریکا وەدەست بێنێ و ئەویش ھەم لە مەنبەج و لە ھەڵوێست لە بەرامبەر ھێزەکانی سوریای دموکرات بەلای تورکیادا بشکێتەوە و ھەم لە مەڕ سزا ئابوریەکانی لەسەر تورکیا لەپەروەندەی قەشە ئەمریکیەکەدا نەرمی زیاتر بنوێنێ.


دووەم: لەمەسەلەی دەمڕاستی سونەکاندا سعودیە دەورێکی زیاتر بۆ تورکیا قایل بێت و ھەروەھا کێشەی قەتەر لەگەڵ ھەندێک وڵاتانی خەلیج یەکلایی بکرێتەوە و سعودیە لەو بارەوە نەرمتر بێ ئەمەش بە خاڵێکی ئیجابی لەلایەن قەتەرەوە بۆ تورکیا ھەژمار بکرێ.


سێیەم: پەیامێکی تورکیایە بۆ ئەوروپا کە ئێمەش لەسەر ھەمان خەتی ئێوەین لەمەڕ ئاشکرا کردنی ئەوانەی لەو کارەساتە تێوەگلاون و ئەوروپاش دەرگای چوونە ناوەوەی تورکیا بۆ یەکیەتیەکەی ئاوەڵاتر بکا .


ڕوداوەکانی دوای بوونی محەمەد کوڕی سەلمان بە جێنشینی پاشایەتی سعودیە ئەوە نیشان دەدەن کە سیاسەت بە میزاجی شەخسی ، بەتایبەت بۆ وڵاتێکی وەک سعودیە ، ئەنجامی کارەساتباری لێدەکەوێتەوە ، ئەم کوڕە ، دوای دەرکەوتنی وەک ژمارەیەکی بەھێزی نێو سیاسەتی سعودی ، کۆمەڵێک ھەنگاوی نا کە تا ئەندازەیەک نامۆن بە سیاسەتی باوی دنیای سەرمایەداری ھاوچەرخ، ھەر لە ھەڵایساندنی جەنگی یەمەن ، بەرەو گەمارۆی ئابوری قەتەر ، دەست بەسەرداگرتنی سەعد حەریری و ناچار کردنی بەدەست لەکار کێشانەوەی لە سەرۆکایەتی وەزیرانی لوبنان ، زیندانی کردنی دەیان ملێونێری سعودی لە ڕیاز بە تۆمەتی خۆدزینەوە لەدانی باج ، زیندانیکردنی سەدان چالاکوانی مەدەنی ، بەتایبەتی ئەو ژنانەی داوای مافی زیاتری خۆیان دەکرد دوای ڕێگەدانی ژنان بە شوفێری و دواترینیان کوشتنی وەحشیانەی جەمال خاشەقچی لە کونسوڵخانەی سعودیە لە ئەستەنبوڵ، نیشانەی ئەوەن کە ئەم ڕەفتارانە لەگەڵ سیاسەتی ئەمڕوی دنیای سەرمایەداریدا زۆر گونجاو نین مەگەر دەست ئاوەڵایی سعودیە نەبێ بۆ ترامپ ، بۆیە دەبێ ڕێگاو شوێنی دیکەیان بۆ دابنرێ ، تاکە ڕێگای لۆژیکی دەرباز بوونی سعودیە لەو تاوانە بە لەسەر کار لابردنی تاوانباری سەرەکی محەمەد کوڕی سەلمان کۆتایی دێت و ئەو دۆسیەیە دادەخرێ ‌! کە ئەویش لەمڕۆدا بەدوور دێتە بەر چاو ھەرئەوەشە وای کردوە ئەردۆگان گەمە سیاسیەکە بەو شێوازەی خۆی دەیەوێ بباتە پێشەوە.


لە دنیای سەرمایەداری ئەمڕۆدا بچوکترین ( ئەخلاقی سیاسیش ) بەدی ناکرێ ، کوشتنی وەحشیانەی خاشقچی بەو شێوازە و ھەوڵی ھەموو لایەنە بەشدار بوەکان بۆ بەھرەبەرداری سیاسی لێی، بەدوور لە ھەموو بەھایەکی ئینسانی و بەکەم گرتنی ژیانی مرۆڤ، بەڵگەی زیاترن بۆ ئەوەی ئەم سیستمی سەرمایەداریە جگە لە سیاسەتی کوشت وکوشتار وبرسیکردن وفریودان ودرۆ و فرت و فێڵ و بەکەم گرتنی بەھای ئینسانی ھیچ وەسیلەیەکی تری بەدەستەوە نەماوە بۆ بەردەوامی حوکمڕانی خۆی لەسەر کۆمەڵگای بەشەری.


٢٧\١٠\٢٠١٨
a_salih11@hotmail.com
 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک