|
١٧\١\٢٠١٤
ناڕەزایەتی جەماوەریی و ئاراستەکردنی جەماوەر
لە کوردستان!
سامان کەریم
چینی بورژوایی لە دونیا و لە
کوردستاندا وەک بەشیک لە دونیای
هەوچەرخمان، لە تەنگەژنەو بوحرانێکی قوڵی هەمەلایەنەی سیاسی و ئابوری
وکۆمەلایەتی دایەو دەیەوێت بە هەر ڕیگایەک بێت دەسەڵاتی چینایەتی خۆی
بپارێزێت. کۆمەلیک بەهاو پرنسیب کە بورژواژی جیهانی پاش شورشەکانی
ئەمەریکاو فەرەنساو ووڵاتی دیکەی ئەوروپایی و پاشان کاریگەری گەورەی
شۆرشی ئۆکتۆبەر ڕاپەرینە کڕیکاری و جەماوەرییەکانی لە نیوەئ یەکەمی
سەدەی پێشودا لەسەر دەسەڵاتی بورژوایی وخۆ گونجاندنی لەگەڵ هەلومەرجی
تازەدا...هەڵگری بوون بەشێکیان لە دەستورو یاساکانی وولاتانی لانکەی
دیموکراسیدا چیکەوتن وەکو ماف و ئازادییە سیاسییە بێ ناوەرۆکەکان ومافە
نیوە ناچڵەکانی ژنان وە هەرەها لەباری ئابورییەوە سیستەمی سۆشیال سیرڤس
... بەهاو پرینسیبێکن لە ڕوانگەی بورژویییەوە دەمێکە مۆدێلیان نەماوە.
وە لە ڕاستیدا لە ڕوانگەی منەوە هیچ کات ئەو بەهاو پرینسیبانە لە شوناس
و ماهیەتی بورژوییەوە وەک چینێک وە بزوتنەوە هێزە جیاوازەکانیەوە
فەراهەم نەبوە بەڵکو سەپاوە بەسەریاندا، میژوو بە رۆشنی ئەوەمان بۆ
دەسەلمینێت. جاڕی گەردوونی بێ ناوەرۆکی مافی مرۆڤ، ویست و زادەی
بوژوایی نییە وەکو چینیک بەلکو سەپاوە بەسەریدا لەڕێگای شۆڕش و
ناڕەزایەتییەکانەوە، لەڕاستیدا ئەم بەڵگەنامانەی بۆ لە قاڵبدانی ئازادی
و یەکسانی بوە. ڕیگرتن لە بزوتنەوەی ئازادی و یەکسانی هەمیشە ئاراستەی
سیاسی بورژوایی بوە بە درێژایی میژووی لە دایک بونی و لە هەر قۆناغێکدا
لە ڕیگای سیاسەتێکەوە ئەم ئامانجەی پیادەکردوە.
لە جیهانی ئەمرۆداو پاش ئەوەی کە بورژوایی جیهانی ماوەی چەند سالێکە
دەست و پەنجە نەرم دەکات لەگەڵ بوحرانێکی ئابوری قوڵی سەرمایەدا کە
تائێستا هیوایەکیان نییە بۆ چارەسەرکردنی سەرەرای بێکارکردنی
لەڕادەبەری کڕیکاران و هەڵکێشانی نرخی کالاکان و .... وە دەرگیربوون لە
چەندین جەنگی جیهانی بەوەکالەت و دەرکەوتنی بێ غەلوغەشی تەواوی ئاراستە
سیاسی و فکرییەکانی بورژوایی لە دیموکراتیزم و چەمکەکانیەوە بگرە تا
دەگاتە ناسیولیزم وئیسلامی سیاسی وەک بزوتنەوە هیزگەلیکی خەتەرناک
بۆسەر مانەوەی کۆمەڵگای بەشەری، واتە داڕمانو ڕیسوابونی کردارانەی
سەرجەم ئایدۆلۆژی بورژوایی و فەرهەنگە سیاسییەکەی لە زەینی ملیارەها
ئینساندا و بەتایبەت دەرکەوتنی ڕووی ڕاستەقینەی دیموکراتیەت و چەمکە
سیاسی و کۆمەلایەتییەکانی بۆ کۆمەلانی خەڵک بەگشتی وکڕیکاران بەتایبەت،
بورژوایی دەرگیر کردوە لەگەڵ بوحرانێکی ئایدۆلۆژیدا کە ئەمە سەرتاپای
بزوتنەوە سیاسییەکانی بورژوایی گرتۆتەوە.ئەمڕۆ دیموکراتیزم و سەرانی
دیموکراتی دونیا بەشیوەیەکی بەرچاو دەستی لەملی تیرۆریزمدایە لە عێراق
لە سوریا لە ئەفغانستان لە صومال لە لیبیا لە تونس لە میسر... وە
بەگشتی ئەوە بۆ خەڵک ڕۆشنە کە بەبێ ئەمەریکاو وولاتانی ئەوروپایی
تیرۆریزم وەک بالیکی بزوتنەوەی بورژوایی تاتوانێت ژیانی سیاسی خۆی
درێژە پیبدات. لە قۆناغێکی مێژژوی ئاوەهادا کە هەموو هەلومەرجە
بابەتییەکان ئامادان بۆ شۆرشیکی گەورەی کۆمەلایەتی چینی کرێکار وە
بورژوایی بەڕۆشنی درکی بە هەلومەرجەکە کردوە وهەمیشە وەک دێوەزمەیەک و
شەبەحێک بەسەر سەری خۆیەوە دەیبینێت... وە لەهەمانکاتدا بێ
ئەلتەرناتیڤە بەتایبەت لە باری دارشتنەوەی چەمکەکانی دیموکراتی و
پراتیکەکردنی لە دەسەڵاتدا لە ڕێگای دەستورو یاساکانەوە.
ئەمرۆ لە ئاستی جیهانیدا ململانێ وە جەنگیکی گەورە لە ئارادایە. لە
نێوان دوو ئەلتەرناتیڤی ئابوری و سیاسی بورژویدا، لەپێناو دوبارە
دابەشکردنەوەی جیهان لە نێوان وولاتانی زلهێزدا. جەنگەکانی ناوچەی
ڕۆژهەڵاتی ناوەراست و کێشەکانی ئاسیا- باسفیک و ئەفەریقا.... نیشانەی
ئەو ململانێ و بوحرانە قوڵەیە کە بورژوایی جیهانی دەرگیرە لە گەڵیدا.
لەم نێوەدا ئەگەرچی چینی کڕیکار سەرەڕای نارەزایەتییە فراوانەکانی لە
ئاستی جیهانی و تەنانەت لە ئاستی ووڵاتانی وەکو میسرو تونسدا بەلام تا
ئیستا ئەم بزوتنەوەیە خاوەنی بزوتنەوەی سیاسی خۆی نییە بە کورتی ئیدعای
دەسەڵاتی نییە لە هیچ ووڵاتێکدا. لە بەرانبەر هەلو،مەرجیکی ڕاگوزەری
هاوهادا، یەکێک لە کۆسپەکانی بورژوایی ڕۆژئاوا وئەمەریکا
پێناسەکردنەوەو خۆجیاکردنەوەی ئائدۆلۆژی وسیاسی خۆیەتی لە بزوتنەوەکانی
دیکە یان وردتر و بەتایبەت لە وولاتانی زلهێزی دیکە. هەموو ووڵاتنی
زلهێزو کەم هێز باسیان لە دیموکراتی و دەسەڵاتی پەرلەمان و هەلبژاردنو
بازاری ئازادە. ئەمە گەورەترین کۆسپە کە دژایەتییەکانی نێو خۆی گەشەو
کەلەکەی سەرمایە لە گەڵ خۆیدا هێناویەتی لەباری فکرییەوە. کەجەنگی سارد
صامۆئێل هینینگتون ووتی" گەورەترین پرسیار کە بۆ ئەمەریکا گرینگە
لەدوای جیهانی جەنگی ساردەوە، کورتدەبێتەوە لە: بەبێ جەنگی سارد، ئەو
ئامانجە چی یە کە ئەمریکی بیت؟".
کۆتای پێهات ە ئەمەریکاو بە بروای من بەم پێ یە بەهرەمەند نییە لە
شوناسێکی ڕۆشنی ئایدۆلۆژی وە ئەمە یەکێکە لە گەرەترین ڕیگرییەکانی
بەدەمی بورژوایی جیهانی بۆ وەلام دانەوە بە کێشەکانی دونیای هاوچەرخ.
سنووری نێوان بزوتنەوە بورژواییەکان لە باری ئایدۆلۆژییەوە بەرەوە
سڕینەوە چوە. ئێستا هیچ جیاوازییەک نییە " جگە لە هەندێک مەسائیلی
بچوکی نێو خۆیی" بۆ نمونە لە نێوان سۆشیال دیموکراتی وەک باڵیکی چەپی
بورژوایی کە لەباری مێژووییەوە بە ریفۆرمیست ناسروە لەگەل باڵی ڕاستی
بورژوایی، جیاوازییەک نییە لە نێوان ئیسلامی سیاسی و بزوتنەوەی
ناسیونالیزمی عەرە لە نیوان یەک مەسەلەی ماوە ئەویش پاراستنی دەسەڵاتی
سیاسیو چینایەتی و بەردەوامبونیەتی وەک چینێک لە ڕێگای بزوتنەوە سیاسی
جیاوازەکان و هێزەکانیەوە: ناسیونالیزم، ئیسلامی سیاسی، ریفۆرمیزم،
دیموکراتیزم....
ماڵپه‌ڕی سامان
کەریم
|
