٦\٧\٢٠١٤

سەرەتا دەبێ ئافاتە گەورەکە لەناوببردرێ!

لاوژە ماهیە       

بە دوای ئەم بارودۆخە تازەیەی کە عیراق رووبەرووی بۆتەوە قسەوباس و گفتوگۆی زۆر سەبارەت بە عیراق و چارەنووسی ئەم وڵاتە هاتۆتە پێشەوە.

هۆکار و ئەندازیارەکانی ڕێکخەری ئەو دۆزەخەی ئێستای عێراق دەمڕاستی چارەسەری کێشەکانن، ئەم هۆکارانەن کە عیراقی بەرەو ئەم هەڵدێرە بردووە، سیاسەت و بەرژەوەندی ئەمەریکا لە ناوچەکە و براگەورە بوونی لە عێراق و ڕێژنەبارانی ئازادیی و دیموکراسی لە فڕۆکە بۆمبهاوێژ و لوولەی چەکی میلیشیاکانیانەوە، ئەو سیناریۆ ڕەشەیان بەسەر ئەم وڵاتە سەپاند کە بنەمای کۆمەڵایەتی، ئابووریی، زانستی و لە هەمووی خرابتر نیشانەی مرۆڤایەتییان بەو وڵاتەوە نەهێشت، ناسنامەی مرۆڤایەتیی و هاوڵاتیبوون جێگای خۆی داوە بە دەمارگیریی مەزهەبی و نەتەوەپەرستیی و خێڵەکیی.

من لێرە نامەوێت بچمە سەر مێژووی سەرهەڵدان و پرۆسەی گەشەکردنی گروپی تیرۆریستی داعش، بەڵام بە پێویستی دەزانم ئاماژەیەک بەو زەلکاوە بدەم کە باکتریای چەندین جۆرتاقمی مەزهەبی و فاشیزمی نەتەوەپەرستیی پێگەیاند کە ئەمڕۆ ڕۆحی پێکەوە ژیانیان لە سەر ئاستی نەتەنها سەرتاسەری بڵکو ناوچەیش کردوەتە ئەفسانە.

١١ ساڵە عێراق وڵاتێکی بێ دەر و پەیکەرە، ئەمەریکا و ڕۆژئاوا بۆ گەیشتن بە بەرژەوەندیەکانیان هەمو میتۆدێکیان تاقیکردەوە، ژەهراوی ترین و بۆگەنترین جەنگەکان کە دەستەگەریی مەزهەبی و نەتەوەییە لە دژی عێراق ڕاست کردەوە و شیرازەی ژیان لەم کۆمەڵگایە پچڕپچڕ بوو، بە بێ ئەوەی هیچ قازانجێکی هەبێت لە پێناو ژیان کەوتنە داتاشینی هەویەتی نائینسانی مەزهەبی و نەتەوەیی بۆ هاووڵاتیان و بە کردەوە هەڵچنینی دیوار لە شاری بەغدا و پشک پشک کردنی ئەو شارەی کە یەکێک لە جوانیەکانی مێژوی شارستانیەتی بەشەر بووە.

بە کورتی ئەمەریکاو هاوپەیمانەکانی لە سیاسەتی ئەم ١١ ساڵەیان بۆ بەش بەشکردنی خەڵکی عیراق سەرکەوتو بوون، ئامانج و نیەتە پیسەکانیان جێگیر بوو، بەڵام باجەکەی بە خەڵکی عیراق درایەوە و بەڕادەی جێگیر بوونی سیاسەتی ئەوان لە بەرانبەریدا مرۆڤایەتی نابود بووەو ژیان ماڵاوایی کردووە.

تەواوی ئەو هێزانەی کە ئەمڕۆ لەسەر گۆڕەپانی سیاسی عێراق مانۆڕی سیاسی و میلیشیایی دەدەن، هەر کامەیان نوێنەر و عامیلی یەکێک لە دەوڵەتە کۆنەپەرەستە کانی ناوچەکەن، ئەگەر تەنها سەیرێکی کوردستان بکەین و سەرنجێک لە هەڵوێستی حیزبەکان بدەین، بە ئاشکرا دەبینین هەڵوێستی هیچیان لە سەر ڕاستای بەرژەوەندی هاووڵاتیانەوە نەهاتووە، هەڵوێستی حیزبەکان کۆپیکراوی هەڵوێستی دەوڵەتە داگیرکەرەکانی ناوچەکەیە و نوێنەرایەتی بەرژەوەندی ئەوان دەکەن، ئەمڕۆ لە کوردستان بە ئاشکرا دەتوانین هەڵوێستی تورکیا، ئێران، سعودیا و هەمو کۆنە پەرەستانی دور و نزیکی ناوچەکە لە ستراجیەت و قسەی ڕۆژانەی حیزبکانی کوردستان و عێراق دەرکێشین.

تەنها سەری هاووڵاتیانە، خەڵکی کرێکار و زەحمەتکێشی سەرتاسەری عێراقە بێ کڵاو ماوەتەوە، تەنها خەڵکی ئازادیخوازە نوێتەرایەتی ناکرێت، تەنها ژیان و ئارامشە بێلایەنگر ماوەتەوە و خاوەنی نییە.

هێزی ئازادیخوازی و یەکسانیخوازی لەم وڵاتە لاوازو سەرکوتکراوە، فەزای ئیسلامیزیەکردنی کۆمەڵگا باڵی بەسەر وڵاتدا کێشا و بێجگە لە سەروەتو سامانی ناوخۆیی کە تاڵانی دەکەن لە لایەن عامیلەکانیانەوە بە لێشاو دۆلار و پێداویستییەکانی شەڕ و وێرانکارییان بۆدێت.

بەشکردنی عیراق بە سێ هەرێم!

ئەمڕۆ هەراو هوریا و ساز و دەهۆڵی چەند پارچە کردنی عێراق لە هەموو شۆنێک بازاڕی گەرمە، لەسەر مێزی گفتوگۆی گەورە سیاسیەکانی بورجوازی چ لە ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتی دانروە، زۆربەی بەرپرسانی کوردستان دووپاتی دەکەنەوە، سەرانی دەوڵەتەکانی ناوچەکە قسەوباسی لێوەدەکەن، نوسەران و ڕۆشەنبیران لەبارەیەوە دەدوێن.

دیارە جیابونەوەو پێکهێنانی دەوڵەت یان کیانی سەربەخۆ مافی هەموو نەتەوەیەکە ئەگەر ئەمە ویستو ئیرادەی خەڵکەکەی بێت. سنوری جوگرافیایی هیچ وڵاتێک شتێکی حەتمی نییە و دەقە ئاینیەکان نییە کە دەستکاری نەکرێت. بەڵام ئەمە دەبێت بە ڕاپرسی و بە ئیرادەی ڕاستەوخۆی هاووڵاتیان خۆیان بکرێت. لەڕێگای ڕاپرسیەک بەبێ هیچ گوشارێک و لایەن ئۆرگانە ناسراوەکانی جیهان وەک و نەتەوە یەکگرتوەکان ئەنجامبدرێت و پاڵپشتی بکرێت.

بەڵام ریفراندۆم دەبێت بە شەفافیەت و بەدور لە دەستێوەردان و گەندەڵی، لە کەشو هەوایەکی ئازاد کە ویست و ئیرادەی خەڵک یەکلاکەرەوە بێت نەک حیزبە ناسیۆنالیست و مەزهەبیەکان لە سەرەوەی ئیرادەی خەڵک و بەپێی بەرژەوەندی ئەمەریکا یان موجاهیدی شیعە و سونە. سەرانی حیزبەکان بۆیان نییە لەسەر چارەنووسی خەڵک بڕیار بدەن، ئەوان ئامانجیان بەرژەوەندی خۆیان و دەسەڵاتەکەیانە نەک خەڵکی کوردستان و عیراق و چارەنووسیان.

داعش و دڕندەیی میتۆددی خەلافەت بێجگە لەوەی دەستی گرتووە بەسەر بەشێکی زۆر لەخاکی عێراق، هەر ئێستاو لە داهاتوشدا هەڕەشەیە بۆ سەر نەک تەنها بەشەکانی تری عێراق بەڵکو گشت ناوچەکە تەنانەت بۆسەر ئەو دەوڵەتانەش کە خۆیان ئێستا پاڵپشتی داعشن.

بەڵام ئایا ئەم دۆخەی ئێستا گونجاوە عیراق ببێتە سێ قەوارەی سەربەخۆ؟ ئاکام و داهاتوی ئەم کاولکارییە بەرەو کوێ؟ ئەم هێزە تایەفیی و مەزهەبیانەی کە کەوتونەتە جەستەی لاواز و لێک هەڵوەشاوەی عێراق و شەڕدەکەن هێزی کۆنەپەرستن و ئامانجیان سەپاندنی دەسەڵاتی تایەفیی و مەزهەبی خۆیانە؟

ئەزموونی چەند هەزارە لە مێژوی کۆمەڵگای بەشەری ئەوەی سەلماندووە کە ئاگری شەڕی مەزهەبی تەنها چەکێک بووە بۆ سڕینەوەی شارستانیەت و ماڵوێرانی، ئاکامی ئەم شەڕەش هەر لە ئێستاوە روونە کە دۆزەخێکە لە ترساندن، تۆقاندن و هەڕەشە، ئاوارەیی و قاتوقڕیی، برسیەتی و گرانیی، بڵاوکردنەوەی نەخۆشیی و ئائۆمێدییە.

داعش ئافاتێکە بۆ سەر کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بەر لەوەی بیر لە هیچ شتێکی تر بکەینەوە دەبێت بیر لەوە بکەینەوە کە ئەم ئافاتە لەناو ببەین هەنگاوی دوای ئەوەمان چارەنووسی ناوەڕاست و خواروی عیراق بێت.

ئەو هێزە کێیە کە دەتوانێ رووبەڕووی داعش ببێتەوە؟

ئەگەر سەیرێکی ئێستای عیراق بکەین دەبینین ڕۆژی ملیشیاکان و نیشاندانی هێزەکانیانە. مەرجەعی شیعەش فتوای دەرکردوەو دەڵێن بە هەزارەها خەڵک خۆیان ناونوس کردوەو خەریکن مەشقیان پێدەکرێت بۆ بەرەنگاریبونەوەی داعش، تەنانەت ئەوانەی کە بە کەمە نەتەوەش ناسراون خەریکی خۆکۆکردنەوەو نمایشی هێز دەکەن. بەڵام ئایا ئەم هێزانە کە خۆیان هێزی کۆنەپەرست و نەتەوەپەرست و مەزهەبین هەر ئێستا لەجیاتی رووبەڕووی داعش ببنەوە لە جەرگەی شارەکان سەرقاڵ مانۆڕن و زیاتر پێدەچێت مانۆڕەکانیان بۆ چاو ترسێنکردنی خەڵکی بێ بەرگریی بێت، دەتوانن داعش لەناوببەن؟ ئایا بەرژەوەندییان ئەوە دەخوازێت کە ئەم دێوە زمەیە لەبەین ببەن، لەکاتێکدا کە ئەوان لە بنرەتەوە خاوەنی هیچ پەیامێک نین بۆ باشکردنی ژیانی خەڵک و گەشەسەندنی کۆمەڵگا؟ من پێموایە ئەم هێزانە پیویستیان بە و دێوەزمەیە هەیە کە ناوی داعشە بۆئەوەی شەرعیەت بدەن بە دەسەڵاتی خۆیان و وەک ترسێک لە دڵی خەڵک بیهێڵنەوە.

ئەگەر عیراق لە ئێستادا پارچە بکرێت، دەسەڵاتی بەشێکی تری کە گەورەترین پارچەی کێکەکەیە بەر لایەنە کۆنەپەرستە شیعیەکان دەکەوێت، کە لە داعش باشتر نین، ئەوەتا لەسایەی مالکی دەسەڵاتی شیعی لە ساڵی ٢٠٠٧ەوە مەدەنیەتی کۆمەڵگا ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر بەرەو دواوە دەبرێتەوە. هاوڵاتیان لە خزمەتگوزاری و تەندروستی باش بێبەشن، هەژاری و نەبونی زیاتر باڵ بەسەر کۆمەڵگا دەکێشێت. ئەوان بۆنمونە سەماکردنیان لە شوێنە گشتیەکان قەدەغە کردووە، بینیمان لە بەسرە بەرنامەی هۆشیاریان بۆ کچانی تازە پێگەیشتوو هەیەو حیجاب دەکەنە سەریان و فێریان دەکەن چۆن لە دواڕۆژدا ژنانی ملکەچ بن، پڕۆژە یاسای کۆنەپەرستانەی جەعفەریان هێناوە. بەکورتیەکەی ئەوانیش کۆمارێکی تری شیعی لە چەشنی ئێران دروستدەکەن، من نامەوێت لێرە بچمە سەر ئەوەی کە کارنامەی کۆماری ئیسلامی ئێران لە ٣٥ ساڵی ڕابردودا چی بووە، بەڵام دڵنیانم لەوەی لە عیراق زۆر لەوە خراپتر دەبێت.

کەواتە لێرە مرۆڤ و مرۆڤایەتی گەواهی چەند دێەزمەی گەورەی مرۆیی دەبێت چەند حکومەتی زۆر کۆنەپەرستی ناوچەکە کە ژیان هەزارەها ساڵ بەرەو دواوە دەبەنەوە.

چارە چیە و کێ دەتوانێ بەرەنگاری ئەم ئافاتانە ببێتەوە؟

هەروەک لەسەرەوە ئیشارەتم پێداوە ئێستا نمایشی هێزە میلیشیاکان بۆتە باو. ئەوەی کە لەم نێوەندەدا نابیندرێت نوێنەری بەرژەوەندی خەڵکە، هێزی سەربەخۆی خەڵکی ئازادیخوازە. ئەم هێزە لە عیراق و کوردستان بونی هەیە بەڵام ڕێکخراوو یەکگرتوو نییە، بەداخەوە ئەم هێزە لە ئێستادا خەوتووە، ئەم هێزە پێویستی بە ڕابەریەکی شۆڕشگیر هەیە بۆ ئەوەی بەخەبەربێت. خەڵک لە عیراق و کوردستان دەیانەوێت بەرگری لەخۆیان لەسەرو ماڵیان بکەن، دەیانەوێت بەرەنگاری هێزی کۆنەپەرستی داعش ببنەوە، بەڵام بەشێکیان لەبەر بێ ئاسۆۆیی و دەرنەکەوتنی ئەم هێزە پێشڕەو و ڕادیکاڵە، نا چارن چارەنوسی خۆیان گرێبدەن بە گرووپە ئیسلامی و تایەفییەکانەوە و خۆیانی تێدا چەکدارکەن.

داعش هێزێکە کە هیچ پرەنسیبێکی سیاسی و دیپلۆماسی نیە و هیچ پەیمانێک بە رەسمی ناناسێت، ئەوەی کە دەیەوێت تەنها سەپاندنی شەریعەت و خەلافەتی ئیسلامییە بە زەبری شمشێر.

ئازادیخوازان و یەکسانیخوازان لە عیراق و کوردستان کەم نین، کەمنین ئەوانەی کە خۆپیشاندانیان بەڕێدەخست لە بەغداد بۆ ژیانێکی باشتر، ئەوانەی لە کوردستان و عیراق لەبەرامبەر تیرۆری ڕۆژنامەنووسان و ژنان لە مەیدانبوون، ئەو هێزەی کە لە ١٧ی شوبات هاتە مەیدان. ئەم هێزەی لە سەرتاسەری عیراق بەرەنگاری پڕۆژە یاسای جەعفەری بوونەوە. ئەگەر ڕابەریەکی شۆڕشگێرانە بێتە مەیدان و ئەم هێزە لە دەوری خۆی کۆکاتەوە، چەکداریان بکات، وە بە ئاسۆیەکی ڕۆشن بەرەنگاری داعش و هێزە کۆنەپەرستەکان ببنەوە، ئەم هێزە پشتیوانی مادی و مەعنەوەی لە جیهاندا لەناو بەرەی ئازادیخوازی کۆبکاتەوە بۆ پەیداکردن و دابینکردنی پێداویستیەکانی.

دەبێت هەنگاوی یەکەمی ئەم هێزە ئازادیخوازە بەرەنگاربونەوەی تیرۆرستان و ڕاونانیان لە ناوچەکە بێت، وە هەنگاوی دوای ئەوەش گوشارهێنانێکی سەرتاسەری بێت لەڕێگای کەمپینی سەرتاسەری لە جیهاندا بۆ نەتەوە یەکگرتوەکان و جیهانی نێودەوڵەتی، کە بەسەرپەرشتی ئەوان لە کەشێکی ئارامدا لە هەموو ناوچەکانی عیراق ڕاپرسی بکرێ و بزاندرێ خەڵکی عیراق چیان دەوێ؟ ئەگەر بەش بەشکردنی عیراقیان ویست ئەوە دەبێت ڕێز لە ڕاکەیان بگیرێت و عیراق بەش بکرێ بە چەند قەوارەیەکی سەربەخۆ، ئەگەر عیراقێکی یەکپارچە و یەکگرتووشیان ویست ئەوە بکرێ.
 

ماڵپەڕی لاوژە ماهیە

_________________________________

هەموو بابەتەکان دەربارەی ''داعش'' لێرە ببینە:

www.emrro.com/dosyeydahish.htm