|
چیرۆک:
فیلە
پیاو.
نووسینی : تیم ڤیکاری
و : لە ئینگلیزییەوە : ناڵە حەسەن
بەشی یەکەم
- گیانلەبەرێک لە دوکان دا -
 من ناووم دکتۆر " فرێدریک تریڤیس " ە ، من دکتۆرم لە نەخۆشخانەی لەندەن
. لە ڕۆژێکی ساڵی 1884 دا ، لە جامخانەی دوکانێکی نزیک نەخۆشخانەدا
وێنەیەکم بینی . لە بەردەم دوکانەکە وەستام و سەیری وێنەکەم کرد . لە
سەرەتادا هەستم بە خۆشی کرد ، دواتر تووڕە بوون ، ئینجا ترس . وێنەیەکی
ترسناک و ناشیرین بوو . وێنەی پیاوێک بوو . بەڵام شێوەی لە پیاوێک یان
لە من و تۆ نەدەچوو . شێوەی لە فیلێک دەچوو .. ! نووسینی ژێر وێنەکەم
خوێندەوە نووسرابوو .. " وەرە ژوورەوە سەیری " فیلە پیاو " ێک بکە بە
دوو پەنی . منیش دەرگاکەم کردەوە و چوومە ژوورەوە ... پیاوێک لە
دوکانەکە بوو ، پیسو چلکن چاکەتێکی کۆنی لەبەردابوو . جگەرەی بە دەمەوە
بوو گوتی " فەرموو چیت دەوێ ... ؟ منیش گوتم : تکایە دەمەوێ سەیری فیلە
پیاو بکەم . ! پیاوەکە بە تووڕەییەوە سەیرێکی منی کرد و گوتی " ئێستاکە
ناتوانی دوکانەکان دادەخرێن ، دەتوانی بەیانی بێیتەوە .. " منیش گوتم :
ببوورە .. من دەمەوێت ئێستاکە بیبینم .. بەیانی کاتم نیە زۆر سەرقاڵ و
پڕئیشم .. بەڵام من دەتوانم لە دوو پەنی زیاترت بدەمێ . پیاوەکە بە
ووردییەوە سەیرێکی منی کرد و پاشان جگەرەکەی لە دەمی دەرهێناو
زەردەخەنەیەکی کردو ددانە زەردەکانی بەدەرکەوتن گوتی " زۆرباشە بەڕێز
دوانزە پەنیم بدەرێ ... " من پارەکەم دایە و ئەویش دەرگای پشتەوەی
دوکانەکەی کردەوە و چووینە ژوورەوە . ژوورێکی بچووکی ساردو تاریک بوو .
بۆنێکی زۆر ناخۆشی لێ دەهات . گیانلەبەرەکە لەسەر کورسیەک لە پشتی
مێزەکەوە دانیشتبوو . من دەڵێم " گیانلەبەر " چونکە مرۆڤێکی ئاسایی
نەبوو . پیاوێک یان ژنێک نەبوو وەک من و تۆ . گیانلەبەرەکە
نەدەجوولایەوە و نەیدەڕوانی وەک ئێمە . زۆر بە بێدەنگی لە سەر کورسیەکە
دانیشتبوو . لە ژوورێکی سارد و تاریک و پیس لە مێزەکەی دەڕوانی .
گیانلەبەرەکە لەبەر سەرما سەری داپۆشرابوو . لە سەر مێزەکەی بەردەمی
گوڵێکی سیس و مردوو دانرابوو . دوکاندارەکە بە دەنگێکی بەرزەوە پێی گوت
" هەڵسەوە " . گیانلەبەرەکە بە هێواشی هەڵسایەوە . کۆنە جلەکەی لەسەر
سەری لابرد و لەسەر مێزەکەی دانا . منیش سەیری گیانلەبەرەکەم کردو
هەستم بە دڵتەنگی کرد . بیرم لەوە کردەوە ، من دکتۆرم دەربارەی زۆرێک
لە نەخۆشیەکان و ڕووداوەکان دەزانم من شتی زۆر ترسناک و ناشیرینم
بینیوە بەڵام ئەم گیانلەبەرە شتێکە لە هەموویان ناشیرینتر و نابوودتر
.. !
 هیچ
پیاوێک یان ژنێک وەک ئەم نەبووە لە نەخۆشخانەدا . پاڵتۆیەکی کۆنی
لەبەردابوو بێکراس و بێ پێڵاو من زۆرباش بەژن و باڵاییم بینی .. سەری
شتێکی زۆر سەیر و سەمەرە بوو . زۆر زۆر گەورە بوو . وەک کیسەیەکی
گەورەی پڕ لە کتێب . سەری قژی زۆر پێوە نەبوو . لە سەریدا زێدەگۆشت
هەبوو وەک کیسەی ئاوساو . پێستێکی قاوەیی پیس تا بەشێک لە ملی
داپۆشتبوو . چاوێکیانم بەباشی نەدەبینی بە زێدەگۆشت داپۆشرابوو . ددانە
سوور و زللەکانی نێو دەمی لە ژێر لوتیەوە بەدەرکەوتن لە ددانەکانی فیل
دەچوون . دەم و لوتی وەک چاڵێک دیاربوو لە سیمای دا . زەردەخەنە و
پێکەنین و دڵتەنگی و تووڕەبوون بە ڕووخسارییەوە نەدەبیندرا . چونکە
پێستی دەم و چاوی نەدەجولایەوە و مردبوو ، وەک دەم و چاوی فیل .. ! زۆر
زێدەگۆشت لە شێوەی کیسەی ئاوساو لە پێشەوە و پشتەوەی گیانلەبەرەکە
هەبوو . هەندێک لەم زێدە گۆشتە ئاوساوانە تاسەر ڕانەکانی هاتبوونە
خوارەوە . دەست و باسکی ڕاستەی زۆر گەورەبوو . زێدەگۆشتی ئاوساوی لەسەر
بوو . دەستی ڕاستەی لە قاچی پیاوان دەچوو . بەڵام دەست و باسکی چەپەی
زۆر جوان بوو . دەست و باسکی چەپەی پێستێکی جوان و دڵگیری هەبوو .
پەنجەکانیشی درێژو و جوان بوون لە دەستەکانی ژنێکی گەنج دەچوون .
دوکاندارەکە بە تووڕەییەوە گوتی : " مێریک " هاتووچۆ بکە بە پەلە
بجولێوە و وەرە ئێرە ، دەستی لە پشتی گیانلەبەرەکە دەدا .
گیانلەبەرەکەش بە هێواشی بە ژوورەکەدا دەهات و دەچوو . زۆر بەباشی
نەیدەتوانی بڕِوات . ڕانەکانی زۆر گەورە و قەڵە و بوون لە بەر پشت ئێشە
نەیدەتوانی بەبێ دار بڕوات . من گوتم : زۆر باشە ، سوپاست دەکەم . لێی
گەڕێ با دابنیشێتەوە نامەوێ زیاتر سەیری بکەم . هەستم بە نەخۆشی کرد
بۆنی ژوورەکەش تابڵێی ناخۆش بوو . دوکاندارەکە گوتی : بەڵێ بەڕێزم ...
دانیشەوە " مێریک " ئێمەش لە ژوورەکە چووینە دەرەوە . دوکاندارەکە
دەرگاکەی داخست و زەردەخەنەیەکی بۆم کرد و بە ددانە زەردەکانیەوە گوتی
: بەڕێزم سەیر و نایاب بوو ها .. ؟! دەزانی باشترین فیلە پیاوی
ئینگلاندە ، بەسەدان خەڵک دێن بۆ بینینی ! بەسەدان .. ! بە سەرانسەری
وڵات دا دەیگێڕم .. بەڵێ وادەکەم .. ! . منیش گوتم : بەڵێ زۆر سەیر و
نایاب بوو .. دەتوانم دانیشم ؟ .
" بەڵێ بەڕێزەکەم بێگومان .. فەرموو ئەوە کورسی " سەیری دەکردم و
زەردەخەنەی بۆ دەکردم .. گوتی " حەزدەکەی پەرداخە ئاوێکت بۆ بهێنم .. ؟
"
منیش گوتم : بەڵێ تکایە .. پاشان سەیری شتەکانی نێو دوکانە پیسەکەم کرد
.. دوو سێ سێوی کۆن و چەند مۆزێکی ڕەش دانرابوو . هەر ئەوەندە .. ئەوە
هەموو شتێک بوو دوکاندارەکە دەیەویست پرسیارم لێبکات و بەڵام من پێم
گوت : نەخێر من ئاساییم .. دواتر من لێم پرسی : تۆ بە " مێریک " بانگت
کرد وانیە ؟ گوتی " بەڵێ ڕاست دەفەرمووی بەڕێز .. " جوزێف مێریک " ،
باشترین فیلەپیاوی ئینگلاند .. ! دەزانی من بەسەرانسەری وڵات دا
دەیگێڕم خەڵکێکی زۆر دەیانەوێ بیبینن .
- بەڵێ منیش پێموایە .. پارەیەکی زۆرت دەست دەکەوێت وانیە .. ؟ " بڵێم
چی .. وایە هەندێ جار .. بەڵام ئەوەش بزانە کارێکی ئاسان نیە لەبەر
پۆلیس . بەڕێز پۆلیس حەزناکات ئێمە ببینێ و ڕێگە نادات زۆر لە نێو
شاردا بمێنینەوە . وەک هەموو جارێک ، هەر هەفتەی بۆ شوێنێک دەگوازینەوە".
- بەڵێ دەزانم .. بەڵام بە هەرحاڵ بە.. ڕێز
- سیلکۆک قوربان .. " سیمۆن سیلکۆک " .
- من دکتۆرم لە نەخۆشخانەی لەندەن .. ناووم دکتۆر" تریڤیس " ە وابزانم
ئەم پیاوە " جوزێف میریک " زۆر شتێکی سەرسووڕهێنەرە من حەزدەکەم لە
نەخۆشخانە بیبینم . من حەزدەکەم زیاتر و بە ووردییەوە سەیری بکەم .
- بەڵێ قوربان تێدەگەم بەڵام ئەوە کارێکی دژوارە .چۆن دەتوانم
بیگەیەنمە نەخۆشخانە ؟
- بۆ جەناب نەخۆشخانە لێرەوە دوور نیە .
- باشە قوربان دەزانم ، بەڵام خۆت دەبینی " مێریک " ناتوانێ زۆر بەباشی
بڕوات و پێویستی بە یارمەتیە .
- تۆ دەتوانی لەگەڵ مندا بێی ... پارەی زیاترت دەوێ ها ... ؟
- بڵێم چی !! بەڵێ قوربان .. زیاترم دەوێ بەڵام تۆ دەبینی ، خەڵک لێی
دەترسێن لەبەر ئەوە منداڵە ووردکە هەمیشە بەدوای ڕادەکەن و لێی دەدەن .
دوای ئەوە پۆلیس تووڕە دەبێت و چونکە خەڵک دەترسێن . هەندێ جاریش
دەمانخەنە بەندیخانەوە . منیش گوتم دەزانم .. باشە چۆن دەتوانی
بیگەیەنیتە نەخۆشخانە .. ؟ سیلکۆک گوتی : تاکسی بۆبێنە بەڕێزم .. تۆ
دەتوانی بە تاکسی بیبەی بۆ نەخۆشخانە .
- بەشی دووەم -
کارت.
رۆژی دوایی ، کاتژمێر حەوتی بەیانی من بە تاکسیەک هاتمە بەردەرگای
دوکانەکە . خەڵک زۆر بەدەرەوە نەبوون ، چونکە بەیانیەکی زۆر زوو بوو .
لە مانگی نۆڤەمبەردا کاتژمێر حەوتی بەیانی هێشتا دنیا تاریکە . من زۆر
بەباشی دوکانەکەم نەدەبینی بۆ ماوەی پێنچ خولەکێک لەو نێوەدا چاوەڕێم
کرد . پۆستەچیم بینی بەوێدا ڕەتبوو . دواتر دەرگای دوکانەکە کرایەوە و
گیانلەبەر مێریک هاتە دەرەوە .
من نەمدەتوانی دەم و چاو یان بەژن و باڵای ببینم . شەبقەیەکی ڕەشی
گەورەی بەسەر سەریەوە بوو . وەک کارتۆنێکی گەورە ، لە ژێر شەبقەکەش بە
جلێکی خۆڵەمێشی سەری داپۆشیبوو . لە بەرامبەر چاوەکانی کونێکی گەورە
کرابوو . لەم کونەدا دەیڕوانی و دەیتوانی دەرەوە ببینێ . پاڵتۆیەکی
لەبەر دابوو لە سەرشانیەوە تا بنی پای درێژ بوو . بۆیە من نەمدەتوانی
باسکەکانی و بەژن و باڵا و ڕانەکانی ببینم . پێڵاوێکی گەورەی لە پا بوو
لە کۆنە کیسەیەک دەچوو . دارێکی بە دەستی چەپەیەوە بوو . زۆر بە هێواشی
دەڕۆیشت . دەرگای تاکسیەکەم بۆ کردەوە کاتی گەیشت پێم گوت : بەیانیت
باش " مێریک " .. فەرموو بەڕێز دەتوانی سوار بیت .
ئەویش گوتی : لەمپەیژەیەیارمەتیمبدە .
ببوورە من تێنەگەیشتم ... ؟
بۆماوەی خوڵەکێک لە پێش دەرگای تاکسیەکە وەستا بە دارەکەی دەستی لە
تاکسیەکەی داو گوتی : لەم پەیژەیە یارمەتیم بدە ... !
پاشان تێگەیشتم .. کە پەیژەکە سێ یایە بوو . ئەویش نەیدەتوانی بە
سەریدا بکەوێ و بچێتە ناویەوە .
بەڵێ دەیبینم ببوورە .. ڕێگەم بدە با یارمەتیت بدەم . دەستی چەپەم گرت
و دەستم بە یارمەتی دانی کرد . دەستی ڕاستەشم لە سەر پشتی بوو . من زۆر
هەستم بە نامۆیی کرد ، دەستی چەپەی وەک دەستەکانی ژنێکی گەنج بوو ،
بەڵام پشتی شتێکی سەرسووڕهێنەر بوو ! وامدەزانی کیسەیەک لە سەر پشتیەتی
لە ژێر پاڵتۆکەیدا . یەکێک لە قاچە گەورەکانیم لە سەر پەیژەکە دانا و
پاشان وەستا پاش خولەکێک بە هێواشی قاچەکەی تریشی جولاند جارێکی تر
وەستایەوە و هەندێک چاوەڕێی کرد و هەناسەیەکی دا .
سڵاو بەڕێز دەتوانم یارمەتیتان بدەم ... ؟
سەیری دواوەی خۆمانم کرد .. بینیم پۆستەچیەکە بوو . سێ لاوی تریشم بینی
یەکێک لە لاوەکان پێدەکەنی .. ! پۆستەچیەکە زەردەخەنەیەکی کرد و پرسی
.. ئەم پیاوە باشە نەخۆشە .. ؟
منیش بە پەلە بیرم کردەوە و گوتم : بەڵێ بەڵام ئەوە ئافرەتە پیاو نیە
.. من دکتۆرم و ئەویش نەخۆشە پێویستی بە یارمەتی هەیە . منیش دەتوانم
بە باشی یارمەتی بدەم .
پۆستەچیەکە دەستی چەپی " مێریک " ی گرت و منیش لە دواوە بە دەستەکانم
یارمەتیم دەدا . زۆر بە هێواشی " مێریک " بەسەر پەیژەکان کەوت و چووە
نێو تاکسیەکە . یەکێک لە لاوەکان زۆر لە تاکسیەکە نزیک بوو ، بانگی
برادەرەکانی دەکرد .
کوڕینە وەرن ئەمە ببینن .. ! ئافرەتێکی قەڵەو لە ژێر پاڵتۆیەکی ڕەش دا
. سەیری ئەم شەپقە زللە بکەن .. کوڕەکان پێدەکەنین . ئەوانی تریش لە
تاکسیەکە نزیک بوونەوە .. منیش بە پەلە دەرگاکەم پێوەدا .. بە
پۆستەچیەکەشم گوت : سوپاس .
شایانی نیە بەڕێز .. ئافرەتێکی نامۆ دیارە وانیە .. ؟
منیش بەپەلە گوتم : تەنها نەخۆشە ئیتر ئەمە هەموو شتێکە . ئێمە دەڕۆینە
نەخۆشخانە .. سوپاس بۆتۆ ، خواحافیس ... تاکسیەکە بەرەو نەخۆشخانە
کەوتە ڕێ منیش سەیری " مێریک " م کرد و پێم گوت : دژوار بوو ها ... ؟
لە سەرەتادا هیچی نەگوت .. دواتر دەستی پێکرد . دەنگی زۆر نامۆ دیار
بوو ، بەڵام منیش بە هێمنیەوە گوێم لێ گرت . وە لێی تێدەگەیشتم . گوتی
: پەیژەکان زۆر ناخۆش بوون ، یەکێک لە شتە دژوارەکان بوو بۆ من .
منیش پێم گوت : بەڵێ هیچ شتێک بۆ تۆ ئاسان نیە وانیە .. ؟
ئەویش گوتی : نەخێر .. بۆماوەی خولەکێک بێدەنگ بوو پاشان گوتی : تۆ کێی
بەڕێز.. ؟
من کێم .. ؟ ئۆف ببوورە .. من ناووم دکتۆر " تریڤیس " ە فەرموو ئەوەش
کارتەکەم . کارتی خۆم دایە کە ناوی منی لە سەر بوو . پاشان بیرم کردەوە
کە کارێکی باشم نەکرد . خۆ ئەم پیاوە نازانێت بخوێنێتەوە ... ! بەڵام "
مێریک " کارتەکەی وەرگرت و بە سرنجەوە سەیری کرد و پاشان خستیە
نێوگیرفانی کراسەکەی .
من لە نەخۆشخانە زۆر قسەم لە گەڵدا نەکرد .
بە ڕێک و پێکی و زۆر بەجوانی سەیری سەر و باسکەکانی و ڕانەکانی و بەژن
و باڵاییم کرد . دواتر گرنگترین تێبینیەکانم دەربارەی لە کتێبێکی بچووک
دا نووسیەوە . بریپێچێک یارمەتی دەدا . " مێریک " جارجارە سەیری کچ
برینپێچەکەی دەکرد . بەڵام برینپێچەکە ڕووخۆش نەبوو لە گەڵیدا ، زۆر
نەیدەدواند . وابزانم لێی دەترسا . وابزانم " مێریک " یش دەترسا .
لەبەر ئەوە زۆر بێدەنگ بوو . کاتژمێر چواری دوای نیوەڕۆ بە تاکسیەک
گەیاندمەوە دوکانەکە . بۆ ڕۆژی دواتر تەماشای جامخانەی دوکانەکەم
کردەوە بەڵام وێنەکە لەوێدا نەمابوو .
-بە شی سێیەم -
نامەیەک بۆ تایمز.
بۆ ماوەی دوو ساڵ من " مێریک " م نەبینیەوە ، ڕۆژێکیان پۆلیس
دەیدۆزنەوە کارتی منی بە دەستەوە دەبێ . ئەوانیش دەیهێنن بۆ نەخۆشخانەی
لەندەن . لەوکاتەدا زۆر ماندوو و برسی و پیس دەبێ . منیش لە سەر
قەرەوێلەیەکم دانا لە ژوورێکی هێمن و بچووک . بەڵام نەیدەتوانی لە
نەخۆشخانە بمێنێتەوە . چونکە ئەو نەخۆش نەبوو . بێگومان هەموو
قەرەوێلەکانمان بۆ کەسی نەخۆشە . ئێمە هیچ جێگایەکمان بۆ کەسی برسی و
ناشیرینەکان نیە .. !
منیش دەربارەی " مێریک " قسەم لەگەڵ سەرۆکی نەخۆشخانە بەڕێز " کار گۆن
" کرد . ئەویش بە هێمنی و بە پەرۆشەوە گوێی لێم گرتبوو . دواتر
نامەیەکی بۆ سەرنووسەری ڕۆژنامەی " تایمز " نووسی .
 بۆ
سەرنووسەری ڕۆژنامەی تایمز
چواری دیسەمبەری 1886
من ئەم نامەیەت بۆ دەنووسم دەربارەی پیاوێک لە نەخۆشخانەکەمان دا . کە
پێویستی بە یارمەتی تۆیە ناوی " جوزێف مێریک " ە و تەمەنی 27 ساڵە .
کەسێکی نەخۆش نیە . بەڵام ناتوانێ لە نەخۆشخانە بچێتە دەرەوە ، چونکە
زۆر زۆر ناشیرینە . خەڵک نایانەوێ بیبینن و سەیری بکەن . هەندێکیشیان
لێی دەترسن بە " فیلە پیاو " بانگی دەکەن . دووساڵ بەر لە ئێستا ، "
مێریک " لە دوکانێکی نزیک نەخۆشخانە دەژیێ . بە دوو پەنی خەڵک
دەیانتوانی سەیری بکەن و پێی پێبکەنن . ڕۆژێکیان دکتۆر " تریڤیس " کە
دکتۆرێکی نەخۆشخانەیە .. " مێریک " دەبینێ و دەیهێنێتە نەخۆشخانەکەی
خۆی .. بە ووردییەوە تەماشای دەکات .. دکتۆر " تریڤیس " ناتوانێ
یارمەتی " مێریک " بدات . بەڵام کارتەکەی خۆی پێ دەدات . دوای ئەوە "
سیلکۆک " ی دوکاندار " مێریک " دەباتە " بیلگیەم " خەڵکێکی زۆر لە "
بیلگیەم " دەیانەوێ بیبینن . پاش ساڵێک " مێریک " بڕی 50 پاوەندی دەبێت
. پاشان " سیلکۆک " 50 پاوەندەکەی " مێریک " دەبات و لە " بیلگیەم "
بەجێی دەهێلێ و دەگەڕێتەوە " لەندەن " . هەموو کەسێک لە نێو
شەمەندەندەفەر و پاپۆڕدا سەیری دەکەن و پێی پێدەکەنن و گاڵتەی پێدەکەن
. لە " لەندەن " پۆلیس دەیبەنە بەندیخانە ، دواتر کارتی دکتۆر " تریڤیس
" ی لەلادا دەبینن " مێریک " دەهێننەوە بۆ نەخۆشخانەی " لەندەن " . ئەم
پیاوە هیچ پارە و پولێکی نیە و ناتوانێ کاربکات . شێوە و ڕوخساری زۆر
زۆر ناشیرینە . بێگومان زۆر خەڵک لێی دەترسن . بەڵام " مێریک " زۆر بە
بەزەیی و میهرەبانە .. دەتوانێ بنووسێ و بخوێنێتەوە ، زۆریش بیر
دەکاتەوە . پیاوێکی هێمن و بێدەنگە . هەندێ جاریش بە دەستەکانی خۆی شت
دروست دەکات و بە برینپێچەکانی دەبەخشێ . ئەوانیش زۆر دڵسۆزن لە گەڵیدا
.دایکی خۆی بەبیر دێتەوە و وێنەیەکی لەلا هەیە . دەڵێت : دایکم زۆر
جوان و دڵسۆز بووە . بەڵام ئێستا هەرگیز نایبینێ . ماوەیەکی زۆر بەر لە
ئێستا دایکی ئەوی داوەتە بە " سیلکۆک " ی دوکاندار . ئایا خوێنەرانی "
تایمز " دەتوانن یارمەتی ئێمە بدەن .. ؟ ئەو پیاوە نەخۆش نیە بەڵام
پێویستی بە ماڵ و جێگایەک هەیە . ئێمە دەتوانین لە نەخۆشخانە ژوورێکی
پێبدەین ، بەڵام پێویستیمان بە بڕێک پارە هەیە تکایە وەڵامم بدەرەوە لە
نەخۆشخانەی " لەندەن " .
دڵسۆزت
ف . س . گارکۆم
سەرۆکی نەخۆشخانەی لەندەن
خوێنەرانی ڕۆژنامەی " تایمز " خەڵکێکی بەوەفان . پاش هەفتەیەک ،
پارەیەکی زۆریان دا بە ئێمە بۆ " مێریک " .. بڕی 50 هەزار پاوەندمان بە
دەست گەیشت . " مێریک " بۆ هەموو ژیانی دەتوانێ لە نەخۆشخانەدا بژیێ و
ئێمەش ماڵێک و جێگایەکی باشی بۆ دابین بکەین .
- بەشی چوارەم -
یەکەم ماڵی " مێریک ".
لە پشتەوەی نەخۆشخانەدا دوو ژوورمان دا بە " مێریک " . ژوورێکیان
گەرماو بوو ئیتر بۆخۆی هەموو ڕۆژێک دەتوانێ گەرماو بکات و خۆی بشوات .
دوای ماوەیەکی کەم پێستی زۆر باشتر داهات . وە بۆنە ناخۆش و
بێزارکەرەکەی نەما . ژووری دووەم قەرەوێلە و مێز و کورسی تیا بوو . من
هەموو ڕۆژێک سەردانیم دەکرد و قسەم لەگەڵدا دەکرد . حەزی لە خوێندنەوە
بوو . حەزی دەکرد باسی زۆرێک لە کتێبەکان و تەورات و هەندێک لە
ڕۆژنامەکان بکات . هەر ئەوەندە ... منیش چەند کتێبێکم دایە ، کتێبەکان
چیرۆک بوون دەربارەی خۆشەویستی بوو . زۆر حەزی لێیان بوو . هەمووی بۆ
چەند جارێک خوێندنەوە . زۆر جاران دەربارەیان دەدوا . بۆ ئەو زۆر دژوار
و ناخۆش بوو . چونکە پیاو و ژنەکانی نێو کتێبەکان کەسی ئاسایی بوون وەک
من و تۆ ، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئەو زۆر دڵخۆش و بەختەوەر بوو .
هەندێ جار ئاسان نەبوو بۆ ئەو . لە سەرەتادا یەک دوو کەس لە نەخۆشخانە
پێکەنینیان
بە " مێریک " دەهات . چونکە کەسێکی ناشیرین بوو . هەندێ جار
برادەرەکانیان دەهێنا تا سەیری بکەن و بیبینن ... ! ڕۆژێکیان کچە
برینپێچێک تازە هات بوو بۆ ئەو نەخۆشخانەیە ، وە کەسیش باسی " مێریک "
ی بۆ نەکرد بوو . کاتێک خواردنی بۆ دەبات و دەچێتە ژوورەکەی ، کە دەرگا
دەکاتەوە و دەیبینێ ... هاوار دەکات و خواردنەکەی لە دەست بەردەبێتەوە
و بە ڕاکردن لە ژوورەکە دەچێتە دەرەوە .. !
منیش زۆر لە برینپێچەکە تووڕە بووم ، چوومە لای " مێریک " و بینیم زۆر
دڵخۆش نەبوو بەو کارەی ڕووی دابوو بەڵام زۆریش تووڕە نەببوو . وابزانم
بەزەیی بە کچەکە دەهاتەوە و گوتی : دکتۆر تریڤیس من دەزانم خەڵک
حەزناکەن سەیری من بکەن زۆر ئەسایی یان پێدەکەنن یان هاوار دەکەن .. !
منیش بە تووڕەییەوە گوتم : هەرچۆنێک بێت من نامەوێت برینپێچەکان بە تۆ
پێبکەنن "جوزێف" . من دەمەوێت ئەوان یارمەتیت بدەن ... بە دەنگێکی
نامۆو هێمنەوە گوتی : سوپاست دەکەم دکتۆر بەڵام من زۆر بۆم گرنگ نیە .
هەرکەسێک کاتێک بە من پێدەکەنێ من لە مەسەلەکە تێدەگەم ..!
منیش بە دڵتەنگیەوە سەیرم دەکرد . لەودەمەدا وێنەیەکی بچکۆڵانەی دایکیم
بینی لە نێو دەستی چەپەی دابوو . کە ئەم دەستەی ئاسایی و ڕێک وپێک و
جوان بوو . بۆ ماوەی خولەکێک لە وێنەکەی ڕووانی ، پاشان لە نزیک
گوڵەکانی سەر مێزەکەی دانا . چاوەکانی پڕببوون لە فرمێسک و بە ڕووخسارە
گەورە و ناشیرینەکەی دەهاتنەخوار بە نەرمیەوە گوتی : دکتۆر " تریڤیس "
تۆ و برینپێچەکان زۆر ئازیز و خۆشەویستن ، منیش لێرەدا زۆر دڵخۆش و
بەختەوەرم بەڵام من دەزانم ناتوانم بۆ ماوەیەکی درێژخایەن لێرەدا
بمێنمەوە من حەزدەکەم دوای نەخۆشخانە بڕۆمە " تیشکە خانوو " لەوێدا
بژیێم . تیشکە خانوو یان خانووی کوێران .. وا هەست دەکەم ئەم دوو
جێگایە باشترین و گونجاوترین جێگان بۆ من . منیش لێم پرسی : بۆ ... تۆ
مەبەستت چیە ... ؟ بەبێ ئەوەی سەیری من بکات . گوڵەکانی دەخستنە سەر
وێنەکە و بە سەرنجەوە لێی دەڕوانین و گوتی : تیشکە خانوو بە ئاو
دەورەدراوە .. وایە ها ... ؟ کەس ناتوانێت بمبینێ لەم خانووەدا .. من
لەوێدا بەختەوەر دەبم . وە خەڵکی کوێریش هیچ شتێک نابینن ، ئیتر
ناتوانن بت بینن . ناتوانن ... ها ... ؟! منیش گوتم : بەڵام جوزێف ئەوە
ماڵی تۆیە تۆ ئێستا لێرەدا دەژیێی تۆ ناتوانی بڕۆیت و نەخۆشخانە
جێبهێڵیت . ئەویش گوتی : بێگومان ئەمڕۆ نا ، بەڵام لە داهاتوویەکی نزیک
. دکتۆر " تریڤیس " تۆ پیاوێکی بەبەزەیی و میهرەبانی بەڵام من ناتوانم
زیاتر لێرەدا بمێنمەوە ، من پارەم نیە .. ! منیش زەردەخەنەیەکم بۆ کرد
و پێم گوت : جوزێف ئێستا ئەوە ماڵی تۆیە تێناگەی لەمە ..؟ بۆ هەموو
ژیانت دەتوانیت لێرەدا بمێنیتەوە . بە شێنەیی باسی هەموو شتێکم بۆ کرد
و هەموو شتێکم پێگوت . دەربارەی ڕۆژنامەی " تایمز " و نامە و پارەکە و
... وابزانم لە سەرەتادا لێم تێنەگەیشت . منیش بۆم دووبارە کردەوە . بۆ
خەلەکێک زۆر بێدەنگ بوو پاشان هەستایەوە و بەبێ ئارامی بە ژوورەکەدا
هات و چۆی دەکرد . دەنگێکی نامۆی لێوە دەهات ، وەک ئەوەی پێبکەنێ ... !
- بەشی پێنجەم -
سەردانێکی گرنگ.
من نەمدەویست " مێریک " بە تەنیا بژیێت ، وەک ئەو پیاوەی لە ماڵی تیشکە
خانوودا . ئەو کتێبەکانی دەخوێندەوە و قسەی بۆ من دەکرد . بەڵام من
دەمویست قسە لەگەڵ خەڵکێکی تریش بکات . دەمەویست لەگەڵ ئافرەتانیش قسە
بکا . " مێریک " دەربارەی ئافرەتانی دەخوێندەوە . بەڵام بۆ ئافرەتان
زۆر نەدەدوا . هەموو ڕۆژێک کچ بریپێچەکەی دەبینی بەڵام زۆر نەیدەدواند
. بۆ ئەوان ئەو هەمیشە گیانلەبەرێک بوو نەک پیاوێک .. !
ڕۆژێکیان ،
یەکێک لە برادەرەکانم .. ژنێکی شۆخ و گەنج و جوان بوو هاتە نەخۆشخانە
.. منیش باسی " مێریک " م بۆ کرد بوو ، بردم بۆ ژوورەکەی . ژنەکە
دەرگاکەی کردەوە زەردەخەنەیەکی بۆ کرد و پێی گوت : بەیانیت باش " مێریک
" ی بەڕێز ... پاشان دۆقەی لەگەڵدا کرد . " مێریک " بە شاگەشکەییەوە بۆ
خولەکێک سەیری کرد .. ! دواتر لە سەر قەرەوێلەکەی دانیشت و سەری خستە
نێو دەستەکانی و گریا ... ! نزیکەی بۆ ماوەی پێنج خولەک گریا .. ! بە
نێو پەنجەکانیەوە فرمێسک لە دەم و چاوی دەهاتنە خوار و دەکەوتنە سەر
زەوی . برادەرەکەم لە سەر قەرەوێلەکە بە تەنیشتیەوە دانیشتبوو .
دەستەکانی خستبووە سەر باسکەکانی ئەو و هیچی نەگوت ، بەڵام
زەردەخەنەیەکی بۆ کردەوە و پێش ئەوەی بڕوات دەستەکانی خستە نێو دەستی و
دۆقەی لەگەڵدا کردەوە .
ئەو شەوە " مێریک " پێی گوتم : دکتۆر تریڤیس ئەو کچە زۆر جوان و دڵگیر
بوو . چەند ساڵێک بەر لە ئێستا دایکم زەردەخەنەیەکی بۆ کردووم ، بەڵام
ئێستا هیچ ئافرەتێک زەردەخەنە بۆ من ناکات . بەڵام ئەو کچە بۆی کردم .
وە دۆقەشی لەگەڵدا کردم .. ! کچێکی شۆخ و جوان زەردەخەنەی بۆ کردم و
دۆقەی لەگەڵدا کردم . کچ برادەرەکەم هەفتەی دواتر دیسان هاتەوە . لەگەڵ
" مێریک " بۆ ماوەی نیو کاتژمێر قسەیان کرد . هەفتەی دواتر دیسان
هاتەوە ئەمجارەیان لەگەڵ برادەرێکی خۆی دا . هەندێک کتێبیان بۆ هێنا
بوو . دانیشتن بەیەکەوە " چایە " یان خواردەوە . کاتێکی خۆش و دڵڕفێن
بوو بۆ ئەو . یەکەمین جارە لە ژیانیدا برادەری هەبێ . پیاوێکی دڵخۆش و
بەختەوەرە لە ژوورەکەی دانیشتووە کتێب دەخوێنێتەوە .. ! ئیتر دوای ئەوە
چیتر باسی ژیانی تەنیایی نێو تیشکە خانووی نەکردەوە . خەڵک ووردە ووردە
لە ڕۆژنامەدا دەربارەی " مێریک " یان دەخوێندەوە . ئیدی زۆر میوانی
دەهات . هەموو کەسێک دەیانەویست بیبینن . زەردەخەنەیان بۆ دەکرد و
دۆقەیان لەگەڵدا دەکرد . کتێبیان بۆ دەهێنا . " مێریک " یش حەزی دەکرد
قسە بۆ ئەو خەڵکانە بکات . خەریک بوو شێوە ناشیرینیەکە و قەد و باڵای
خۆی بیردەچوویەوە . ووردە ووردە وەک پیاوێک هەستی بە خۆی دەکرد نەک
گیانلەبەرێک .. ! ڕۆژێک کە زۆر گرنگ و پرشنگدار بوو ، خانمێکی تا بڵێی
نازدار و شۆخ و شەنگ و جوان هاتە نەخۆشخانە بۆ بینینی " مێریک " . منیش
پێشوازی خانمەکەم کردوو بردم بۆ ژوورەکەی ئەو . دەرگاکەم کردەوە و بە
خەندە و پێکەنینەوە پێم گوت : بەیانیت باش جوزێف . میوانێکی تازە
هاتووە بۆبینینی تۆ هەتا بڵێی خانمێکی بەناوبانگە .. ! " مێریک " لە
تەنیشت مێزەکەی هەڵسایەوە ، ئەو زەردەخەنەی نەکرد چونکە لەبەر پێستی
دەم و چاوی نەیدەتوانی بەڵام ، چاوەکانی خۆشحاڵ دیار بوون و گوتی : زۆر
باشە ئەم بەڕێزە کێیە .. ؟ منیش لە نێو دەرگاکە دوور کەوتمەوە و
میوانەکە چووە ژوورەوە و گوتم : ئەی پایەدار ئەوە " جوزێف مێریک " ە ..
! جوزێف ئەوە پایەدار " شازادە ئەلیکساندرا " یە .. شازادەی " ئینگلاند
" ... !
شازادە " ئەلیکساندرا " بزەیەکی بۆ کرد و گوتی : ئەوکاتەت باش " مێریک
" ی بەڕێز .. من زۆر بەختەوەر و دڵخۆشم بە بینینی تۆ . دوای ئەوە دۆقەی
لەگەڵدا کرد . " مێریک " لە شوێن خۆی نەجولا . بۆ نیو خولەکێک وەستا بە
شاگەشکەیی و سەرسووڕمانەوە سەیری دەکرد . پاشان بە دەنگێکی نامۆ و
هێمنەوە گوتی : تۆش .. ئەوکاتەت باش ئەی پایەداری بەڕێز . وابزانم
خانمی شازادە لێی تێنەگەیشت ، چونکە " مێریک " لەو کاتەدا هەوڵی دەدا
بۆی بچەمێتەوە . بەڵام لەبەر ڕانە زلل و گەورەکانی نەیدەتوانی بۆ ئەو
گران و دژوار بوو . شازادەش بەڕێزەوە گوتی : نا تکایە " مێریک " ی
بەڕێز هەڵسەوە . من حەزدەکەم قسەت لەگەڵدا بکەم . ئایا دەتوانین لەسەر
مێزەکەت دابنیشین .. ؟!
ئەویش گوتی : بەڵێ ... بەڵێ بێگومان .. ! لەسەر مێزەکە دانیشتن .
شازادە دەستی چەپەی ئەوی کە دەستە جوان و ڕێکەکەی بوو ، خستە نێو
دەستەکانی خۆیەوە بە تاسەوە لە دەستەکانی دەڕوانی . پاشان بە
زەردەخەنەوە پێی گوت : چەند جارێک لە ڕۆژنامەدا دەربارەی تۆم
خوێندۆتەوە . تۆ پیاوێکی زۆر دڵڤەکەری . تۆ ژیانێکی زۆر سەخت و دژوارت
هەیە . بەڵام خەڵک دەڵێن تۆ بەختەوەری .. ئایا ئەمە ڕاستە .. ؟ ئایا
ئێستاکە تۆ بەختەوەری .. ؟ " مێریک " یش گوتی : بەڵێ ئەی چۆن ، ئەی
پایەدار .. ! بەڵێ من پیاوێکی بەختەوەرم ، ئا ئەوەتا من ئێستاکە ماڵم
هەیە ، چەند برادەر و کتێبم هەیە . شازادە گوتی : ئەمە چ چیرۆکێکی سەیر
و سەمەرە و لە ڕادەبەدەر بێ وێنەیە .. ! من زۆر دڵخۆشم کە ئەمە دەبیستم
.. دە ئێستا پێم بڵێ : دەربارەی خوێندنەوەت .. باسی خوێندنەوەم بۆ بکە
. من لێرەدا زۆر کتێب دەبینم .
بەڵێ ئەی چۆن ئەی پایەداری بەڕێز .. من کتێبەکانی خۆم خۆشدەوێ . نزیکەی
نیوکاتژمێر بەیەکەوە دانیشتن و باسی کتێبیان کرد .
شازادەش پێش ئەوەی بە چێی بهێڵێ و بڕوات . کتێبێکی بچکۆڵانە و
دەسکەگوڵێکی سووری پێ بەخشی . پاش میوانداری شازادە " مێریک " دەستی بە
گۆرانی گوتن کرد . بێگومان نەیدەتوانی بە ئاسانی گۆرانی بڵێ ، چونکە
لەبەر زمانی .. بەڵام هەموو ڕۆژەکە دەنگێکی نامۆ و دڵخۆش لە ژوورەکە
دەهات . بە سەرسامیەوە لە لە گوڵەکانی دەڕوانی و لە سەر مێزەکەی خۆی
داینابوون . شازادە دوای ئەم سەردانەی زۆر جاریتر میوانداری کرد . بۆ
کریسمس کارتی جەژنانەی بۆ نارد .
کۆشکی ویندسۆکس
20 ی دیسەمبەری 1888
" جوزێف " ی خۆشەویست ...
ئەمە دیاریەکی بچکۆلانەی کریسمسە بۆ تۆ . وا بزانم لە من دەچێت وانیە
.. ؟ من زۆر حەزدەکەم دیدارت بکەم ، وە بە نیازم لە ساڵی نوێ دا دیسان
بێمەوە بۆ نەخۆشخانە .
کریسمسێکی بەختەوەر
هاوڕێت ...
ئەلیکساندرا
 دیارییەکە
وێنەیەکی شازادە " ئەلیکساندرا " بوو . کە ناوی خۆی لەسەر بوو . "
مێریک " کە ئەمەی بینی زۆر گریا وێنەکەی لە نزیک قەرەوێلەکەی خۆی دانا
لە ژوورەکەیدا . پاشان دانیشت و نامەیەکی بۆ شازادە نووسی کە ئەمە
یەکەمین نامەی بوو لە هەموو ژیانیدا ...
نەخۆشخانەی لەندەن
23 ی دیسەمبەری 1888
بەڕێز و خۆشەویست " شازادە " .
زۆر زۆر سوپاس بۆ کارت و وێنە لە ڕادەبەدەر جوانەکەت ، بە نرخترین شتە
لە ژوورەکەم . زۆر بە نرخ .. ! جوانترین شتە کە من لە ژیانمدا هەمبووبێ
. ئەوە یەکەمین کریسمس و یەکەمین دیاری و جەژنانەیە لە ژیانم دا .
بێگومان لەگەڵ دایکم جارێک کریسمسم بەڕێکردووە بەڵام ، بەبیرم نایەتەوە
. وێنەیەکی دایکمم لەلا هەیە .. ئەویش جوانە وەکو تۆ.
من ئێستا زۆر ئافرەت و کەسی بەناوبانگ دەناسم . یەکێک لەوانە دکتۆر "
تریڤیس " ە . من پیاوێکی زۆر بەختەوە و دڵخۆشم چونکە لە ساڵی نوێ دا تۆ
دەبینمە وە ... !
کریسمسی تۆش بەختەوەر برادەری ئازیزم
لەگەڵ خۆشەویستی بێ پایانم
جوزێف مێریک .
- بەشی شەشەم -
دەرەوەی نەخۆشخانە.
" مێریک " ئێستا زۆر برادەری هەیە . بەڵام زیاتر لە منداڵێک دەچێت نەک
لە پیاوێک . دەتوانێ دەربارەی شتەکان بخوێنێتەوە . قسە بکات بۆ ئەوانەی
سەردانی دەکەن . بەڵام بە تەنیا ناتوانێت بچێتە دەرەوەی نەخۆشخانە وەک
منداڵ بیردەکاتەوە و وەک منداڵ یاری دەکات . پاش کریسمس ، دەیەویست
بڕوا بۆ شانۆ . ئەمەش زۆر کارێکی گران و دژوار بوو . چونکە من
نەمدەویست خەڵکانی نێو شانۆیەکە بیبینن . بەڵام خانمێکی دڵسۆز لە
شانۆیەکە کە ناوی " کینداڵ " بوو یارمەتی داین . بلیتی شوێنی
تایبەتیمان بڕی . کە کەوتۆتە تەنیشتی شانۆوە . بە تاکسیەکی پەنجەرە
تاریک چووینە شانۆیەکە . لە دەرگای پشتەوە چووینە ژوورەوە کە پێی دەڵێن
" دەرگای شازادە " . کەس ئێمەی نەبینی . سێ برینپێچ لە ڕیزی پێشەوەی
نێو بۆکسەکە دانیشت بوون . من و " مێریک " یش لە ڕیزی دواوەی ئەوان دا
لە تاریکی دانیشتبووین . کەس لە نێو شانۆیەکە نەیدەتوانی ئێمە ببینێ .
بەڵام ئێمە شانۆگەرییەکەمان دەبینی . شانۆگەرییەکی منداڵانە بوو بۆ
کریسمس . " مێریک " زۆر بەلایەوە خۆش بوو . لە ڕادەبەدەر سەیر بوو .
چیرۆکێکی سەرنج ڕاکێش و کاریگەر بوو . زۆر جاران پێدەکەنی هەندێ جاریش
دەیەویست گۆرانی بڵێ وەک منداڵانی نێو شانۆیەکە . وەک منداڵێک وابوو .
بۆ ئەو هەموو ڕووداوەکانی نێو شانۆگەرییەکە ڕاستەقینە بوون . جارێک زۆر
ترسا ، لەبەر ئەوەی پیاوێکی شەڕانگێز لە نێو شانۆگەرییەکەدا تووڕە ببوو
چەقۆی بە دەستەوە بوو . " مێریک " لە سەرەتا ویستی شانۆیەکە بە جێبهێڵێ
. بەڵام من ڕێگەم نەدا . دواتر لە پیاوە شەڕانگێزییەکەی نێو
شانۆگەرییەکە زۆر تووڕە بوو . بە دەستەکانی لە کورسیەکەی دەدا .
هەڵدەستایەوە سەر پێ قسەی بە پیاوەکە دەگوت . بەڵام کەس گوێی لەو نەبوو
. کاتێک پیاوە شەڕانگێزەکە ڕەوانەی بەندیخانە کرا " مێریک " پێدەکەنی .
خانمێکی جوان و شۆخ و گەنج هەبوو لە نێو شانۆگەرییەکەدا ، "مێریک " بێ
وێنە دڵی پێخۆشبوو و وە پێی جوان بوو . دەیەویست قسە بۆ ئەویش بکات .
لە کۆتایی شانۆگەرییەکە زۆر دڵخۆش بوو . چونکە خانمە گەنجەکە مێردی بە
کوڕە لاوە باشەکە کرد . بۆ ماوەیەکی دوورودرێژ ئەم شانۆگەرییەی لە بیر
مابوو . هەمیشە قسەی لەسەر دەکرد و باسی کەسەکانی نێو شانۆگەرییەکەی
دەکرد . پاش ئەوەی ئێمە ڕۆیشتین پرسیاری لێم دەکرد : تۆ پێت وایە ئەوان
چیان کرد .. ؟ کوڕ و کچە گەنجەکە لە کوێ دەژین .. ؟ ئێستا ئەوان
چیدەکەن .. ؟ منیش گوتم : نازانم .. بێگومان لە لادێ دەژین . " مێریک "
دەمێک بیری لەوە کردەوە ، دواتر گوتی : دکتۆر " تریڤیس " تکایە دەتوانم
بڕۆم بۆ لادێ .. ؟ من جارێک لە نێو شەمەندەنەفەر لادێم بینیوە بەڵام
هەرگیز بۆی نەڕۆیشتووم . زۆرم لە بارەی خوێندۆتەوە لە نێو کتێبەکان دا
. لە ڕادەبەدەر جوان و دڵگیرە وا نیە .. ؟ من حەزدەکەم بیبینم .. !
چوون بۆ شانۆ کارێکی سەخت و دژوار بوو بەڵام ڕۆیشتن بۆ لادێ زۆر
دژوارترە . بەڵام دیسا یەکێک لە برادەرە تازەکانی یارمەتی داین . بەوەی
کە خانوویەکی بچکۆڵانەی هەبوو لە لادێدا . ئافرەتەکە گوتی : " مێریک "
دەتوانێ بۆ هاوین لە وێدا بمێنێتەوە . من بە شەمەندەفەرێکی پەنجەرە
تاریک " مێریک " م گەیاندە لادێ . کە کەس نەیدەتوانی بیبینێت . لەوێش
بە تاکسیەک گەیشتینە خانووەکە . دەوروبەری خانووەکە هەمووی سەوزایی و
دار و درەخت بوو . کەس لەم نێوەدا لە نزیکی ئەو نە دەژیا . جوتیارێک
هەموو ڕۆژێک خواردنی دەگەیاندە خانووەکە . بەڵام ، کەس لە خانووەکە
نزیک نەدەکەوتەوە . ئەو شەوە من لەگەڵیدا مامەوە . لە شەودا زۆر تاریک
و بێدەنگ بوو . بەیانیانیش بە سەدان باڵندە گۆرانیان دەگوت لە نێو
دارەکان دا . هەموو شتەکانی دەرەوە سەوز بوون . " مێریک " دەچووە ژێر
دارە گەورەکان بە دڵخۆشیەوە لە شتەکانی دەڕوانی و گۆرانی دەگوت ..
گۆرانیەکی نامۆ .. ! من گەڕامەوە بۆ " لەندەن " . بەڵام ، " مێریک " بۆ
ماوەی شەش حەوتە لەوێدا مایەوە . لە ڕادەبەدەر دڵخۆش و کامەران بوو .
هەموو هەفتەیەک نامەی بۆ دەنووسیم .
خانووی دارینی سێو
ڕۆژئاوای ویکە هام : بیرک شێر
21 ی تەمموزی 1889
دکتۆر " تریڤیس " ی خۆشەویست .
من ئەمڕۆکە دیسان ڕۆژێکی دڵگیر و شادومانم هەبوو . زۆر گەرم بوو ، منیش
ڕۆیشتمە ژێر دارەکان . لە نزیک جۆگەلەیەک دانیشتم . ئاوی نێو جۆگەلەکە
دەنگێکی سیحراوی و بە سۆزی لێوە دەهات . وەک ئەوەی گۆرانی بڵێ . ئایا
تۆ ئەمەت دەزانی .. ؟ من بۆ ماوەی دوو کاتژمێر لەوێدا گوێم ڕاگرت .
چەندین باڵندەی بچووک دەهاتنە نزیکمەوە . هەرە نزیکەکەیان ڕەنگی سووری
هەبوو لە پێشەوەی دا. هەندێک نانم دانێ یەکێکیان لە سەر دەستم نیشببوو
. ئێستا زۆرێک لە باڵندەکان برادەرمن . سەیری ماسیەکانیشم کرد ئەوانیش
زۆر سەرنج ڕاکێش و دڵگیر بوون . چونکە زۆر بەخێرایی دەجولانەوە .
خولەکێک لەوێدا بوون و دیاربوون خولەکێکی تر دیارنەدەمان و من
نەمدەدیتن. منیش بەبێدەنگی چاوەڕێم دەکرد ئەوانیش هەمیشە دەهاتنەوە .
دەستم خستە نێو ئاوەکە بەڵام ، نەمدەتوانی دەستیان لێبدەم . دوێنێ
سەگێکی گەورەم بینی . بە دەنگێکی بڵند دەحەپی . بەڵام من نەدەترسام .
دانیشتم و بە هێمنیەوە لێم دەڕوانی . ئەویش هاتە نزیکمەوە و دەستی بۆن
دەکردم . من ئەمڕۆکە بینیمەوە . هەندێک نانم دایە ئەویش ئێستا منی
خۆشدەوێت .. ! من هەندێک گوڵی ئەم لادێیە دەخەمە نێو ئەم نامەیە ..
لێرەدا بە سەدان گوڵ هەیە . ئایا تۆ ئەمەت دەزانی .. ؟ من حەزم لە
خونچە تازە پشکوتووە شینەکەیانە ، کە جوانترینیانە . بەڵام ، هەموویان
جوانن . من زۆربەیانم هەیە لە ژوورەکەم دا . هەموو ڕۆژێک ئاویان دەدەم
. دەزانی گوڵە خونچە بچووکەکان زۆر تێنوویان دەبێ .. ؟ دکتۆر من زۆر
شادومانم لێرە . بەڵام ، من دەمەوێ بەم نزیکانە تۆش ببینمەوە .. !
لەگەڵ خۆشەویستیم : برادەری خۆت
جۆزێف مێریک
لە کۆتایی هاوین گەڕایەوە " لەندەن " . زۆر باش بوو ، پێستی باشتر ببوو
. زۆر باسی لادێی دەکرد بەڵام ، زۆریش بەوە دڵخۆش بوو .. کە جارێکی تر
کتێب و برادەرەکانی بینیەوە .
- بەشی حەوتەم -
دوا نامە.
شەش مانگ دواتر ، لە ئەپریلی 1890 بینیم لە نێو جێگاکەیدا مردبوو . لە
سەر پشت لێی ڕاکشابوو . لە سەرەتادا وامزانی خەوتووە . قسەم لەگەڵدا
کرد . هیچ نەدەجولا دواتر پێستی دەم و چاویم بینی شین هەڵگەڕا بوو .
ئەوسا زانیم مردووە . بە شێوەیەکی ئاسایی ئەو لەسەر پشت نەدەخەوت .
سەری زۆر گەورە و گران بوو . وا ڕاهاتبوو لە سەر جێگاکەی دادەنیشت .
باسکەکانی لە سەر ڕانەکانی دادەنا و سەریشی بە ئەژنۆکانی دەکرد . بەم
شێوەیە زۆر بەباشی دەیتوانی بخەوێ . بەڵام ، هەمیشە حەزی دەکرد لە سەر
پشت بخەوێ وەک من و تۆ . ئەو شەوە هەوڵی دابوو لە سەر پشت بخەوێ .
بەڵام ، چونکە سەری زۆر گەورە و گران بوو سەری لار دەبێتەوە و ملی
دەشکێ و دەم و دەست دەمرێت .. ! بۆ ڕۆژی دوایی سەرۆکی نەخۆشخانە بەڕێز
" کار گۆم " نامەیەکی تری بۆ سەرنووسەری " تایمز " نووسی .
ڕۆژنامەی تایمز 16 ئەپریلی 1890
بەڕێز و خۆشەویست ...
سێ ساڵ و نیو بەر لە ئێستا ، من دەربارەی پیاوێک بۆ تۆم نووسی . کە
ناوی " مێریک " بوو ئەم پیاوە بە " فیلە پیاو " بانگ دەکرا . کە لە
دایک ببوو هەر لە زگماکەوە لەش و لارێک و شێوەیەکی زۆر ناشیرینی دەبێ .
" مێریک " نەخۆش نەبوو ، نەیدەتوانی کاربکات و هیچ پارەشی نەبوو .
خوێنەرانی ڕۆژنامەی " تایمز " بەزەییان پیا هاتەوە و پارەیەکی زۆریان
دا بە من بۆ " مێریک " . بەو پارەیە ئێمە توانیمان ماڵ و جێگایەکی بۆ
دابین بکەین لە نەخۆشخانەی " لەندەن " . کە یەکەمین ماڵی خنجیلانەی ئەو
بوو . بۆ ماوەی سێ ساڵ و نیو شادومان و بەختەوەرانە لێرەدا ژیا . دکتۆر
و برینپێچەکان یارمەتیان دەدا . زۆر کەسی گرنگ و بەناوبانگ سەردانیان
کرد ، زۆر کتێبی خوێندەوە ، ڕۆیشتە شانۆ ، لە هاوین دا بۆ ماوەی شەش
حەوتە لەلادێ مایەوە . بەهۆی ئەو پارەیەی خوێنەرانی ڕۆژنامەی ئێوە ،
ئێمە توانیمان ژیانێکی خۆشبەختانەی پێ ببەخشین . دوێنێ شەو " جوزێف
مێریک " لە سەر جێگاکەی خۆیدا بە ئارامی مردبوو . پیاوێک بوو زۆر
شێوەیەکی ناشیرینی هەبوو . بەڵام پیاوێکی بە بەزەیی و میهرەبان بوو .
زۆر برادەری هەبوو . ئێمە هەموومان حەزمان دەکرد بیدوێنین . ئێستا بە
مردنی ئەم مرۆڤە هەموومان پەرۆش و خەمناکین . بۆ ماوەیەکی درێژ لە نێو
خەیاڵ و بیری زۆر خەڵک دەمێنێتەوە . لە کۆتاییدا هەندێک پارە ماوەتەوە
منیش بە نەخۆشخانەی دەبەخشم . سوپاس بۆ یارمەتی تۆی بەڕێز .. .
دڵسۆزت
ف . سی . " کار گۆم "
سەرۆکی نەخۆشخانەی " لەندەن " .
- تەواو -
- لە بەرگی پشتەوەی کتێبەکە نووسراوە :
مرۆڤێکی شۆخ و جوان نەبوو .. دایکی نەیویست
بەخێوی بکات و لە گەڵیدا بژیێ . منداڵان بە دوای دەکەوتن . خەڵک پێی
پێدەکەنین و بە " فیلە پیاو " بانگیان دەکرد . تا ئەوکاتەی یەکێک قسەی
لەگەڵدا کرد و گوێی لێ ڕاگرت . لە تەمەنی 27 ساڵیدا " جوزێف مێریک " بۆ
یەکەم جار لە ژیانیدا برادەری پەیدا کرد .
ئەمە چیرۆکێکی ڕاستەقینەی خەمناک و تراژیدییە ..
لە هەمان کات فلیمێکی بەناوبانگیشە .
__________________
سەرچاوە :
The Elephant Man
By : Tim Vicary
Puplisher: Cornelsen& Univeresity
Press (Mach1،200)
|
