ئێستا کاتێکی گونجاوە

بۆ جیابوونەوەی کوردستان و پێکهێنانی وڵاتێکی سەربەخۆ.

عه‌بدوڵا مەحمود

بەرواری 28/9 بەرێز مەسعود بارزانی کۆبونەوەیەکی لەگەڵ زۆربەی سەرنووسەری ڕۆژنامەو گۆڤارو بەڕێوەبەرانی تەلەفزیۆن و ڕادیۆکانی کوردستان کرد.

سەرەتای کۆبونەوەکە وتەیەکی پێشکەش کرد کە ئامانجی کۆبونەوەکەی خستە ڕوو. کە چەندین تەوەرەی لەخۆی گرتبوو گرنگترینیان بریتی بوو لە وەزعی کوردستان و دووری نێوان دەسەڵات و خەڵک، بۆچونەکان سەبارەت بە عێراقی ئێستاو ئایندەکەی و سیاسەتی هاوپەیمانی کوردستان.

سەبارەت بە تەوەرەی یەکەم بەڕێزیان بەدروستی باسی لە واقعیەتێکی بەجەستەو هەمەلایەنە کرد کە دووری نێوان دەسەڵات و خەڵکە، لەوبارەیەوە ووتی" ...من هەست ئەکەم دووریەک هەیە، ئەم دووریەش ڕۆژبەڕۆژ زیاد دەبێت..."

دووری نێوان دەسەڵات و خەڵک لە کوردستان، ئەمرۆ لەهەموو کاتێکی تر بۆتە واقعیەتێکی بەچاو. دەسەڵات لەلایەک خەریکی پاراستنی بەرژوەندیە سیاسی و ئابوریەکانی خۆی و چینی بۆرژوازی و داراکانی کوردستانەو خەڵکی کوردستانیش ڕۆژ بەڕۆژ برسی ترو بێماف ترو هەژارتر دەبن.

ئەمرۆ لە کوردستان کەمایەتیەکی کەم دەسەڵات و هەموو داهات و خێروبەری کۆمەڵگایان لەهەموو زەمینەکانی ژیانی کۆمەڵگادا بۆ خۆیان قۆرغ کردووە. لەولاشەوە خەڵکی کەم دەرامەت و هەژار کە زوربەی کۆمەڵگان، موحتاجی سەرەتاییترین پێداویستیەکانی بەرێوەچوونی ژیان و ماف و خزمەتگوزاریە سەرەتایەکانن.

قڵشتی نێوان ئەم دووبەرەیە قڵشتی نێوان دوو چینی کۆمەڵایەتییە، کە خاوەنی بەرژوەندی و چینایەتی تەواو لەیەک جیاوازن. ئەم دووچینە ئاسۆ و ستراتیج و ڕێگاچارەو بەرنامەی جیایان بۆ کۆمەڵگا و بەڕێوەبردنی و وەڵامدانەوە بە گرفتەکانی هەیە.

نزیکە 18 ساڵە دەسەڵاتی بەعسی سەرمایە لەکوردستان و پێنج ساڵیشە دەسەڵاتی بەعس لەهەموو عێراقدا لە گۆڕنراوە، کەچی چینی کرێکارو خەڵکی زەحمەتکێش لەکوردستان، کە داینەمۆی جوڵەی کۆمەڵگاو پێکهێنانی سەروەت وسامانی کۆمەڵگایە، و هەموو بناغەکانی بوون و مانەوەی کۆمەڵی لە ئەستۆیە، کەچی بێبەشترین چینی کۆمەڵگای کوردستانە.

چینی کرێکار لە کوردستان جگە لە گرانی و برسێتی و بێکاری سەرسورهێنەر، جگە لە تەوژمی خێرای کارو نائەمنی شوێنی کار، جگە لە کرێی کەم و کاری سەختی نەپساوە، جگە لە کەمترین بواردان بە ڕێکخراوبوونیان، و بەرگرتن بە ئازادی مانگرتن و خۆپیشاندان...تاد، هەمیشەش هەوڵدراوە بۆ سڕینەوەی ناسنامەی چینایەتیان.

لە بەرامبەردا تاقیکردنەوەی نزیک بە 18 ساڵەی کۆمەڵگای کوردستان، ئەو ڕاستیەی نیشان داوە، کەدەسەڵاتی کوردایەتی پارێزەری نیزامی دیلیهێنەری سەرمایەداریی کوردستانە.

لەبەرامبەر بە هەلومەرجێکی ئاوادا کرێکاران و خەڵکی ناڕازی و بەشمەینەت، یان ئەوەتا دەبێ سەری ڕەزامەندی و بێدەنگی دابنەوێنین یان دەبێت لەدژی ئەم هەلومەرجە، بێنە مەیدان. ڕێگە نەدەن چیتر ببنە سوتەمەنی سیاسەت و بەرژوەندییە ئابورییەکانی چینی بۆرژوازی کورد. دوورکەوتنەوەی دەسەڵات و خەڵک ئەمە مەبنا واقعیەتەکەیەتی.

تا ئەو جێگایەش کە بە وەزعی کوردستان و ئایندەکەی دەگەڕێتەوە بارزانی وتی"... سەربەخۆیی مافێکی سروشتی میللەتی ئێمەیە،... ئێمە پێویستە کات بەو مەسەلەی بدەین و ئەمەش مافێکی سروشتی ئێمەیە..." و لە درێژیدا ووتی" ئێستا دروشمی ئێمە (عێراقێکی فیدرالی دیموکراتی یە)...."

بارزانی تا ئێستا لای وایە بۆ سەربەخۆی ئەبێ چاوەڕێ بکرێت و کات بدرێت. لەجێگای جیابوونەوەش دروشمی عیراقێکی فیدرالی دیموکراتی بەدەستەوە بگیرێت.

یەکێکی تر لەهۆکارەکانی دوورکەوتنەوەی خەڵک لەدەسەڵات بە شێوەی گشتی گوێنەدانی دەسەڵاتە بە هیواو خواست و داواکاریەکانی خەڵکی بۆ چارەسەری کێشەو ئاینندەی سیاسی کوردستان.

ئەمرۆ لەهەرکەسێکی خەڵکی کوردستان بپرسیت لەبەرامبەر وەزعی ئێستا و تەنگژەکانیدا، بۆ ئاییندەی کوردستان چ بکرێت، یەکسەر دەڵێن جیابونەوەی کوردستان لە عێراق. دەڵێن سەربەخۆیی. لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی 2005 یشدا لەو ڕاپرسییە ناڕەسمیەی لە ڕێگەی سندوقەکانی دەنگدانەوە تەعبیری لێکرا 98% خەڵکی کوردستان، دەنگیاندا بە سەربەخۆیی.

ئەمە خواست و ئیرادەی خەڵکییە، کەچی دەسەڵات و سەرجەم بزوتنەوەی قەومی کورد، لە جێگای کارکردن و چوونە پشت ئەم خواستەی خەڵکی کوردستان، دروشمی( عێراقی فیدرالی دیموکراتی) یان بەرز کردۆتەوە، ئەمە لەکاتێکدایە کە جگە لە هاوپەیمانی کوردستانی لەهەموو عێراقدا هیچ هێزو کوتلەیەک نییە، مەسەلەی فیدرالی بۆی مەسەلە و جێگای باس بێت.

ئەمەش نیشان ئەدات کە خواستی خەڵکی کوردستان بۆ ئاینندە سیاسیەکەی لەگەڵ ڕێگاچارەو دروشمی بزوتنەوەی قەومی کورد کە ئەمرۆ یەکێتی و پارتی نوێنەرایەتی دەکەن، دوو ڕێگاچارەو دوو ئاسۆی جیاواز بەیەکن.

بیانوی بزوتنەوەی قەومی کورد ئەوەیە کە دەڵێن ئێستا وەختی نییە و کاتی پێویستە.

لە کاتێکدا بزوتنەوەی قەومی کورد و یەکێتی و پارتی دەڵێن وەختی هەڵگرتنی دروشمی سەربەخۆیی نییە، کاتی دەوێت. ڕۆژ بەڕۆژ کات و کارتی پێکەوە بوون و شەراکەتیان لەگەڵ بەغدا، کەمتر دەبێتەوە. ئەو بەشە بۆ شەراکەت کە دوای ڕوخانی بەعس کە پێیان درا، خراوەتە ژێر پرسیارەوەو داوای کەمکردنەوەیان دەکرێت. ئەمە چ لە ئیدارەی شاروشارۆچکەکانی کێشە لەسەر، تادەگاتە مەسەلەی بودجە، پێشمەگە و پۆستی ئەفسەرانی کورد لە سوپا، داهاتی سامانە سروشتیەکان و نەوت و غاز، پۆستە حکومیەکانی بەغدا، مەسەلەی سنور،..... لە لایەکی تریشەوە. ئەوە ئیستایە کە ناسیونالیزمی عەرەبی و ئیسلامی لەعیراقدا، خەریکن پێگەی خۆیان لەهەموو ئاستەکاندا بەهێز دەکەنەوە بەتایبەت لە سوپادا. تەمەروکوزی دەسەڵات بەرنامەیانە. هەڕەشەکانیشیان لە کوردستان مەبناکەی ئەم ئالوگۆرانەیە لە هاوسەنگی هێز بە قازنجیان.

بە پێچەوانەی ئەو ڕوانینە کە دەوترێت جیابونەوەی کوردستان و سەربەخۆی پێویستی بەکاتی ترە، کات لە قازانجی خەڵکی کوردستان نییە بۆ بڕیاردانی جیابونەوەی لەعێراق و پێکهێنانی وڵاتێکی سەربەخۆی سکولاری نادینی. چونکە تا دێت دەسەڵات بەرەو تەمەرکوز لە ناوەند دەچێت. هێزە ناسیونالیستە قەومی دینییەکان خەریکی پشت ڕاستکردنەوەن و لەگەڵ بەهێز بوونەوەو خۆ گرتنەوەیان، دەتوانن ڕێگری گەورەتر چ لە ناوخۆی عێراق و چ لەسەر ئاستی ناوچەکەو دنیادا لەبەرامبەر بەسەربەخۆی خەڵکی کوردستاندا پێکبهێنن.

ئەگەر بڕوانینە وڵاتانی ناوچەکەش لەوانە ئێران و تورکیا، ئەوا ئێران بەبەرچاوی دنیاوە خۆی لە کێشمەکێشدایە لەگەڵ ئەمریکا. لە ئاستی نێوەدەوڵەتی و جەماوەری دنیای سەردەمدا تا دێت تەرکتر و بێزاوتر ئەبێت، ئەمە جگە لەکێشە ناوخۆیەکانی کە یەخەگیری ئەم رژێمە بوون، لەوانە گرفتی ئابوری، ناڕەزایەتی خەڵکی، شەڕ لەگەڵ خەڵکی کوردستان.

بۆ تورکیاش بەهەمان شێوە، ئێستا تورکیا شەڕی بوون بە ئەندام لە یەکێتی ئەورپا دەکات، و کێشەی داگیرکردنی قبرس لەیەخەی نەبۆتەوەو پێوستە ئەمە چارەسەربکات. هەروەها کێشەی لەگەڵ خەڵکی کوردستانی تورکیا، لەگەڵ پەکەکە، کێشمەکێشی نێوان دامەزراوەی سوپاو حکومەت، ئەزمەی ئابوری... ئەم فاکتەرانەن کە دەستی ڕژێمی تورکیای لەوە کورتر کردۆتەوە کە بتوانێت بە کردەوە لەبەرامبەر خواست و ئیرادەی ملیۆنی خەڵکی کوردستانی یەکگرتوودا بۆ جیابوونەوە پێدرێژی بکات و داگیرکاری بخاتە دەستوەرە.

بەهەموو ئەو فاکتانەی سەرەوەو فاکتی دوبارە دابەشبوونەوەی سەرلەنوێ دنیاش کە سەرەتاکەی دەستی پێکردووە، ئێستا کاتێکی گونجاوە بۆ جیابونەوەی کوردستان وپێکهێنانی وڵاتێکی سەربەخۆی مۆدیرن و کاتێکی گونجاویشە بۆ توڕهەڵدانی دروشمی لەناوەرۆکدا وەهمی عێراقی فیدرالی دیموکراتی. کات لە قازانجی خەڵکی کوردستان نییە و هەر ڕۆژێک دواخستنی جیابوونەوەی هەرێمی کوردستان لە عێراق، ئەوەندە گرفتەکە ئاڵۆزتر و قورستر دەکات.

خەڵکی ئازادیخواز بەگشتی و چینی کرێکار بەتایبەتی لە کوردستان ناکرێ بێدەنگ بێت و ڕازی بێت بەوەزعەی ئێستاو بەو سات وسەودایەی بزوتنەوەی قەومی کورد بە کێشەی خەڵکی کوردستانیەوە دەکات لەپێناو پاراستنی بەرژوەندییە سیاسی و ئابوریەکانی خۆی و بۆرژوازی کورد، بەڵکو دەبێ لەدژی هەلومەرجی مۆلەقی کوردستان و ئەو گێژاوە سیاسیەی 18 ساڵە تیای ڕاگیراوە، و ئەو هەڕەشانەی ئێستا لەلایەن بەغداوە لەسەر کوردستان هەیە ڕێکخراو یەکپارچە ئیرادەبنوێنێت و ئاسۆیەکی تر بۆ ڕزگاری کۆمەڵگای کوردستان لەدەست سەرمایەداران وبزوتنەوەی سیاسی قەومی کورد دەربهێنێ و کۆمەڵگا بەدەستەوە بگرێت.
 

abdulla.mahmud@gmail.com