|
|
|
فاتمه...ژنه‌کی بوێر.
فه‌هد گرده‌وانی
فاتمه له‌و کتابه‌ی ڕووی هاوسه‌ره‌که‌ی سپی نیشان ده‌دات و ده‌یه‌وێت مێژووه‌کی پاکی بۆ بنه‌خشێنێت که به‌راستی شایانی ئه‌و تاوانباره نی یه و نه‌بووه . ژه‌نه‌ڕاڵ ترسی له رووحی هه‌موو مه‌غریبیه‌ک ڕواندبوو ، ئه‌وه‌نده بێویژدانانه خه‌ڵکی کوشتبوو ، ناوبانگی له ناوه‌وه و له ده‌ره‌وه‌ی مه‌غریب ڕۆیشتبوو . به نووسینی دایک و کچ ئه‌و پیاوه له تاوانه‌کانی پاکناکرێته‌وه ، ئه‌گه‌رچی بۆ مه‌رامی خۆی کۆده‌تای دژی حه‌سه‌نی دووه‌م شای مه‌غریب کرد و پاشان له ژووری مه‌ولاره‌شیدی کوڕی حه‌سه‌نی دووه‌م و به ئاماده‌بوونی شای مه‌غریب و ئه‌حمه‌د دلێمی به پینج گووله کوژرا .ئه‌و کاته رژێم وای بڵاوه‌کرده‌وه که خۆی کوشتووه، به‌ڵام پاشان ئاشکرابوو که جێگره‌که‌ی کوشتویه‌تی . ژه‌نه‌ڕاڵ ئوفقیر و ئه‌حمه‌د دلێمی [احمد الدلیمی ساڵی 1931 له‌دایک بووه، له 22/1/1983 به ڕوداوی ئۆتۆمۆبیل کوژرا] جێگری ژه‌نه‌ڕال ده‌ستیان هه‌بوو له کوشتنی تێکۆشه‌ر و سیاسه‌تمه‌داری به‌ناوبانگی مه‌غریبی و جیهانی مه‌هدی کوڕی به‌رکه [المهدی بن برکه 29/10/1965 ــ 1920] له پاریس . له سه‌ره‌تای ساڵی 1966 کۆنگره‌ی سێ کیشوه‌ر[القارات الپلاپ] واته ئاسیا و ئه‌فریقا و ئه‌مریکا ، له هافانا ده‌به‌سترا . تێکۆشه‌ر مه‌هدی رێکخه‌ری ئه‌و کۆنگره‌یه بوو . له‌و کۆنگره‌یه هه‌موو رێکخراوه رزگاریخوازی یه نیشتمانی یه‌کانی سێ کیشوه‌ر کۆده‌بونه‌وه . ئه‌و کۆنگره‌یه له‌ژێر چاودێری و به یارمه‌تی ئینترناسیونالی سوسیالیست [الاشتراکیه الاممیه] بوو . مه‌هدی بن برکه ده‌ورێکی باڵای تێدا ده‌گێڕا و هه‌وڵێکی زۆری دابوو بۆ ئاماده‌کردن ورێکخستنی ئه‌و کۆنگره‌یه. ئه‌و رێکخراو و حیزبانه‌ی دژی ئیمپریالیزمی ئه‌مریکی و رۆژئاوا بوون به‌شداریان کرد . کاتێکیش مه‌هدی بن برکه له جه‌زائیر داده‌نیشت و جه‌زائیر خۆی خستبووه لایه‌نی ئۆردوگای سۆشیالیستی و مه‌غریبیش له‌باوه‌شی فه‌ره‌نسا و ئیمپریالیزمی ئه‌مریکا بوو، شه‌ڕی [تیندۆف] له ساڵی 1963 ــ 1964 له نێوان جه‌زائیر و مه‌غریب هه‌ڵگیرسا . مه‌هدی پشتگیری خۆی بۆ جه‌زائیر له‌دژی وڵاته‌که‌ی خۆی راگه‌یاند . له‌وکاته‌دا بڕیاری له سێداره‌دان بۆ بن برکه له‌لایه‌ن شای مه‌غه‌ریب حه‌سه‌نی دووه‌م راگه‌یه‌ندرا ، ئه‌گه‌رچی مه‌هدی وانه‌ی ماتماتیکی به شا حه‌سه‌نی دووه‌م [حسن الپانی 23/7/1999 ـــ 9/7/1929] ده‌گووته‌وه له‌کاتی منداڵی دا .مه‌هدی بن برکه له سه‌ره‌تای ژیانی له ریزی پارتی سه‌ربه‌خۆیی[حزب الاسقلال] کاری کردووه و پاشان تێکۆشه‌ر مه‌هدی له‌ساڵی 1959 پارتی یه‌کێتی نیشتمانی بۆهێزی گه‌لی [حزب الاتحاد الوگنی للقوات الشعبیه یو ئێن ئێف پی] دامه‌زراند . مۆسادی ئیسرائیلی و سی ئای ئه‌ی ئه‌مریکی و پۆلیسی فه‌ره‌نسایی و پۆلیسی مه‌غریبی به‌شداربوون بۆ رفاندن و له‌ناو بردنی مه‌هدی بن برکه له پاریس . هه‌تا ئه‌‌مڕۆکه کاره‌ساتی له‌ناوبردنی مه‌هدی بن برکه نادیاره و لاشه‌که‌ی دیار نی یه . هه‌ندێک ده‌ڵێن لاشه‌که‌یان خستۆته ناو [ئه‌سید] و بۆ ئه‌وه‌ی ئاشکرانه‌بێت تواوایته‌وه.
رۆژنامه‌نووسێکی ئیسرائیلی که ناوی {شمویل سیغیف}ه کاتی خۆی له کتابه‌که‌ی نووسیبووی که مه‌هدی بن برکه له نزیک شه‌قامێکی سه‌ره‌کی له پاریس نێژراوه . هه‌ر ئه‌و نووسه‌ره روونی کردۆته‌وه که له‌ژێر چاودێری ژه‌نه‌ڕال محه‌مه‌د ئوفقیر شاردراوه‌ته‌وه و سه‌ری گۆڕه‌که‌ی به چیمه‌نتۆ به‌ستراوه . هه‌ردوو ئه‌فسه‌ر ئه‌حمه‌د دلێمی و فرانس لوبیز به‌شداربوون له کوشتنی . مه‌هدی بن برکه په‌یوه‌ندی به‌هێزی له‌گه‌ڵ یه‌کێتی سۆڤیه‌ت و سه‌رۆکی میسر جه‌مال عه‌بدولناسر و گیڤارا وسه‌رۆکوه‌زیرانی چین شوان لای و سه‌رۆکی کوبا فیدل کاسترۆ هه‌بوو. له‌دژی داگیرکه‌ری فه‌ره‌نسا هه‌رده‌م له تێکۆشاندا بووه و خه‌ڵکی هانداوه بۆ تێکۆشان له‌دژی فه‌ره‌نسیه‌کان. شا محه‌مه‌دی شه‌شه‌م رێگای دا هاوسه‌ره‌که‌ی مه‌هدی بن برکه و کوڕه‌که‌ی بگه‌ڕێنه‌وه مه‌غریب و ئێستاکه دادگا هه‌وڵده‌دات راستی ڕووداوه‌کان بخاته به‌رچاوی خه‌ڵکی فه‌ره‌نسا و مه‌غریب . فاتمه له‌و کتابه‌ی باسی په‌یوه‌ندی یه‌کانی خۆیان له‌گه‌ڵ ماڵی مه‌لیک به دوور و درێژی ده‌کات و دڵسۆزی هاوسه‌ره‌که‌ی[ژه‌نه‌ڕاڵ] بۆ شا حه‌سه‌نی دووه‌م و محه‌مه‌دی پێنجه‌م ده‌رده‌خات . له‌هه‌مانکاتدا باسی ئه‌و ده‌رده‌سه‌ری یه‌ش ده‌کات که له‌لایه‌ن داروده‌سه‌ڵاتی شا تووشیان بووه . فاتمه باسی ئه‌و که‌لوپه‌لانه‌ش ده‌کات که له‌لایه‌ن شا ده‌ستی به‌سه‌رداگیراوه و به شانازی یه‌وه‌ش باسی ئه‌و په‌نجا خزمه‌تکاره‌ده‌کات که کاتی خۆی له‌ماڵه‌که‌ی کاریان ده‌کرد و بۆخۆی هه‌ر خه‌ریکی ڕابواردن و چوونه سینه‌ما بووه . فاتمه خۆشه‌ویستی خۆی بۆ منداڵه‌کانی وه‌کو دایکێکی دڵسۆز نیشان ده‌دات و له پێناوی منداڵه‌کانی ژیانی خۆی هه‌رچه‌ند ته‌نگوچه‌ڵه‌مه‌ش بێت پێی رازی ده‌بێت و بۆیه له زیندانیش هه‌وڵی داوه که منداڵه‌کانی به‌دوانه‌که‌ون خه‌ریکی خۆ فێرکردن بن . ئه‌وه‌ی جێگای خۆشحاڵی ئه‌و ژنه نیشان ده‌دات خۆشه‌ویستی فاتمه یه بۆ کتاب . هه‌ر خه‌ریکی خوێندنه‌وه بووه بۆ ئه‌وه‌ی سوود له‌وکاتانه ببینی که له زینداندا بووه . ئه‌ده‌بی تازه و کلاسیکی خوێندۆته‌وه و جارجاره ناوه‌ڕۆکی رۆمانه‌کان هێزێکی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی پێبه‌خشیووه که به‌ره‌نگاری ژیانی ناخۆشی گرتووخانه ببێت .
فاطمة
اوفقیر
20/9/2008
ستۆکهۆڵم
|
بۆمن
ئاسان نه‌بوو ، ژنه‌کی ئاوا به‌ناوبانگ باسی خۆی به‌و شێوه‌یه و به
ئاشکرا بکات . فاتمه ئوفقیر [فاطمه اوفقیر له‌ساڵی 1936له‌دایک بووه]
هاوسه‌ری ژه‌نه‌ڕال مه‌حه‌مه‌د ئوفقیر [محمد اوفقیر 1920 ــ 16/8/1972]
باسی ڕابواردنی خۆی بکات . ئه‌من ده‌زانم مه‌غریب وڵاتێکی کراوه‌یه و
له قه‌راغی زه‌ریا و ده‌ریا ده‌توانی ژووان دابنێی و ماچوموچی خۆت
بکه‌یت و شه‌وانه‌ش که قه‌راغی زه‌ریا چۆل ده‌بیت ده‌توانی به ئازادی
خۆت ڕابواردن بکه‌یت یان ڕابوێڕی. ئه‌من له کتاب و له رۆژنامه
بابه‌تی ژنه‌کی ئاوا بوێرم نه‌خوێندۆته‌وه که‌باسی [عه‌شیقه]
دۆسته‌که‌ی خۆی بکات به ئاشکرا و دان پێدابنێ که به زانینی هاوسه‌ری
ژیانی[مێردی] ، له هه‌مانکاتدا هه‌موو ده‌سه‌ڵاتی مه‌غریب له‌ژێر قاچی
بوو ڕابواردنی خۆی بکات .باسی ڕابواردنی خۆی له‌گه‌ڵ ئه‌فسه‌رێکی بچووک
ده‌کات ، کاتێک ده‌زانێت هاوسه‌ره‌که‌شی خه‌ریکی ڕابواردنه له‌گه‌ڵ
چه‌ند ژنه‌کی تر . له سه‌ره‌تادا به ڕاشکاوی باسی ژیانی خۆی ده‌کات و
چۆنیه‌تی فێربوونی ئایین له که‌نیسه‌دا .فاتمه له کتابه‌که‌ی
نووسیویه‌تی [ حه‌زم ده‌کرد بچمه دێر[که‌لیسا][که‌نیسا] چونکه
ده‌مزانی هه‌تیووی وه‌کو منی زۆر لێ یه . چوومه به‌شی ناوخۆیی
راهیبات{خوشکانی مه‌سیح} که پێیان ده‌گوترا [فرانسیسکانیات] له شاری
مه‌کناس[مکناس]. له‌و کۆمه‌ڵگایه که له نێوان شاری کۆن و نوێ بوو
نزیکه‌ی په‌نجا راهیبه به چه‌فیه‌ی ره‌ش و کراسی سپی لێبوو ، ئه‌رکی
فێرکردن و تربیه‌ی[په‌روه‌رده‌ی] سه‌دان کچیان ده‌کرد .ئه‌و هه‌تیوانه
له هه‌موو شوێنه‌کی ووڵات و ده‌ره‌وه هاتبوون . مه‌غریبی و پورتوگالی
و ئیسپانی ویه‌هودی ، هه‌موومان یه‌کجۆره جلکمان ده‌پۆشی ، کراسه‌کی
خۆڵه‌مێشی [رمادی] یه‌خه‌که‌ی سپی بوو .ته‌نها له رۆژانی جه‌ژنه‌کان
به جلی ئاڵ[په‌مه‌یی][وردی] ده‌چووینه ده‌ره‌وه . تا ساڵی 1946
نوێژم بۆ مه‌سیحی مه‌زن و مریه‌می خاتوون ده‌کرد ] .