|
٢٥\٩\٢٠٢٣
زیگمونت باومەن*
و شلە ترس.
کاردۆ محەمەد
ئەگەر یەکێک لە ئامانجەکانی مۆدێرنە ئەوە بووبێت مرۆڤ لە بازنەی ترس و
دڵڕاوکێ ڕزگاربکات ،ئەوا بە بۆچوونی زیگمونت باومەن مۆدێرنە نەک هەر
لەو هەوڵەی شکستی خواردووە ،بەڵکو بووەتە هۆی بڵاوکردنەوەی ترس لەئاستی
کۆمەڵەوە بۆ تاک ، ترس هاوشێوەی ماددەیەکی شل بڵاودەبێتەوە ، چیتر
تەنها خەمێکی بەکۆمەڵ نییە بەڵکو تاکەکانیش بەتەنها و لەگەڵ خۆیاندا
لەنێو ئەو ترسەدا دەتلێنەوە،بۆنموونە ترس لەهەڵگیرسانی جەنگێکی جیهانی
ترسێکی بەکۆمەڵە ئەشێ تەواوی مرۆڤەکانی گۆی زەوی یان چەند وڵاتێک ئەم
ترسە لەنێو خۆیاندا دابەش بکەن و هاوخەمی دەرببڕن ،بەڵام هێرشێکی
چەکداری بۆسەر قوتابخانەیەک یان هەوڵی تیرۆرکردنی کەسێک ئەمە دەچێتە
خانەی ترس لەسەرئاستی تاک ،واتە تاک لەکۆمەڵگەفراوانەکەی خۆی کە پێشتر
یەکێک بووە لە ئەندامەکانی، دادەبڕێت و پێویستە بەتەنها ڕووبەڕووی
مەترسییەکان ببێتەوە.
باومەن پێیوایە ئەو مەترسییانەی مرۆڤ سڵیان لێ دەکاتەوە سێ جۆرن:
یەکەم ، هەڕەشەی سەر وماڵ و موڵک.
دووەم ،هەڕەشە و مەترسی لەسەر ئاشتی و سیستمی کۆمەڵایەتی و سەرچاوەکانی
بژێوی ژیان.
سێیەم،هەڕەشەو مەترسی لەسەر پێگەو شووناس.
سەبارەت بە شکستی مۆدێرنە و بڵاوبوونەوەی ترس و داگیرکردنی روحی تاک ،باومەن
پرسیارێکی هەستیار دەخاتەڕوو ( ئایە مۆدێرنە چۆن توانی ترسی گەورە
بەسەر وردەکارییەکانی ژیاندا داچۆڕێنێت ،چۆن توانی ئەو هەستە لای تاک
درووست بکات کە ڕووبەڕووبوونەوەی ترس وەک ئەرکێکی سەرشانی خۆی
تەماشابکات ، پێیوابێت کە ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەکان لەئەستۆی
دەوڵەتدا نییە بەڵکو تاکەکان لێی بەرپرسیارن؟!).
باومەن نووسەری کتێبی شلە ترس پێیوایە مۆدێرنە توانیویەتی سوود لە
شکستەکەی وەربگرێت و لە بەرژەوەندی خۆیدابیهێڵێتەوە. ئەویش لەڕێی
گرنگیدان بە درووستکردن و فەراهەمکردنی ئامڕازەکانی بەرگریکردن و
خۆپارێزی وەک کامێرای چاودێری و کەرەستەکانی پاسەوانی و جۆرەکانی چەک
و... هتد. نووسەر باس لەوەدکات کەچۆن مۆدێرنە دنیای بیرکردنەوەی
تاکەکانی داگیرکردووە و توانیویەتی کاریگەرییان لەسەر جێ بهێڵێت،
هەروەها بووەتە هۆی ئەوەی هاوسەنگی ئابووری نێودەوڵەتی و هاوکێشەکانی
ئاڕاستەی ژیانی کۆمەڵگەکان بگۆڕێت و کۆنترۆڵی بکات.
_________________________________________
*
زيگمونت باومەن (١٩٢٥-٢٠١٧): بیرمەند و
زانایەکی گەورەی بواری سۆسیۆلۆژیایە ،لەدایک و باوکێکی جوو لەپۆڵەندا
هاتووەتە دنیاوە ، نزیکەی ٧٥ کتێبی بەچاپ گەیاندووە و زیاتر لە ١٠٠
وتاری نوسیوە . زۆربەی نووسینەکانیشی لەبارەی (جیهانگیریی , مۆدێرنە و
پۆست مۆدێرنە ،سیستمی ئەخڵاقی ، ماتریالیزمی بەرخۆری)یە . لەسەر ڕێچکەی
فرانکفۆرتییەکان ڕەخنەگرێکی دیار و بەسەلیقەبووە بەهۆی ڕەخنەگرتنی
لەسیاسەتەکانی دەسەڵاتی کۆمۆنیزمی پۆڵەندی، فشاری خراوەتەسەر و لەساڵی
١٩٦٨وە وڵاتەکەی جێهێشتووە و روویکردووەتە ئینگلاند. هەر لەوێش
ژیانئاوایی کردووە.
سەرچاوەکان:
- (الخوف السائل. زيجمونت باومان).
- (مراجعة كتاب الخوف السائل حالاته و أسبابه. هبة رؤوف عزت).
ماڵپەڕی کاردۆ
محەمەد
|
