|
مارگریت دۆراس باس
لە ڕێزى مرۆڤ دەکات.
ئا: کەژاڵ عەلا
ژنە ڕۆماننووسى فەرەنسایى مارگرێت دۆراس (4 ی نیسانی 1914 _ 3 مارتی
1996 ) لە خێزانێکى فەرەنسایی لە ڤێتنامى خواروو لەدایک بوە و
 لە
18 ساڵیدا بۆ خوێندنى بەشى زانستى سیاسى ئەچێت بۆ زانکۆى سۆربۆن لە
فەرەنسا. هەرلەوێ بوو بەنووسەر و ڕۆمانى (بێ شەرمەکان)ى نووسی.
ماوەیەکیش بوو بە ئەندامى حیزبى کۆمۆنیستى فەرەنسا بەڵام هەر زوو وازى
لەسیاسەت و کۆمۆنیزم هێنا. دۆراس لە ڕۆمانەکانیدا باس لەڕوودا و ،
تەنیایى، چاوەڕوانى، بێزارى مرۆڤەکان دەکات، بەتایبەتى ئەو روِوداوانەى
کە ڕووبەڕووى ژنان ئەبێتەوە. زۆربەى کەسایەتەکانى ڕۆمانەکانى دۆراس
ژیان لە چاوەڕوانیدا بەسەردەبەن، چونکە بەلاى ئەوەوە چاوەڕوانى پەیامى
ئومێدە.
دۆراس بە دووربینیەوە ئەڕوانێتە ئازار و ئەشکەنجەى مرۆڤەکان، ئەو
ئازارانەى کە مرۆڤ لەگەڵیاندا ئەژی و لەپڕێکدا بەهۆى
ڕووبەبەڕووبونەوەی لەگەل هەندێک کەس یاخود بەهۆى ڕووداوێکى چاوەڕوان
نەکراوەوە، هوشیارى خۆیى تێدا ئەدۆزێتەوە، لەکاتێکدا پێشتر ئەو
ئازارانە ڕێگربوون لە بەدیهاتنی ئارەزووە سەرەکیەکانى بیرى مرۆڤ
و کە لەناخیدا پەنگیان خواردبوەوە، ئیستا بەئاگای دێننەوە.
هەندێک لە کتێبە گرنگەکانى کە دۆراسى لە جیهانى ئەدەبیاتدا بەنەمرى
هێشتۆتەوە بریتیە لە: شەیدابوونى لۆل و شتاین، ئاگاتا، عاشق، ئازار،
جەنگ، لامۆزیکا. هەروەها لەڕۆمانى ژیانێکى ئارام ساڵى (1944 ) و پردێک
لەسەر ئۆقیانوسى ئارام( 1950) و ئەسپەبچووکەکانى تارکینیا (1953) دا،
باس لەو قەیرانانەدەکات کە ئەبێتە هۆى سەرسامى گیانى مرۆڤ و
تێکەڵبوونى بە جیهانى تەنیایى . لە هەندێ لە چیرۆکەکانیشدا باس لەو
قەیرانانە دەکات کە مرۆڤ بەکێش دەکات بۆ جیهانى فەساد و قارەمانى
سەرەکى ڕۆمانەکانى بەرەو پەیرەوی لە خەڵەتان و گەندەڵی رادەکێشن بۆ
نموونە چیرۆکى : پدراتۆ کانتا بیلە ساڵى( 1958 )، کاتژمێر دەو نیوى
شەوی هاوین ساڵى(1960)، گۆڕەپان ساڵى (1964 ) .
دۆراس جگەلەوەش چەندین نمایشنامە و فلیمنامەى نوسیوەتەوە بەناو
بانگترینیان (هێرۆشیما عیشقى منە1960). زۆربەى ڕۆمانەکانى دۆراس کراون
بە فلیم. دۆراس بۆ کات بەسەربردن ئەدەبیاتى بەکارنەهێناوە، بەڵکو بە
کەرەسەیەکى گرنگى زانیوە بۆناسینى نهێنیەکانى ناخى مرۆڤ. ئەوتوانى بە
زمانێکى پاراو و ئازاد ڕۆمان بخوڵقێنێت. دۆراس لەنوسینەکانیدا
لەسەر هیچ ڕێبازێکى ئەدەبى نەبوو بەڵکو توانى گشت سنورەکان بشکێنێت و
دەیوت: ( دەرگاکان گشت کراوەن). ئەوپێى خۆشبوو دەربارەى شتى تازە
قسەبکات.
دۆراس لەتەمەنى 27 ساڵیدا دەستیکردوە بە چیرۆک نووسین و هەر لەو
سەردەمەدا نازناوى دۆراسى بۆخۆى هەڵبژاردوە. چیرۆکى پتراتۆ کانتا
بیلەچۆتە ریزى چیرۆکە زۆر کلاسیکیەکانى فەرەنسى، کە ماوەیەکى زۆرە هیچ
کەس هاوتاى ئەم چیرۆکەى نەبینیوە و نەیخوێندۆتەوە. چونکە دۆراس
بەو جۆرە نووسینەى شێوازێکى تازەى داهێنا بۆئەدیبانى فەرەنسایى کە
ئەوان بۆ نووسینى چیرۆک و ڕۆمان پەیڕەوى لە نووسینەکانى ئەو
بکەن. شایانى باسە ئەم چیرۆکە هاوتایە لەگەڵ (بێگانەى ئەلبیر کامۆ
و فەرمانى کوشتنى مۆریس بلانشۆ). هەروەها ڕۆمانى (عاشق) یەکێکە
لەبەرهەمە بەناوبانگەکانى دۆراس. ئەم کتێبە تاکو ئێستا زیاتر لە50 زمان
وەرگێڕدراوە لەجیهاندا و زیاتر لە 20 ملیۆن نوسخەى لێفرۆشراوە،
کە لەڕووى ژمارەى فرۆشتنەوە یەکەمین کتێبە لەسەدەى بیستەمدا لە
فەرەنسا. ئەم ڕۆمانەى دۆراس جیاوازیەکى زۆرى هەبوو لەگەڵ بەرهەمەکانى
تریدا. چونکە لەم ڕۆمانەدا دۆراس باس لەخۆى دەکات، باس لە عیشقەکەى لە
مەعشوقەکەى کە چۆن لەتەمەنى پانزە شانزە ساڵى تەمەنیدا پیاوێکى چینى
سەرمایەدار عاشقى ئەبێت کەدوانزە ساڵ لەخۆى گەورەترە.. بەڵام باوکى
عاشقەکە ڕێگەنادات بەم هاوسەرگیریە و بەبێ خواستى کوڕەکەى ژنێکى
چینى بۆ دەهێنێت... ژمارەیەکی زۆر خوێندکار بۆ نامەى کۆتاییەکەیان
لێکۆڵینەوەیان لەسەر ڕۆمانى عاشق کردووە. زۆر لە چیرۆک و ڕۆمانەکانی
دۆراس گوزارشت لەژیانى تایبەتی خۆى دەکەن و تارادەیەک وەک
ژیاننامەى خۆی دایڕێژاون! بەرهەمەکانى ئەم خانمە بلیمەتە زیاتر لە 40
ڕۆمان و چیرۆک و 20 فلیمنامەی لەخۆگرتوە. ئەم
نووسەرە بەتوانایە 8ساڵ پێش مەرگى لە ساڵى 1984 دا خەڵاتى ئەدەبى
کۆنکۆرى پێشکەشکراوە. هەندێک لە ئەدیبانى فەرەنسی نازناوى خانمی
نووسەرانی هاوچەرخیان لێناوە.
کەڵک لەم سەرچاوانە وەرگیراوە:
http://www.dibache.com
http://www.bookna.com
http://www.ketabnews.com
http://arazilks.wordpress.com
|
